nummer 5

iraakse grondwet lost problemen niet opI Paul Vanden Bavière ITien dagen heeft het geduurd om de ja- en neen-stemmen te tellen. Zoals Amerikanen en Irakezen al aankondigden vóórhet referendum over de Iraakse grondwet op 15 oktober werd gehouden, werd de nieuwe constitutie goedgekeurd.Reden tot juichen is dat niet, want de algemene, onprecieze en soms contradictorische tekst moet nog worden in praktijkomgezet. Met andere woorden hij lost de problemen van Irak niet op.De goedkeuring geeft wel een adempauzeaan de Amerikaanse regering, die in eigenland met oorlogsvermoeidheid te kampenheeft. Een vermoeidheid die nog zal toenemen,nu het aantal gesneuveldeAmerikanen de kaap van de 2.000 heeftbereikt. Ook de Iraakse politici krijgenmeer tijd om alsnog te pogen tot eenwerkbaar compromis te komen. De oplossingvan de grote problemen – de autonomievoor de Koerden en de sjiieten en de rolvan de godsdienst in de staat – is verschovennaar volgend jaar. Ze zal moeten wordengevonden door het nieuwe parlementdat op 15 december moet worden gekozen.Maar het is weinig waarschijnlijk datde goedkeuring – juist omwille van hetfeit dat de tekst geen concrete oplossingenbiedt – ook een adempauze in hetgeweld zal betekenen. Het deel van hetIraakse verzet dat godsdienstig geïnspireerdis, verwierp immers het referendumomdat Irak in zijn visie al een grondwetheeft: de koran. En de soennieten in hetalgemeen zijn nog niet zeker van een voorhen aanvaardbare inbreng in het uitwerkenvan een nieuw bestel. Ze hebben dus geengoede reden om de wapens neer te leggen.De Iraakse regering en parlement probeerdenop alle mogelijke manieren degoedkeuring van de grondwet te verkrijgen.Eerst door te stellen dat de afwijzingmet een meerderheid van tweederden indrie provincies sloeg op het totaal aantalstemgerechtigden per provincie, niet ophet aantal mensen dat effectief zijn stemzou uitbrengen. Met andere woorden, erwerd in de drie soennitische provincies Al-Anbar, Salahuddin en Ninive gehoopt opeen boycot door meer dan één derde vande kiesgerechtigden. Deze al te doorzichtigemanipulatie werd echter ongedaangemaakt onder druk van de VerenigdeNaties.Een tweede stap om de soennietenalsnog te overtuigen, bestond erin desoennieten een aantal beloften te doen.Zo werd hen verzekerd dat binnen de viermaanden na de verkiezingen van 15december een aantal grondwetswijzigingenzullen worden doorgevoerd. Zo zal inartikel 1 worden opgenomen dat Irak “eenunitaire staat” is en dat de grondwet deeenheid van het land zal garanderen. Ookzouden de werkzaamheden van hetComité voor de de-Baathificering aan bandenworden gelegd en onder supervisiekomen van het te verkiezen parlement.Een gewoon lidmaatschap van deBaath(Hergeboorte)-partij van SaddamHoessein – een noodzaak voor zeer veleIrakezen om werk te krijgen – zou geengrond meer zijn voor gerechtelijke vervolging.Ten slotte zou het Arabisch ook inKoerdisch gebied een officiële taal blijven.Vraag is of die beloften ook uitvoering zullenkrijgen. Ze moeten immers met eentwee derden meerderheid in het nieuw tekiezen parlement worden goedgekeurd endaarna nog eens in een referendum aande bevolking worden voorgelegd. En diebevolking kan ze afwijzen als er in drie provincieseen tweederde meerderheid tegenstemt… Wat waarschijnlijk is, want de “eenheid”van Irak is in tegenspraak met de feitelijkeonafhankelijkheid die de grondwetvoor het Koerdische gebied – met inbegripvan een eigen leger - voorziet. En met deregiovorming door de sjiieten.Ten slotte is de vraag gerezen of deverkiezingen wel eerlijk zijn verlopen.Buitenlandse journalisten spraken onmiddellijkhun verbazing uit over de meegedeeldeopkomstcijfers, die hen ongewoonhoog leken. Zelfs in de Koerdische provincies,waarvan verwacht werd dat dieenthousiast voor de grondwet zoudenstemmen, werden veel te hoge aantallengemeld. Zo stelden journalisten in deKoerdische hoofdstad Arbil vast dat ermaar weinig kiezers kwamen opdagen.Maar volgens de officiële cijfers stemdendaar echter 90% van de kiesgerechtigden.De Iraakse kiescommissie beloofde alvastte onderzoeken of er fraude was. Ook hetfeit dat er tien dagen nodig waren om jaen nee te tellen, laat toe te veronderstellendat er mogelijks gesjoemeld werd omhet gewenste resultaat te verkrijgen.Verder hadden de Irakezen de mogelijk-MIDDEN-OOSTEN13Vrede | nr. 376 | november-december 2005