insan kaynakları yönetiminde iş güvencesi ve konuyla ilgili yapılan ...

u oluşum; Rönesans ile başlayıp, Fransız Devrimi ile süren bir zincirin son halkası
olan “Sanayi Devrimi”dir (Altan, 2001:8).
Sanayi devrimi, 17. yüzyılın ikinci yarısında önce İngiltere’de başlamış ve diğer
Avrupa ülkelerine de yayılarak tüm 18. yüzyıl boyunca sürmüş olan bir dönüşüm
sürecidir. Bu sürecin en belirgin özellikleri çalışma yaşamında ortaya çıkmış ve bir
önceki dönemin usta-çırak ilişkisine dayalı küçük çaplı üretim biçiminin yerini, büyük
makinelerle donanmış ve çok sayıda işçinin bir arada çalıştığı fabrikalarda yapılan seri
üretim almıştır (Ağer, 2006:9). Sanayi devrimi ile ortaya çıkan yeni üretim ilişkileri, bir
yandan tarihte ilk defa işçi ve işveren sınıflarını ortaya çıkarırken, diğer yandan bu
ilişkilerin bir düzene bağlanması gereğini doğurmuştur (Ekin, 2002). 1750-1850 yılları
arasında gelişen sanayi devrimi, liberalizmin oluşup yerleşmesini sağlayacak yapısal ve
düşünsel değişimlerin temelleri üzerinde gelişmiştir (Çetin, 2002:88).
Sanayi devriminin yaşanıldığı bu dönemde, Adam Smith ve arkadaşlarınca
savunulan “Klasik Liberalizm” olarak adlandırılan ekonomik görüşler geçerliydi.
Klasik liberalizm, devlet müdahalesinden olabildiğince uzak, bireysel gelişim ve
serbest rekabete dayalı toplumsal bir düzeni öngörmekteydi. Bu sistemin savunucuları,
sanayinin ve dolaylı olarak toplum refahının gelişmesine engel olabileceği kuşkusu ile
yönetimlerin ve hukuk sistemlerinin ekonomik yaşama karışımına ve katılımına karşı
çıkıyordu. “Bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler” sloganı ile özetlenen klasik
liberalizm, kanun koyucuyu (liberal devleti); çalışma yaşamındaki bireyler arasında iş
ilişkilerini düzenlemekle değil, özgürlük içinde çalışmayı güvence altına almak ile
görevli görmekteydi (Altan, 2001:10-11).
Sanayi Devriminin doğup, geliştiği dönemlerde, işçi ve işveren arasındaki iş
ilişkisi, özel hukuk içinde, akit serbestisi ve çalışma özgürlüğü ilkesine dayalı olarak
ele alınıyordu. Bu nedenle de işçi ile işveren arasında tam bir hukuki eşitlik ve
sözleşmenin yapılıp yapılmamasında tam bir serbestlik söz konusuydu (Altan, 2001:10-
11). Sanayi devrimi boyunca hakim olan liberal hukuk anlayışı, iş akdi ve iş akdinin
sona erdirilmesi konusunda “hire and fire” ilkesini (işe alma ve işten çıkarma
kolaylığını belirten bir terimdir) benimsemiştir (Çelik, 2008:1-2).
11