Scan 3, juni 2002 - UMC Utrecht

In 1895 werd in het Franse Olliergues een geestelijke
vervolgd. Hij had een keizersnee uitgevoerd
bij een overleden zwangere vrouw, zodat hij het
kind nog snel kon dopen. De plaatselijke geneesheer
pikte dat niet en diende een aanklacht in.
Een geestelijke mag dopen, maar niet keizersnijden.
Dat is het werk van de geneesheer. Alleen
de dokter doktert.
De arts heeft eeuwenlang moeten vechten voor
zijn exclusieve recht om dokter te kunnen spelen.
Ook binnen de medische stand is stevig geduwd
en getrokken om een eigen werkterrein af te
bakenen. In de achttiende eeuw palmde de
Iedereen is dokter
‘medicinae doctor’ bijvoorbeeld de interne geneeskunde
in. Hij deed het denkwerk, bedacht de
diagnose. Moest er gehandeld en gesneden
worden, dan konden de chirurgijns, apothekers
en vroedvrouwen aan de slag.
vaak te laat, want drie minuten zuurstofgebrek
De grenzen worden voortdurend verlegd en om richt in de hersenen al onherstelbare schade aan.
elke bevoegdheid wordt gestreden. De Gezondheidsraad
stelt bijvoorbeeld dat contactlenzen gekomen, die de defibrillator uit de medische
De afgelopen jaren is een beweging op gang
moeten worden aangemeten door een oogarts of handen wil halen. Het apparaat moet, net zoals
optometrist. Nee, meent de minister, dat kunnen de brandblusser, overal beschikbaar zijn. Zelfs de
‘contactlensspecialisten’ net zo goed. Die medische Gezondheidsraad meent dat een wijdverbreid
ruilverkaveling luistert nauw. Een verpleegkundige netwerk van gebruiksvriendelijke defibrillatoren
is geen huisarts en de physician assistent geen jaarlijks enkele duizenden Nederlanders het leven
specialist. Verschillende monniken, verschillende kan redden.
kappen.
Het begin is gemaakt. In ons land rijden al politieen
brandweerwagens rond met een automatische
De plotselinge hartstilstand is een medisch
defibrillator, omdat ze vaak eerder bij een calamiteit
zijn dan een ambulance. Uiteindelijk moet
probleem. Zonder kloppend hart is een mens
verloren, dus moet er zo snel mogelijk worden iedereen altijd en overal over een automatische
ingegrepen. Dat gebeurt met een defibrillator, defibrillator kunnen beschikken. Het casino in
die het hart met een stevige stroomstoot weer Valkenburg heeft er bijvoorbeeld al eentje. In
tot leven probeert te wekken.
winkelcentrum Brusselse Poort in Maastricht
Meestal worden mensen thuis, op straat of in hangen er al twee.
openbare gebouwen overvallen door zo’n klopstop
van het hart. Slechts een hele kleine minderheid
krijgt een hartstilstand in het bijzijn van een overgenomen door de elektroshockende leek.
De rol van de levensreddende medicus wordt
medicus. In de meeste gevallen is een defibrillator Dat is mogelijk geworden door de medische
dus niet onmiddellijk beschikbaar. Voor die
deskundigheid in de defibrillator te stoppen.
patiënten komt de aanstormende ambulance Het apparaat stelt de diagnose en vertelt de leek
foto > Chris Timmers
wat hij precies moet doen. Want praten kan het
apparaat ook al.
Daarmee is de democratiseringsbeweging nog
niet voltooid. De meeste slachtoffers van een
plotselinge hartstilstand vallen immers thuis.
Dus moet er een defibrillator komen in elk huis.
De beste ‘medicus’ is immers de huisgenoot die
getuige is van de hartstilstand. Hij of zij kan
meteen ingrijpen en heeft daarom de meeste
kans op succes.
Heel vaak is er maar één volwassene in huis.
Omdat de plotselinge hartstilstand vooral bij
volwassenen toeslaat, is de belangrijkste defibrillatietaak
waarschijnlijk weggelegd voor het kind.
Zijn kinderen in staat om dergelijke acties goed
uit te voeren? Zeker wel, zeggen Amerikaanse
gegevens. Ambulancepersoneel defibrilleert een
patiënt in gemiddeld zevenenzestig seconden.
Een elfjarige doet hetzelfde in negentig seconden.
Dat is ruim binnen de marge.
Artsen zijn niet langer de enige doktoren. Zelfs
kinderen wekken binnenkort volwassenen tot
leven.
Pieter Lomans
commentaar opinie terzijde
nr 3 juni 2002 15