De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
De dialecten van centraal-Salland: Raalte, Heino en Lemelerveld
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
*Opmaak dialect <strong>Raalte</strong>_DEF 29-09-2011 11:22 Pagina 102<strong>De</strong> <strong>dialect<strong>en</strong></strong> <strong>van</strong> <strong>c<strong>en</strong>traal</strong>-<strong>Salland</strong>: <strong>Raalte</strong>, <strong>Heino</strong> <strong>en</strong> <strong>Lemelerveld</strong><strong>Heino</strong> - <strong>De</strong> klinkersie:allie:sastoeblie:fbie:ndie:v<strong>en</strong>gie:glie:r<strong>en</strong>ie:kertie(ook: eekheurntie)ie:sderlie:nlie:st’Pisgrie:terie:mrie:ze<strong>De</strong> lange ie gaat in deze woord<strong>en</strong> terug op e<strong>en</strong>:a. owg. ai (Oudsaksisch ee), later verhoogd tot lange ie, in allie:s, bie:n, lie:st, -stie:n <strong>en</strong> wrs.ook gie:, ie:kertie <strong>en</strong> schie:f.b. owg. io, in -blie:f, die:v<strong>en</strong>, rie:m <strong>en</strong> vie:r.c. owg. lange i is lang geblev<strong>en</strong> voor r <strong>en</strong> in op<strong>en</strong> lettergreep voor v, z, g in ie:sder/ie:zer, rie:ze,schrie:v<strong>en</strong>, slie:re, wie:sder (uit: wie:zer), zwie:g<strong>en</strong> <strong>en</strong> waarschijnlijk ook glie:r<strong>en</strong>. Ook inzwie:mel<strong>en</strong>. Na verkorting is de oorspr. lange i weer lang geword<strong>en</strong> door uitval <strong>van</strong> de d inlie:n (uit lied<strong>en</strong>).d. owg. lange e, later verhoogd tot ie: in spie:gel <strong>en</strong> wie:ge.e. owg. eha, na sam<strong>en</strong>trekking <strong>en</strong> verhoging, in zie:n.E<strong>en</strong> le<strong>en</strong>woord uit het Latijn is (’Pis)grie:te. Onduidelijk is de herkomst <strong>van</strong> de ie: in slie:t<strong>en</strong> <strong>en</strong>wie:rig.uuajubluumpiebluusterigdudelijkduteDuutserhetzelfdealstublieftbe<strong>en</strong> (alle<strong>en</strong>:lichaamsdeel)diev<strong>en</strong>snede grasglijd<strong>en</strong>eekhoorntjeijzerlijd<strong>en</strong>leest (zelfst. nw.)Sint MargrietriemrijshoutajubloempjestormachtigduidelijkduitDuitserschie:fschrie:v<strong>en</strong>slie:reslie:t<strong>en</strong>spie:gelvie:rwetstie:nwie:gewie:rigwie:sderzie:nzwie:g<strong>en</strong>zwie:mel<strong>en</strong>Duvelgrupiehul<strong>en</strong>huusterigielu (veroud.)scheefschrijv<strong>en</strong>rij (zelfst. nw.)sliet<strong>en</strong>, zolderplank<strong>en</strong>spiegelvier (telw.)wetste<strong>en</strong>wiegdartelwijzer (v. klok)zi<strong>en</strong>zwijg<strong>en</strong>wankel<strong>en</strong>,duizel<strong>en</strong>Duivel (bijnaam)groepjehuil<strong>en</strong>winderig, onbehagelijk,onguurjullieknusiekruusmusiepärreplupruumpiepuunrutie<strong>De</strong> uu gaat in deze woord<strong>en</strong> terug op:a. owg. iu, in dudelijk, -duuster, Duutser, Duvel, hul<strong>en</strong> <strong>en</strong> ielu.b. owg. lange u (die als e<strong>en</strong> lange oe moet hebb<strong>en</strong> geklonk<strong>en</strong>), in kruus <strong>en</strong> spruties.c. umlaut <strong>van</strong> de oe in de verkleinwoord<strong>en</strong> bluumpie, grupie, knusie, musie, pruumpie, rutie,strukie, tufie.d. owg. u + n, in zud<strong>en</strong> (vgl. Oudhoogduits sundan).Ule <strong>en</strong> zule zijn ontstaan door sam<strong>en</strong>trekking <strong>van</strong> ielud<strong>en</strong> resp. zielud<strong>en</strong> met ronding <strong>van</strong> de ie.Huusterig zou gevormd zijn bij heister<strong>en</strong>, zoals fornuus bij Frans fornaise.Le<strong>en</strong>woord<strong>en</strong> zijn bluusterig (uit het Duits), aju, pärreplu (uit het Frans).In dute <strong>en</strong> puun zou m<strong>en</strong> e<strong>en</strong> ui verwacht<strong>en</strong>; k<strong>en</strong>nelijk hebb<strong>en</strong> deze aan het Nederlands ontle<strong>en</strong>dewoord<strong>en</strong> hun vokalisme aangepast aan de streektaal.uu:aoverluu:n(protestant)blu:ties(<strong>van</strong> wichter)bu:redru:fieduu:rdu:z<strong>en</strong>dgruu:ntehu:tiekuu:chieknuistjekruismuisjeparaplupruimpjepuinruitjede doodsklok luid<strong>en</strong>(voor iemand)bloedjes(<strong>van</strong> kinder<strong>en</strong>)buurmandruifjeduurduiz<strong>en</strong>dgro<strong>en</strong>tehoedjekoetjesprutiesstrukietufietweeduusterulezud<strong>en</strong>zul<strong>en</strong>aoplu:z<strong>en</strong>ofluu:n (kathol.)stu:r<strong>en</strong>tu:g<strong>en</strong>tuu:rvlu:k<strong>en</strong>vu:l<strong>en</strong>zu:ring/zu:rik(veroud.)spruitjesstruikjekapje (v. brood)schemeringjulliezuid<strong>en</strong>zij (pers. vnw. mv.)nasnuffel<strong>en</strong>de doodsklok luid<strong>en</strong>(voor iemand)stur<strong>en</strong>zich veroorlov<strong>en</strong>paal (voor het vastbind<strong>en</strong><strong>van</strong> vee)vloek<strong>en</strong>voel<strong>en</strong>zuring<strong>De</strong> lange uu komt in deze woord<strong>en</strong> uit:a. owg. lange u (die als e<strong>en</strong> lange oe moet hebb<strong>en</strong> geklonk<strong>en</strong>) <strong>en</strong> lang is geblev<strong>en</strong> voor r of inop<strong>en</strong> lettergreep voor z <strong>en</strong> in sam<strong>en</strong>trekking<strong>en</strong> in bu:re, du:z<strong>en</strong>d, -luu:n (uit lu:d<strong>en</strong>),zu:ring/zu:rik <strong>en</strong> waarschijnlijk tuu:r (Ned. tuier).102103
Change language