Download (14Mb) - Suleyman Demirel University Research ...

uğramamıĢlardır 144 . Ayrıca, Karadağlı memurların kendi memleketleri gibi Hersek‘e
girip dolaĢabilmeleri Hersek Ġsyanı üzerindeki Karadağ etkisini gözler önüne
sermektedir. Hersek‘e 25 km uzaklıktaki yüksek dağlarla çevrili Nevesin kazasından 145
olan 160 kiĢilik grup, ağır vergilerden ve zaptiye askerlerinin tutumundan Ģikâyet ederek
Karadağ‘a iltica etmiĢlerdi. Ağnâm vergisi vermek istemeyen bu grup, Karadağ Prensi
Nikola‘ya sığınarak Ģikâyette bulunmuĢtur. Prens Nikola, açıkçası, ilk etapta Bâb-ı
Âli‘nin tepkisini çekmekten korkmuĢtur. Ancak, kendisine sığınan köylülere de
Rusya‘nın Ġstanbul elçisine Ģikâyetlerini yazarak söz konusu mevzuların araĢtırılması
için bir görevli gönderilmesini rica etmelerini isteyebileceğini söylemiĢtir. Ayrıca,
mültecileri barındırma büyük bir külfet oluĢturmaktadır 146 . Bu nedenle 160 kiĢinin,
topraklarına geri dönmeleri için Ġstanbul‘daki Rus Büyükelçisi Ġgnatief‘ten, Osmanlı
Devleti nezdinde aracılık yapmasını istemiĢtir. Rus Büyükelçisi Ignatiyef de durumu
Sadrazam Esad PaĢa‘ya iletmiĢtir. Sadrazam Esat PaĢa, 147 Rusya ile iliĢkileri bozmamak
ve bir iyi niyet göstergesi olarak 160 mültecinin kasabalarına dönmelerine izin
vermiĢtir 148 .
Bosna Hersek ayaklanması, Sırbistan ve Karadağ Devletlerini bağımsızlık
yönünde harekete geçirmiĢtir. Karadağ‘ın fiilî yardımın ötesinde ayaklanmayı idare eden
bir rol üstlenği âĢikârdır. Ġngiliz kaynakları da bunu teyid etmektedir. Karadağlı ajanların
bizzat Hersek âsileriyle buluĢmalar yaptıkları ve onlarla iĢbirliği içinde oldukları
bildirilmektedir. 149 Karadağ Prensi, 1875‘te, daha Hersek ayaklanması patlak vermeden
Voyvoda MaĢo Virbitsa‘yı Hersek‘e göndererek Hersek liderleriyle iliĢkileri
güçlendirmiĢtir. Hersek Ġsyanı‘nın yönlendiricilği için Sırbistan‘la rekabete giren
144 Mâruzat, s. 43-44, 69-70, ġentürk, agm, 734
145 Machiel Kiel, ―Nevesin‖ DĠA, C. 33, TDVY, Ġstanbul 2007, s. 44
Koyunlardan alınan vergidir.
146 Mahmmud Celaleddin PaĢa, Mir‟ât-ı Hakîkat, Cilt 1, Berekat Yayınevi, Ġstanbul 1983, Haz: Ġsmet
Miroğlu, s. 51
147 Sakızlı Ahmet Esad PaĢa ilki 15 ġubat 1873 - 15 Nisan 1873 arası ve ikincisi 26 Nisan 1875 - 26
Ağustos 1875 olmak üzere sultan Abdülaziz saltanatı döneminde 2 dönemde toplam beĢ ay yirmisekiz gün
sadrazamlık yapmıĢtır. 1868‘de Bosna-Hersek ve aynı yıl ĠĢkodra Mutasarrıflığı görevlerinde
bulunmuĢtur. Ali Ġhsan Gencer, ―Ahmed Esad PaĢa‖ DĠA, C.2, Ġst. 1989, s. 64
148 Enver Ziya Karal, age, C.VII, s. 74
149 BOA, A.MKT.MHM, 479/ 19. Mithat Aydın, Balkanlarda Ġsyan Osmanlı Ġngiliz Rekabeti, Yeditepe
Yayınevi, Ġstanbul 2005, s. 47-48
28