33öldürülmüş, kalanlar ise Suriye ve Lübnan’a geçmiştir. Böylece Ürdün iç savaşı da1971 Temmuz’unda resmen sona ermiştir. 115Ürdün’ün Filistinlilere yönelik bu türden şiddet politikaları Arap dünyasındabüyük tepki toplamış ve Ürdün, Filistin davasına ihanet ile suçlanmıştır. Cezayir veSuriye, Ürdün’le olan diplomatik ilişkilerini tamamen kesmiştir. Tüm bunlarınötesinde iç savaş sonrasında Ürdün hükümetinin Filistin sorununa ilişkin tutumlarıFilistin tarafından destek görmemiştir. Ürdün’ün FKÖ’ye BM Güvenlik Konseyi’nin242 sayılı kararı, İsrail’in 1967 öncesi sınırlarına geri dönmesi şartını içeren kararınıve bağımsız bir Filistin devleti oluşturulmadan önce Ürdün’le gelecekte birkonfederasyon kurma planını kabul ettirme çabaları, Filistin tarafındanreddedilmiştir.1970’lerin başında Ürdün’de FKÖ’nün varlığına son verilmesi ve tümüsleriyle beraber merkez bürosunun Lübnan’a taşınmasının ardından Suriye, FKÖ’yeyoğun askeri ve diplomatik destek vermiştir. 116Suriye’nin bu desteğiyle FKÖ,Lübnan’da zayıf Lübnan hükümetine karşı potansiyel tehlike oluşturmaya başlamış,bu da 1975 yılında Lübnan’da iç siyasetin bozulmasına neden olmuştur.Lübnan, bağımsızlığı sonrasında dinsel temele dayalı çatışmalarlaOrtadoğu’da istikrarını kuramayan ülkelerden biridir. Şüphesiz bunun temelnedenlerinden biri de, Filistin sorunu nedeniyle 1960’lardan itibaren bu ülkeyesığınan Filistinli mültecilerin varlığının ülkede Hıristiyan gruplar tarafından tehditolarak görülmesidir. Bu nedenle mücadelesinin siyasi ve askeri merkezini Lübnan’dakuran FKÖ’nün varlığı, bu gruplar tarafından hükümete baskı kurulmasına nedenolmuştur ve bu durum, din çatışmasının da etkisi ile Lübnan’ı 1975’te bir iç savaşasürüklemiştir. İç savaştan faydalanan Suriye, Lübnan’ı işgal eden ilk devlet olmuştur.Tüm bu gelişmeleri kendi güvenliği için tehdit olarak algılayan İsrail, Londrasuikastını bahane ederek Lübnan’a girmiştir. 117115 Kral Hüseyin: İhanetlerle Dolu Bir Ömür Sona Erdi,, (01.05.2006); YILMAZ, a.g.e., s. 174.116 B. J. ODEH, Lübnan’da İç Savaş, Çev: Yavuz ALOGAN, Belge Yayınları, İstanbul, 1986, s. 318.117 ODEH, a.g.e., s. 317-319.
342.4. İsrail’in Lübnan’ı İşgaliLondra’nın İsrail Büyükelçisine yapılan suikasta tepki neticesinde İsrail,Lübnan sınırlarına yakın yerleşim birimlerini korumak ve FKÖ’nün buradansaldırılarını engellemek amacıyla, 6 Haziran 1982’de Lübnan sınırını geçerek“Galile’ye Barış Operasyonu” adı altında Güney Lübnan’ı işgal harekâtınıbaşlatmıştır. 118 Böylece 1948’den beri süren bunalım, bu kez bir Filistin-İsrailçarpışması şeklinde kendini göstermiştir. 119Filistin sorununun önemli dönüm noktalarından olan Lübnan’ın işgalitepkilere neden olsa da; İsrail geri adım atmadığı gibi, burada iki binden fazlaFilistinli mültecinin katledildiği Sabra ve Şatilla 120 katliamlarına da gözyummuştur. 121Tarihçi Howard M. Sachar’a göre, Lübnan’ın işgali ile Şaron, Kral Hüseyin’idevre dışı bırakarak Ürdün’ü bir Filistin devletine dönüştürmeyi ve işgal altındakitoprakları bünyesine katmayı planlıyordu. 122 Bu görüşe göre İsrail, Lübnan’da Arafatgüçlerini yok ettikten sonra Batı Şeria ve Gazze’deki demoralize olmuş halka kendiiradesini dikte ettirecekti. Ancak bu plan somut bir başarıya ulaşamamış, Lübnanişgali birinci intifada hareketini başlatan itici güçlerden biri olduğu gibi, bu süreçteÜrdün yönetimi Filistin’e tam destek vermiştir.Ürdün yönetimi, İsrail’in Lübnan ve halkına karşı başlattığı saldırıyıkınayarak; Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nden Lübnan halkını korumak içinduruma müdahale edip, bölgeye barış kuvvetlerini göndermesini, İsrail saldırısınıkınayacak bir kararın yayınlanmasını, Lübnan’ın desteklenmesini ve İsrail’in hemen118 THOMAS, a.g.e., s. 209–242.119 İrfan ACAR, Lübnan Bunalımı ve Filistin Sorunu, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara, 1989,s. 93.120 16 Eylül 1982 sabahı Beyrut'un güneyinde bulunan Sabra, Şatilla ve Burc ul-Beracine kamplarıkuşatıldı. Falanjistler(Lübnan’daki Kataeb Partisi, İngilizce konuşulan ülkelerde Falanj olarakbilinir) İsrail askerlerinin kontrolünde mülteci kamplarına girdiler. Yüzlerce insan en vahşiyöntemlerle öldürüldü. Cesetler tanınmaz haldeydi. Sadece 328'inin kimliği tespit edilebildi.Gençler, yaşlılar, kadınlar, çocuklar, masum insanlar, yersiz yurtsuz topraklarından sürülmüşinsanlar, mülteci kamplarında perişan bir hayat süren insanlar, korkunç bir kıyıma tâbi tutuldu., (13.07.2006).121 Edwards-Baverly MİLTON, Peter HINCHCLİFFE, Conflicts in The Middle East Since 1945,Londra, 2001, s. 61–63.122Roni Ben EFRAT, Sowing The Whirlwind: Israel, America and The Coming War,, (08.04.06).
- Page 5 and 6: vABSTRACTTHE ROLE OF JORDAN IN THE
- Page 7: vii3.2.1. İran-Irak Savaşı......
- Page 10 and 11: 1GİRİŞOrtadoğu olarak adlandır
- Page 12 and 13: 3petrolün çıkarılış maliyetin
- Page 14 and 15: 5İhtilali ve Sanayi devrimi sonras
- Page 16 and 17: 7Mayıs 1916 tarihli Sykes Picot an
- Page 18 and 19: 9yıllarda seksen dört bin olan Ya
- Page 20 and 21: 11toprak anlaşmazlıkları, 14 May
- Page 22 and 23: 13Ürdün ve diğer Arap Devletleri
- Page 24 and 25: 151922’de Ürdün olarak tanımla
- Page 26 and 27: 17Ürdün Devletinin, İngiltere’
- Page 28 and 29: 19Ortadoğu’nun odak noktası ola
- Page 30 and 31: 21devletinin kurulmasının temelin
- Page 32 and 33: 23Bu kriz, Mısır’ın Arap düny
- Page 37: 28Haşimi Krallığı kamu hizmeti
- Page 40 and 41: 31diasporada düşledikleri toprakl
- Page 44 and 45: 35çekilmesini istemiştir. Lübnan
- Page 46 and 47: 37Bunda FKÖ içerisinde ılımlı
- Page 48 and 49: 39İKİNCİ BÖLÜMORTADOĞU SORUNL
- Page 50 and 51: 41şekilde bir tavır sergilemesini
- Page 52 and 53: 433.1.2. Ürdün-Filistin İlişkil
- Page 54 and 55: 45Kara Eylül’ü izleyen aylarda
- Page 56 and 57: 47yardımın amacına ulaşmaması,
- Page 58 and 59: 49Mülteciler konusunda belirtilmes
- Page 60 and 61: 51Ürdün’de 24 Nisan’da Halidi
- Page 62 and 63: 53gösterdiğimiz Şatt-ül Arap su
- Page 64 and 65: 55Irak’ı Kuveyt’ten derhal çe
- Page 66 and 67: 57olarak adlandırdığı bölgeyi
- Page 68 and 69: 59uluslararası kararları uygulama
- Page 70 and 71: 613.3. Ortadoğu’da Mevcut Su Sor
- Page 72 and 73: 63Irak da Fırat ve Dicle konusunda
- Page 74 and 75: 65Suriye ve Lübnan başka su kayna
- Page 76 and 77: 67ÜÇÜNCÜ BÖLÜMORTADOĞU’DA
- Page 78 and 79: 69uzlaşıyı 9 Aralık 1969’da a
- Page 80 and 81: 71aracılık çabaları ile İsrail
- Page 82 and 83: 73gerektiğini ve gerekirse kendisi
- Page 84 and 85: 75-(a) Yerleşik halka tam otonomi
- Page 86 and 87: 77ABD bu süreçte Camp David Antla
- Page 88 and 89: 79yorumlanmış ve devreye Amerika
- Page 90 and 91: 81tanınması konusunda Arap ülkel
- Page 92 and 93:
83—Güvenlik Konseyi kararların
- Page 94 and 95:
85Yaralıların bulunduğu Şifa Ha
- Page 96 and 97:
871988’de işgal edilen topraklar
- Page 98 and 99:
89kurulmasını önlemesi ve hatta
- Page 100 and 101:
91Madrid Konferansı’nda İsrail,
- Page 102 and 103:
93Washington'daki ikili görüşmel
- Page 104 and 105:
95ulaşım, ticaret, endüstri, iş
- Page 106 and 107:
975.3.2.1. Gazze-Eriha (Kahire) Ant
- Page 108 and 109:
99sayılı kararlarına atıfta bul
- Page 110 and 111:
101—Bu maddeler sonrasında; mül
- Page 112 and 113:
103—Su konusunda İsraillilerin F
- Page 115 and 116:
106geliyordu ki bu da Arafat’ı h
- Page 117 and 118:
108—Gazze Havaalanı: Gazze’de
- Page 119 and 120:
110—10 Eylül 2000’de nihai bar
- Page 121 and 122:
112Camp David görüşmelerinde en
- Page 123 and 124:
114Bu ikinci İntifada yeni bir dö
- Page 125 and 126:
116yapımına başladığı, Batı
- Page 127 and 128:
118O güne kadar Ortadoğu’da bar
- Page 129 and 130:
120Cenin’deki insani yardım örg
- Page 131 and 132:
122Ortadoğu Yol Haritası, Filisti
- Page 133 and 134:
124Planı denilmiştir. Bu plan, 2
- Page 135 and 136:
126Ortadoğu’da barışı tesis e
- Page 137 and 138:
1285.8. Barış Görüşmelerinde S
- Page 139 and 140:
130hükümetleri, işgal ettiği to
- Page 141 and 142:
132Bu doğrultuda özellikle Ürdü
- Page 143 and 144:
134“Demokratik süreçte yer alma
- Page 145 and 146:
136üzere hiçbir ülke dur diyemem
- Page 147 and 148:
138ABD Dışişleri Bakanı Condole
- Page 149 and 150:
140SONUÇOrtadoğu coğrafyasının
- Page 151 and 152:
142durum ileride adı Ürdün olup
- Page 153 and 154:
144olacağı görüşü hâkimdir.
- Page 155 and 156:
146BULLOCH, J. ve A. DARWISH, Su Sa
- Page 157 and 158:
148MACADAM, I., (Ed.), World Events
- Page 159 and 160:
150TALHAM, G. H., Palestinian Refug
- Page 161 and 162:
152GÜREL, Ş. S. ve Ö. G. ERGÜN,
- Page 163 and 164:
154BALCI, K. ve A. BİLİCİ, Türk
- Page 165 and 166:
156Uluslararası Hukukta Filistinli
- Page 167 and 168:
158KOÇ, H., Pazarlık Gücünün E
- Page 169 and 170:
EK-1 Ortadoğu Haritası160
- Page 171 and 172:
EK-3 1923 Yılı İngiliz Mandası
- Page 173 and 174:
EK-5 Ürdün Nehir Havzası Haritas