Download (14Mb) - Suleyman Demirel University Research ...

BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi: BaĢbakanlık Osmanlı ArĢivi’nde konuyla ilgili
1500’ye yakın belge tesbit edilmiĢtir. Özellikle Yıldız Tasnifi, Ġradeler Kataloğu,
Hariciye Kataloğu, Hattı Hümâyunlar vb. kataloglardaki belgelerden yararlanılmıĢtır.
Hicri 1293-1327 tarihlerini içeren belgeler, Sadaret, Ġradeler, Yıldız Tasnifi,
Meclisi Vükelâ Mazbataları, Dahiliye ve Hariciye tasniflerinden oluĢmaktadır.
Özellikle Yıldız Tasnifi 1799 belge ile bu çalıĢmaya ıĢık tutacak tasniftir. Belgelerde
Karadağ’da meydana gelen isyanlar ve onların bastırılmasına yönelik çalıĢmalar,
Berlin AntlaĢması’ndan sonra Karadağ’ın durumu, vergiler gibi meselelerin yanında,
Rusya’nın, Ġngiltere’nin ve Avusturya-Macaristan’ın tutumu ve Osmanlı -Karadağ
iliĢkisinde oynadıkları rol konusunda bilgiler yer aldığı görülmüĢtür. Belgelerin
arasında zaman zaman Sırpça, Rusça, Fransızca belgelere rastlamak mümkündür.
Ama Osmanlıca tercümesi ve özeti mevcut olduğundan bu konuda bir zorluk
yaĢanmamıĢtır.
Karadağ Devlet ArĢivi (Drzavni Arhiv Crne Gore) Karadağ’ın eski baĢkenti
Çetine’de bulunan Devlet ArĢivi’nde 1879-1918 yılları arası belgeleri ihtiva eden
kataloglar bulunmaktadır. 1893 yılında oluĢturulan arĢivde bu dönemle ilgili yaklaĢık
1500 belge vardır. Genelde Fransızca yapılmıĢ yazıĢmalar arasında Osmanlıca ve
Sırpça yapılan yazıĢmalarda bulunmaktadır. Karadağlıların tabiriyle Karadağca olan
bu belgelerden tercüme konusunda yaĢanılan sorun nedeniyle, bu çalıĢmada yer
verilmemiĢtir.
National Archives Foreign Office: Osmanlı- Karadağ iliĢkisi dendiği zaman
Ġngiltere’deki National Archives’de Foreign Office belgelerini atlamamak gerekir.
National Archives’te 1875-1910 arası bir hayli fazla belge vardır. Özellikle
Ġngiltere’nin müdahil olduğu, Osmanlı- Karadağ iliĢkisini birebir ilgilendiren
konularda, direkt baĢvurulabilecek çok zengin bir belge arĢivi vardır. Çetine ve
ĠĢkodra’daki Ġngiliz konsolosları’nın ayrıca Ġstanbul’daki Ġngiliz elçisinin Karadağ
Meselesi ile ilgili dıĢiĢleriyle yazıĢmaları ve raporları, bu noktada büyük önem
arzetmektedir. Bu belgelerin bir kısmını Beitullah Destani, Montenegro: Political
And Ethnic Boundaries 1840–1920 iki ciltlik eseriyle yayınlamıĢtır. Yine Bilal N.
xiii