uluslararası tarımsal yayım sistemleri - Prof. Dr. Ziya Yurttaş

3. Mısır’da Tarım (3)
45
1970 lerde, yapılan yoğun yatırımlara rağmen, tarım ekonomideki baskın sektör olma
özelliğini kaybetti. Tarımın ihracat gelirlerindeki payı 1960 yılında %87 iken bu rakam 1974
yılında %35, 2001 yılında ise %11 olmuştur. 2000 yılında tarım GSMH nın %17 istihdamın
ise %34 lük bir bölümünü sağlamaktaydı.
Bir zamanlar pamuk en önemli tarımsal ürünü iken bu durum değişmiştir. Mısır‟da önemli
miktarda diğer ürünlerde üretilmektedir. 1999 yılında ton olarak bazı ürünlerin üretimi
aşağıdaki gibidir:
Mısır……………….……… 9.350.000 ton
Buğday………..…….….… 6.347.000 ton
Pirinç ………….………….. 5.816.000 ton
Patates ……………..…… 1.900.000 ton
Portakal ………….….….. 1.525.000 ton
Ayrıca hurma ve üzüm gibi diğer meyveler, sebze, yem bitkileri vb. ürünler de önemli
ölçüde üretilmektedir. Hükümet, pamuk üretimi yerine hububat üretimini teşvik etmek
istemektedir.
Mısır‟ın ekilebilir tarım arazisi toplamı 3.3 milyon hektardır. Bu alanın 1/4 kadarı
çölden islah yolu ile kazanılan arazidir. Ancak çölden kazanılan arazinin tarım ürünlerine
katkısı değer olarak yalnızca %7 kadardır. Toplam arazinin yalnızca %3 kadarı tarıma
elverişli olmasına rağmen bu arazi hem çok verimli hem de bir yıl içerisinde birçok kez
ekilebilir. Yalnız, arazinin % 35 lik bir bölümünde tuzluluk ve drenaj problemi vardır.
Sulama Mısır tarımında önemli bir yer tutar. Sulama nil nehrine bağlı bir uygulamadır.
1971 yılında tamamlanan Aswan Barajı, taşkın kontrollü ve sulama konusunda önemli bir
imkan sağlamıştır. Ancak barajın silt akımını önlemesi tarım için olumsuz bir durum olarak
değerlendirilmektedir. Diğer taraftan batı çölleri bölgesinde yer altı suyundan yararlanacak bir
sulama projesi planlanmaktadır.
1952 Tarım Reformu yasasına göre bir çiftçi en fazla 190 Feddan (1
feddan=yaklaşık 4 dekar) tarım arazisine sahip olabilirdi. 1960 yılında bu sınır 100 feddana
düşürüldü. Bu rakam 1969 yılında ise 50 feddana indirilmiştir.
1952-1961dönemi milliyetçilik dönemi olarak adlandırılır. 1952 yasası hükümetin
tarıma ilk önemli müdahalesidir. Bu yasa ile getirilen sınırlandırmalar yanında “toprak reformu
kooperatifleri” adı altında bir düzenleme de yapılmıştır. Bu dönemde pamuk ticareti
millileştirildi ve hükümet kontrolüne alındı. Çölden ıslah yolu ile elde edilen tarım alanlarında
küçük işletmeler kurulması öngörüldü.
1961-1974 dönemi sosyalizm dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde Tarım alanında
devlet müdahalesi en üst düzeye çıkmıştır. Hükümet düşük tarımsal ürün fiyatı politikası
uygulayarak tarım sektöründen endüstriye kaynak aktarmayı sağlamak istemiştir. Bu
dönemde devlet çiflikleri geliştirilmiş ve Aswan Barajı tamamlanmıştır. Ancak bu dönem
sonlarına doğru devlet yatırımları azalmış, tarımda da bu azalmanın etkileri görülmüştür.
1974-1982 dönemi açık kapı dönemi olarak adlandırılır. Bu dönemde liberal politikalar
uygulanarak yabancı sermaye için cazip bir ortam oluşturulmak istenmiştir. Bu dönemde yeşil
devrim ve gıda güvenliği gibi kavramlar ortaya çıkmış, özel şirketlerin çölden tarım arazisi
kazanmaları için çalışma yapabilecekleri kararlaştırılmıştır. Yine bu dönemde tarım
arazilerinin tarım dışı amaçlarla kullanılması durumu hız kazanmıştır.
1982-1990 yeniden canlanma (revitalization) dönemi olarak adlandırılır. 1981yılında
Hüsnü Mübarek başkanlığa geldiğinde Mısır‟sa gıda açığı büyümüştü. 1960 yılında gıda
bakımından kendine yeterli olan ülkede 1980 yılında buğday ihtiyacının yarısından fazlası