Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
tekst > Joost van der Gevel<br />
beeldbewerking > Wim Verrijp<br />
Aidsvirus onder Europese<br />
Resistentie bedreigt aidstherapie<br />
Het succes van de HIV-therapieën wordt bedreigd door nieuwe resistente<br />
Met een uitgekiende cocktail van medicijnen is<br />
een HIV-infectie tegenwoordig goed onder de<br />
duim te houden. Vooral het op tijd en consequent<br />
innemen van de medicijnmix is cruciaal<br />
om het ontstaan van nieuwe resistente varianten<br />
te voorkomen. Zodra een patiënt de teugels<br />
even laat vieren, neemt het virus een nieuwe,<br />
ongrijpbare gedaante aan. Een ontsnapping die<br />
steeds vaker voorkomt. “We lopen nu aan tegen<br />
de mens achter de patiënt”, stelt klinisch viroloog<br />
Charles Boucher. “De virologie heeft de laatste<br />
twintig jaar fantastische oplossingen geleverd.<br />
Zo’n zestig procent van<br />
de patiënten neemt<br />
de medicijnen trouw,<br />
maar de overige veertig<br />
houdt het niet vol en bij<br />
hen ontstaan resistente<br />
stammen.”<br />
Het HIV-genoom bestaat<br />
uit RNA. Na infectie van<br />
een cel wordt dit RNA<br />
door het virale enzym<br />
reverse transcriptase<br />
omgezet in DNA. Die<br />
DNA-kopie van het HIVgenoom<br />
(het provirus)<br />
nestelt zich vervolgens<br />
als een koekoeksei in het<br />
chromosoom van de menselijke cel. Daardoor<br />
komt het provirus bij elke celdeling in de dochtercellen<br />
terecht. Het virus lift op die manier eenvoudig<br />
mee met de geïnfecteerde cellen. Zodra<br />
die actief worden, gaan ze ook nieuw HIV-RNA<br />
maken. De nieuwe virussen infecteren weer<br />
nieuwe cellen en zo verspreidt het virus zich.<br />
Sommige geïnfecteerde cellen zijn niet actief.<br />
Ze behouden echter de DNA-kopie van het virus<br />
en zodra ze in actie komen, maken ze weer aidsvirus.<br />
Juist de CD4-cellen waarin het virus zich<br />
verstopt, gaan vaak jarenlang mee. Het zijn de<br />
geheugencellen van het immuunsysteem, de databank<br />
van doorgemaakte infecties.<br />
HIV wordt te lijf gegaan met vijftien middelen.<br />
De standaard therapie bestaat uit een selectie<br />
van drie van deze middelen. Een aantal ervan is<br />
gericht tegen het enzym reverse transcriptase.<br />
Andere beletten het enzym protease de eiwitten<br />
>><br />
virussen. Die resistente virussen zijn minder ziekmakend, maar voor hoelang?<br />
En wat als ze zich verspreiden? Onderzoekers uit het <strong>UMC</strong> <strong>Utrecht</strong> hebben<br />
grote Europese subsidies gekregen voor epidemiologisch onderzoek naar<br />
verspreiding en virulentie van resistente HIV-varianten.<br />
Links een niet geïnfecteerde cel. Rechts een geïnfecteerde cel. Foto’s: Hockley et al.<br />
Computer geeft geneesmiddelenadvies<br />
Inmiddels zijn er meer dan honderd verschillende mutaties beschreven die resistentie<br />
tegen een of meerdere antivirale middelen veroorzaken. Charles Boucher<br />
en Rob Schuurman ontwikkelden een computerprogramma, dat de resistentiegegevens<br />
interpreteert en bepaalt welke medicijnencocktail nog kan worden<br />
voorgeschreven. Dat computerprogramma – ondergebracht bij Virology Networks,<br />
een bv van Boucher en Schuurman – is gevoed met de kennis van een aantal<br />
experts. Het programma wordt in ziekenhuizen in Nederland en ook in het buitenland<br />
gebruikt. De genetische code van de virusenzymen wordt bepaald en in de<br />
computer ingevoerd. De computer filtert, weegt en interpreteert, en geeft vervolgens<br />
een gestandaardiseerd geneesmiddelenadvies.<br />
nr 3 <strong>juni</strong> <strong>2002</strong> 10
Change language