Download (14Mb) - Suleyman Demirel University Research ...

1876‘da prensip olarak kabul ettiğini bildirmiĢtir 167 . Kararın iletildiği devletler,
memnuniyetlerini bildirerek ayaklanmanın bastırılması yönünde ellerinden geleni
yapacaklarını belirtmiĢlerdir. Öyleki Rusya, Sırp ve Karadağ Prenslerine, isyana destek
vermemeleri konusunda uyarıda bulunduğunu belirtirken, Avusturya kendine sığınan
isyancıları sınır dıĢı edeceğini ve tarafsızlığını koruyacağını bildirmiĢtir. Osmanlı
Devleti buna karĢı dört hafta içerisinde silahlarını teslim edenleri affedecektir 168 .
Osmanlı Devleti, Müslüman ve iki Hıristiyan üyeden oluĢan komisyonu, 11
ġubat 1876‘da onaylanan notayı uygulamaya koymak için harekete geçirdi 169 . Meclis-i
Vükelâ‘da alınan karara göre, Hersek isyancılar affedilmiĢ, ayrıca, itaat eden ahâliye
kötü muamele yapılmamasına özen gösterilmiĢtir 170 . Avusturya, âsilerin sınırdan içeri
girmemeleri için ciddi tedbir alırken, Ġtalya, Slavların ülkesinde yapacağı gösterilere izin
vermeyeceğini belirtmiĢ ve Osmanlı Devleti‘ne karĢı yürüttükleri bu isyana devam
ettikleri takdirde kendilerine yardım etmeyeceği uyarısında bulunmuĢlardır 171 .
Fakat Karadağ, Sırbistan ve Rusya âsileri kıĢkırtarak, yapılanları yetersiz buldu.
Hersek‘teki isyancılar Sırbistan ve Karadağ‘a çok güveniyorlardı. AndraĢi Notası, savaĢı
eskisinden daha alevli hâle getirmiĢtir. Âsîler, Karadağ ve Sırbistan‘ın kendilerini
Hersek Ġsyanı‘nın bastırılması ve sorunun çözümü için bir nota hazırladılar. Söz konusu bu notayı 1856
Paris AntlaĢması‘na imza atan devletlere (Ġngiltere, Fransa ve Ġtalya‘ya) onaylattıktılan AndraĢi Notasında
Çözüm için bir takım isteklerde bulunuluyordu. Hıristiyan halk için din ve mezhep hürriyeti, iltizam
usulünün kaldırılması, vergilerin yerinde kullanılması, çiftçilerin topraklarına sahip olabilmesi ve bunları
yapabilmek için de Hıristiyan ve Müslümanlardan oluĢan bir komisyon teĢkil edilmesini öngörüyordu. Bu
notanın hazırlanmasına gerekçe olarak da 1839 Tanzimat Fermanı ve 1956 Islahat Fermanları‘nın bölgede
sözde bırakıldığı ve tam olarak uygulanmaması nedeniyle sıkıntılar yaĢanması gösterilmiĢtir Notaya göre
bir özerklik söz konusu değildir. Sadece yerel yetkilerin biraz geniĢletilmesi isteniyordu. Mahmud
Celalettin PaĢa, age, s. 75. Amaçlarının Osmanlı Devleti‘nin iç iĢlerine karıĢmak olmadığını belirten
devletler, bunu kanıtlamak için notayı ayrı ayrı Osmanlı Devleti‘ne sunmuĢlardır. Ġsmail Hami
DaniĢmend, Ġzahlı Osmanlı Tarihi Kronolojisi, C. IV, Türkiye Yayınları, Ġstanbul 1972, s. 250. Karal,
age, C. VII, s. 81
167 Karal, age, C. VII, s. 81. Rıfat Uçarol, age, s. 322-323,
168 Silahlarını teslim etmeyenlerle mücadeleye devam edecek, el konulan mallar satılarak, gelirleri,
ihtilâlden zarar gören devlete sadık ahâliye verilecek, yurtlarına geri dönen mültecilerden bir sene öĢür ve
iki sene vergi alınmayacak, yanmıĢ ve yıkılmıĢ binaların ev ve ibâdethânelerin tamiri için gerekli olan
kereste miri ormanlardan verilecek, geçimleri için ziraatla uğraĢanlara tohumluk tedarik edilecek ve bunlar
koruyup gözetecektir. Mahmud Celalettin PaĢa, age, s. 75
169 Hükûmet organlarından bağımsız yeni mahkemeler kuruldu. Mahkeme üyeleri halk tarafından
seçilecekti. Üyeler Müslim ve gayrimüslim olarak eĢit Ģekilde dağılacaktı. Yerel güvenliği sağlayacak
polis zaptiyeler tayin edildi. Avukatlık kurumu da getirildi. Dinine bakılmaksızın herkes toprak sahibi
olabilecekti. Kemal Baltalı, agm, s. 208-209
170 BOA, Y.E.E., 84/70
171 BOA, Y.E.E., 77/13
32