Download (14Mb) - Suleyman Demirel University Research ...

(Girls Institute) Karadağlı kız çocuklarına Rus rahibeler tarafından eğitim verilmesi 154
Karadağlılar üzerindeki Rus hegomanyasının bir delili niteliğindedir.
160 Mülteci, Nevesin kasabasına döndükleri vakit, bir kahraman gibi
karĢılanmıĢlardır. Bâb-ı Âli‘nin bağıĢlayıcı tutumu, bir zaaf gibi görülmüĢtür 155 .
Dönenlerin arasında birçok Karadağlı ajan ve askerler de vardır ve bunların çoğunluğu
panslavist Karadağlılardır. Hersekliler Karadağ‘a geldiklerinde Rus Konsolosu, Sırp
ajanları ve Panslavist birtakım kuruluĢlarla irtibat hâlinde olmuĢlar ve isyan fikirlerini
geliĢtirme olanağı bulmuĢlardır 156 . Her ne kadar panslavist etkiler var olsa da, Barbara
Jelavich, ayaklanmanın temel nedeninin sosyal ve ekonomik olduğunu ve doğal olarak
da milliyetçi bir görünümü olmadığını ifade etmiĢtir 157 .
Neticede, Hersek ayaklanması, panslavist duygularla ve Nikola‘nın gayretleriyle
Karadağ‘da ortak bir güç oluĢturmuĢtur. Panslavist gösteriler ve mitingler, yardım
kampanyaları düzenlenmiĢtir. Nikola‘nın Hersek‘teki emeli, orayı kendi topraklarına
katmak ve Adriyatik‘e bir kapı aralamaktır 158 .
Ayaklanmanın bastırılması hususuna gelince Bosna Valisi DerviĢ PaĢa, Hersek‘te
çıkan ayaklanmayı derhal bastırmak için giriĢimlere baĢlamasına karĢın, Sadrazam Esat
PaĢa, operasyon konusunda farklı düĢünmektedir. O, isyanın kuvvet gönderilerek
bastırılması taraftarı değildir. Esat PaĢa, Hersek Ayaklanması‘nın siyasi bir nitelik
taĢımadığına; mahalli ve idari bir özellik taĢıdığına inanmaktadır. ―Karadağ‘ı tahrik
etmemek ve Rusya‘ya müdahalesine açık kapı bırakmamak‖ için kuvvet göndermekten
ziyade, nasihat komisyonları göndermenin daha çözümsel bir yaklaĢım olduğu inancında
olmuĢtur 159 . Karadağlılar korkuya kapılıp Rusya ve diğer devletlerin yardımına
baĢvursa, olay uluslararası bir netlik kazanabilir ve Osmanlı Devleti suçlu durumuna
154 Rusya‘nın baĢkenti Petersburg‘da bulunan ―Smolny Institute‖ kız öğrencilere yönelik eğitim veriyordu.
Kızlarından dördünü de Rusya finanslı ve meĢhur bir okul olan bu okullarda okutan Prens Nikola‘nın
dokuz kız çocuğu vardır. Sadece 4 tanesinin yaĢları müsait olduğu için Petersburg‘daki bu okula
gönderebilmiĢtir. Bu dört kızını da Rus bursuyla okutmuĢtur. Elisabeth Roberts, age, s. 237
155 Enver Ziya Karal, age, C. VII, s. 74
156 Ġ. Halil Sedes, agm, s.78, Mithat Aydın, agm, s. 929
157 Barbara Jelavich, Balkan Tarihi C. 2, s. 382
158 Barbara Jelavich, age, C. 2, s. 384
159
Zaten Avrupalı güçlerinde önerisi isyan bölgelerine ayaklanmayı yatıĢtırmak için kurulacak
komisyonların nasihat etmeleri idi. Ġ.Halil Sedes, ―1877-1878 Osmanlı-Rus SavaĢı‖. Belgelerle Türk
Tarihi Dergisi, Dün/ Bugün/Yarın. 1987, S.34, s. 64-67. Enver Ziya Karal, age, C. VII, s. 74.
30