Download - Suleyman Demirel University Research Repository

151922’de Ürdün olarak tanımlanan toprakların üzerinde tek bir ekonomiyesahip bağımsız bir devlet kurulması uzun yıllar sürmüştür. Bu süreç içerisindeÜrdün, 1957’ye kadar himayesi altında olduğu İngiltere’nin artarak sürenyardımlarıyla hayat bulmuştur. Bu tarihten itibaren ise, Eisenhower Doktrini 47çerçevesinde komünizmin Ortadoğu’da yaygınlaşmasını engellemek isteyen ABD,Ürdün’e yardım yapan en önemli kaynak olarak İngiltere’nin yerine geçmiştir. 48Ürdün’ün kuruluşu sonrasında Filistinliler için ikinci bir yurt olması, ülkeiçinde dengenin bozulmasına neden olmuştur. Öyle ki ülkenin bağımsızlık ilanısonrası nüfusunun iki katı Filistinli bu ülkeye yerleşmiştir. Gerçekte Kral AbdullahFilistinlilerin Ürdün’ün siyasal dengelerini bozacağını düşünenlerin aksine, BatıŞeria ve üzerinde yaşayan Filistinlileri yönetimi altına almanın, hanedanın vedevletin temellerine zarar vermeyeceğini savunmuştur. Ancak 1950 yılında BatıŞeria’nın ilhakından sonra Kral, bir yandan Ürdün’ü Filistin’in mirasçısı ilan edip,Filistin kelimesinin resmi belgelerde kullanılmasını yasaklayıp, özerk bir siyasalFilistin oluşumuna gidebilecek örgütlenmeleri de dağıtmıştır. Bu yolla Filistinlilerinasimile etmeyi tasarlamıştır. 49Filistinli göçmenler sorunu Kral Abdullah’ın öldürülmesi sonrasında, KralHüseyin zamanında da ülkede problemlere neden olmuştur. Mültecilere Ürdünvatandaşlığı verilmesine rağmen, özellikle Batı Şeria’da Filistinlilerin nüfusuÜrdünlüleri geçmiş, bu durum daha önce de belirtildiği gibi ülke içi savaşa neden47 Eisenhower Doktrini:1956 Süveyş krizinin artması ile birlikte bölgede İngiltere’nin de ağırlığıkalmamış ve bölge Sovyet tehdidi altına girmeye başlamıştı. Buradaki parsayı Sovyetlerekaptırmak istemeyen ABD, İngiltere’nin çekilmesinden doğan boşluğu doldurmak istemiş vebaşkan kendi adı ile anılan bir bildiri yayınlamıştır. ABD Başkanı Eisenhower, kongreyegönderdiği 5 Ocak 1957 tarihli ve Eisenhower Doktrini olarak geçen mesajında:“bağımsızlığını korumak için ekonomik kalkınma çabası içinde olan Ortadoğu ülkelerindeekonomik yardım yapılması, isteyen ülkelere askeri yardım yapılması ve uluslararası komünizminkontrolü altında bulunan herhangi bir devletten gelecek açık silahlı saldırıya karşı ve bölgedevletleri istediği takdirde, Amerikan silahlı kuvvetlerinin kullanılması” konularında kendisineyetki verilmesini istemekteydi Ayrıntılı bilgi için bkz. Tayyar ARI, “Basra Körfezi ve AmerikanPolitikası”, Su Sorunu, Türkiye ve Ortadoğu, Sebahattin ŞEN, Bağlam Yayınları, İstanbul,1993, s. 230–322; Ayrıca Eisenhower Doktrini ile ilgili bkz: Henry KISSINGER, Diplomasi,Çev: İbrahim H. KURT, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul, 2002, s. 527–529; A. ÖnerPEHLİVANOĞLU, Ortadoğu ve Türkiye, Kastaş Yayınevi, İstanbul, 2004, s. 270–275.48Yalın ALPAY, Yavuz M. ERTÜRK, Ürdün Ülke Etüdü,, (12.04.06).49 A.g.w.s.