Scan 3, juni 2002 - UMC Utrecht

More documents

Recommendations

Info

tekst > Manou van de Zande foto > Chris Timmers Geen pijn, geen pil Therapietrouw bij depressieve patiënten Meer dan de helft van de chronische medicijngebruikers kapt zijn kuur voortijdig af. Therapieontrouw is een groot probleem, zowel voor de volksgezondheid als voor de staatskas. ‘Kuur helemaal afmaken’ staat vaak bijna dreigend op de bijsluiter. Bij een penicillinekuurtje is dat niet zo moeilijk, maar wat als de kuur levenslang is? Meer dan de helft van de patiënten die zich langdurig aan een of meer recepten moet houden, stopt binnen drie tot zes maanden met slikken. Geen pijn betekent toch geen medicijn? Deze logica kost verzekeraars jaarlijks zakken vol geld: 234 miljoen euro aan nooit leeggedrukte pilstrippen. Dat leidt tot nog hogere kosten voor nieuwe, zwaardere behandelingen en patiënten die door hun terugval niet meer kunnen werken. Van alle Nederlanders valt ongeveer vijftien procent een of meerdere keren ten prooi aan een depressie. Degenen die antidepressiva voorgeschreven krijgen, nemen ruim vijftig miljoen euro aan weggegooid geld voor hun rekening. Volgens onderzoeksbureau Pharmo houdt bijna tachtig procent voortijdig op met innemen. “De gevolgen van ontrouw zijn gigantisch”, zegt Ton Vergouwen, psychiater in het Sint Lucas Andreas Ziekenhuis in Amsterdam. “Een depressie is een chronische ziekte en de kans op terugval is groot. Mislukt de behandeling omdat patiënten niet therapietrouw zijn, dan is hun depressie op termijn nog moeilijker te behandelen. Bovendien kunnen ze dan ook lichamelijke klachten ontwikkelen zoals hart- en vaatziekten, waar weer andere behandelingen voor nodig zijn. Het aantal productieve dagen daalt en sommigen gaan een stuk slechter functioneren, kijk naar het WAO-probleem. Therapieontrouw heeft echt vérreikende economische gevolgen.” Indianenverhalen Ton Vergouwen onderzoekt de therapietrouw van depressieve patiënten in de eerstelijnszorg. nr 3 juni 2002 18
Aan zijn promotieonderzoek bij het UMC Utrecht werkten gedurende een half jaar driehonderd patiënten en tweeënveertig huisartsen mee, verspreid over heel Nederland. Vergouwen bekeek een paar. Waarom blijven mensen roken? Waarom blijven ze te hard rijden en te vet eten? Iedereen weet toch dat je daaraan dood kunt gaan? Therapieontrouw is een probleem dat je of het programma Optimind tot een trouwer slikgedrag zou leiden. Dit Optimindprogramma >> Ontrouw kost gigantisch veel geld bestaat uit een meer regelmatig contact van de patiënt met de huisarts en betere informatie en oefeningen om de therapietrouw te bevorderen. Voorlichting is erg belangrijk, want volgens Vergouwen doen over antidepressiva nogal wat indianenverhalen de ronde. “Je zou er snel aan verslaafd raken, de pillen zouden je persoonlijkheid veranderen, dat soort ideeën.” Daarnaast voelen veel depressieve mensen zich schuldig over hun toestand en vinden ze dat ze hun problemen zelf moeten oplossen. In hun ogen moet dat zonder medicijnen. “En vrienden of familieleden die zeggen: ‘Moet je pillen slikken? Dan ben je écht ver heen’, helpen ook niet echt.” Meer nog dan bij kuren voor fysieke aandoeningen moet de huisarts zijn best doen om zijn depressieve patiënt te overtuigen van het nut van de medicamenten. Want het effect van antidepressiva laat meestal een paar weken op zich wachten, terwijl de bijwerkingen wél snel optreden. Die zijn soms niet mals: dikker worden, misselijkheid en hoofdpijn. “De verleiding om snel te stoppen is dan groot”, zegt Vergouwen. “Bovendien moet je na genezing nog vier tot zes maanden doorslikken om terugval te voorkomen.” nooit helemaal kunt oplossen. Dat kun je de patiënt ook nauwelijks kwalijk nemen; geen pijn, geen pil, dat is zó logisch.” Ontrouw vaststellen valt niet mee. Ten eerste overschatten bijna alle artsen de therapietrouw van hun patiënten. Ernaar vragen levert niet altijd een eerlijk antwoord op. De patiënt lege pilstrips laten meenemen naar een consult zegt ook niet alles. Een ‘markertje’ in medicijnen doen zodat je aan de bloedspiegel kunt meten of er consequent geslikt wordt, is volgens Vergouwen ook niet erg betrouwbaar. “Je hebt zelfs potjes met een microchip die registreert wanneer de deksel erop en eraf gaat. Maar dan nóg weet je niet of de patiënt de pillen ook echt inneemt. Zelfs als een verpleegkundige er met de neus bovenop staat kan een patiënt nog doen alsof.” Trouw stimuleren kan wel. Uit het onderzoek van Vergouwen blijkt dat meer aandacht en regelmatig contact tussen patiënt en huisarts of psychiater tot consequenter slikgedrag leidt. Uitgebreid en herhaaldelijk voorlichten, niet te veel tegelijk voorschrijven, na elk consult een nieuwe afspraak maken, praktische tips geven en bij elk contact vragen naar de therapietrouw: dat werkt. Het zit ‘m wel in de combinatie. Te hard rijden Waarom gooien mensen het bijltje erbij neer, terwijl ze weten wat voor nare gevolgen dat kan hebben? Vergouwen: “Ja, zo ken ik er ook nog Alleen een fraaie folder meegeven is niet genoeg. Vergouwen zou in de toekomst graag zien dat de arts de ernst van een depressie op een bepaald tijdstip registreert en de medicatie >> Ontrouw komt in alle medicijnfamilies voor Volgens een recent onderzoek van Pharmo, het farmaco-epidemiologisch instituut in Utrecht, stopt meer dan de helft van de patiënten binnen een jaar met hun – preventieve – medicijnen. Behalve antidepressiva zijn dat bijvoorbeeld anti-Parkinsonmiddelen, bloeddrukverlagers, anti-bloedstollingsmiddelen en glaucoommiddelen. Mensen met astma liggen aan kop: meer dan vijfentachtig procent houdt na verloop van tijd op met het preventief inhaleren van astma-ontstekingsremmers (corticosteroïden). Cholesterolverlagers om de kans op hart- en vaatziekten te verminderen, vinden nog de meeste aftrek. Volgens Pharmo stopt ‘slechts’ dertig procent van de patiënten binnen een jaar met deze statines. en doses daaraan aanpast. Want hoewel het volgens Vergouwen aanlokkelijk is om behandelingen te standaardiseren, heeft een individueel afgestelde (pillen)therapie veel meer kans van slagen. Vergouwen: “We hebben een paar van de huisartsen achteraf gevraagd waarom ze tijd en ruimte maakten om aan ons onderzoek mee te doen. Ze vonden het allemaal de investering waard omdat ze uit ervaring weten dat ze hun depressieve patiënten na een mislukte behandeling nog vaker terugzien. En dan met allerlei andere kwaaltjes. Dát kost uiteindelijk nog meer tijd en aandacht.” Tot één tellen Ook de farmaceutische industrie kan een steentje bijdragen door haar koopwaar patiëntvriendelijker te maken. Bijvoorbeeld door bijwerkingen tot een minimum te beperken en doseringen zo samen te stellen dat een patiënt per dag maar één pil hoeft slikken in plaats van drie. Als hij maar tot één hoeft te tellen heeft een therapie al meer kans van slagen. Teveel slikken is trouwens ook een vorm van therapieontrouw, hoewel die veel minder vaak voorkomt. Volgens Vergouwen zie je dat vooral bij kalmerende middelen. “Bij antidepressiva werkt een dubbele of driedubbele dosis eerder averechts. Daar ga je je niet sneller beter door voelen, terwijl de kans op bijwerkingen wel groter is. Van de meeste moderne antidepressiva ga je bij een overdosis niet dood. Maar een huisarts of psychiater moet uiteraard kunnen beoordelen of een depressieve patiënt suïcidaal is en dan bepaalde middelen dus níet voorschrijven.” Therapietrouw bevorderen is nadrukkelijk een middel en geen doel. De kans op een goede uitkomst staat of valt met de acceptatie van de patiënt. Als hij zijn depressie niet als een ziekte wil of kan zien, is een behandeling gedoemd te mislukken. “Daar gaat het soms al fout”, zegt Vergouwen. “De arts schrijft een recept uit terwijl de patiënt niet beseft – of accepteert – dat hij ziek is.” Hij laat een cartoon van Kamagurka zien die hij soms in voorlichtingsmateriaal gebruikt. Een diepfronsende arts zit achter zijn bureau. Hij spreekt de van oor tot oor grijnzende patiënt tegenover hem streng toe: ‘Ja ja, lacht u maar; het is wél een depressie hoor!’ nr 3 juni 2002 19
Page 1 and 2: 3/02 juni GENTHERAPIE Kunsthuid lee
Page 3 and 4: mix kort nieuws Geriatrie heeft oog
Page 5 and 6: Snijden zit er voor chirurg in ople
Page 7 and 8: aby's voor adoptieouders. De helft
Page 9 and 10: Kinderen die na in-vitrofertilisati
Page 11 and 12: ewaking De menselijke cel snoert HI
Page 13 and 14: Miljarden cellen werken met elkaar
Page 15 and 16: In 1895 werd in het Franse Olliergu
Page 17: Je wilt een stof die goed werkt, ma
Page 21 and 22: Explosieve badmuts foto > Chris Tim
Page 23 and 24: Met een magneet schakel je de sluit

Scan 3, juni 2002 - UMC Utrecht

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?