NJB-1423

Praktijk 1138
Naar een gezamenlijke
aanpak van geweld
tegen werknemers
in de GGZ
Joke Harte, Bernice de Ruijter, Ko Hummelen, Gerard de Haas, Yvo van Kuijck, Kees Lemke 1
Werknemers in de psychiatrie ondervinden op de werkvloer veel agressie en geweld. Zowel binnen als tussen
de verschillende betrokken partijen, GGZ, politie en OM, bestaat er verschil van mening over de reactie die
op dergelijk geweld zou kunnen of zou moeten volgen. Landelijk beleid ten aanzien van geweld tegen
hulpverleners in het algemeen blijkt onvoldoende aanknopingspunten te bieden. Terwijl ernstig geweld in de
psychiatrie niet onbeantwoord mag blijven. Het blijkt echter vaak onduidelijk welke partij wanneer aan zet
is en actie moet ondernemen. Praktische oplossingen lijken vooral gezocht te moeten worden in lokale samenwerkingsverbanden.
Op diverse locaties in Nederland zijn inmiddels convenanten en samenwerkingsverbanden
ontwikkeld en wordt er ervaring opgedaan met de werkzaamheid van deze afspraken. Daar waar dergelijke
convenanten en afspraken (nog) niet zijn gemaakt lijkt er een taak te liggen voor de GGZ-instellingen om
hiertoe het initiatief te nemen.
Werknemers in de psychiatrie worden relatief
vaak het slachtoffer van (ernstig) geweld
gepleegd door patiënten. Slechts in enkele
gevallen volgt een strafrechtelijke reactie. In de praktijk
komt het vaak voor dat slachtoffers in hun werk geconfronteerd
blijven met - en ook zorg moeten blijven verlenen
aan – de daders. Om geweld tegen hulpverleners aan
te pakken hebben zowel het Openbaar Ministerie (hierna:
OM) als andere overheidsinstellingen de afgelopen jaren
beleid ontwikkeld. In de praktijk biedt dit beleid echter
onvoldoende handvatten om geweld in de psychiatrische
behandelsetting tegen te gaan. Een effectieve aanpak
vraagt om een gezamenlijke visie op de problematiek van
alle betrokken organisaties.
Michael werkt als verpleegkundige in een algemeen psychiatrisch
ziekenhuis. Wanneer hij met een patiënt over de
gang loopt grijpt de patiënt Michael plotseling vast, werkt
hem naar de grond en probeert met een theelepel in de
ogen van Michael te steken. De door Michael gealarmeerde
collega’s arriveren snel en ontzetten Michael. Drie weken na
het incident heeft Michael nog steeds krassen in zijn
gezicht en het zicht aan het rechter oog is nog steeds aangetast.
Hij is angstig en heeft ernstige slaapproblemen. Na
twee maanden is Michael weer in staat om zijn werk te
hervatten maar het plezier dat hij vroeger in zijn werk had,
is verdwenen. Vooral de confrontatie met de betreffende
patiënt valt hem zwaar. Michael heeft daags na het incident
aangifte gedaan. Als hij enkele maanden later
Auteurs
1. Dr. J.M. Harte is senior onderzoeker
Nederlands Studiecentrum Criminaliteit en
Rechtshandhaving en universitair hoofddocent
afdeling Strafrecht en Criminologie,
Vrije Universiteit Amsterdam. Mr. B.G.H. de
Ruijter is officier van justitie arrondissementsparket
Rotterdam. Prof. Dr. J.W.
Hummelen is bijzonder hoogleraar forensische
psychiatrie RUG, psychiater en hoofd
behandelzaken FPA ‘de Boog’ Warnsveld,
GGNet. Mr. G.J. de Haas is senior advocaatgeneraal
Ressortsparket vestiging Arnhem-
Leeuwarden en coördinator Expertisecentrum
Bijzondere Penitentiaire Zaken. Mr.
Y.A.J.M. van Kuijck is senior raadsheer
gerechtshof Arnhem-Leeuwarden en voorzitter
van de Penitentiaire Kamer van het
gerechtshof Arnhem-Leeuwarden. Drs.
C.P.F. Lemke is geneeskundig bestuurder
RvB GGNet, lid GGZ Nederland. De auteurs
zijn de kernleden van de Werkgroep gezamenlijke
aanpak geweld in de psychiatrie.
Deze bijdrage is gebaseerd op een notitie
van deze werkgroep: Aanpak van geweld
tegen werknemers in de GGZ; Een gezamenlijke
visie van politie, Openbaar Ministerie
en GGZ, november 2013. De auteurs
hebben dit artikel op persoonlijke titel
geschreven; de meningen en conclusies
geven niet noodzakelijkerwijs de standpunten
weer van de organisaties waar zij werkzaam
zijn.
NEDERLANDS JURISTENBLAD – 13-06-2014 – AFL. 23 1561