Spegel - TEORA - Høgskolen i Telemark

produksjonsstad å ha meir å sei for val av nemning, enn både bruk, formspråk og
teknikk. Det same gjeld nemningane Telemarksteppe og Nordlandsteppe.
Telemarksteppe vart produsert i Telemark, Nordlandsteppa i Nordfjord. Mønstringa
har ulik karakter, slik at ein lett skil dei frå kvarandre. Stad og teknikk vart kobla
saman og åklea fekk namn ut frå staden det vart laga.
3.3.5 Val av nemning i oppgåva
Same nemningar har blitt bruka om ulike type åkle utan omsyn til teknikk og
formspråk. Det betyr at fleire av nemningane ikkje skil klart mellom spegelåkle og
andre åkle. Eg vel å bruke nemninga spegelåkle i denne oppgåva, både fordi ho er
eintydig, og fordi:
spegelåkle er nøytralt i høve hending, handling og stad
spegelen er eit ytre, lett kjenneleg teikn som skil spegelåklea lett ut frå andre åkle i
same teknikk
spegel er ein metafor som opnar for ulike tolkingar
3.4 Gjenstandsmateriale
Spegelåklea i gjenstandsmaterialet er vovne i teknikken skilbragd, som eg kort
omtalar. Deretter presenterer eg kvart åkle i gjenstandsmaterialet. Så fylgjer ei
kartlegging av gjenstandsmaterialet som viser ei blanding av formale, målbare fakta,
og informasjon komi fram gjennom samtaler og intervju med dei som eig åklea.
3.4.1 Teknikken skilbragd
Ordet skilbragd er sett saman av orda skil, som betyr eit skilje, og bragd, som tyder å
brigde, endre. Ein kan ”brigde” utsjånaden, mønstringa, ornamenteringa, ved skifte
av skil. Dess fleire skil, dess fleire val har ein for å variere mønsterbordane.
Mange skilbragdåkle er vovne i enkle vevstolar med få trøer. Andre vevstolar var
meir utbygde og hadde svært mange trøer. Det gjorde det mogeleg å lage samansette
og varierte mønsterkombinasjonar. Ein fekk også til mønsterendringar ved å bruke
kjeppskil. Kjeppskil var ei laus spile ein la inn i renninga for å lage ekstra skil, som
ein ikkje fekk til med trøene. I dette skilet plukka ein mønster. Ein kunne og oppnå
det same ved hjelp av metoden halvhovling. Då vart eit ekstra skil hovla inn på ein
17