Spegel - TEORA - Høgskolen i Telemark

enklare valknuteform i spegelfeltet, og eitt har fire sidestilte åttebladroser i
spegelfeltet. Dei fire åttebladrosene er ikkje av den virvlande typen Wang omtalar,
tvert om er dei symmetrisk bygd opp kring ei rombe som sentrum. Den likearma
krossen er og symmetrisk, statisk bygd opp kring eit kvadratisk sentrum. Utifrå
Wang sin definisjon av statisk stil og motiv med eigen verdi, meiner eg difor både
valknuten, åttebladrosa og krossen i spegelfelta i gjenstandsmaterialet, høyrer til
gruppa motiv med eigenverdi.
5.7.6 Formspråk som statisk spenning og latent energi
Wang drøftar både dekor, ornamentikk, stil, kvalitet og innhald. Ho brukar
begrepsparet statisk og dynamisk dekor. Ho hevdar at statisk dekor finn ein i motiv
som er symmetrisk bygd opp kring eit sentrum. Motiva kan vera enkeltståande
motiv, eller sidestilte. Ho hevdar at latent energi er eit avgjerande kriterium for
statisk stil, til skilnad frå dynamisk stil, der energien går over i retningsprega
rørsle. 115 Motivelementa ein finn i gjenstandsmaterialet sin ornamentikk, er anten
enkeltståande eller sidestilte, og er symmetrisk bygd opp kring to aksar i eit sentrum.
Ut frå Wang sin definisjon, er desse motiva då å forstå som statisk dekor med latent
energi.
5.7.7 Formspråk og praktisk funksjon
Eit formål med spegelåkle var å gje menneske vern i sårbare situasjonar, og
spegelfeltet ein metode for å oppnå eller sikre ein himmelopning og kommunikasjon
med Gud. Formspråk og motiva i spegelen er til for å tene desse formåla.
Spegelåklea sin kontekst var dei rituelle og seremonielle handlingane som knytte seg
til den aktuelle situasjonen.
Tin uttrykker det slik: ”Det hører i det hele tatt til de seremonielle tekstilenes vesen å
definere et rom for kommunikasjon med maktene… I den kristne tro dreier alle
overgangsritene seg om sakramenter i kirkerommets allerhelligste sentrum.” 116
Åkleet avgrensa eit område, ordna ein stad for heilage handlingar, spegelen markerte
sentrum, og var ein opning til det vertikale rom.
I Det hellige og det profane, skriv Eliade: ”det er viktig å forstå at kosmiseringen av
ukjendte områder alltid er en innvielse. Den som ordner et rom, gjentar gudenes
skaperhandling som formet kosmos av kaos”. 117
Å ordna åkleflata kring ein spegel, jf. altar og grunnplan i eit kyrkjerom, kan ein då,
ut frå det Eliade seier, tolke som ein måte å skape kosmos av kaos. Situasjonane
115 Wang. Ruteåklær. 1983, s 142
116 Tin, De første formene.Folkekunstens abstrakte formspråk. 2007,s 98
117 Eliade. Det hellige og det profane. 2003, s 22
64