Download (14Mb) - Suleyman Demirel University Research ...

Uygulanan reform sürecinde Bosna‘da isyan teĢebbüsünde bulunan beylere karĢı
ciddi önlem alınmıĢ ve Ömer PaĢa‘nın çabalarıyla tekrar otorite sağlanmıĢtır. Bosna
valisi Ömer PaĢa‘nın amacı, bu bölgede Osmanlı hâkimiyetini tam ve eksiksiz Ģekilde
kurmaktır 88 . Diğer taraftan, Tanzimat Fermanı‘nın mimarlarından Sadrazam Mustafa
ReĢit PaĢa, Karadağ Vladikası II. Petro (1830–1851)‘ya, aynen Sırbistan‘da olduğu gibi
özerkliğin verilebileceğini söylemiĢtir. Özerklik verildiği takdirde Karadağ‘ın savunması
da Osmanlı Devleti‘nin sorumluluğu altında olacaktır 89 . Ancak, fiilî bir bağımsızlık
yaĢayan II. Petar‘ın buna olumlu bakması mümkün değildir. Çünkü özerklik teklifini
kabul ederse, Karadağ, fiilî bağımsızlığını da kaybetmiĢ olacaktır. Bu nedenle teklifi geri
çevirmiĢ ve kabul etmemiĢtir.
II. Petar‘ın yeğeni Danilo (1852–1860), Karadağ için bir çığır açmıĢtır. Vladika
Gospodarlık dönemi kapanmıĢ ve laik bir sistem getirilmiĢtir. 1851 yılına kadar
Karadağ‘da vladika yani piskopos denilen din adamlarının yönetime hâkim olduğunu ve
Karadağ‘ın onlar tarafında yönetildiğini görmekteyiz 90 . II. Danilo 13 Ocak 1852 – 13
Mart 1852 tarihleri arasında ―prens-bishop‖ olarak 3 ay görev yaptıktan sonra (13 Mart
1852 – 13 Ağustos 1860) din ve devlet iĢlerini birbirinden ayırarak din iĢlerini
piskoposa devretmiĢtir. Ruhani reisliği terk etmiĢ ve cismani prensliğini oluĢturmuĢtur 91 .
II. Danilo Avusturya ve Rusya‘nın muvafakatini alarak Karadağ‘ın baĢına geçmiĢ ve
kendini Karadağ prensi ilan etmiĢtir. Osmanlı Devleti, bu durumun ileride bir
bağımsızlık isteği gibi zararlı neticeler doğuracağı düĢüncesiyle, Danilo‘nun prensliğini
88 Barbara Jelavich, age, C.1,s. 278
89 Osman Karatay, agm, s. 459-460
Gospodar Sırpça bir kelimedir ve bir yeri hakimi yöneticisi anlamına gelmektedir. Halil Ġnalcık‘ın
―Büyük arazi sahibi ağalar rejimi‖ diye tanımladığı Gospodarlık rejimi özellikle Balkanlar‘da karĢımıza
çıkmaktadır. GnĢ bilgi için bkz. Halil Ġnalcık; ―Vidin Gospodarlık Rejimi ve Ġlgası‖, Tanzimat ve Bulgar
Meselesi, TTK, Ank 1943, s. 87-89 Vladika; sıprça bir kelimedir ve ayrıca Karadağ‘da 1852 yılına kadar
Kilisenin ve devletin baĢındaki kiĢiye verilen bir isimdir. Bir anlmada Prince-Bishop‘tur. Hem dini hem
dünyevi gücü elinde bulundurur.
90 Bayram Kodaman, ―Osmanlı Siyasi Tarihi (1876-1920)‖ DoğuĢtan Günümüze Büyük Ġslam Tarihi,
C. 12, Çağ Yayınları, Ġstanbul 1995, s. 93
91 Dragos D. Kostich, agm, s. 254. Allock, agweb. 26 Sep. 2008
18