140225172155_handreiking-burgerkracht-in-de-wijk

In een aandachtswijk van een middelgrote stad in het oosten des lands is een
sociaal wijkteam werkzaam. Bewoners kunnen er terecht met problemen en de
beroepskrachten in het team gaan actief op bezoek bij mensen die de weg naar
het team niet vinden en toch hulp nodig hebben. Ze werken goed samen met
andere eerstelijns professionals in de wijk, zoals de huisartsen. Ook met de tweedelijns
voorzieningen hebben ze goede contacten. Niets mis mee. Maar dan…
46
In de wijk is al sinds het einde van de oorlog een speeltuinvereniging actief, heel
actief. Honderden vrijwilligers, een breed scala aan activiteiten, van spelen tot
eten en cultuur. En als er eens een jongetje dreigt te ontsporen of er is het
vermoeden dat er ergens een kind wordt mishandeld, dan onderneemt men
actie. Die actie is niet altijd volgens het boekje, een beroepskracht zou er
misschien de wenk brauwen bij fronsen, maar het is wel een actie. Enkele jaren na
de oorlog is er een provisorisch clubgebouwtje neergezet, dat na zes decennia
zijn beste tijd heeft gehad. De speeltuinvereniging slaagt erin om met behulp van
eigen kapitaal, geldschieters in de buurt, fondsen en een bijdrage van de
gemeente een nieuw clubgebouw neer te zetten. Op een zaterdag wordt het
feestelijk geopend. De burgemeester is er, de buurtburgemeesters zijn er. Maar…
de mensen van het wijkteam zijn er niet. Dat is begrijpelijk: het was die week druk
zat, het is buiten werktijd en in de taakopdracht van het wijkteam staat dit soort
activiteiten niet opgenomen. Maar jammer is het ook. De speeltuinvereniging is
een spil in het buurtleven die informeel nogal wat werk afvangt voor het sociaal
wijkteam. Erkenning daarvoor was heel nuttig geweest, ook voor de taakopdracht
van het wijkteam.
Was het een ‘fout’ van de betrokken beroepskrachten? Natuurlijk niet. Het is de
logische consequentie van een manier van denken die de afgelopen decennia
diep geworteld is geraakt en waarvan de opkomst van de sociale wijkteams het
einde inluidt.
De professionele logica
De oude manier van denken over professionaliteit in het sociale is nauw
verbonden met de opkomst (en ondergang?) van de moderne verzorgingsstaat
die toevalligerwijs net zo oud is als het clubgebouwtje van
de speeltuinvereniging. Kern daarvan is, zoals we eerder al constateerden,
specialisatie, verkokering, een focus op problemen en een
dienstverlenende houding waarbij de burger een cliënt werd. De kritiek
daarop is niet nieuw. Zo maakten de sociologen Hans Adriaansens en
Anton Zijderveld in hun klassieker ‘Vrijwillig initiatief en de verzorgingsstaat
– Cultuursociologische analyse van een beleidsprobleem’ al in
1981 geen geheim van hun bezorgdheid over de rol van beroepskrachten
in het sociale:
Burgerkracht in de wijk