Bireysel İş Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları Sempozyumu

3146 sayılı ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı‟nın TeĢkilat ve Görevleri Hakkında
Kanuna göre Bakanlığın görevleri arasında çalıĢma hayatını, iĢçi ve iĢveren iliĢkilerini, iĢ
sağlığı ve düzenlemek ve denetlemek de yer almaktadır (ÇSGBK.m.2/h,g).
Bakanlık bünyesinde iĢ teftiĢi konusunda yetkili ve görevli birim ĠĢ TeftiĢ Kurulu‟dur
(ĠĢ TeftiĢ Tüzüğü.m.3).
ÇalıĢma hayatının denetimi görevini Bakan adına ĠĢ TeftiĢ Kurulu BaĢkanlığı yerine
getirir (ÇSGBK.m.15).
Tebliğ konumuz açısından bu düzenlemelere baktığımızda bireysel iĢ
uyuĢmazlıklarının çözümü açısından iĢ teftiĢ örgütüne asli bir görevin verilmediğini
söyleyebiliriz.
ĠĢ teftiĢ sistemi, yargı yoluna gerek olmadan uyuĢmazlığı çözücü bir fonksiyona sahip
kılınmamıĢtır. Sadece yargı yolu açık olan sürecin bir parçasıdır.
Zira tutanaklara kesin delil niteliği verilmemiĢ; bunların aksinin ispat edilebileceği
hükmü öngörülmüĢtür.
Örgütün buradaki fonksiyonu iĢçinin alacaklarını (aksi kanıtlanabilen bir Ģekilde)
tespitten ibarettir.
3.6111 sayılı Kanundan Sonraki Düzenleme
6111 sayılı Kanun 77.maddesi ile ĠĢ Kanunu‟nun 91.maddesinin birinci fıkrasından
sonra gelmek üzere Ģu fıkrayı eklemiĢtir;
“30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı ĠĢ Mahkemeleri Kanununun 10 uncu maddesine
istinaden iĢ sözleĢmesi fiilen sona eren iĢçilerin kanundan, iĢ ve toplu iĢ sözleĢmesinden
doğan bireysel alacaklarına iliĢkin Ģikayetleri ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge
müdürlüklerince incelenir.”
Yine 6111 sayılı Kanun 78.maddesi ile, ĠĢ Kanunu‟nun 92.maddesinin ikinci ve
üçüncü fıkralarını da Ģu Ģekilde değiĢtirmiĢtir;
“TeftiĢ, denetleme ve incelemeler sırasında iĢverenler, iĢçiler ve bu iĢle ilgili görülen
baĢka kiĢiler izleme, denetleme ve teftiĢle görevli iĢ müfettiĢleri ve iĢçi Ģikayetlerini inceleyen
bölge müdürlüğü memurları tarafından çağrıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek,
gerekli olan belge ve delilleri getirip göstermek ve vermek; iĢ müfettiĢlerinin birinci fıkrada
yazılı görevlerini yapmaları için kendilerine her çeĢit kolaylığı göstermek, bu yoldaki
isteklerini geciktirmeksizin yerine getirmekle yükümlüdürler..
ÇalıĢma hayatını izleme, denetleme ve teftiĢe yetkili iĢ müfettiĢleri ile iĢçi Ģikayetlerini
incelemekle görevli bölge müdürlüğü memurları tarafından tutulan tutanaklar aksi
kanıtlanıncaya kadar geçerlidir. ĠĢ müfettiĢleri tarafından düzenlenen raporların ve tutulan
tutanakların iĢçi alacaklarına iliĢkin kısımlarına karĢı taraflarca otuz gün içerisinde yetkili iĢ
mahkemesine itiraz edilebilir. ĠĢ mahkemesinin kararına karĢı taraflarca 5521 sayılı Kanunun
8 inci maddesine göre kanun yoluna baĢvurulabilir. Kanun yoluna baĢvurulması iĢ
mahkemesince hüküm altına alınan iĢçi alacağının tahsiline engel teĢkil etmez.”
6111 Sayılı Kanunla Yapılan DeğiĢikliklerin Gerekçesi
5521 sayılı ĠĢ Mahkemeleri Kanununun 10 uncu maddesinde yer alan hükme istinaden
vuku bulan iĢçi Ģikâyetleri hâlihazırda ÇalıĢma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı iĢ müfettiĢleri
tarafından incelenmekte ve sonuçlandırılmaktadır.
ĠĢçi Ģikâyetleri çok çeĢitli konularda olabilmektedir. ĠĢyeri ve çalıĢma Ģartlarına, iĢ
Ģartlarına, iĢ sağlığı ve güvenliği önlemlerine, sigorta iĢlemlerine iliĢkin Ģikâyetler olduğu
gibi, iĢçilerin mali haklarına iliĢkin Ģikâyetler de yoğun bir Ģekilde Bakanlığa intikal
etmektedir.
41