Het pgb in de Wmo - Koepel Wmo-raden

Vouchers
Een vouchersysteem vertoont veel overeenkomsten met een persoonsvolgend budget. In plaats van
een virtueel budget is er hierbij sprake van een systeem met vouchers, ofwel waardebonnen, die
periodiek aan de cliënt verstrekt worden en ingezet mogen worden om ondersteuning in te kopen. De
hulpverleners kunnen de voucher vervolgens bij de gemeente verzilveren. Hulpverleners die worden
uitbetaald bij een vouchersysteem dienen zich wel bij de verstrekker (de gemeente) te registreren. Dit
biedt gemeente de mogelijkheid tot een vorm van controle op of het stellen van voorwaarden aan
deze hulpverleners.
Net als bij het PVB wordt het bedrag alleen aan de cliënt besteed en heeft de cliënt meer eigen
zeggenschap dan bij aanbod in natura het geval is. De cliënt kan zelf afspreken hoe en wanneer de
hulp wordt ingezet. De gemeente kan overigens wel een rol spelen bij de bemiddeling tussen cliënt en
hulpverlener.
Meerdere gemeenten, zoals Breda en Tilburg, werken al met het vouchersysteem voor huishoudelijke
hulp en over het algemeen zijn de ervaringen goed. Het systeem is gunstig voor cliënten want het
geeft hen meer regie over de zorg maar minder administratieve lasten dan het pgb. Een gunstig aspect
voor gemeenten is overigens dat er op deze manier WWB-ers ingezet kunnen worden voor bijvoorbeeld
de huishoudelijke hulp. Mogelijke nadelen zijn dat de vouchers fraudegevoelig zijn, doordat de
vouchers makkelijk zijn na te maken 10 . Daarnaast moeten hulpverleners extra handelingen verrichten
omdat zij geen geld ontvangen maar de vouchers eerst moeten incasseren.
Met de voorgenomen decentralisatie van begeleiding en overgang van de nieuwe doelgroepen vanuit
de AWBZ naar de Wmo, zouden gemeenten kunnen overwegen in plaats van, of naast een pgb, een
voucher te verstrekken voor begeleiding en/of kortdurend verblijf. Bij een voucher voor begeleiding
dient wel rekening gehouden te worden met differentiatie in zwaarte (zie hoofdstuk 3 bij tariefbepaling).
Het gemeentelijke voordeel dat bij een vouchersysteem WWB-ers ingezet kunnen worden, zoals
bij hulp bij het huishouden, gaat voor begeleiding en kortdurend verblijf mogelijk in mindere mate
op. Van belang hierbij is dat de ondersteuning die geleverd wordt door de WWB-er aansluit op de
behoefte van de cliënt.
Praktijkvoorbeeld vouchersysteem: inrichting van de alfacheque
De gemeente wijste de benodigde ondersteuning toe waarbij is aangegeven welke huishoudelijke activiteiten uitgevoerd
moeten worden bij de aanvrager. De cliënt is werkgever en verantwoordelijk om op de juiste wijze de zorg te
organiseren. De cliënt krijgt hiervoor een aantal vouchers dat overeenkomt met het aantal uur waarvoor de cliënt zorg
toegewezen heeft gekregen. De cliënt behoudt de keuzevrijheid van zorgverlener en de indeling van zorguren. Zo kan
de cliënt een aantal vouchers “sparen” om een keer een goede zomerschoonmaak te houden, of in geval van vakantie
de zorglevering een aantal weken uit te stellen. Zowel een mantelzorger als een professionele zorgverlener kunnen
door de cliënt worden ingekocht. De hulpverlener dient zich te registeren bij de gemeente, alleen dan kan hij voor het
vouchersysteem in aanmerking komen. Om fraude tegen te gaan staan op de vouchers de naam van de hulpverlener en
een unieke streepjescode vermeld. Ook bestaan de vouchers uit drie delen: een versie voor de gemeente, een voor de
cliënt en een voor de zorgverlener.
De sociale werkplaats is gevraagd de uitvoering van de alfacheque en zorgbemiddeling te verzorgen. De werkplaats
drukt de mappen, verstrekt de cheques per kwartaal, en registreert de alfahulpen. Dit laatste gaat via een gesprekje met
de desbetreffende hulp zodat de gemeente weet “wat men in huis haalt”.
10 De fraudegevoeligheid kan worden beperkt door elke voucher te voorzien van een streepjescode en de naam van de zorgverlener.
24 Vereniging van Nederlandse Gemeenten