Scan 3, juni 2002 - UMC Utrecht

S T E L L I N G
Geen hightech onderzoek,
maar het betere handwerk
tekst > Joost van der Gevel | foto > Eut van Berkum
Het gebruik van nieuwe
technieken moet er niet
toe leiden dat wordt
afgestapt van degelijk
klinisch onderzoek
Promovendi leveren bij hun proefschriften
vaak een aantal stellingen.
Plastisch chirurg Arnold Schuurman licht een
van zijn stellingen toe.
“
De stelling komt van Guilio Taleisnik, een
beroemde Amerikaanse handchirurg. Rond
1988 waren polskijkoperaties een nieuw fenomeen,
waardoor ze te pas en te onpas werden
verricht. Ik doe ongeveer negentig procent
hand-polschirurgie en tien procent microchirurgische
reconstructies. Bij de hand-polschirurgie
valt me op dat Taleisniks stelling nog steeds
zeer actueel is. De basisprincipes van anamnese
en onderzoek worden nogal eens vergeten.
Regelmatig ontbreekt een gedegen kennis van
de anatomie en uit armoede wordt dan gebruik
gemaakt van nieuwere technieken. Op onjuiste
gronden, vind ik. Dan hamer ik op die stelling
van Taleisnik.
Een MRI wordt bijvoorbeeld vaak gebruikt voor
polsdiagnostiek, terwijl klinische diagnostiek –
voelen en kijken met kennis van de anatomie –
al uitsluitsel kan geven. Een MRI-scan heeft dan
geen toegevoegde waarde. Met die scan probeert
men dan zijn gebrekkige anatomische
kennis te compenseren.
Soms wordt een kijkoperatie van de pols voorgesteld,
terwijl dat niet nodig is op basis van
klinische diagnostiek. Als een ligament – een
peesachtige structuur die twee botjes bij elkaar
houdt – scheurt door een val, dan kunnen die
twee botjes los van elkaar bewegen. Dat is ook
vast te stellen door op de juiste plaatsen te
drukken en te voelen, daarvoor hoef je geen
kijkoperatie te verrichten.
Ik krijg patiënten uit het hele land met het
verzoek een kijkoperatie van de pols te doen.
Die patiënten hebben al CT-scans, MRI-scans,
skeletscans en bloedonderzoeken gehad,
terwijl de diagnose al te stellen is door de juiste
botjes en ligamenten te belasten. Onlangs
onderzocht ik een vrouw die met een hele
stapel foto’s bij me kwam. Zij zou een scheur
hebben in de discus, een van de structuren aan
de pinkzijde van de pols. Bij klinisch onderzoek
vond ik aanwijzingen voor artrose tussen twee
polsbotjes. Artrose verklaart die klachten veel
beter dan een discusscheur. Na behandeling van
de artrose was zij klachtenvrij.
Krater
Tegenwoordig worden vaak driedimensionale
reconstructies van de pols gemaakt. Zo kreeg ik
een patiënt, een krachtsporter, met een driedimensionale
foto van de pols. Op de foto was
duidelijk zichtbaar dat er in een van de polsbotjes
een flink gat zat. Die behandelaars zagen
dat gapende gat en dachten dat dit de pijnklachten
na het sporten verklaarde. Maar dat
gat werd veroorzaakt door de beperkingen van
de techniek! Het was optisch bedrog, het zat er
helemaal niet. Bovendien kon dat gat door de
plek waar het zich bevond, die pijn helemaal
niet veroorzaken.
Daarmee wil ik niet zeggen dat die technieken
geen verrijking zijn. We moeten alleen niet
overdrijven. Binnenkort promoveert een arts in
Amsterdam op experimenteel onderzoek naar
driedimensionaal bewegende polsbeelden.
Het is de vraag in hoeverre die techniek voor de
algemeen praktiserende polsspecialist te gebruiken
is. Onder doorlichting zijn de bewegingen
in de pols ook goed te observeren. Driedimensionale
beelden zijn weer wel goed te gebruiken
om de overbrenging van krachten in de pols te
bestuderen.
Voordat we nieuwe onderzoeksmethodes gaan
gebruiken, zowel invasief als non-invasief, moeten
we terug naar gedegen klinisch onderzoek:
goed kijken, goed luisteren. We slaan te vaak
de basisprincipes van anamnese en onderzoek
over en denken dat we door gebruik van mooie
instrumenten en dure apparatuur meer te
weten komen. Maar dat is dus niet zo.
”