Het pgb in de Wmo - Koepel Wmo-raden

• Tot slot kan slechte kwaliteit van de ingekochte zorg ook gezien worden als een vorm van
oneigenlijk gebruik of misbruik, aangezien het budget in deze gevallen mogelijk bewust niet wordt
gebruikt voor het beoogde doel, waarvoor de indicatie is afgeven en het budget is gebaseerd.
Inmiddels zijn er in de AWBZ meerdere maatregelen genomen om fraude tegen te gaan, waarover
meer in paragraaf 2.5.6.
Maatregelen om pgb beheersbaar en doelmatig te houden
Het verdient aanbeveling dat gemeenten regels opstellen om de beheersbaarheid en doelmatige
besteding van het pgb te bewaken. Veel van de hierboven genoemde aandachtspunten zijn (deels) te
ondervangen. Hieronder komen de mogelijkheden hiertoe aan de orde, die ondermeer zijn gebaseerd
op in het verleden geleerde lessen over het pgb in de AWBZ en recente maatregelen in de AWBZ.
Voorkomen van ondermijning collectieve systemen en ‘civil society’
ondermijning collectieve systemen
De huidige Wmo regelt nog in artikel 6 dat als een persoon aanspraak maakt op een individuele
voorziening, de keuze tussen een voorziening in natura en een pgb dient te worden voorgelegd, tenzij
hiertegen overwegende bezwaren bestaan. Overwegende bezwaren kunnen zijn de ondermijning
van een collectief systeem, zoals collectief vervoer. Indien de cliënt voldoende is geholpen met een
algemeen toegankelijke voorziening of een voorziening die collectief beschikbaar is, is er dan ook niet
de verplichting een pgb te verstrekken.
Ook als met de voorgenomen wetswijziging Wmo de compensatieplicht is uitgebreid, ligt het in de
rede om, vergelijkbaar met de situatie vóór de wetwijziging, alleen een pgb te verstrekken indien
algemeen toegankelijke voorzieningen of beschikbare collectieve systemen niet toereikend zijn.
Hiermee wordt de ondermijning van collectieve voorzieningen voorkomen.
Bovenstaande impliceert dat verstrekking van een pgb altijd vooraf wordt gegaan door een toetsing
van de noodzaak van een individuele voorziening. Dit gebeurt in het vraagverhelderingsgesprek met
de cliënt.
Voor een collectieve voorziening waar specifieke toegangseisen voor gesteld zijn (en waarvoor een
beschikking wordt afgegeven), zoals dagbesteding bijvoorbeeld op een zorgboerderij, kan overwogen
worden om geen pgb te verstrekken. Zeker wanneer het hier gaat om een collectieve voorziening die
al door de gemeente wordt gefinancierd, ligt het voor de hand dat de gemeente deze voorziening
alleen in natura toegankelijk stelt.
Ondermijning civil society
Wat betreft mogelijke ondermijning van de ‘civil society’ is wederom van belang dat het pgb alleen
wordt toegekend als er de noodzaak is tot een individuele voorziening. Om te voorkomen dat het
leveren van mantelzorg wordt gemonetariseerd kan de gemeente overwegen om mantelzorg alleen
onder specifieke voorwaarden uit te betalen, bijvoorbeeld alleen indien de zorg dusdanig intensief is
dat er sprake is van inkomensverlies van de (inwonende) mantelzorger. Ook kan besloten worden voor
deze zorg lagere tarieven beschikbaar te stellen dan voor professionele zorg (zie ook hoofdstuk 3).
Duidelijke informatievoorziening
Het is van belang dat burgers een afgewogen keuze kunnen maken voor een pgb. Wanneer zij vooraf
helder en volledig geïnformeerd worden over wat er komt kijken bij het beheer van een pgb, vergroot
dit de kans dat de mensen die hiervoor kiezen gemotiveerd en in staat zijn om het pgb adequaat te
beheren. Dit mechanisme heeft naar verwachting een positief effect op zowel de beheersing van de
vraag naar pgb, als op verkleining van de kans op oneigenlijk gebruik (bijvoorbeeld door inkoop van
ongeschikte zorg of misbruik door zorgverleners). Gemeenten zijn hiertoe verplicht op grond van het
huidige artikel 6a van de Wmo. In dit artikel is vastgelegd dat de gemeente de taak heeft haar burgers
te informeren over de gevolgen van de keuze voor een pgb.
18 Vereniging van Nederlandse Gemeenten