De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
*Opmaak dialect <strong>Raalte</strong>_DEF 29-09-2011 11:22 Pagina 156<strong>De</strong> <strong>dialect<strong>en</strong></strong> <strong>van</strong> <strong>c<strong>en</strong>traal</strong>-<strong>Salland</strong>: <strong>Raalte</strong>, <strong>Heino</strong> <strong>en</strong> <strong>Lemelerveld</strong><strong>Lemelerveld</strong> - <strong>De</strong> klinkersnetteofbrekk<strong>en</strong>pepperreppelschellesch<strong>en</strong>k<strong>en</strong><strong>De</strong> e gaat terug op:a. owg. e, in belle, e’gett<strong>en</strong>, hellig, nekk<strong>en</strong>, -brekk<strong>en</strong>, schelle, tred <strong>en</strong> waarschijnlijk Vechte.b. owg. e < a met umlaut, in sch<strong>en</strong>k<strong>en</strong>, scheppel <strong>en</strong> waarschijnlijk neppe.c. owg. ai, later verkort, in al’l<strong>en</strong>s, zelle.d. owg. i, in nette, pepper, reppel, deurdeweks <strong>en</strong> mogelijk et- (deze e kan ook uit e<strong>en</strong> owg. ekom<strong>en</strong>).Met klinkerwisseling in het voltooid deelwoord is gevormd e’wes (bij wèèn); blekk<strong>en</strong> is e<strong>en</strong>klanknaboots<strong>en</strong>d woord.èèègeèg<strong>en</strong>èg<strong>en</strong>lijke’lèg<strong>en</strong>halverwègekwaovèènt<strong>en</strong>eetafbrek<strong>en</strong>peperrep(p)el, stalpaal(ik) scheldhamegeig<strong>en</strong>eig<strong>en</strong>lijkgeleg<strong>en</strong> (volt. deelw.)halverwegekwajong<strong>en</strong>sscheppeltredVechtezelleliekstèènèg<strong>en</strong>nèv<strong>en</strong>pèènseprèkerdvrèg<strong>en</strong>korfschrede, trede, pas,stapVechttrekzeel, paard<strong>en</strong>tuiglittek<strong>en</strong>neg<strong>en</strong> (telw.)naastp<strong>en</strong>spraatvaarafraster<strong>en</strong><strong>De</strong> èè is afkomstig <strong>van</strong>:a. owg. e, gerekt in op<strong>en</strong> lettergreep, in e’lèg<strong>en</strong>, -wège, nèv<strong>en</strong>.b. owg. e < a + umlaut, met rekking, in ège, –stèè.c. owg. ai, in èg<strong>en</strong>(-).d. owg. korte i, later gerekt <strong>en</strong> verlaagd, in nèg<strong>en</strong>, vrèg<strong>en</strong>.-Vèènte is e<strong>en</strong> sam<strong>en</strong>trekking (uit v<strong>en</strong>noot); le<strong>en</strong>woord<strong>en</strong> zijn pèènse (uit het Frans) <strong>en</strong> prèkerd(uit het Latijn).öbölk<strong>en</strong>bröde’schöll<strong>en</strong>e’stökk<strong>en</strong>ie:khörnti<strong>en</strong>knökkelkökk<strong>en</strong>(ook: keuk<strong>en</strong>)kösselönningnössel<strong>en</strong>plög<strong>De</strong> ö komt uit:a. owg. u, in kösse <strong>en</strong> waarschijnlijk schötte.b. owg. o, met umlaut, in knökkel <strong>en</strong> de verkleinwoord<strong>en</strong> –hörnti<strong>en</strong> <strong>en</strong> –pössi<strong>en</strong>.c. owg. o of u, in störm.d. owg. i in lönning, owg. e in nössel<strong>en</strong>, in beide gevall<strong>en</strong> met ronding <strong>van</strong> de klinker.Met klinkerwisseling in de 3 e pers. <strong>en</strong>k. o.t.t. zijn gevormd bröd (bij braon), plög (bij plaog<strong>en</strong>),stöf (bij stoe:v<strong>en</strong>) <strong>en</strong> zöt (bij zie:n). Klinkerwisseling in de verled<strong>en</strong> tijd zi<strong>en</strong> we in zwörf (bijzwärv<strong>en</strong>), in het voltooid deelwoord in e’schöll<strong>en</strong> (bij schell<strong>en</strong>), e’stökk<strong>en</strong> (bij stekk<strong>en</strong>).Klankwoord<strong>en</strong> zijn bölk<strong>en</strong>, pröttel <strong>en</strong> waarschijnlijk ook –knötter<strong>en</strong>. Aan het Latijn ontle<strong>en</strong>d zijnde woord<strong>en</strong> kökk<strong>en</strong> <strong>en</strong> vörm.ööe’bööne’vlög<strong>en</strong>e’wög<strong>en</strong>nöteligloei<strong>en</strong>(hij, zij) braadtgeschold<strong>en</strong>gestok<strong>en</strong>eekhoorntjeknokkelkeuk<strong>en</strong>korstleuningnestel<strong>en</strong>(hij, zij) plaagtgebod<strong>en</strong> (volt. deelw.)gevlog<strong>en</strong>gewog<strong>en</strong>sjagrijnig, lastigpröttelrikpössi<strong>en</strong>schöttestöfstörmver’knötter<strong>en</strong>vörmzötzwörfnötelkónteschöveverböönsmeerboelafrasteringspaaltjetocht, zuigwind; schot(<strong>van</strong> schiet<strong>en</strong>)(het) stuiftstormverkreukel<strong>en</strong> (<strong>van</strong>papier)vorm(hij, zij) ziet(hij, zij) zwierfsjagrijnig persoon(wind)vlaagverbod<strong>en</strong> (volt. deelw.)<strong>De</strong> öö in e’böön, e’vlög<strong>en</strong>, e’wög<strong>en</strong>, verböön is het resultaat <strong>van</strong> klinkerwisseling in het voltooiddeelwoord (bij (ver)bie:n, vlie:g<strong>en</strong>, wèg<strong>en</strong>).<strong>De</strong> herkomst <strong>van</strong> de öö <strong>van</strong> nötel- <strong>en</strong> schöve is niet duidelijk.156157
Change language