nummer 5

presidentsverkiezingen in egypteI Soetkin Van Muylem IOp 7 september 2005 werden in Egypte voor de allereerste keer in de geschiedenis presidentsverkiezingen georganiseerdmet meerdere kandidaten. In de lente werd artikel 76 van de grondwet geamendeerd zodat er niet langer voor of tegenéén bepaalde presidentskandidaat gestemd moet worden. Negen genomineerden, naar voor geschoven door de ‘legale’oppositiepartijen, namen het in september op tegen president Husni Moebarak. Hij heeft er vier termijnen opzitten maarop 77-jarige leeftijd vond hij dat er nog wel 6 jaartjes bij konden.PRESIDENTSCHAPHet ambt van president is, ondanks dedrastische veranderingen in de grondwet,echter niet voor iedereen weggelegd.Leden van verboden partijen zoals deMoslimbroederschap (de grootste en populairstepolitieke beweging van het land)of extreem-links kunnen geen kandidatuurindienen en voor ‘onafhankelijken’zijn de voorwaarden behoorlijk bij hethaar getrokken. Een persoon die niet aaneen partij verbonden is moet de handtekeningenverzamelen van ten minste 65leden uit het lagerhuis, van 25 leden uithet hogerhuis en van tien leden van delokale besturen uit ten minste 14 provincies,om in aanmerking te komen als presidentskandidaat.Gezien zowel het parlementals de lokale besturen gedomineerdworden door de regerende NationaleDemocratische Partij (NPD) is de haalbaarheidvan een onafhankelijke kandidatuurin de praktijk quasi nihil. Twee van degrootste officiële oppositiepartijen, delinkse Tagammu partij en deNasseristische partij, besloten om de presidentsverkiezingente boycotten omdatze die oneerlijk achtten. Samen met dezetwee partijen hadden ook de Wafd-partij,de Ghad-partij en de Moslimbroederschapeerder al het referendum rond de wijzigingvan artikel 76 van de grondwetgeboycot. Allemaal vonden ze dat de voorgesteldewijzigingen er eigenlijk opgericht waren om de NPD te bevoordelen.Het resultaat van al het voorgaande wasdat nagenoeg alle kandidaten voor de presidentsverkiezingenillustere onbekendenwaren uit kleine legale partijtjes. Van denegen oppositionele kandidaten waren ermaar twee prominente politici: NumanGumaa, de leider van de oudsteEgyptische partij, de Wafd en Ayman Nour,de leider van de liberale Ghad partij. Tweeverassende kandidaten, gezien de eerderesteun van hun beider partijen aan de boycottegen het referendum die de verkiezingenonder de huidige regelgevingmogelijk maakte. Sommige critici bewerendat deze kandidaten op één of anderemanier omgekocht zijn door de regeringom mee te dingen. De electorale opkomstvan de verkiezingen was namelijk vanlevensbelang voor het regime. Een lageopkomst zou immers betekenen dat deEgyptische bevolking niet geloofde dathet echte ‘eerlijk gecontesteerde’ verkiezingenwaren. Hoewel de winnaar van deverkiezingen volgens waarnemers al opvoorhand vastlag, heeft de regering zijnuiterste best gedaan om in de aanloopnaar de verkiezingen de indruk te wekkendat het allemaal heel spannend verliep endat Moebarak effectief moest strijden omhet hoogste ambt te kunnen veroveren.POLITIEKE LIBERALISATIEDe belangrijkste reden waarom Moebarakplotseling met een meer democratischimago naar buiten wil komen is voor eengroot stuk te wijten aan Amerikaansedruk. Als belangrijkste geldschieter vanhet arme Egypte (volgens hetOntwikkelingsrapport 2005 van deWereldbank leeft 43,9 percent van deEgyptenaren met minder dan 2 dollar perdag) houdt men de Verenigde Staten bestten vriend. Op gebied van economischeIn de aanloop naar de voorbije verkiezingenwas duidelijk sprake van een grotereopenheid in de Egyptische maatschappij.De mate waarin er vrijheid van expressieheerste in de oppositionele en onafhankelijkekranten was ongezien.liberalisatie was Egypte al langer één vande beste leerlingen van de klas in de regio,maar Amerika vond al geruime tijd dateen politieke liberalisatie niet kon achterblijven.Moebarak heeft goed opgemerkt dat ervoor de Amerikanen blijkbaar geen groterbewijs van politieke openheid bestaat dan‘vrije verkiezingen’ (kijk maar naar hetAmerikaans beleid in Afghanistan en Irak).Het feit dat verkiezingen op zich doorgaanen in tweede instantie de opkomst,zijn de belangrijkste democratie-meters.De concrete organisatorische en inhoude-MIDDEN-OOSTEN15Vrede | nr. 376 | november-december 2005