Het pgb in de Wmo - Koepel Wmo-raden

isico- en klantprofielen worden de administratieve lasten voor de gemeente nog sterker beperkt,
terwijl de doeltreffendheid van de controle toeneemt. Kanttekening hierbij is echter dat budgethouders
het prettig vinden om te horen dat hun bestedingen en de verantwoording daarover akkoord
zijn, zodat zij het dossier kunnen afsluiten. Voor pgbhouders moet daarom duidelijk zijn binnen welke
termijn een eventuele controle kan plaatsvinden. De gemeente kan een goede balans verkrijgen tussen
vertrouwen en administratieve lasten door te kiezen voor een gedifferentieerde controle waarbij:
• Iedereen een basisverantwoording dient aan te leveren, en vervolgens een steekproef te trekken
voor een meer gedetailleerde verantwoording, inclusief facturen of overeenkomsten.
• Iedereen de eerste twee jaar aan een gedetailleerde verantwoording wordt onderworpen, maar
wanneer de budgethouder ervaring heeft opgebouwd in het besteden van het pgb en het pgb
goed is afgestemd op de zorgvraag, in latere jaren een basisverantwoording volstaat.
• De wijze van verantwoording afhankelijk is van de financiële omvang van het budget. De volgende
grenzen kunnen daarbij bijvoorbeeld worden gehanteerd 13 :
- voorzieningen tot € 1.000: geen verantwoording;
- voorzieningen tussen € 1.000 en € 5.000: beperkte controle;
- voorzieningen boven € 5.000: uitgebreide controle.
Frequentie verantwoording
Gemeenten mogen zelf bepalen wanneer budgethouders zich dienen te verantwoorden. Vaker verantwoorden
betekent een grotere administratieve druk voor budgethouders en de gemeente. Voor
budgethouders is daarnaast belangrijk dat de periode van verantwoording in verhouding staat tot
het bestedingsdoel: de inkoop van een sportrolstoel vergt een andere termijn dan het inkopen van
begeleiding voor een jongere met gedragsproblematiek. De gemeente kan dan ook per type hulpvraag
variëren in de tijdsduur van de verantwoording. Daarnaast sluit de verantwoording beter aan op de
dagelijkse praktijk van de budgethouder als deze lang genoeg is om eventuele pieken en dalen in de
besteding te realiseren, zonder dat dit voor de verantwoording problemen vormt. Dergelijke schommelingen
zullen bij de nieuwe gemeentelijke taken begeleiding en kortdurend verblijf eerder voorkomen
dan bij de overige individuele voorzieningen. Uit het vraagverhelderingsgesprek zal blijken in hoeverre
de aanvrager te maken heeft met wisselingen in de intensiteit van de zorgbehoefte.
Aandachtspunten uit de ‘Handreiking rechtmatigheid en interne controle’
Scenario’s voor verantwoording en controle
De ‘Handreiking rechtmatigheid en interne controle’ (VNG/project minder regels, 2010) werkt drie
scenario’s voor verantwoording en controle van pgb’s in de Wmo uit. Deze scenario’s gaan uit van een
inperking van de regeldruk en administratieve lasten, zonder aan rechtmatigheid van toekenningen in
te boeten. Het gaat om de volgende scenario’s:
1. Preventief organiseren: de gemeente treft aan de voorkant (de toegang) zodanige waarborgen
dat de risico’s op het onrechtmatig besteden van gelden en/of het niet realiseren van de beoogde
prestaties zijn afgedekt of tot voor de gemeente tot acceptabele proporties zijn teruggebracht.
2. Zoeklichtcontroles: naast preventieve maatregelen vraagt de gemeente een beperkte verantwoording
van de budgethouders waarbij de controle zich richt op enkele aspecten of thema’s;
3. Toegespitste aanpak: de gemeente stelt specifieke (aanvullende)voorwaarden aan de verantwoording
door bepaalde cliënten en richt daar ook de controle op.
Deze scenario’s zijn in de genoemde handreiking nader uitgewerkt en helpen gemeenten om
lokale regels vast te stellen rondom de verantwoording en controle.
Maatregelen die de lasten van verantwoording en controle kunnen beperken
De ‘Handreiking rechtmatigheid en interne controle’ noemt tevens tal van praktische maatregelen
(binnen de drie scenario’s) die de regeldruk en administratieve lasten van verantwoording en controle
kunnen beperken. Behalve eerder genoemde aandachtspunten tijdens de toegangsprocedure zijn dit:
13 ‘Handreiking rechtmatigheid en interne controle’, VNG/project minder regels, 2010
34 Vereniging van Nederlandse Gemeenten