2017-19

De Binnenvaartkrant 15
12 september 2017
RWS zorgt met dode bomen voor
nieuw leven in de Maas
DOOR NOUD VAN DER ZEE
Rijkswaterstaat laat op enkele
plekken in de Maas onderzoeken
hoe het rivierhout zich daar
ontwikkelt. Tussen Grave en
Den Bosch liggen dode bomen
in de rivier. Op en rond deze
bomen vinden diverse soorten
insecten en vissen hun leefgebied.
Het doel is de biologische waterkwaliteit
te verbeteren. Maar de
scheepvaart vraagt zich af: levert
dat hout geen gevaar op voor de
veiligheid op de vaarweg?
“We hebben de afgelopen 150 jaar
van de Maas een soort snelweg
van water gemaakt. Dat was goed
voor de scheepvaart en een snelle
afvoer van water, maar slecht voor
het planten- en dierenleven in de
Maas”, zegt Margriet Schoor. Zij
is ecoloog bij Rijkswaterstaat en
een van de initiatiefnemers van
het project ‘Rivierhout’, dat de
overheidsdienst drie jaar geleden
startte.
De Maas is in de loop der tijd
door menselijk ingrijpen flink
veranderd. Er kwamen stuwen en
sluizen en de scheepvaart is intensief
en belangrijk geworden. De
kanaalachtige inrichting van de
Maas was echter funest voor het
waterleven.
Boomrif
Uit onderzoek blijkt nu dat de
in het water geplaatste dode bomen
zich ontwikkelen tot een
(foto Jan Maissan)
soort koraal voor ongewervelde
diertjes. Rijkswaterstaat noemt ze
ook wel ‘boomriffen’. Ze trekken
ongewervelde beestjes aan, zoals
kokerjufferlarven, vlokreeftjes,
eendagsvliegen en dansmuggen.
Zo’n boom fungeert als een soort
klittenband.
De boomriffen zijn een maatregel
om te voldoen aan de Europese
kaderrichtlijn Water. Die verplicht
Nederland om tot 2027 de biodiversiteit
van de rivieren op te
krikken.
Jac. P. Thijsse, schrijver, onderwijzer
en natuurbeschermer, waarschuwde
in het begin van de 20e eeuw al:
“We trekken onze rivieren recht,
we halen de kronkels eruit, waardoor
het water te snel stroomt en
het leven verdwijnt.”
Buiten de vaargeul
Het is niet vanzelfsprekend om
dood hout in de Maas te ‘dumpen’.
Vooral niet als het grote stammen
betreft. Die kunnen gevaarlijk
zijn, klinkt het in scheepvaartkringen.
Al te vaak is zo’n stam in de
schroef of tussen het roer van een
schip terechtgekomen. Met als gevolg
dat het schip onbestuurbaar
werd.
Maar voor Rijkswaterstaat is de
nautische veiligheid een belangrijk
aandachtspunt bij het project.
Net als het voorkomen van opstuwing
bij hoogwater.
De veiligheid bepaalt in belangrijke
mate de de locatiekeuze en
de manier van verankering. Het
plaatsen van de bomen gebeurt in
overleg met de nautisch adviseurs
van de vaarwegbeheerder. Rijkswaterstaat
plaatst de bomen buiten
de vaargeul, zodat de scheepvaart
er geen hinder van heeft. Ze
worden stevig verankerd aan de
bodem of aan de wal.
Langs de Maas is het rivierhout inmiddels
een vertrouwd beeld aan
het worden. Als bomen omvallen,
mogen ze in principe – verankerd
– op de oever blijven liggen. Als
het nodig is, wordt het vaarwater
op deze locaties met een drijvende
markering aangegeven.
Rivierhoutexpert Alexander Klink
voerde in 2011 een eerste bemonstering
van de bomen uit. Hij trof
toen een aanzienlijke hoeveelheid
algen aan, evenals insecten- en
garnalenlarven en andere kleine
waterbeestjes.
Vorig jaar is dit onderzoek herhaald.
Toen werden meer soorten
aangetroffen.
Klink is ook positief over het ontstenen
van de Maasoevers. Hij
adviseert dit te combineren met
dood hout om zo weer vaste ondergrond
voor de kleine waterbeestjes
terug te brengen. Juist bij
die combinatie treedt ecologische
winst op en neemt de biodiversiteit
toe.
MAN Rollo bewijst veelzijdige duurzaamheid
Motorenleverancier MAN Rollo
geldt als pionier op het gebied
van duurzame aandrijvingen.
Drie uiteenlopende nieuwbouwprojecten
van dit jaar tonen de
veelzijdigheid aan: twee dieselmotoren
voor een hybride patrouilleboot,
drie LNG-generatorsets
voor een kraanschip en twee
dieselmotoren voor een loodstender.
“Wij willen graag het verschil maken
in de markt van milieuvriendelijke
applicaties”, zegt Karel
Schuurman, manager Sales Marine
Engines bij MAN Rollo in Zoetermeer,
hierover. MAN Rollo levert
al meer dan honderd jaar dieselen
gasmotoren voor de industrie
en de maritieme sector. Het bedrijf,
sinds 1988 onderdeel van
Pon, is in negen Europese landen
importeur van het merk MAN.
Hydride patrouilleboot
MAN Rollo leverde twee motoren
voor de RPA 8, die Havenbedrijf
Rotterdam deze maand in gebruik
neemt. De hybride patrouilleboot
is gebouwd door Scheepswerf
Kooiman.
Het Havenbedrijf bepaalde dat
het innovatieve vaartuig moest
worden uitgerust met een hybride
voortstuwingsinstallatie. Dieselelektrisch
varen gebeurt op één
van de motoren tot een snelheid
van 25 kilometer per uur en dieseldirect
op beide hoofdmotoren
bij snelheden tussen 25 en 35
kilometer. Door de optimale
belasting van de motoren vaart
de RPA 8 met een efficiëntere
verbranding en dat reduceert het
brandstofverbruik en de uitstoot.
Een nabehandelingsinstallatie
beperkt de uitstoot van schadelijke
stoffen nog verder.
De Van Oossanen Groep ontwierp
op verzoek van Scheepswerf Kooiman
een nieuwe romp die de golfopwekking
minimaliseert én de
weerstand van het schip op topsnelheid
met 20 procent verlaagt.
Hierdoor zijn kleinere hoofdmotoren
mogelijk. MAN Rollo
bleek motoren te kunnen leveren
in de gewenste vermogensrange én
met lage levensduurkosten.
De keuze viel op twee MAN
D2676LE424-motoren. “De motoren
uit deze heavy duty range
passen met een vermogen van elk
382 kW op 1.800 toeren qua afmetingen
en gewicht het beste bij
de RPA 8.” Aldus Schuurman.
“Het Havenbedrijf Rotterdam
streeft naar een duurzame haven.
Onze motoren zijn zeer mo-
De RPA 8 heeft twee MAN
D2676LE424-motoren.
dern met de laatste common rail
brandstof-inspuittechnologie,
waardoor ze een laag brandstofverbruik
hebben en minder CO 2
en NOx uitstoten dan de huidige
wereldwijde emissienormen voorschrijven.”
Loodstender voldoet
al aan IMO-TIER III
De nieuwe loodstender Luna, die
het Nederlands Loodswezen op dit
moment laat bouwen bij scheepswerf
Barkmeijer in Stroobos, krijgt
twee MAN-dieselmotoren met een
vermogen van 1.029 kW bij 2.100
toeren per minuut. Ze worden uitgerust
met nabehandelingsinstallaties.
Deze configuratie voldoet
aan de IMO-TIER III emissie-eisen
zoals die gaan gelden per 1 januari
2021”, zegt Schuurman. “Hiermee
De MAN D2862LE469-motoren voor
de loodstender worden uitgerust
met nabehandelingsinstallatie.
lopen wij en het Loodswezen dus
ver vooruit.”
De motoren (type D2862LE469)
zijn, in combinatie met de SCRkatalysator,
de lichtste in hun klasse
en daardoor uitermate geschikt
voor tenders van het Loodswezen.
Daarnaast hebben de motoren
door hun common rail brandstofinspuittechniek
een zeer gunstig
brandstofverbruik.
LNG-generatorsets
voor kraanschip
Voor het kraanschip Werkendam
leverde MAN Rollo drie LNGgeneratorsets.
Het schip, bestemd
voor waterbouwer Van Oord, is in
aanbouw bij Neptune Shipyards
in Hardinxveld-Giessendam. De
drie generatorsets zijn samen goed
voor een vermogen van 1.425 kW.
Een van de generatorsets voor de
Werkendam.
Voor de opslag van LNG wordt
een tank van 38m 3 op het achterdek
geplaatst. Dit is voldoende om
twee weken lang zonder bijtanken
te varen en werken.
Schuurman: “Onze kennis en ervaring
met betrekking tot gasmotoren
zal zeker een bijdrage gaan
leveren aan de acceptatie van LNG
in de maritieme industrie. De keuze
van Van Oord voor onze LNGgeneratorsets
voor de hybride aandrijving
van de Werkendam is een
erkenning voor onze voortrekkersrol
op dit terrein.”
MAN Rollo leverde eerder drie
identieke LNG-generatorsets voor
de milieuvriendelijke ferry Helgoland
van rederij Cassen Eils, die
al meer dan anderhalf succesvol
vaart tussen Cuxhaven en Helgoland.