Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Diyanet</strong>’e Soralım<br />
Din İşleri Yüksek Kurulundan<br />
İhtilaf-ı metali’ nedir? Ramazana ve<br />
bayrama başlama günlerinin farklı olmasının<br />
sebebi nedir?<br />
ur’an-ı Kerim’de güneş ve ayın bir hesaba göre<br />
K hareket ettiği (Rahman, 55/5.) bunların, diğer fonksiyonlarının<br />
yanında aynı zamanda birer hesap ölçüsü<br />
kılındığı (En’am, 6/96.), yılların sayısını ve hesabı<br />
bilmemiz için aya menziller tayin edildiği (Yunus,<br />
10/5.), gökler ve yer yaratıldığı zaman on iki ay<br />
meydana gelecek şekilde bir nizam konduğu (Tevbe,<br />
9/36.), ayın yeryüzünden hilal şeklinde başlayıp<br />
kademe kademe farklı şekillerde görülmesinin insanlar<br />
ve hac için vakit ölçüleri olduğu (Bakara 2/189.)<br />
ifade edilmektedir.<br />
Bu ayet-i kerimelerden, Hz. Peygamber (s.a.s.)’in<br />
uygulamalarından ve onun ramazanın başlangıcı<br />
ve sonuyla ilgili olarak ifade buyurduğu, “Hilali<br />
görünce oruca başlayın; onu tekrar görünce bayram<br />
yapın. Hava kapalı olur (da hilal görülmez) ise<br />
içinde bulunduğunuz ayı otuza tamamlayın.” (Buhari,<br />
Savm, 11; Müslim, Sıyam, 17-20.) mealindeki hadislerinden,<br />
İslam’da ibadet hayatına ve diğer birtakım<br />
hükümlere ilişkin vakitlerin belirlenmesinin,<br />
herkesin kolayca anlayıp hayata geçirebileceği son<br />
derece pratik ve sade bir kurala bağlandığı anlaşılmaktadır.<br />
Dünyanın yuvarlak olması sebebiyle hilalin bir<br />
yerde görülürken başka yerde görülmemesi mümkündür.<br />
Buna “ihtilaf-ı metali” yani ayın doğuş yer<br />
ve vakitlerinin farklılığı denilir<br />
Oruca başlarken, ihtilaf-ı metalia itibar edilip edilmeyeceği<br />
konusunda İslam âlimleri farklı görüşler<br />
ileri sürmüşlerdir. Hanefi mezhebine göre ayın<br />
görülmesinde ihtilaf-ı metali (ayın görüldüğü yerler<br />
arasındaki farklılığa) itibar edilmez. Dolayısıyla<br />
dünyanın herhangi bir yerinde hilal görüldüğü<br />
takdirde, bundan haberdar olan bütün Müslümanların<br />
oruca başlaması gerekir.<br />
Şafiiler ise, ihtilaf-ı metalia itibar edilmesi gerektiğini,<br />
dolayısıyla dünyanın herhangi bir yerinde gö-<br />
rülen hilalin, oraya uzak yerler için geçerli olmayacağını<br />
belirtmişlerdir.<br />
17 İslam ülkesinden kırktan fazla din ve astronomi<br />
bilgininin katılımıyla 1978 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen<br />
“Rü’yet-i Hilal Konferansı”nda, dünyanın<br />
herhangi bir bölgesinde görülen hilal ile bütün<br />
Müslümanların oruca başlayacakları kararı alınmıştır.<br />
Kefaret orucu tutan bir kimse yolculuğa<br />
çıktığında, kefaret orucuna ara verebilir<br />
mi?<br />
aşlanan bir ramazan orucunu meşru bir mazeret<br />
olmaksızın bilerek bozan bir kimsenin gücü<br />
B<br />
yetmesi hâlinde peş peşe iki kameri ay veya altmış<br />
gün kefaret orucu tutması gerekir. Kadınların âdet<br />
hâlleri hariç hiçbir sebeple kefaret orucuna ara verilmez.<br />
Sefer ve benzeri bir sebeple ara verilmesi<br />
hâlinde daha önce tutulmuş olan oruçlar nafile<br />
yerine geçer. Kefaret borcundan kurtulmak için<br />
ara vermeksizin belirtilen gün sayısınca oruç tutulmalıdır.<br />
Iskat-ı savm ne demektir?<br />
skat-ı savm, ölünün üzerindeki oruç borçlarını<br />
düşürmek demektir. Iskat, kişinin sağlığında<br />
I<br />
çeşitli sebeplerle eda edemediği oruç, adak, kefaret<br />
gibi dinî mükellefiyetlerinin, ölümünden sonra<br />
fidye ödenerek düşürülmesi, böylece o kişinin bu<br />
tür borçlarından kurtulması anlamını taşır.<br />
Ölünün üzerinden, sağlığında mazereti sebebiyle<br />
tutamadığı oruç borçlarının düşürülmesi için<br />
fidye verilmesi hususu, ayet ile sabittir. Kur’an-ı<br />
Kerim’de: “Oruç tutmaya güç yetiremeyenler, bir<br />
yoksul doyumuna yetecek kadar fidye öder.” (Bakara,<br />
2/184.) buyrulmaktadır.<br />
Bu ayetin hükmüne göre, oruca dayanamayan<br />
veya mazeretleri sebebiyle ramazanda ve diğer zamanlarda<br />
oruç tutmaktan aciz kimselerin, her bir<br />
oruç günü için fidye ödemeleri gerekir.<br />
74<br />
diyanet aylık dergi • Temmuz 2014 • sayı 283
Change language