Loosdrecht in de Bataafs-Franse tijd

voorgelezen. Een andere voorziening in Loosdrechl op hel gebied van de arrnenzorg
was de arrnenbus. Deze was opgericht met het doe! de kosten van ziektc en begrafenis
te drukk:en. De arrnenbus was een voorloper van onze hedendaagse verzekeringen,
men betaalde aan deze bus in de goede lijden en kreeg geld uitgekeerd in de slechte
tijden.
In de Bataafs-Franse tijd werd een poging gedaan om de arrnenzorg wettelijk te
regelen. In 1800 werd een arrnenwet aangenomen waarin bepaald werd dat de
arrnenzorg centraal geregeld moest worden. Er zouden landelijke magazijnen voor
levensmiddelen, kleding en brandstof gesticht moeten worden, evenals werkhuizen en
gestichten, waarin aan behoeftigen en kinderen opvoeding en onderwijs kon worden
verstrekt. De arrnen moesten nuttige en vlijtige burgers worden. In deze wet zijn
duidelijk de vooruitstrevende opvattingen van de patriotten over de arrnenzorg te
herkennen. De Jokale armenbesturen en kerkenraden verzetten zich echter tegen deze
wet. Ook in Loosdrecht stuitten de plannen om het armenbestuur te centraliseren op
heftig verzet. Door de instabiele politieke situatie en door de Jokale tegenstand kon de
centralisatie niet of nauwelijks doorgevoerd worden, zodat in 1802 de armenwet weer
teruggedraaid werd.
Voor vee! wees- en arrnenhuizen in Nederland was de Bataafs-Franse tijd een
moeilijke periode. Vooral tehuizen die voor die tijd direct of indirect gesteund werden
door het Oranjehuis, werden zwaar getroffen. De inkomsten van de wees- en arrnenhuizen
namen door de slechte economische situatie sterk af, terwijl het aantal
hulpbehoevenden snel steeg. Ook in Loosdrecht werd bijna jaarlijks melding gedaan
van een groot tekort in de weeskassen. Een ander probleem voor de arrnenzorg was in
deze periode tenslotte het feit dat verschillende malen een beroep werd gedaan op de
weeshuizen om soldaten te leveren. Eerst was dit op vrijwillige basis, maar vanaf
1806 werden de weeshuizen verplicht gesteld jongens vanaf 18 jaar voor het Ieger van
keizer Napoleon te 1everen, omdat zij op kosten van de staat werden opgevoed.
Hierachter zat onder andere de gedachte dat als de jongens als soldaten werden ingelijfd,
zij door het Ieger gevoed en gekleed werden. Zodoende werden de weeshuizen
en andere armeninstellingen enigszins outlast en konden zij andere hulpbehoevenden
ondersteunen. Oat was gezien de slechte economische situatie ook hard nodig. Maar
de belangrijkste drijfveer achter deze maatregel was natuurlijk de aanhoudende vraag
van het Franse Ieger naar soldaten. Naarmate Napoleon meer soldaten nodig had, ging
de leeftijdsgrens van deze jonge soldaten snel omlaag. In 1811 lag de leeftijd van de
kinderen die uit de weeshuizen werden gehaald om het Ieger in te gaan, zelfs op 15
jaar.
In 1813, toen Napoleon de slag bij Leipzig verloor en de Fransen uit ons land
wegtrokk:en, bleek dat er weinig tot niets veranderd was op het gebied van de
armenzorg. De vooruitstrevende patriottische opvattingen hielden geen stand en de
armenzorg werd nog lange tijd voortgezet als weinig meer dan bedeling en
liefdadigheid, net zoals het geval was voor de Bataafs-Franse tijd.
Remco Haring
Friso Wiersum