ORPTijdschrifT overeenkomsT in de rechTsprakTijk - Sdu

Geen strenge eisen aan inhoud klacht of aan inhoud buitengerechtelijke ontbindingsverklaring?
In cassatie moest de Hoge Raad zich onder meer buigen over
de vraag of de tussen partijen bestaande huurovereenkomst
al dan niet rechtsgeldig is beëindigd. 8 De verhuurder stelde
zich op het standpunt dat de brief van 27 september 2007
niet als ontbindingsverklaring kon worden aangemerkt,
omdat de huurder niet aan de ontbinding ten grondslag
zou hebben gelegd dat de verhuurder was tekortgeschoten
ten aanzien van zijn verplichting om met bekwame spoed
tot herstel van het gehuurde over te gaan en slechts heeft
gesteld dat de verhuurder is tekortgeschoten ten aanzien
van het ter beschikking stellen van het gehuurde zonder gebreken.
Door de verhuurder wordt betoogd dat bij het oordeel
over een ontbindingsvordering slechts die – nieuwe –
ontbindingsgronden een rol kunnen spelen die ten tijde van
de ontbinding nog niet aan het licht waren getreden en om
die reden (nog) niet aan de ontbinding ten grondslag gelegd
konden worden. Nu de huurder ten tijde van de ontbinding
wist dat het herstel nog niet volledig was afgerond, maar
niets hieromtrent aan de ontbinding ten grondslag heeft,
zou dit door het hof zijn miskend, volgens de verhuurder.
Anders gezegd: volgens de verhuurder zou een buitengerechtelijke
ontbindingsverklaring alle ontbindingsgronden
moeten bevatten en kunnen deze gronden niet meer in een
later stadium worden aangevuld.
De Hoge Raad heeft hiermee de gelegenheid gekregen zich
uit te laten over de aan een buitengerechtelijke ontbindingsverklaring
te stellen eisen. De Hoge Raad overweegt 9 dat de
wetgever aan de buitengerechtelijke ontbindingsverklaring
geen verdere eisen heeft willen verbinden dan de schriftelijkheidseis
en dat moet worden aangenomen, dat daaraan
ten grondslag ligt dat de buitengerechtelijke ontbinding
een eenvoudig te hanteren instrument moet zijn. Daarom
kan, aldus nog steeds de Hoge Raad, in zijn algemeenheid
niet de eis gesteld worden dat een dergelijke verklaring de
gronden voor de ontbinding dient te vermelden teneinde
rechtsgevolg te kunnen hebben. Dat brengt tevens mee dat
de schuldeiser die in zijn ontbindingsverklaring wel een
of meer gronden voor de ontbinding heeft genoemd (of
die, eventueel desverlangd, alsnog gronden daarvoor heeft
opgegeven) in rechte ook andere gronden aan de ontbinding
ten grondslag mag leggen dan de reeds eerder door
hem vermelde. De Hoge Raad brengt hiermee de aan een
ontbindingsverklaring te stellen eisen in lijn met de eerder
door hem gegeven beslissing 10 ter zake de aan een vernietigingsverklaring
te stellen eisen.
8 Ik laat hier de vragen met betrekking tot het verzuim en de opzegging
van een duurovereenkomst (naast de huurovereenkomst was er nog een
afnameovereenkomst met betrekking tot snijbloemen) noodgedwongen
rusten. Nog onlangs is in dit tijdschrift door M.A.J.G. Janssen (‘Verzuim en
ingebrekstelling bij schadevergoeding en ontbinding’, ORP 2011, nr. 1, p.
33-42) een mooi overzicht gegeven van de rechtspraak met betrekking
tot het verzuimvereiste. De Hoge Raad is in het voorliggende arrest van
de bestaande rechtspraak niet afgeweken. Ook met betrekking tot de
opzegging van een duurovereenkomst vormt het arrest slechts een
herhaling/bevestiging van de vaste rechtspraak uit onder meer Sanders/
Sanders (HR 15 april 1966, NJ 1966, 302) en Latour/De Bruijn (HR 3
december 1999, NJ 2000, 120).
9 Ro 3.6.1.
10 Hoge Raad 11 juli 2008, LJN BD2410 (Blijd/Westminster Rental).
Hier geldt dus – sterker dan in de vorige zaak – : aan de inhoud
van de ontbindingsverklaring mogen geen al te zware
eisen worden gesteld, zo lang het voor de wederpartij maar
duidelijk is dat wordt ontbonden. En ook hier stond de
Hoge Raad de koerswijziging van de huurder toe: dat de
huurder in eerste instantie had gekozen voor nakoming
stond er niet aan de in weg dat hij op een later moment de
overeenkomst alsnog ontbond.
De wetgever heeft aan de buitengerechtelijke
ontbindingsverklaring geen verdere eisen willen
verbinden dan de schriftelijkheidseis. De buitengerechtelijke
ontbinding moet een eenvoudig te
hanteren instrument zijn.
Overigens brengt deze uitspraak de nodige duidelijkheid,
waar in de literatuur totnogtoe geen eenduidig antwoord
werd gegeven op de vraag naar de inhoud van een ontbindingsverklaring.
Olthof schrijft: 11
“(...) De ontbindingsverklaring dient de grond voor ontbinding te bevatten
en de overeenkomst waarop zij ziet. (...)”
terwijl Hartlief van mening is: 12
“(...) Wat betreft de inhoud van de verklaring lijkt het aangewezen
geen al te hoge eisen te stellen. Van de crediteur mag wel worden
verlangd dat hij aangeeft dat hij van het contract dan wel van de debiteur
‘af wil’. (...)”.
4. Commentaar
Met betrekking tot de aan de ontbindingsverklaring te stellen
eisen overweegt de Hoge Raad met zoveel woorden –
onder verwijzing naar de Parlementaire Geschiedenis – dat
de wetgever aan de buitengerechtelijke ontbindingsverklaring
geen verdere eisen heeft willen verbinden dan de
schriftelijkheidseis. De Hoge Raad neemt aan dat de grondslag
daarvan is dat de buitengerechtelijke ontbinding een
eenvoudig te hanteren instrument moet zijn. Hetzelfde (het
moet een eenvoudig te hanteren instrument zijn) kan mijns
inziens gezegd worden van de ‘klacht’ als bedoeld in artikel
7:23 BW c.q. het ‘protest’ als bedoeld in artikel 6:89 BW.
Hier heeft de wetgever helemaal geen vereisten gesteld, ook
geen schriftelijkheidsvereiste. Dit doet er echter niet aan
af dat tussen de beide verklaringen een wezenlijk verschil
bestaat: waar de klacht in beginsel tot doel heeft de wederpartij
te informeren omtrent hetgeen hem verweten wordt,
zodat hij in beginsel nog in de gelegenheid is dit te herstellen
en partijen dus in beginsel nog met elkaar verder moeten,
is de ontbindingsverklaring bedoeld om de overeenkomst
te beëindigen. Dit verklaart waarom de Hoge Raad
aan de inhoud van de klacht toch vereisten heeft gesteld
– ondanks het feit dat de klacht gelet op de tekst van de wet
11 M.M. Olthof 2009 (T&C BW), art. 6:267 BW, aant. 2a.
12 Hartlief, GS Verbintenissenrecht, art. 6:267 BW, aant. 4.
TIJDSCHRIFT OVEREENKOMST IN DE RECHTSPRAKTIJK nummer 7, oktober 2011 / SDU uitgevers 27