NJB-1423

Recommendations

Info

Praktijk Het niet-confronteren met de consequenties van ernstige agressie bekrachtigt het gedrag van de patiënt gehouden voor het incident. In ongeveer de helft van de zaken legde de rechter een strafrechtelijke behandelmaatregel op, zoals terbeschikkingstelling. Over het algemeen worden de slachtoffers die een incident hebben aangegeven of gemeld bij de politie slecht geïnformeerd over het vervolg. Implicaties voor de behandelpraktijk Wanneer een patiënt in de intramurale psychiatrie ernstig fysiek agressief is geweest, en daarvan aangifte is gedaan, dan wordt hij doorgaans niet in preventieve hechtenis genomen. Het kan natuurlijk zijn dat daar geen juridische basis voor is. Maar in de overwegingen speelt vaak ook een rol dat de politie het (terecht) als zeer bezwaarlijk beschouwt dat daartoe niet opgeleid personeel de zorg krijgt over een psychiatrische patiënt. Door het uitblijven van het in verzekering stellen ontstaat de onwenselijke situatie dat het slachtoffer in het dagelijks werk geconfronteerd blijft worden met de dader en daar ook zorg aan moet verlenen. Dit heeft niet alleen een negatief effect op de veiligheid op de afdeling maar ook op de kwaliteit van de behandeling. Doordat het agressieve gedrag geen (voor de patiënt direct zichtbare) consequenties heeft, wordt het lastig ongewenst gedrag te begrenzen en een veilig milieu op de afdeling te handhaven. Er kan zelfs een sfeer van angst ontstaan waarbij iedereen, zowel medewerkers als medepatiënten, de betrokken patiënt gaan mijden. De voortgang van de behandeling van de betreffende patiënt wordt zodoende ernstig belemmerd. Het niet confronteren met de consequenties van ernstige agressie bekrachtigt het gedrag van de patiënt en ondermijnt het realiteitsbesef ten aanzien van de maatschappelijke norm dat gebruik van geweld niet wordt geaccepteerd. Oplossingsrichtingen Minister Schippers van VWS presenteerde in maart 2012 (mede namens de Ministers van BZK en V&J) het Actieplan Veilig Werken in de Zorg. Dit plan biedt in de praktijk echter weinig handvatten voor de wijze waarop geweld in de GGZ aangepakt zou moeten worden. Over een eventuele strafrechtelijke reactie wordt gezegd: ‘Indien het agressieve gedrag gelegen is in het ziektebeeld van de cliënt is een volledig juridisch traject niet altijd passend maar moet ook niet uitgesloten worden’. Ook wordt gesteld dat de optie zorgverlening te staken nog te weinig bekend is bij zorgverleners. In de psychiatrie, waar agressie of gevaar juist geregeld een reden voor gedwongen zorg is, is een dergelijk optie vaak niet reëel. Bij een patiënt die tegen zijn wil is opgenomen en wordt behandeld kan het staken van zorgverlening zelfs agressief gedrag uitlokken omdat geweld er toe zal leiden dat de behandeling gestaakt wordt. Dat het actieplan onvoldoende steun biedt bleek overduidelijk uit een beschikking van het gerechtshof Den Haag waarin gesteld werd dat het beleid om hulpverleners te beschermen betrekking heeft op hulpverleners die werkzaam zijn in het publieke domein, zoals politieambtenaren, ambulancepersoneel, brandweerlieden en loketambtenaren. Naar het oordeel van het hof is bedoeld beleid niet zonder meer van toepassing op geweld tegen hulpverleners in de psychiatrie. 9 In de praktijk bestaat onduidelijkheid over de vraag wanneer een strafrechtelijk gevolg geïndiceerd is. In ieder geval kan gesteld worden dat het ondoenlijk is en ook ongewenst om alle gewelddadige incidenten (of pogingen daartoe) tegen hulpverleners in de psychiatrie te vervolgen. Wel moeten de werknemers en leidinggevenden in de GGZ goed geïnformeerd worden over de mogelijkheden om op geweld in de psychiatrie te reageren. Het is van belang incidenten binnen de instelling goed te registreren en in ieder geval van ernstig of herhaaldelijk geweld aangifte te doen. Zeker in geval van ernstig geweld mag een strafrechtelijke vervolging niet achterwege blijven. Wat betreft het eventuele strafrechtelijke vervolg hebben het OM en de GGZ vaak uiteenlopende perspectieven en belangen die niet met elkaar worden gedeeld door een gebrek aan communicatie. Op lokaal niveau vinden partijen elkaar echter steeds vaker en worden er diverse convenanten ondertekend en oplossingen gezocht in de ketensamenwerking. Dergelijke afspraken zouden bijvoorbeeld in kunnen houden dat intramurale psychiatrische patiënten, wanneer zij in preventieve hechtenis worden genomen, geplaatst kunnen worden in een Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC). Dat een slachtoffer van geweld op de werkvloer geconfronteerd blijft worden met de dader is een uiterst onwenselijke situatie. Overwogen kan worden na een geweldsincident over te gaan tot een time-out op een andere afdeling binnen de eigen instelling of, wanneer dit niet mogelijk is en een hoger beveiligingsniveau noodzakelijk is, binnen een andere instelling. De geneesheerdirecteur kan hierbij, in het kader van de beoordeling van de proportionaliteit, de beslissingsbevoegdheid worden toegekend ten aanzien van een time-out plaatsing. Het borgen van de mogelijkheid tot een time-out plaatsing buiten de eigen instelling, vereist dat regionaal tussen GGZ instellingen onderling en met forensisch psychiatrische voorzieningen bindende afspraken worden gemaakt over opname en terugname van agressieve patiënten en over de eventuele financiële consequenties. Gezamenlijke aanpak Het geweld tegen hulpverleners in de psychiatrie is een essentieel probleem dat hoog op de agenda van GGZ, OM en politie moet staan en om een gezamenlijk visie en aanpak vraagt. Bij de ontwikkeling hiervan dienen de volgende uitgangspunten gehanteerd te worden: 1) Geweld tegen hulpverleners is onacceptabel, ook binnen de psychiatrie. 2) Alle geweldsincidenten in de GGZ worden geregistreerd door de GGZ-instellingen en vervolgens openbaar gemaakt. 3) Aangifte moet vaker overwogen worden. Uitgangs- 1564 NEDERLANDS JURISTENBLAD – 13-06-2014 – AFL. 23
Het enkele feit dat de verdachte psychiatrisch is opgenomen, is geen reden om van een strafrechtelijk onderzoek of vervolging af te zien punt: aangifte, tenzij. Van een ernstig geweldsincident – oftewel een geweldsincident waarbij de hulpverlener ernstig fysiek of psychisch letsel heeft opgelopen – moet te allen tijde aangifte worden gedaan. 4) Een slachtoffer van een ernstig geweldsincident moet goed geïnformeerd en begeleid worden door de werkgever bij de beslissing om aangifte te doen en bij het daadwerkelijk doen van aangifte. De werkgever kan ook aangifte doen. 5) Aangifte van een geweldsincident in de psychiatrie wordt door de politie altijd opgenomen en vervolgens met voorrang behandeld, conform de richtlijn Veilige Publieke Taak. 6) Het enkele feit dat de verdachte psychiatrisch is opgenomen, is geen reden om van een strafrechtelijk onderzoek of vervolging af te zien. 7) Vermeende verminderde toerekeningsvatbaarheid hoeft geenszins een reden te zijn voor de GGZ-instelling of het slachtoffer om af te zien van het doen van aangifte, of voor het OM om af te zien van vervolging. Het is aan de strafrechter te oordelen over eventuele verminderde toerekeningsvatbaarheid en te beslissen of een straf dan wel een behandeling in een strafrechtelijk kader passend is. 8) Bij ernstig geweld van een patiënt in de intramurale psychiatrie jegens medewerkers volgt altijd een timeout buiten de afdeling of wordt de betrokkene in preventieve hechtenis genomen. Ten behoeve van time-out plaatsingen buiten de eigen instelling, maken GGZ instellingen regionaal onderling en met forensisch psychiatrische voorzieningen hierover bindende afspraken. 9) Wanneer er een indicatie is voor preventieve hechtenis van een opgenomen psychiatrische patiënt, vindt deze in principe plaats in een PPC of in een passende forensische setting. 10) Wanneer er aangifte is gedaan van een geweldsincident (door de instelling of door het slachtoffer zelf) moeten de instelling en het slachtoffer tijdig en adequaat geïnformeerd worden over het verdere verloop van de zaak. Conclusie Werknemers in de psychiatrie ondervinden op de werkvloer veel agressie en geweld. Zowel binnen als tussen de verschillende betrokken partijen, GGZ, politie en OM, bestaat er verschil van mening over de reactie die op dergelijk geweld zou kunnen of zou moeten volgen. Landelijk beleid ten aanzien van geweld tegen hulpverleners in het algemeen blijkt onvoldoende aanknopingspunten te bieden. Ernstig (herhaaldelijk) geweld in de psychiatrie mag niet onbeantwoord blijven. Het blijkt echter vaak on duidelijk welke partij wanneer aan zet is en actie moet ondernemen. Praktische oplossingen lijken vooral gezocht te moeten worden in lokale samenwerkingsverbanden waarbinnen partijen kennis nemen van elkanders standpunten en perspectieven. Op diverse locaties in Nederland zijn inmiddels convenanten en samenwerkingsverbanden ontwikkeld en wordt er ervaring opgedaan met de werkzaamheid van deze afspraken. Daar waar dergelijke convenanten en afspraken (nog) niet zijn gemaakt lijkt een taak te liggen voor de GGZ-instellingen om hiertoe het initiatief te nemen. Het is daarbij van belang niet te wachten tot zich een ernstig incident voordoet, maar proactief contact te leggen met zowel de politie als het OM en aan te dringen op afspraken. Mocht zich een ernstig incident voordoen dan is het ook aan de GGZ-instelling om de werknemer die het slachtoffer is geworden goed te informeren en te begeleiden bij de contacten met de politie. Maar voor een effectieve aanpak zijn uiteindelijk alle partijen nodig. De aanpak van geweld in de psychiatrie vraagt om een hoge agendering bij de verschillende partijen en een gezamenlijk visie op de problematiek op alle niveaus van deze organisaties en meer onderlinge communicatie. Voor een verdere stimulering en succesvolle realisatie van lokale samenwerkingsverbanden is een gezamenlijke visie en steun voor de hierboven beschreven uitgangspunten, vanuit alle lagen van zowel de GGZ, de politie en het OM, dan ook onontbeerlijk. 9. Gerechtshof Den Haag, 9 juli 2013, K13/0024 (ongepubliceerd). NEDERLANDS JURISTENBLAD – 13-06-2014 – AFL. 23 1565
Page 1 and 2: NEDERLANDS JURISTENBLAD URGENDA Re
Page 3 and 4: Inhoud Vooraf 1135 1542 Mr. Y. Buru
Page 5 and 6: Vooraf 1135 Witwassen 23 Denkend aa
Page 7 and 8: 1.2. Aanpak In dit artikel onderzoe
Page 9 and 10: tot de inzet van rechterlijke proce
Page 11 and 12: te richten op het vermijden van ten
Page 13 and 14: tot onafhankelijk fundamenteel onde
Page 15 and 16: inzage te krijgen in bewijsmateriaa
Page 17 and 18: generaties in de democratische rech
Page 19 and 20: deze verantwoordelijkheid leest vak
Page 21 and 22: Meer dan honderd Grondwetten ter we
Page 23 and 24: ingevoerd met het Verdrag van Lissa
Page 25 and 26: Praktijk 1138 Naar een gezamenlijke
Page 27: een langdurige herstelperiode en la
Page 31 and 32: namelijk dat de laatste jaren een z
Page 33 and 34: Rechtspraak de kennen - op haar ver
Page 35 and 36: Rechtspraak sprake van zo een geval
Page 37 and 38: Rechtspraak 1146 30 april 2014, nr.
Page 39 and 40: Rechtspraak in welk geval de voorma
Page 41 and 42: Rechtspraak neemster en werkgeefste
Page 43 and 44: Tijdschriften 000 1153 Burgerlijk (
Page 45 and 46: Tijdschriften ming van het publiek
Page 47 and 48: Tijdschriften van de achtergronden
Page 49 and 50: Wetgeving Een overzicht van aanhang
Page 51 and 52: Wetgeving Versobering kindregelinge
Page 53 and 54: Wetgeving ficering om de OESO-handl
Page 55 and 56: Wetgeving delict en bijvoorbeeld ee
Page 57 and 58: Universitair Nieuws study of legisl
Page 59 and 60: Agenda den voor vluchtelingstudente

NJB-1423

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?