MaculaVisie 1 2022
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Thema Preventie, behandeling en onderzoek: nu en in de toekomst<br />
programma in het laboratorium enigszins<br />
na te bootsen: Er wordt van een patiënt<br />
een paar huidcellen afgenomen, en die<br />
huidcellen worden in het laboratorium<br />
terug-geprogrammeerd, van huid- naar<br />
algemene stamcellen. Vervolgens<br />
worden deze algemene stamcellen weer<br />
geprogrammeerd naar netvliescellen: het<br />
zogeheten netvlies-in-een-kweekbakje.<br />
Omdat het DNA van het netvlies-in-eenkweekbakje<br />
gelijk is aan het DNA van<br />
de patiënt waarvan het huidbiopt werd<br />
afgegeven, ontstaat er een persoonsspecifiek<br />
netvlies-in-een-kweekbakje<br />
(Figuur 2). Als er bijvoorbeeld van een<br />
specifiek persoon met de ziekte van<br />
Stargardt met een DNA mutatie in het<br />
ABCR gen een klein huidstukje wordt<br />
afgenomen, en daar wordt een netvliesin-een-kweekbakje<br />
van gemaakt, dan<br />
heeft dat netvlies-in-een-kweekbakje ook<br />
een ABCR mutatie en dus (waarschijnlijk)<br />
een aantal verschijnselen van de ziekte<br />
van Stargardt: de ziekte van Stargardtin-een-kweekbakje.<br />
Tegelijkertijd moet<br />
meteen worden gezegd dat dit onderzoek<br />
verschrikkelijk duur is en dus ook niet<br />
direct op heel grote schaal kan worden<br />
uitgevoerd.<br />
Kunnen alle typen netvlies cellen in<br />
het laboratorium worden gemaakt?<br />
Het antwoord is kort en krachtig: Ja.<br />
Er zijn verschillende ingewikkelde<br />
recepten om van algemene stamcellen<br />
specifieke netvliescellen, of netvliescel<br />
lagen. Er zijn weer andere recepten om<br />
hele netvliezen te kweken. In die hele<br />
netvliezen-in-een kweekbakje blijken<br />
alle typen netvliescellen voor te komen,<br />
hoewel niet altijd in de juiste organisatie<br />
van het netvlies. Deze netvliezen-in-eenkweekbakje-cellen<br />
zijn ook functioneel:<br />
als wij ze met licht bestralen worden de<br />
zenuwen actief en geven signalen door.<br />
Een andere nieuwe ontwikkeling, die<br />
Figuur 2: Levende menselijke netvliezen in een kweekbakje. (Links:) Een, in<br />
het laboratorium gekleurd, heel jong en gezond netvlies-in-een-kweekbakje. De<br />
verschillende cellen zijn gekleurd en zijn georganiseerd in netvlies cellagen. (Midden:)<br />
Een gezond, en volledig ontwikkeld menselijk netvlies-in-een kweekbakje: aan de<br />
buitenkant de fotoreceptoren (de lichtgevoelige cellen), met daaronder de diverse<br />
retinale cellagen. (Rechts:) Levend netvlies-in-een-kweekbakje waaruit menselijke<br />
zenuwen groeien.<br />
<strong>MaculaVisie</strong> maart <strong>2022</strong> | 41
Change language