uluslararası tarımsal yayım sistemleri - Prof. Dr. Ziya Yurttaş

38
6. İran’da Tarımsal Desteklemeler (6)
İran‟da bütçe harcamalarının büyük bir bölümünü genel anlamda sübvansiyonlar
oluşturmaktadır. Buna tarımsal desteklemeler de dâhildir. Ancak bu desteklemeler de
üreticilerden çok tüketiciler korunmak istenmektedir. Bu çerçevede tüketim malları
sübvanseye edilmektedir.
Son zamanlarda hükümet ekonomiyi yeniden düzene sokmak için kararlar almakta
bazı mallardan hükümet desteğini çekmek istemektedir. Bu hükümetin uygulamak istediği
liberal ekonomik sistemin bir parçasıdır. Hükümet pazar ekonomisi kurallarına göre mümkün
olduğu kadar fiyatlara müdahale etmemek, daha çok düzenleme, denetleme ve altyapı
hizmetlerini yerine getirmek amacındadır. Fakat onlarca yıldır devam eden desteklemelerin
kısa zamanda kaldırılmasının büyük bir politik riskinin de olduğu ilgili herkes tarafından kabul
edilmektedir.
Günümüzde desteklemelerin bütçeye yükü 100 milyar dolardan fazladır. Bu
desteklemeler benzin, yiyecek vb. tüketim mallarının aşırı tüketimini ve ithalatı teşvik
etmekte, yerli üretimi ise engellemektedir. Geçmiş hükümetler desteklemeleri azaltma
teşebbüsünde bulunmak istemişler ise de kamuoyu baskısı nedeniyle geri adım atmak
zorunda kalmışlardır. Günümüzde İran‟a uygulanan ambargolar nedeniyle ekonomik reform
düzenlemeleri acil olarak tekrar gündeme gelmiştir. İran hükümeti kamuoyu baskısını
azaltmak için desteklemelerin azaltılması ile tasarruf edilecek parasal kaynağın yarısının fakir
kesime yardım olarak aktarılacağını beyan etmiştir.
Ülkedeki birçok endüstri kuruluşu ve rafineri düşük girdi fiyatlarına dayanarak
faaliyetlerini sürdürmektedir. Desteklemelerin kalkması ile bu kuruluşlarda zarar edecektir.
Desteklemelerin azaltılması ile meydana gelecek fiyat artışlarından en çok zarar görecek
olan kentsel alanda yaşayan orta sınıf mensupları olacaktır. Ekonomik açıdan desteklerin
azaltılması gereği açıkça ortaya çıkmaktadır. Tüketim mallarının serbest piyasa koşularında
fiyatlarının yükselmesi tüketimi azaltacak bunun sonucu olarak, ithalata bağımlılık azalacak
devlet bütçesi rahatlayacaktır. Fakat hükümetlerin aldıkları kararlarda politik yansımaları da
düşünmek zorundadır.
Tarımsal alanda en çok desteklenmek istenen ürün buğdaydır. Buğday üretiminin
desteklenmesi ürün artışına neden olacak bu gelişme de ithalata olan bağımlılığı
azaltacaktır. Tüketim mallarındaki destek azaltılsa bile yakın gelecekte buğdaya sağlanan
taban fiyatı garantisinin devam edeceği düşünülmektedir.
KAYNAKÇA
(1) https://www.cia.gov/library/.../the-world-factbook
(2) http://tr.wikipedia.org/wiki/%C4%B0ran_tar
(3) http://www.nationsencyclopedia.com/economies/Asia-and-the-Pacific/Iran-AGRICULTURE.html
(4) http://www.maj.ir/english/main/default.asp
(5) Muhammed Sadegh Allahyari, Agricultural Sustainability: Implications for Extension Systems, African
Journal of Agricultural Research, Vol 4, pp 781-786, September 2009
(6) http://www.nytimes.com/2009/12/02/world/middleeast/02iran.html