uluslararası tarımsal yayım sistemleri - Prof. Dr. Ziya Yurttaş

3. Yeni Zelanda’da Tarım (4)
62
Yeni Zelanda 19. asırdan beri bir tarım ülkesi olarak tanınmaktadır. Bu dönemden
sonra soğuk hava zinciri ile taşıma imkânlarının gelişmesi ile Yeni Zelanda‟dan İngiltere‟ye
et, tere yağ, yün vb. tarımsal ürünlerin taşınması kolaylaşmıştır. 20.yy boyunca tarım
ürünlerinin ihracı ülke ekonomisinde önemli bir yer tutmuş ve ihracat gelirlerinin yaklaşık
yarısını oluşturmuştur. Mekanizasyonun gelişmesi ve diğer sektörlerdeki gelişmeler
dolayısıyla tarım sektöründe 1901 yılında % 37 olan nüfus oranı 1999 yılında % 9,4‟e
düşmüştür.
Doğal koşullara bağlı olarak yapılan çiftçikte koyun, sığır ve son zamanlarda keçi ve
geyik yetiştiriciliği yapılmaktadır. Yeni Zelanda‟da kişi başına 20 adet koyun düştüğü
istatistiklerde belirtilmektedir. Bu istatistik 1981 yılı için gerçeği yansıtmaktadır. Çünkü bu
yılda Yeni Zelanda da 80 milyon koyun vardı. Ancak tarımın diğer dallarının popüler olması
koyun sayısında azalmaya neden olmuştur. Nitekim günümüzde Yeni Zelanda da kişi başına
12 koyun düşmektedir. Bunun yanında 5 milyon et sığırı, 4 milyon süt sığırı 1,2 milyon
ehilleştirilmiş geyik bulunmaktadır. 1999 yılında koyun ve sığır eti tüm ihracatın % 12,5‟ini
oluşturmuştur. İhracat daha çok Avrupa ya ve Kuzey Amerika‟ya yapılmaktadır. Ancak, son
zamanlarda Asya kıtasına yapılan ihracatta da bir artış vardır. Aynı şekilde yün ihracatı da
çoğunlukla Avrupa ve ABD‟ye yapılmakta iken günümüzde gittikçe artan bir şekilde Çin Halk
Cumhuriyeti‟ne de ihracat yapılmaktadır.
İhracat gelirleri bakımından süt ürünleri en yüksek değere sahiptir. 1999 yılında süt
ürünleri ihracat değeri toplam ihracat değerinin % 17‟si kadar olmuştur. Ülkenin tümünde süt
sığırcılığı yapılmaktadır. Ancak Kuzey Adasında bazı bölgeler özellikle süt sığırcılığı
açısından tanınmış yerlerdir. Üretimin büyük bir bölümü ihracata yöneliktir. İhraç edilen süt
ürünlerinin başında tereyağı, peynir ve süt tozu gelmektedir. Bu ürünler Latin Amerika ve
Afrika dâhil olmak üzere dünyanın tüm kıtalarına yapılmaktadır.
Yeni Zelanda tarımında bağ ve bahçe bitkileri de önemli bir yer tutmaktadır. Yeni
Zelanda‟nın iklimi çok çeşitli sebze ve meyvelerin yetişmesi için uygundur. Bunlar arasında
elma, armut, turunçgiller, şeftali, erik ve kiraz gibi ılıman iklim meyveleri yanında avokado,
üzüm, kivi gibi subtropik iklim meyveleri de vardır. İhracat gelirleri açısından en önemli iki
meyve elma ve kividir. 1980‟lerde dünyadaki kivi üretiminin büyük bir bölümü Yeni Zelanda
da yapılmakta iken daha sonra diğer ülkelerde de kivi üretimi yaygınlaşmış ve bundan dolayı
dünya piyasasında kivi fiyatları düşmüştür. Bu fiyat gerilemesi Yeni Zelanda da bazı kivi
üreticilerini zor durumda bırakmıştır.
Son yirmi yıl içerisinde Yeni Zelanda da bağcılık konusunda da büyük gelişmeler
meydana gelmiştir. Özellikle şarap bağcılığı Kuzey Adasında önemli ölçüde gelişmiş ve
burada üretilen bazı markalar özellikle İngiltere pazarlarında oldukça popüler olmuştur.
4. Yeni Zelanda’da Tarım Bakanlığı (5)
Yeni Zelanda‟da Tarım Bakanlığı 1892 yılında kurulmuştur. Kuruluş amaçlarının en
önemlisi çiftçilere teknik danışmanlık yapmak idi. Bu tarihten sonra bakanlığın yapısında
önemli değişiklikler yapılmıştır. Sonraları daha çok politika üretme, düzenleme ve denetleme
fonksiyonları ortaya çıkmıştır. Tarımsal Yayım gibi hizmet fonksiyonları Bakanlık ana
biriminden ayrılarak 1995 yılında Yeni Zelanda Tarım (Agriculture New Zeland- ANZ)
kuruluşuna devredilmiştir. ANZ önceleri bir kamu kuruluşu iken sonradan özelleştirilmiştir.
Yeni Zelanda‟da Tarım Bakanlığı, 1 Mart 1988 yılından itibaren Tarım ve Ormancılık
Bakanlığı (Ministry of Agriculture and Forestry – MAF) olarak adlandırılmaktadır. Önceleri
Tarım ve Balıkçılık Bakanlığı olarak (Ministry of Agriculture and Fisheries - MAF) bilinen
Bakanlık yeniden yapılanma sonunda ayni kısaltma ismi ve logoyu kullanmaya devam
etmiştir. Balıkçılık için ayrı bir bakanlık kurulmuştur.
Tarım Bakanlığının kuruluş yıllarından sonra Tarımsal Yayım fonksiyonunun deneme
çiftlikleri yoluyla yerine getirilmesi kararlaştırıldı ve 1883 yılında iki deneme çiftliği kuruldu.
Buna ek olarak 1907 yılında kuzey adasında 7 deneme çiftliği daha kuruldu. Bu çiftlikler
birçok alanla birden uğraştıklarından ve dolayısıyla bir alanda uzmanlaşmadıklarından dolayı