Bireysel İş Uyuşmazlıkları ve Çözüm Yolları Sempozyumu

6111 sayılı Yasa ĠĢ Denetiminde Vesayet Sisteminin Kapısını AralamıĢtır
Uluslararası ÇalıĢma Örgütü Anayasası‟ndan baĢlayarak, 5 sayılı Sağlık Hizmetleri ĠĢ
Denetimi Tavsiyesi‟nde, 20 sayılı ĠĢ Denetimi Tavsiyesi‟nde, 81 sayılı ĠĢ Denetimi
SözleĢmesi ve bunu tamamlayan 81, 82 ve 85 sayılı Tavsiye Kararları‟nda ve de 129 sayılı
Tarım Sektöründe ĠĢ Denetimi SözleĢmesi‟nde
ĠĢ denetimi her Ģeyden önce bir devlet görevi; hükümetin sorumluluğunda iyi organize
edilmesi gereken bağımsız bir sistem olarak kabul edilmiĢtir.
150 sayılı ĠĢ Yönetimi SözleĢmesi ile ona eĢlik eden 158 sayılı Tavsiye Kararı‟nda iĢ
denetim örgütü, ulusal iĢ yönetim örgütü (ÇalıĢma Bakanlığı ve/veya Sosyal ĠĢler Bakanlığı
veyahut bu yapılara eĢdeğer kuruluĢlar) ile birleĢik olarak düĢünülmüĢtür.
Ancak iki kurum arasında idari bir vesayet iliĢkisi öngörülmemiĢtir.
81 sayılı SözleĢme bu konuda açıklayıcı ve net hükümler içermemiĢtir.
SözleĢme‟de iĢ denetiminin merkezi bir otorite tarafından kontrol ve denetlenmesi
öngörülmüĢtür (m.4).
81 sayılı SözleĢme‟nin m.4/1 hükmü uyarınca iĢ teftiĢi üye memleketin idari
usulleriyle gerçekleĢtirilmesi mümkün olduğu oranda, merkezi bir makamın idaresi ve
kontrolüne tabi bulunacaktır.
Bu nedenle iĢ müfettiĢleri bağımsız statüde devlet çalıĢanları olarak güçlerini ve
görevlerini kimseden baskı görmeden tarafsız bir tutumla uygulayacaklardır.
81 sayılı ILO SözleĢmesi iĢ müfettiĢlerinin statüleri konusunda standart bir hukuki
yapı öngörmektedir.
Buna göre müfettiĢler hükümet değiĢikliklerinden ve dıĢ tesirlerden etkilenmeyecek
istikrarlı bir statü ve hizmet Ģartlarını haiz devlet memurluğu kadrolarında istihdam
edilmelidirler.
Ülkemizde de iĢ müfettiĢleri devlet memuru kadrolarında istihdam edilirler.
MüfettiĢliğe sınavla ve müfettiĢ yardımcısı olarak girilir (TeftiĢ Y.m.23).
MüfettiĢ Yardımcılığı sınavına katılabilmek için, Devlet Memurları Kanunu'nun 48.
maddesindeki niteliklere haiz olmak, sınavın açıldığı yılın Ocak ayının birinci gününde otuz
yaĢını doldurmamıĢ olmak (askerlik ödevini bitirmiĢ olanlar için askerlikte geçen süre
eklenir), iklim değiĢikliklerine ve her çeĢit yolculuk koĢullarına elveriĢli olduğunu tam
teĢekküllü resmi hastanelerden alınacak sağlık kurulu raporuyla belgelemek, kasıtlı olmayan
suçlar dıĢında özgürlüğü bağlayıcı bir ceza ile hükümlü olmamak ve sicili yönünden
müfettiĢliğe engel bir durumu olmamak gerekmektedir.
Ülkemizde iĢ teftiĢi, ĠĢ TeftiĢ Kurulu tarafından yürütülmektedir (TeftiĢ Tz.m.3/I).
TeftiĢ Kurulu, Bakanlık Makamı‟na bağlıdır (TeftiĢ Tz.m.3/II; TeftiĢ Y.m.4; 7/I).
3146 sayılı Kanun uyarıca Bakanlık Makamı, Bakan ve MüsteĢardan oluĢmaktadır
(ÇSGBK.m.5,6).
TeftiĢ Kurulu; BaĢkan, baĢ müfettiĢ, müfettiĢ, müfettiĢ yardımcısı ile Ģube
müdürlerinden oluĢur (TeftiĢ Tz.m.3/II).
TeftiĢ Kurulu BaĢkanı‟nın teklifi ve Bakan‟ın onayı ile uygun görülen illerde teftiĢ
gruplan kurulabilir.
MüfettiĢlerin çalıĢacağı gruplar TeftiĢ Kurulu BaĢkanı‟nın teklifi, Bakanın onayı ile
belirlenir (TeftiĢ Y.m.6).
ĠĢ teftiĢ hizmetinden sorumlu olan TeftiĢ Kurulu BaĢkanı‟nın görev ve yetkileri hem ĠĢ
TeftiĢ Tüzüğü‟nde ve hem de ĠĢ TeftiĢ Kurulu Yönetmeliği‟nde düzenlenmiĢtir.
47