Etniciteit en zorg rondom zwangerschap en ... - Rijksoverheid.nl

1. Inleiding en werkwijze
Perinatale sterfte, moedersterfte en wiegendood zijn niet gelijk verdeeld over de verschillende etnische
groepen. Dit geldt ook voor andere ongunstige zwangerschapsuitkomsten zoals laag geboortegewicht,
vroeggeboorte of aangeboren afwijkingen. De afgelopen jaren is in Nederland een aantal onderzoeken
van start gegaan naar de achtergronden en oorzaken van deze verschillen in uitkomsten tussen
verschillende etnische groepen, naar verschillen in risicofactoren en naar onderliggende oorzaken. Dit
rapport geeft een overzicht van deze Nederlandse onderzoeken.
1.1 Aanleiding
Begin 2006 heeft de Tweede Kamer het RIVM-rapport ‘Met de besten vergelijkbaar’ (Achterberg,
2005) besproken. Dit rapport is een actualisering van een eerder RIVM rapport met een internationale
vergelijking van de sterfte rond de geboorte. De perinatale sterfte in Nederland bleek minder hard te
dalen dan elders in Europa (Achterberg en Kramers, 2001). Ook in het Peristat-onderzoek bleek de
perinatale sterfte in Nederland hoger dan in veel andere landen uit de EU-15 (Buitendijk en Nijhuis,
2004).
Er is een aantal risicofactoren voor perinatale sterfte aanwijsbaar die in Nederland in de afgelopen
decennia sterk gestegen zijn of - in vergelijking met andere landen in Europa - relatief vaak vóórkomen
(Achterberg en Kramers, 2001; Buitendijk en Nijhuis, 2004; Mackenbach, 2006):
• een gemiddeld hoge leeftijd van moeders bij de geboorte van hun (eerste) kind;
• een relatief hoog percentage tweelinggeboortes, waarvan een substantieel deel tengevolge van
onvruchtbaarheidsbehandelingen (IVF);
• relatief veel zwangeren van allochtone herkomst; en
• relatief veel vrouwen die roken tijdens de zwangerschap.
Daarnaast spelen verschillen in de zorg aan zwangeren, barenden en hun kinderen mogelijk een rol. In
Nederland wordt minder gebruikgemaakt van prenatale screening op een aantal aangeboren
afwijkingen. Eventuele zwangerschapsafbrekingen bij gevonden afwijking kúnnen de perinatale
sterftecijfers beïnvloeden (Van der Pal-de Bruin et al., 2002). Een tweede verschil is de opvang van
zeer vroeggeboren kinderen. Nederlandse neonatologen lijken terughoudender dan hun collega’s elders
in Europa met ingrijpende behandelingen die bedoeld zijn om zeer jonge kinderen in leven te houden
(Achterberg en Kramers, 2001; Buitendijk en Nijhuis, 2004; Mackenbach, 2006).
Tijdens het Kamerdebat over het RIVM-rapport is onder meer gesproken over de relatie tussen de zorg
aan vrouwen van allochtone afkomst en perinatale sterfte (Tweede Kamer, 2006a). De minister heeft de
Tweede Kamer een overzicht toegezegd dat laat zien naar welke onderwerpen in relatie tot allochtonen
en perinatale sterfte er momenteel onderzoek wordt gedaan en wanneer resultaten te verwachten zijn
(Tweede Kamer, 2006b). Dit sluit aan bij een eerdere bespreking in de Tweede Kamer over de
noodzaak om specifieke aandacht te besteden aan allochtone vrouwen binnen de preventie en zorg rond
zwangerschap en geboorte. In dat debat kwam aan de orde dat er al veel onderzoek heeft
plaatsgevonden. Verspreiden van bestaande kennis en het breed implementeren van goede interventies
is de volgende stap (Tweede Kamer, 2005).
RIVM Rapport 270032004 9