nummer 5

de kruistocht tegen de evolutieleer anno 2005I Marie Jeanne Vanmol IHet conflict tussen wetenschap en religie is niet nieuw. Ze begon nog voor de publicatie van het boek van Darwin,“De oorsprong der Soorten” dat in 1859 verscheen. Intelligent Ontwerp (Intelligent Design, ID) is de laatste versie vancreationisme in een pseudo-wetenschappelijk kleedje.De meest beruchte controverse was hetproces van Galileo in 1633 voor de publicatievan zijn boek “Dialoog” dat de theorievan Copernicus ondersteunde: de aardedraait rond de zon en niet andersom zoalsde bijbel suggereert. Het zogenaamdeScopes proces in Dayton, (Tennesee) in1925, was één van de meest spraakmakendeuit de Amerikaanse geschiedenis. Kortdaarvoor was in die staat een wetgestemd dat het onderwijs van Darwinstheorie verbood. De unie van burgerrechtenwas daar niet gelukkig mee en vond inJohn Scopes, een jonge biologieleraar inDayton de ideale man om de wet te testen.Scopes beweerde dat hij Darwinstheorie had onderwezen en werd aangeklaagd.“Het proces werd een clash tussentwee Amerikaanse intellectuele gigantenen hun respectievelijke wereld- en mensbeelden.Clarence Darrow, een briljantepleiter en zelfverklaarde agnosticus,tegenover Williams Jennings Bryan, presidentskandidaaten fundamentalistischechristen. Duizenden mensen maakten het“apenproces” mee, de aandacht van demedia was internationaal” 1 . Scopes werdin hoger beroep vrij gesproken wegenseen technische kwestie maar het HogerGerechtshof gaf toen geen antwoord opde vraag of het eerste amendement vande grondwet, dat de scheiding tussen kerken staat regelt, aan staten de toelatinggeeft een theorie uit de schoolboeken teschrappen dat het geloof tegenspreekt.Dat gebeurde pas in 1968 in het procesEpperson versus Arkansas waar hetHoger Gerechtshof oordeelde dat zulkecensuur enkel religieuze doeleindennastreefde en in tegenstrijd was met heteerste amendement. In 1987, in de zaakAguillard versus Edwards werd bovendienvastgelegd dat het ongrondwettelijk isom van leraars te eisen dat ze naast deevolutietheorie ook het creationismemoeten onderwijzen..INTELLIGENT DESIGNID is geen wetenschap en ook geen bijbelsverhaal. De aanhangers geloven niet dathet universum in zes dagen werd geschapen,dat de aarde slechts tienduizend jaaroud is of dat fossielen afkomstig zijn uitde tijd van de Ark van Noah. Ze zijn geencreationisten. De voorstanders van intelligentdesign trekken de aandacht op tweeontwikkelingen die volgens hen de leervan Darwin ondermijnen. De eerste is demoleculaire revolutie in de biologie.Startend in het begin van de jaren ’50 ontdektende moleculaire biologen eenonverwachte graad van complexiteit binnenin de cellen van de levende organismen.En die complexiteit, zeggen de IDaanhangers, ligt buiten het bereik van demogelijkheden van de leer van Darwin omze te verklaren. Ten tweede zijn er volgensde ID-aanhangers wiskundige bevindingendie de macht van de natuurlijke selectiein twijfel trekken. Selectie kan een rolspelen in de evolutie maar kan dat nietbewerkstelligen wat de biologen ervanverwachten. De wetenschappelijke voorstandersvan het ID-principe zijn MichaelJ. Behe, professor biologische wetenschappenaan de Lehigh universiteit (en lid vanhet Discovery Institute) en de wiskundigeWilliam Dembski. De bioloog MichaelBehe zegt dat cellen structuren bevattendie niet meer tot andere onderdelen teherleiden zijn. Dat betekent dat indienmen een enkel onderdeel uit de cel verwijdertdie cel ook niet meer kan functioneren.Behe geeft een voorbeeld van zo een“niet reduceerbare complexiteit”: deHet is ongrondwettelijk om van leraars teeisen dat ze naast de evolutietheorie ookhet creationisme moeten onderwijzen.staart van een bacterie, die zich in eenwaterig milieu beweegt. De staart (flagellum)bevat een dertigtal proteïnen dieheel nauwkeurig zijn opgesteld: alleonderdelen zijn nodig en als er een wordtverwijderd stopt de beweging. Een andervoorbeeld dat de ID aanhangers graaggebruiken zijn de bloedplaatjes die voorde bloedstolling zorgen. De functie van debloedplaatjes, zeggen de ID-aanhangers, iste essentieel en te ‘intelligent’ opgebouwdom aan toeval en mutatie te worden overgelaten.De wiskundige William Dembskigebruikt daarom theorema’s en wiskundigealgoritmen om de ID argumentatie teondersteunen. Recent wetenschappelijkonderzoek toont nu aan dat zijn theorema’sgeen stand houden bij co-evolutie,wanneer twee of meerdere soorten eenevolutie doormaken in respons op elkaar.En de meeste evolutie is co-evolutie.Organismen spenderen hun tijd niet omMAATSCHAPPIJ43Vrede | nr. 376 | november-december 2005