You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
KUTLU TÖRE<br />
ÜSTÜNE<br />
İlk baskısından beri gör-"<br />
düğüm ve zaman zaman karıştırdığım<br />
Kutlu Töre'yi. ne yazık<br />
ki, ancak ikinci baskısı yapıldıktan<br />
sonra okuyabildim. Alper<br />
Aksoy'un Kutlu Töre'sini o-<br />
kurken niçin bu zamana kadar<br />
okuyamadığıma teessüf ettim.<br />
Milletimize âit ne varsa hepsiyle<br />
ilgilenen insan için Kutlu Töre'<br />
de çok şey vardır.<br />
Kutlu Töre'yi, bir roman o-<br />
kuyorum diye okuyup geçmedim;<br />
daha doğrusu geçemedim.<br />
O, şimdiye kadar okuduğumuz<br />
romanların çoğundan farklı ve<br />
kendine has bir muhtevaya sahiptir.<br />
Kutlu Töre'yi okurken<br />
Rus, Çin, Acem, Arap, Bulgar,<br />
Yunan gibi milletlerin esareti<br />
altında kalmış ve her türlü hakları<br />
elinden ahiamıjşV hürriyetten<br />
mahrum, kendi vatanında<br />
öksüz, kimsesiz ama şuurlu, u-<br />
yanık soydaşlarımızın hâlini düşündüm<br />
ve esef etmeden duramadım.<br />
Esef ettim; zîrâ, onlarda<br />
bulunan şuurun, uyanıklığm i-<br />
nanç ve ülkünün birazı bizde olsaydı,<br />
Türklük dünyasının bugünkü<br />
durumu —şüphesiz— daha<br />
farklı olacaktı. Kendi kendimizle<br />
savaş hâlinde olmamız yüzünden,<br />
kendi düzenimizi, kendi<br />
emniyetimizi sağlayamadık<br />
ki onlara da faydamız dokunsun!<br />
Kutlu Töre, bir mâcerâ romanı<br />
değildir; bir ferdin veya<br />
topluluğun psikolojik tahlili hiç<br />
değildir. Tarihî bir roman da de-<br />
Fahri UNAN<br />
ğildir. Kutlu Töre, vatanı gasp<br />
edilmiş, istiklâline boyunduruk<br />
vurulmuş, her türlü imkândan<br />
mahrum, dış dünyaya pencereleri<br />
sıkı sıkıya kapatılmış bir<br />
avuç Türk'ün ölüm-kalım savaşının<br />
romanıdır.<br />
Romanın özetini vermek istemiyorum.<br />
Zîrâ buna bu küçük<br />
makalenin hacmi müsait değildir.<br />
Onun bezi yönlerini ve üslûbunu<br />
biraz kurcalamak istedim.<br />
Roman, Kaşkay aşiretinin,<br />
İran hükümeti ve onların arkasındaki<br />
İngilizlerle mücâdelesini<br />
anlatı ve bir milleti ayakta tutan<br />
sırrı ortaya kor. Bu sır «töre»<br />
mefhûmunda gizlidir. Töre,<br />
târihin derinliklerinden süzülüp<br />
gelen kamu vicdanının<br />
koyduğu kaidelerdir. Yazılı bir<br />
hukuk kaidesi değildir ama,<br />
belki ondan daha keskin ve daha<br />
bağlayıcıdır. Töreye asla karşı<br />
gelinmez, asla bozulamaz,<br />
tahrip edilemez. Milletin sosyal<br />
hayâtı onların varlığı ile düzenini<br />
bulur. Kuvvetli törelere sahip<br />
olan milletler bizzat kendileri<br />
de kuvvetli olur. Romanda<br />
bilhassa Kaşkaylar için töre herşeydir<br />
ve tarifini Gökçe Ana'nm<br />
sahamda bulur. Onun eliyle eğriler<br />
düzeltilir, sapmışlar yola<br />
getirilir^ aksaklıklar giderilir.<br />
Gökçe Ana, törenin tâ kendisidir.<br />
Törelere yapılan müdâhalelere<br />
şiddetle karşı konur. Kaşkaylarm,<br />
İran hükümeti ile kavgaları<br />
da bu yüzdendir ve İran<br />
hükümetinin isteği, töreyi ortadan<br />
kaldırmak olarak görülür;<br />
bunun için ölüm göze alınır. Aslında<br />
korunmak istenen töre<br />
değildir; onlarla kâim olan milleti<br />
korumak, milletin aslî benliğinden<br />
uzaklaşmasına müsâ<br />
de etmemektir. Çünkü töre varsa<br />
millet de vardır. O ortadan<br />
kalkarsa milletin yok olması,<br />
Acemleşmesi kaçınılmaz bir neticedir.<br />
Kutlu Töre, sâdece Kaşkay<br />
ve İran kavgasını anlatmaz.<br />
Bir aşiret hayâtı içerisinde ne<br />
varsa hepsi gözlerimizin önüne<br />
serilir. Kaşkaylann yaz ve kış<br />
yaşayışları, eğlenceleri, göçleri,<br />
yaylakları, kendi aralarındaki<br />
münâsebetleri; el ve ev işlerindeki<br />
maharetleri; kadın ve<br />
erkeğin aşiret içindeki yerleri;<br />
iyi ve kötü, güzel ve çirkin telâkkileri;<br />
yaşama, var olma ve<br />
bu varlığı sürdürme gayretleri,<br />
hepsi hepsi canlı bir şekilde ortaya<br />
konur. Gidip görmediğimiz<br />
hâlde apaçık Kaşkayları<br />
gözümüzün önüne getirebiliriz.<br />
Bu bakımdan, gözlem olmadığı<br />
halde, sanki gözlem neticesinde<br />
her şey ortaya konmuş gibidir.<br />
Yazarın, Kaşkaylarla yıllarca<br />
içice yaşadığını, onlardan biri<br />
olduğunu sanırız. Belki de Kutlu<br />
Töre'yi çekici yapan budur.<br />
Romandaki insan kadrosu-