nummer 5

lijke invulling van die verkiezingen en decontext zijn blijkbaar minder belangrijk. Ineen toespraak voor de verkiezingen op deuniversiteit van Cairo stelde CondoleezzaRice nog dat internationale observatorenongehinderd hun job zouden moeten kunnendoen in Egypte. Moebarak heeftzowel internationale als onafhankelijkeEgyptische waarnemers verboden de verkiezingente monitoren. Uiteindelijk verklaardende Amerikanen dat een verkiezingmet meerdere kandidaten al eengrote stap in de goede richting was. Lofalom.GROTERE OPENHEIDDat de presidentsverkiezingen op zicheigenlijk niet zo democratisch warenneemt niet weg dat de verandering in degrondwet naar presidentsverkiezingenmet meerdere kandidaten een enormestap is voor Egypte. Sinds de moord oppresident Anwar Al-Sadat in 1981 wordt demaatschappij bijzonder kort gehouden viade van kracht zijnde noodwetten.Moebarak bewaart een volledige en striktecontrole over het politieke leven vanhet land. Het is daarom een opmerkelijkevaststelling dat in de aanloop naar devoorbije verkiezingen duidelijk sprake wasvan een grotere openheid in de Egyptischemaatschappij. Oppositiekandidaten klaagdenwel dat ze veel minder zendtijd kregenop de televisie dan Moebarak, maaronafhankelijke waarnemers, zoals hetCairo Instituut voor Mensenrechten(CHIS), stelden nochtans vast dat er verassendveel tijd toegewezen werd aan anderekandidaten op de staatstelevisie. Zekerin vergelijking met de ongelijke verhoudingenin de bevooroordeelde nationalepers. Ook de mate waarin er vrijheid vanexpressie heerste in de oppositionele enonafhankelijke kranten in de aanloop naarde verkiezingen was ongezien.Onderwerpen die normaal gezien striktverboden zijn, werden dagelijks besproken.Kritiek op het regime zoals hetgebruik van marteltechnieken en berichtgevingenover Moebarak’s familie, zoalsde rol van zijn vrouw in de politiek of hetvoorbereiden van zijn zoon Gamal op heterven van de politieke macht, kondenongestraft aangehaald worden. Brederepolitieke thema’s en analyses die indruisentegen het nationalistische discoursvan de regeringspartij werden tot eenpaar maanden voor de verkiezingen nooitaangeraakt door de pers uit angst voorrepressie. Maar de presidentsverkiezingenluidden een duidelijke sfeerveranderingin. Het valt natuurlijk nog af te wachtenof dit fenomeen slechts tijdelijk was.Maakte deze grotere openheid deel uitvan een democratische schijnvertoning ineen periode waarin alle ogen op Egyptegericht waren? Het is nog te vroeg omdaar een antwoord op te geven, maar deimpact van het doorbreken van een helerits politieke taboes, zelfs al is het maartijdelijk, kan echter niet onderschat worden.Een grotere openheid in de pers heeftbijvoorbeeld een onvermijdelijke enbelangrijke invloed op de civiele maatschappij.CIVIELE MAATSCHAPPIJIn de aanloop naar de afgelopen verkiezingenprofiteerde in het bijzonder deciviele maatschappij van de nieuwe openheidom echte hervormingen te eisen.Verschillende burgerinitiatieven lieten vanzich horen. De bekendste organisatie isKifaya, een niet partijgebonden bewegingdie zich verzette tegen een vijfde termvoor Moebarak en zich nog altijd verzettegen de overdracht van de macht opMoebarak’s zoon en tegen de noodwetten.De leden zijn journalisten, activisten,intellectuelen, enz. van verschillende politiekeachtergrond. Sinds hun eerste betogingop 12 december 2004 is Kifaya er ingeslaagd verschillende demonstraties teorganiseren. Ondanks het feit dat hetvreedzame protesten zijn, zijn vele ledenopgepakt, gezien betogen zonder de explicietemaar bijna onmogelijk te verkrijgentoestemming van de minister van binnenlandsezaken verboden is. Kifaya heeft eenoproep gedaan om de presidentsverkiezingente boycotten maar heeft weiniggehoor gekregen. Voor organisaties zoalsKifaya is het heel moeilijk om een groteaanhang te veroveren, ondanks de sympathievan velen voor hun boodschap.Enerzijds is er de angst van de bevolkingvoor het repressieve regime, anderzijdsheeft het regeringsmonopolie op depublieke en politieke sfeer het politiekeleven verstijfd. Het vuur van het activismeis herleidt tot een klein vlammetje.Gecontroleerde educatie en media, eenzeer machtige regering en een hoge graadvan analfabetisme hebben hun effect opde bevolking niet gemist. Als er al deruimte voor gecreëerd wordt, zullen demensen sowieso wat tijd nodig hebbenom te leren participeren. Misschienkomen de parlementsverkiezingen innovember nog iets te vroeg, nochtanszouden deze een grotere impact kunnenhebben op het politieke landschap inEgypte dan de eerder symbolische herverkiezingvan Moebarak.RELIGIE E N POLITIEKEen andere opvallende evolutie in de strijdom de kiezer was het uitdrukkelijk inzet-16MIDDEN-OOSTENVrede | nr. 376 | november-december 2005