Het pgb in de Wmo - Koepel Wmo-raden

5. Zijn de tarieven gedifferentieerd afhankelijk van het benodigde opleidingsniveau van de
hulpverlener?
Overwegingen om te komen tot het beleid omtrent bovenstaande punten zijn in dit hoofdstuk aan de
orde gekomen.
Conclusie
Het persoonsgebonden budget biedt voor- en nadelen ten opzichte van de reguliere aanbod in natura.
Bij het vormgeven van beleid omtrent pgb’s en alternatieve vormen van vraaggestuurde financiering
dient de gemeente te zoeken naar een vorm waarin deze nadelen zoveel mogelijk worden
ondervangen waarbij de voordelen behouden blijven. Een eerste stap hierbij is te zorgen dat het
aanbod in natura meer flexibel en op maat is, om zo beter aan te sluiten op de vraag van de burger en
te voorkomen dat de ‘keuze’ voor een pgb er één uit noodzaak is.
Belangrijke voordelen van het pgb voor cliënten zijn dat de cliënt zeggenschap heeft over door wie
(vaste hulpverlener met wie het klikt), op welke tijdstippen, op welke plaatsen en in welke vorm
begeleiding gewenst is. Belangrijke voordelen voor gemeenten zijn dat het bieden van een pgb vaak
goedkoper is dan verstrekking in natura en dat er een andere arbeidsmarkt wordt aangesproken
zodat het een oplossing biedt voor arbeidsmarkttekorten in de zorg. Deze voordelen kunnen behalve
met een persoongebonden budget ook bereikt worden met alternatieve vormen van vraaggestuurde
financiering zoals persoonsvolgende budgetten en vouchers. Om optimaal voordeel te behalen is dan
wel van belang dat de hulp (ook) verleend mag worden door andere zorgverleners dan die van de
reguliere aanbieders in natura en dat de cliënt zo veel mogelijk zeggenschap heeft over door wie,
wanneer en waar de ondersteuning wordt verleend.
Belangrijke nadelen van het pgb voor cliënten zijn vooral de administratieve rompslomp, en, met name
indien voor het pgb ‘gekozen’ wordt uit noodzaak, de grote verantwoordelijkheid die het pgb met
zich meebrengt. Nadelen voor gemeenten zijn de mogelijk aanzuigende werking van het pgb en het
risico op ondoelmatig en oneigenlijk gebruik.
Bij het vormgeven van een pgb-regeling is het noodzakelijk dat maatregelen worden genomen
om het pgb beheersbaar te houden en doelmatig gebruik te bevorderen. Hierbij dienen ten eerste
voorwaarden gesteld te worden aan de toegang tot het pgb, bijvoorbeeld door pgb’s alleen te
verstrekken als de cliënt in aanmerking komt voor een individuele voorziening, als er sprake is van
een langdurige en complexe zorgvraag, als de cliënt of diens (wettelijk) vertegenwoordiger in staat
is de regie te voeren en/of als de beschikbare zorg in natura niet passend is. Ook kan de toegang
verder worden ingeperkt door het betalen van mantelzorgers alleen toe te staan in situaties dat de
zorg dusdanig intensief is dat er sprake is van inkomensverlies van de mantelzorger; of door voor het
betalen van mantelzorgers lagere tarieven vast te stellen. De risico’s op oneigenlijk of ondoelmatig
gebruik kunnen worden ingeperkt door de budgethouder een ondersteuningsplan te laten opstellen
en te werken met trekkingsrecht. Het trekkingsrecht ondervangt tevens het nadeel van de administratieve
lasten voor de budgethouder.
Samenvattend is het bij het vormgeven van een pgb-regeling van belang dat de aanzuigende werking
wordt ingeperkt door eisen te stellen aan de toegang, en dat ondoelmatig gebruik en administratieve
lasten worden ingeperkt door te werken met een ondersteuningsplan en trekkingsrecht. Om te
voorkomen dat er noodgedwongen voor een pgb wordt gekozen dient de gemeente ervoor te zorgen
dat het aanbod van zorg in natura aansluit op de behoefte van de burgers. Tot slot kunnen vouchers
of persoonsvolgende budgetten worden verstrekt als alternatief voor een pgb, waarbij gestreefd moet
worden naar een optimale combinatie van enerzijds zeggenschap over de zorg door de cliënt, en
anderzijds beheersbaarheid en doelmatige inzet van zorg.
26 Vereniging van Nederlandse Gemeenten