Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ø ø<br />
toren. Sterker nog, ubiquitine bepaalt of zo’n<br />
receptor wel of niet opgeruimd gaat worden.<br />
Van Kerkhof: “Uitsluitend groeihormoonreceptoren<br />
waar ubiquitine aan vastzit, worden door<br />
de cel afgebroken. Ubiquitine geeft het startschot<br />
voor de afbraak en de cel reageert onmiddellijk<br />
door een vuilniszak te sturen die de tot<br />
afval gedegradeerde receptor ophaalt. Ubiquitine<br />
aan de receptor is een doodvonnis.”<br />
Het Nederlandse woord ‘ubiquitair’ betekent<br />
alomtegenwoordig. Die omschrijving geldt ook<br />
voor het eiwit ubiquitine in de mens. Ubiquitine<br />
bemoeit zich met de celdeling, met ontstekingsreacties<br />
en immuniteit, met het verwijderen van<br />
schadelijke eiwitten en dus ook met het opruimen<br />
van de groeihormoonreceptor. Op dat moment<br />
ontstond het idee om het ubiquitinesysteem verder<br />
te onderzoeken. Misschien was het wel een<br />
ideaal aanknopingspunt voor de ontwikkeling<br />
van een medicijn.<br />
leggen. De eisen zijn hoog. Van Kerkhof:<br />
“De stof moet makkelijk de cel ingaan, omdat<br />
het ubiquitinesysteem ín de cel actief is. Verder<br />
moet de stof heel specifiek werken. We willen<br />
alléén het afbraaksysteem van de groeihormoonreceptor<br />
beïnvloeden en niet de andere processen<br />
waarbij ubiquitine ook betrokken is, zoals<br />
de afweer.” Enkele interessante kandidaten zijn<br />
al gevonden.<br />
Op korte termijn staat bij proefdieren ook een<br />
test met een combinatietherapie op het programma.<br />
Het gaat om twee medicijnen die al in de<br />
Afbraak is bepalend<br />
Van Kerkhof: “Als je een stof vindt die verhindert<br />
dat ubiquitine bindt aan de receptor, dan wordt<br />
de receptor niet afgebroken. Dan blijft de patiënt<br />
gevoelig voor groeihormoon en kun je vermagering<br />
en spierafbraak misschien voorkomen.<br />
Maar eerst moesten we meer inzicht krijgen in<br />
de manier waarop ubiquitine functioneert, hoe<br />
de aanmaak en afbraak van de receptor precies<br />
in elkaar zit, enzovoort. We wilden meer fundamentele<br />
kennis vergaren over dat hele cellulaire<br />
proces.” Van Kerkhof wierp zich op dat onderzoek<br />
en is er onlangs ook op gepromoveerd.<br />
kankerbestrijding worden gebruikt en dus voor<br />
patiëntgebruik zijn goedgekeurd. De ‘metalloprotease-remmers’<br />
gaan het omhakken van receptoren<br />
op de celwand tegen. De ‘proteasoomremmers’<br />
vertragen het ubiquitine-afbraakproces<br />
ín de cel. Van Kerkhof: “De combinatie<br />
van beide medicijnen remt de receptorafbraak<br />
in een celkweek. Dat willen we nu ook bij proefdieren<br />
testen. Wordt de afbraak van de receptor<br />
door deze combinatie inderdaad geremd en zien<br />
we dat de balans in de aanmaak en afbraak van<br />
spiereiwitten zich herstelt, dan is dat een duidelijke<br />
vingerwijzing dat we op de goede weg zijn.”<br />
“We weten nu”, zegt hij, “dat het aantal receptoren<br />
op de celwand vooral bepaald wordt door<br />
de afbraak. Dat betekent dat ubiquitine inderdaad<br />
een veelbelovend aanknopingspunt is.<br />
Daarom hebben we ongeveer twee jaar geleden<br />
Symptoombestrijder<br />
Stel dat de ideale ubiquitine-remmer binnenkort<br />
gevonden wordt, dan is daarmee zeker geen<br />
aids, taaislijmziekte of kanker te genezen.<br />
een patent<br />
aangevraagd<br />
op<br />
>> Ubiquitine-bezoek is doodvonnis voor receptor<br />
dat ubiquitinesysteem, dat de beschikbaarheid<br />
van de groeihormoon-receptoren op de celwand<br />
regelt.” Het patent is inmiddels geaccepteerd en<br />
wordt ondergebracht in een bedrijf, U-Balance,<br />
dat deel gaat uitmaken van de universitaire holding.<br />
Op basis van dat patent zoekt U-Balance<br />
naar stoffen die dat ubiquitinesysteem gericht<br />
uitschakelen.<br />
Van Kerkhof: “Zo’n remmer bestrijdt een symptoom<br />
van die ziekten, niet de ziekten zelf. Maar<br />
ook als symptoombestrijder is de stof belangrijk<br />
genoeg, omdat je daarmee de kwaliteit van leven<br />
van die patiënten aanzienlijk kan verbeteren.<br />
Bovendien overlijdt een deel van deze patiënten<br />
niet aan de ziekte zelf, maar aan de symptomen,<br />
aan de gevolgen van de vermagering en de<br />
spierafbraak. Omdat ze op termijn te weinig<br />
Vingerwijzing<br />
In het lab laat Van Kerkhof nu allerlei chemische<br />
stoffen op cellen los, om te zien of ze het<br />
ubiquitinesysteem misschien afremmen of lamspiermassa<br />
overhouden, kunnen ze bijvoorbeeld<br />
niet zelfstandig meer ademhalen. Als we daar<br />
met extra groeihormoonreceptoren een stokje<br />
voor kunnen steken …”<br />
nr 3 <strong>juni</strong> <strong>2002</strong> 14<br />
Door een fluorescente stof aan een specifiek eiwit te plakken, kun je in de cel precies zien waar die eiwitten zich bevinden.<br />
Zo kun je bijvoorbeeld controleren of een chemische stof de afbraak remt van de groeihormoonreceptor.
Change language