De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld

More documents

Recommendations

Info

*Opmaak dialect Raalte_DEF 29-09-2011 11:22 Pagina 78De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en LemelerveldRaalte - De bijvoeglijke naamwoordendan gao-k n bärg óp > ’dan gao-k ’ng bärg óp dan ga ik de berg opeen zeisen > ’ee zeisen een zeiseen bärg > ’eem bärg een bergeen huus > ’een uus (vgl. ook regel 11, p. 49) een huisóp een bärg > óp ’m bärg op een bergHiermee verwante bijwoorden zijn:gunds, gunder gindsmeervoudbijvoeglijk/zelfstandigDat betekent dat er in Raalte (en ook in Heino en Lemelerveld) geen verschil inuitspraak bestaat tussen ‘op de berg’ en ‘op een berg’.De aanwijzende voornaamwoordendissediedisse kinderdie wichterdezediedeze kinderendie kinderenbijvoeglijkenkelvoudzelfstandigDe bijvoeglijke naamwoordenmannelijk onzijdig mannelijk onzijdigvrouwelijkvrouwelijkdie, ginne die det dat denne die det datdisse deze dit dit dissen(d) deze dit ditVoorbeelden:disse vrouw(e) deze vrouwdie zeisendie zeisdet kinddat kinddit gezichiendit gezichtjedie fijne läkkere vrouwe die lekkere dikke vrouwginne kaantedie kantdisse keerse en denne deze kaars en dieHet bijvoeglijk aanwijzend voornaamwoord die kan versterkt worden metgunds ‘ginds’:die gundse vrouwe die gindse vrouwHet bijvoeglijk naamwoord enkelvoud krijgt als uitgang -en als het hoort bij eenmannelijk zelfstandig naamwoord, onverschillig of dit laatste woord als lidwoordnu n of een heeft:n groten zeisende grote zeiseen groten zeiseneen grote zeiseen mooien groten Palmpaosen een mooie grote Palmpaas(versiering)een kwaojen kjeleen kwade maneen lepen stinkerdeen lepe stinkerdn eersen bärgde eerste bergeen hogen bärgeen hoge bergDe uitgang van het bijv. nw. enkelvoud is -e als het hoort bij een vrouwelijk zelfstandignaamwoord, zowel met het lidwoord de als met een:de mooie grote vrouwe de mooie grote vrouween grote vrouwe een grote vrouwStaande bij een onzijdig zelfstandig naamwoord gedraagt het bijv. nw. zich als inhet Nederlands:et mooie gezichtehet mooie gezichteen mooi gezichteeen mooi gezichtet mooie gezichienhet mooie gezicht7879
*Opmaak dialect Raalte_DEF 29-09-2011 11:22 Pagina 80De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en LemelerveldRaalte - de verkleinwoordeneen mooi gezichieneen mooi gezichtjeIn het meervoud krijgt het bijv. nw. steeds de uitgang -e:(de) grote zeisens(de) grote zeisen(de) grote vrouwen(de) grote vrouwen(de) mooie gezichten(de) mooie gezichtenDe verkleinwoordenIn het Raaltes vinden we de volgende verkleinwoordsuitgangen:-ien (te vergelijken met het Nederlandse -je). Voorbeelden:blösienblaasjebuttienbotjegezichien gezichtjehu:tienhoedjeDe laatste medeklinker vóór de -ien is altijd stemloos.-chien (te vergelijken met het Nederlandse -tje). Voorbeelden:eichien eitjeku:chien koetjesleechien sleetjevleuchien vlooitje-pien (te vergelijken met het Nederlandse -pje). Voorbeelden:bessempien bezempjebeumpien boompjedärmpien darmpje-echien (te vergelijken met het Nederlandse -etje). Voorbeelden:kämmechienrullechiensprungechienkammetjerolletjesprongetje-tien (te vergelijken met het Nederlandse -tje). Voorbeelden:bie:ntiendöchtertienjeurtienstuu:ltienbeentje (= onderste ledemaat)dochtertjejaartjestoeltje-kien (te vergelijken met het Nederlandse -kje). Voorbeeld:kettinkienkettinkjeZoals we zien eindigen alle verkleinwoorden op -ien, wat volgens uitspraakregel7a (p. 45) zou moeten leiden tot de neusklinker -ie. Op p. 45 is echter al opgemerktdat deze nasalisering niet erg hoorbaar is. In het Heinoos is deze neusklinkertotaal niet meer aanwezig, zodat we voor dit dialect stelselmatig -ieschrijven als de laatste letters van het verkleinwoord.Als het zelfstandig naamwoord eindigt op een stomme e, wat in het Raaltes vakerhet geval is dan in het Nederlands, dan verdwijnt deze klinker altijd vóór onverschilligwelke verkleinwoordsuitgang. Vgl.:blaoze blaas blösienkouwe kooi kouwchienbloeme bloem bluumpientónne ton tunnechienblore blaar bleurtienDe stomme e in tunnechien is dus niet dezelfde als de eindklinker in tónne, wantde stomme e in de uitgang -echien wordt ook daar gevonden waar het grondwoordniet eindigt op deze klinker. Vgl. stal ‘stal’ - ställechien.euilämmechienooilammetjeHet meervoud van de verkleinwoorden gaat altijd uit op -ies:8081
Page 1 and 2: *Opmaak dialect Raalte_DEF 29-09-20
Page 90 and 91:
*Opmaak dialect Raalte_DEF 29-09-20
Page 92 and 93:
Page 94 and 95:
Page 96:
show all

De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?