Doküman - asmmmo

‹Ç‹NDEK‹LERBÜLTENAnkara SMMM Odas›’n›n yerelsüreli iki ayl›k ücretsizyay›n organ›d›r.ISSN: 1307-7554SahibiAnkara Serbest Muhasebeci MaliMüflavirler Odas› Ad›naAli Metin POLAT7SEM‹NERÇal›flma hayat› ileilgili yeni uygulamalarAnkara SMMMOdas›’n›n düzenledi¤i,“‹fl Hukuku”seminerindede¤erlendirildi.Genel Yay›n YönetmeniCanan GED‹KSorumlu Yaz› ‹flleri MüdürüH›d›r KÖSEYay›n KuruluAli Metin POLATAhmet AKBABAH›d›r KÖSENecmettin KELEfiErkan ARSLANYay›n Dan›flmanlar›Bülent AK (YMM)Sinan AYDIN (YMM)‹brahim DE⁄‹RMENC‹ (YMM)Sak›p fiEKER (YMM)Kaz›m YILMAZ (YMM)M. Kemal OKTAR (SMMM)Ahmet ELBAfiI (SM)Erol SÖNMEZOCAK (SM)Yönetim Yeri:Kumrular Caddesi No: 2606440 K›z›lay / AnkaraTel: (0312) 232 33 77Fax: (0312) 231 71 17Web Adresi:www.asmmmo.org.trE-posta:asmmmo@asmmmo.org.trGörsel YönetmenMAYAVE ‹letiflim OrganizasyonDan›flmanl›k Ltd. fitiBask› Tarihi:01.04.2010Bask›:Bizim Repro (312) 341 10 20Kaz›m Karabekir Cad. KültürÇarfl›s› 7/100 Ankara(Bültenimize gönderilen yaz›lar yay›nlans›n,yay›nlanmas›n geri verilmez, yaz›lardakidüflün ve görüfller yazarlar›na aittir.Yaz›lar kaynak gösterilerek aktar›labilir.)14KURULUfiYILDÖNÜMÜMeslektafllar›n bilgibirikimlerini gelifltirecekleri,sorunlar›n›paylaflarak ortaklaflaçözüm yollar› üretecekleri,modern ve ça¤dafl birhizmet binas›na kavuflmakhayalimiz en k›sa süredegerçekleflecek.Ankara SMMM Odas›kuruluflunun 20. y›ldönümü çok say›dameslektafl›n kat›ld›¤›Volkan Konak konseriile kutlad›.9Ankara SMMMOdas›’n›n düzenledi¤i,“Dönemsonu ‹fllemleri”SEM‹NERseminerinde dönen veduran varl›klar›nmuhasebelefltirilmesineiliflkin uygulamalarele al›nd›.

12SÖYLEfi‹Luca ProjeKoordinatörüMavifl ‹çöz, teknolojininmuhasebenin ayr›lmazbir parças› oldu¤unubelirterek, “Teknolojiyietkin biçimdekullanamazsan›z oyund›fl› kal›rs›n›z” dedi.18GÜNCEL24ODALARIMIZTürkiye’nin IMFile görüflmeleridurduruldu. BaflbakanYard›mc›s› AliBabacan, “Türkiyeekonomisi kendi politikalar›m›zlagüçlüflekilde yola devamedecek” dedi.Samsun SMMM Odas›Baflkan› AhmetHayval›, meslekisorunlar›n meslekyasas›ndaki boflluklardankaynakland›¤›n›söyledi.293253 Seri Nolu Kdv Sirkülerinin De¤erlendirilmesiSak›p fiEKER2009 Takvim Y›l› Ücret Gelirlerinde VergilemeFethi AYGÜN37 Doç. Dr. N. Semih ÖZ39Gelir Vergisi Kanununun Geçici 67’nci Maddesi‹le ‹lgili Anayasa Mahkemesi Karar›Küresel Krizin ‹stihdam Üzerindeki OlumsuzEtkilerini Gidermeye Yönelik Sigorta PrimiDesteklerinde Son DurumMehmet KORKUSUZBeyan Edilmeyecek 2009 Y›l› MenkulSermaye ‹ratlar›43 Niyazi ÖZKAYAVergi Usûl Kanununun Mükerrer 355 inciMaddesinde 5904 Say›l› Kanunla Yap›lan46 De¤ifliklikler Çerçevesinde Özel UsûlsüzlükCezas› Uygulamas›Nâz›m KANKILIÇ49 Ferit ÖZ51‹ndirimli Orana Tabi Konut Teslimlerinde ‹adeHesab›na Dâhil Edilecek HarcamalarVergisel Aç›dan Adi Ortakl›klarCem ARSLAN‹fle Girifl Ve ‹flten Ayr›l›fl Bildirgelerinin VerilmeSüresi Son Gününün Tatile Rastlamas› Hali54 Dr. Özkan B‹LG‹L‹56Kendi Nam Ve Hesab›na Çal›flanlardan 5510Say›l› Yasa’n›n 4/B Maddesi Gere-¤inceSigortal› Olanlar›n Geçirdikleri ‹fl Kazas› VeYakaland›klar› Meslek Hastal›¤› Olaylar›nda ‹flGüvenli¤i Tedbirleri-nin Eksikli¤inden KimlerSorumludur?Faruk YÜKSELÇal›flma Hayat›ndaki Serbest Zaman veBofl Zaman Kavramlar›59 Hamit T‹RYAK‹61Fesihte Hak Düflürücü Süre, ‹fl Arama ‹zni,Çal›flma Belgesi Ve Yeni ‹flverenin Sorumlulu¤u63 Do¤an KESK‹N67‹flyeri Devrinde ‹zin Ücreti Sorumlulu¤uErol GÜNERYat›r›m ‹ndiriminde Son DurumBumin DO⁄RUSÖZKatma De¤er Vergisi ‹ade ‹stemlerinde YeniYöntem68 Veysi SEV‹⁄16GÜNCEL29 maddelik Anayasade¤iflikli¤i teklifiTBMM Baflkanl›¤›’nasunuldu. Anayasade¤iflikliklerininmay›s ay›na kadarTBMM’de yasalaflmas›bekleniyor.69 Önemli De¤ifliklikler818893972010 Y›l› Ocak-fiubatAylar›nda Mevzuatta Yap›lanDan›fltay Kararlar›Yarg›tay Kararlar›ÖzelgelerPratik Bilgiler

COfiKUSU4 • KURULUfi YILDÖNÜMÜ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Mesle¤in daha etkin ve sayg›nbir noktaya gelmesinde önemliifllevler üstlenen Ankara SMMMOdas›, 20. kurulufl y›ldönümünükitlesel bir etkinlikle kutlad›.Milli E¤itim fiura Salonu’nda yap›-lan kutlamaya binlerce meslektaflaileleri ile birlikte kat›larak y›ldönümünücoflkusunu paylaflt›. Kokteylile bafllayan etkinli¤e Ankara Vergi‹daresi Baflkan› fiinasi Candan ilebirlikte çok say›da bürokrat ve milletvekilikat›ld›.Gecenin aç›l›fl›nda bir konuflmayapan TÜRMOB Genel Baflkan›Dr. Masum Türker, Ankara SMMMOdas›’ndan pek çok meslek önderiç›kt›¤›n› belirterek, muhasebemesle¤inin gelece¤i aç›s›ndanumutlu oldu¤unu söyledi.Önümüzdeki 10 y›l içindemuhasebe mesle¤ini bir sömürüarac› olmaktan ç›karmay› hedeflediklerinibelirten Türker,“Türkiye, muhasebe mesle¤indekigeliflmelere uyumun sa¤lanmas›aç›s›ndan Dünya’daki sekiz ülkedenbiridir” dedi.20 Kurulufl y›ldönümünün VolkanKonak konseri ile kutlanmas›ndanövgü ile söz eden Türker, AnkaraSMMM Odas›’n›n meslekigeliflime önemli katk›larsa¤lad›¤›n› söyledi.Kurulufl y›ldönümü gecesi VolkanKonak’›n konseri ile sürdü. VolkanKonak, fliirlerle süsledi¤i konserindeseslendirdi¤i flark› ve türkülerleTürkiye mozai¤inden örneklersergiledi.Meslektafllar›m›z, Konak’›n çeflitliyörelerden seslendirdi¤i flark›türkülere efllik ederek keyiflisaatler yaflad›lar.Yo¤un ilgi nedeniyle Volkan Konakkonseri bir hafta arayla tekrarland›.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010KURULUfi YILDÖNÜMÜ • 5

BÜYÜK B‹R A‹LEY‹Zyap›lan faaliyetlerin bu amaçdo¤rultusunda gerçeklefltirilmesibirlikteli¤in ön kofluludur. Böylesibirliktelikler, aile üyelerinin, aileninbir unsuru olmaktan huzur vegurur duymas›n› sa¤lar.Ortak yarar, üyelerin gönüllübir arada olmas›n› sa¤layan vebirlikteli¤in oluflumunda esas roloynayan yap› tafl›d›r. Ortak yarard›fl›nda, bireylerin etnik köken,dinsel görüfl, siyasi ve kültürelfarkl›l›¤›, birlikteli¤in amac› önünegeçirilemez.Bireysel ç›karlar›n›, toplumsalyarar örtüsü alt›nda, ortak yarar›nüzerine ç›karmak, bir aile üyesinin,birli¤e verece¤i en a¤›r zarard›r.Oysa bireylerin sahip oldu¤ufarkl›l›klar, meslek örgütününkültürel zenginli¤ini sa¤lar.Demokratik örgütlerin itibar›da bu flekilde artar.Ankara SMMM Odas› Baflkan› AliMetin Polat, kurulufl gecesindeyapt›¤› konuflmada AnkaraSMMM Odas›’n›n büyük bir aileoldu¤unu belirterek her zamanmesleki yararlar›n bireysel ç›karlar›nüzerinde tutuldu¤unu söyledi.Polat, özetle flöyle konufltu:“Bugün, yaln›zca bir kurumun 20.Kurulufl y›ldönümünü kutlam›-yoruz. Bugün kutlad›¤›m›z büyükbir aile olarak bir araya geliflimizin20. y›ldönümüdür.Bir ailenin oluflumunu d›flar›danizleyenlere, ailenin yafl›n› söyledi¤inizde;genellikle size “o kadaroldu mu; y›llar ne çabuk geçiyor”derler.Aile d›fl›nda kalanlar için aileninkurulufl y›ldönümü say›lardanibaret olabilir. Ama ailenin varolmas› ve geliflmesi, aile üyeleriiçin, birlikte sarf edilen oncaemek, onca çaba ve onca özveridemektir. Üyelerin birlikte olmasüreci; sevinç ve üzüntünün birlikteyafland›¤› zaman dilimidir.Meslek odam›zda da kuruluflundanbu yana bir ailenin yaflad›¤›tüm sorunlar› birlikte yaflad›k vebirlikte çözdük. Gerçekleflmesiimkans›z görüneni; hayallerimiz,inanc›m›z ve çabalar›m›zlagerçe¤e dönüfltürdük.Ailemizin oluflumunda ve bugünegelmesinde katk›s› olan herkesetekrar tekrar teflekkürlerimizisunuyorum. Ayr›ca, baflta TurhanVeldet Velidedeo¤lu olmak üzerebugün aram›zda olmayan meslektafllar›m›z›da bir kez dahasayg›yla an›yorum.Bir ailenin yafl›n›n büyüklü¤üönemlidir. Ancak daha önemlisi,oluflumundan bafllayarak yaflad›¤›y›llar boyu, aile üyelerinin, birliktegeçirdikleri zaman›n kaliteliolmas›d›r.Üyelerin ortak yarar›n›n gözetilmesive izlenen politikalar›n,Meslek Odam›z›n itibar›n›n artmas›n›nesas nedeni de budur.Örgüt içi demokrasi, fleffafl›k veortak ç›karlar›n savunulmas› esasal›nd›¤› için, birlikteli¤imiz y›llargeçtikçe daha da güçlendi. MeslekOdam›z›n yafl› henüz 20. y›lolmas›na ra¤men, büyük ve itibarl›bir isime sahip olduk.Gelinen noktay› yeterlisaym›yoruz. Ama bugün, meslektafllar›m›z,ekonomik iflleyiflinvazgeçilmez bir parças› olarakkabul görüyorsa; bu noktaya varmam›zda,hepimizin çabas›n›npay› var.Son y›llarda, ülkemizde yaflananolaylar ve küresel kriz,ekonomimizi tahrip etti. Biliyorumki; bu nedenle; ülkemizin vemesle¤imizin gelece¤ine iliflkinhakl› kayg›lar›m›z var. Tüm bukayg›lar›m›za karfl›n; köhnemiflsiyasal ve ekonomik yap›n›n,evrensel standartlarda ça¤dafl biryap›ya dönüflmesine iliflkin umutlar›m›z›canl› tutmal›y›z.Birlikte nice y›llara”.6 • KURULUfi YILDÖNÜMÜ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹ fi HUKUKU SEM‹NER‹Çal›flma hayat› ile ilgili yeni çal›flma modellerine iliflkin hukuki süreç ve uygulamalar, AnkaraSMMM Odas›’n›n düzenledi¤i seminerde de¤erlendirildi. Emekli Bafl ‹fl Müfettifli ‹zzet Do¤anKeskin, ‹fl Kanunu’nda yer alan bildirim, tescil, sözleflme ve fesih konular›n› örnekleriyleanlatarak, meslektafllar›n karfl›laflt›klar› sorunlara aç›kl›k getirdi.Ankara SMMM Odas› Baflkan› Ali Metin Polat, küresel krizin de etkisiyle çal›flma hayat›nda yeniifl iliflkilerinin ortaya ç›kt›¤›n› belirterek, tam zamanl› çal›flma biçiminin yan› s›ra “belirli süreliçal›flma” ve “esnek çal›flma” biçimlerinin artt›¤›n› söyledi.Ekonomik krizin de etkisiyle giderekyayg›nlaflan çal›flma modelleriAnkara SMMM Odas› taraf›ndandüzenlenen “‹fl Hukuku” seminerindede¤erlendirildi. Emekli Bafl‹fl Müfettifli ‹zzet Do¤an Keskin,yeni uygulamalar ›fl›¤›nda bildirim,tescil, sözleflme ve fesih konular›n›de¤erlendirdi. Seminere çoksay›da meslektafl kat›ld›. Meslektafllar›nyo¤un ilgi gösterdi¤i seminerde,çal›flma hayat›nda karfl›lafl›lansorunlara aç›kl›k getirildi.Ankara SMMM Odas› Baflkan› AliMetin Polat, ifl hayat›nda h›zl› de-¤ifliklikler yafland›¤›n› belirterek,tam zamanl› çal›flma biçimlerininyan› s›ra, “belirli süreli çal›flma”veya esnek çal›flma modellerininyayg›nlaflt›¤›na dikkat çekti.Küresel rekabet ve üretim biçimlerininifl iliflkilerini h›zla farkl›laflt›rd›¤›n›ifade eden Polat, özetleflöyle konufltu:“Farkl› çal›flma biçimlerinin varl›¤›,eflit davran›lmas›, ay›r›mc›l›k yap›lmamas›gibi yaklafl›mlar›n a¤›rl›kl›olarak gündeme girmesineneden olmufltur. ‹nsan haklar›ba¤lam›ndaki geliflmeler, eflitdavranma ilkesinin öneminiartt›rm›flt›r.Çal›flma iliflkilerinde yaflanan bude¤iflim, esasen uluslararas› metinlereöncelikle yans›m›flt›r. Bugün,4857 say›l› ‹fl Kanununa dagirmifl bulunan pek çok düzenlemeUluslararas› Çal›flmaÖrgütü’nün Türkiye taraf›ndankabul edilmifl olsun olmas›nsözleflmelerinde yer alm›flt›r.Avrupa Birli¤i yönergelerinde sözkonusu çal›flma biçimlerine iliflkindüzenlemelerin nas›l yap›laca¤›hususlar› düzenlenmifltir. Düzenlemeleredevam edilmektedir.‹flte bu geliflmeler ›fl›¤›nda çal›flmailiflkilerinde yaflanan de¤iflime,uluslararas› çal›flma sözleflmelerindeve AB yönergelerinde varolan düzenlemelere uyum sa¤lamakamac›yla ‹fl Kanunu yenidendüzenlenmifltir. “Bildirim sorunuEmekli Bafl ‹fl Müfettifli ‹zzetDo¤an Keskin, ifl hayat›ndaki yeniyaklafl›mlar› anlat›rken, yap›landüzenlemelerde, “iflverenin kendiiflletmelerinde ifl riski analizi yaparak,iflletmeye uygun önlemleralmas›” anlay›fl›n›n ön planageçti¤ini söyledi.Bildirimler konusunda ayr›nt›l›aç›klamalar yapan Do¤an, iflçiçal›flt›ran iflverenin bir ay içindeBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SEM‹NER • 7

ildirim yapma zorunlulu¤u bulundu¤unusöyledi. Yap›lan düzenlemeile flirketlerde bu bildiriminticaret sicili memurlu¤u arac›l›¤› ileyap›lmas›n›n hükme ba¤land›¤›n›hat›rlatan Do¤an, SSK’ya bildirimyap›lmamas›n›n cezai müeyyideyeba¤land›¤›n› bildirdi.Yap›lan düzenlemelerin bir çokflirketin dosyas›n›n olmad›¤›gerçe¤ini ortaya ç›kard›¤›na dikkatçeken Do¤an, 5510 say›l› kanunile bu bofllu¤un giderilmeyeçal›fl›ld›¤›n›, flirket kurarkenTicaret Siciline yap›lan iflçibildirimlerinin SSK’ya bildirilmiflsay›laca¤›n› ifade etti.Çal›flma Bakanl›¤›n›n 5510 say›l›kanun ile bilgi ak›fl›n› tek merkezdetoplamay› hedefledi¤ini ifadeeden Do¤an, “Ancak düzenlemeler,Türkiye ‹fl Kurumu’nu kapsam›yor.Bu nedenle SSK’ya yap›lanbildirimler Bakanl›¤a yap›lanbildirim yerine geçiyor ama,Türkiye ‹fl Kurumu’na ayr›ca bildirimdebulunmak gerekiyor” dedi.Do¤an özetle flu bilgileri verdi:“iflyeri kurulmas›nda oldu¤u gibiTürkiye ‹fl Kurumu, iflyerlerindenayl›k bildirimler istemektedir.‹flverenler bu bildirimleri her ayyapmak durumundad›rlar.‹fl kanunu toplu ç›karma maddesinegöre, iflveren toplu ç›karmayapmadan 30 gün önce kaç iflçiç›karaca¤›n› ve gerekçelerini deTürkiye ‹fl Kurumu’na bildirmekdurumundad›r. Alt iflverenler deiflyerlerini bildirmek yükümlülü¤ündedirler.”Alt ‹flverenlikDo¤an, “alt iflverenlik” müessesindebir çok sorun yaflanmas›nara¤men ayr› bir yasal düzenlemeyap›lamad›¤›n› belirterek, flöylekonufltu:“Alt iflverenlik iliflkisi asl›nda uzmanl›kgerektiren bir aland›r. Altiflverenlik esnek çal›flma modeliile birlikte ucuz iflgücü istihdametmek amac›yla kullan›lmayabaflland›¤› için bir çok sorunyaflanmaya ve gerekti¤i alanaçekme ihtiyac› ortaya ç›kt›. Altiflverenlikte, güvenlik, temizlik gibiyard›mc› ifller ve uzmanl›k gerektirenifller s›n›rlamas› net olarakortaya konulmad›.Alt iflverenlik iliflkisinde muvazaaoldu¤una kanaat getirilirse ve bumahkeme karar› ile kesinleflirsealt iflverenin çal›flt›rd›¤› iflçilerintümü as›l iflverenin iflçileri olarakde¤erlendirilecektir.Alt iflveren iflyeri bildirgesini verirken,yaz›l› tafleronluk sözleflmesinide verecektir. Bu sözleflmedeolmas› gereken konular aras›nda,hangi iflin tafleron firmalardanal›nd›¤› tan›mlanacak, as›l iflleba¤lant›s› belirtilecek, as›l iflal›n›yorsa aç›klamalar›yap›lacakt›r.”Yeni modellerDo¤an, ifl yasalar›na göre, belirsizsüreli ifl sözleflmesinin esas oldu-¤unu belirterek, buna ek olarak“belirli süreli ifl sözleflmeleri” modellerininyayg›nlaflt›¤›n› söyledi.4857 say›l› kanun ile “belirli süreliifl sözleflmeleri” konusunun düzenledi¤iniifade eden Do¤an, bukonuda özetle flu bilgileri verdi:“Belirli süreli ifl sözleflmesi, baz›haklar› kendili¤inden ortadan kald›r›r.Mesela k›dem tazminat›n›ortadan kald›r›r, yarg› yolundanyararlanamaz.Bunun için kötüye kullan›m›n›nönlenmesi gerekir. AB önerilerindede belirli süreli ifl akitlerinin kötüyekullan›lmas›n›n önlenmesi içins›n›rl› kullan›lmas›n› öngörüyor.Belirli süreli ifl akitleri, yaz›l› olmal›d›rve ifl süresinin ne zamanbitece¤i sözleflmede yer almal›d›r.Belirli süreli ifl sözleflmelerininkötüye kullan›lmas›n›n önlenmesiiçin , belirli ifller için bir defadayap›lmas› ve objektif koflullaraba¤lanmas› gerekiyor. E¤er buflartlar yoksa, o akit belirsiz süreliifl akitlerini dönüflebilir.Yasa koyucu, bu farkl› çal›flmabiçimlerinin yaratabilece¤i ayr›mc›l›klar›önlemeye çal›fl›yor. Belirlisüreli ifl aktinde çal›flan ile di¤erleriaras›nda ayr›m yap›lamaz.Ücretlerin ödenmesinde,ikramiyelerde bu hak gözetilir.Deneme süresinden bahsedilmesiiçin sözleflmede yaz›lmas› gerekiyor.Sözleflmede yoksa, denemesüreli sözleflmeden söz edilemez.Belirli süreli hizmet akitlerinde denemesüresi uygulamas› olamaz.”K›smi zamanl› çal›flma biçimininde yayg›nlaflt›¤›na dikkat çekenDo¤an bu konuda özetle flunlar›söyledi:“Yasaya göre, haftada 45 saattam zamanl› ise 30 saat ve alt›k›smi zamanl› çal›flma olarak nitelenmektedir.Yasa tavan› koymuflama, en az çal›flma süresinin neolaca¤›n› koymam›fl. Buna göre,bir saatlik çal›flma bile k›smi süreliçal›flma say›lmal›d›r.Bunun için koflul bulunmamaktad›r.K›smi zamanl› çal›flma belirli süreliveya belirsiz süreli olarak yap›labilir.Ayn› ifli baz› iflçiler k›smi zamanl›baz›lar› tam zamanl› olarak yapabilir.K›smi zamanl› çal›flanlar›nhaklar› k›st esas›na göredir.Ücret, çal›flt›¤› süreyle orant›l›ödenir. Asgari ücret ödeniyorsa,yine saat üzerinden ödenir. Bustatüdeki iflçilerin sigorta günsay›s› çal›flt›¤› sürenin 7,5 saatebölünmesi ile bulunur. Haftada 4gün üzerinden prim yat›r›l›r. ‹hbartazminat›, k›dem tazminat› izinhakk› hepsi k›st esas›na göredüzenlenir.K›smi zamanl› iflçiye de haftadabir gün izin verilmelidir. Buradahafta tatili ücretinin nas›l al›naca-¤›d›r. Bana göre hafta tatili ücretinide k›st esas›na göre almas›d›r.K›smi zamanl› iflçilere fazla mesaiyapt›r›lamaz.Ça¤r› üzerine çal›flma da k›smizamanl› çal›flman›n bir türevidir.Ça¤r› üzerine çal›flma yaz›l› yap›lmal›,çal›flma süresi belirtilmelidir.Taraflar bunu belirleyememiflsebu süre en az 20 saattir.”8 • SEM‹NER OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

D ÖNEMSONU ‹fiLEMLER‹SEM‹NER‹Ankara Vergi Dairesi Baflkan› fiinasi Candan, Ankara’n›n en fazla vergi tahakkuku ve tahsilat›n›gerçeklefltiren il oldu¤unu belirterek, “Bu performans›n sa¤lanmas›nda, sizlerin büyük katk›lar›olmufltur” dedi. Mükelleflerin sorunlar›n› çözmeye yönelik çal›flmalar›n devam etti¤ini belirtenCandan, mükellef karneleri oluflturulaca¤›n›, sahte ve yan›lt›c› belge kullananlar›n incelenmelerindestandart oluflturulaca¤›n› söyledi.Ankara SMMM Odas›’n›n düzenledi¤i seminerde “dönemsonu ifllemleri” de¤erlendirildi. YMM‹brahim De¤irmenci’nin baflkanl›k yapt›¤› seminerde birer sunum yapan Gelirler BaflkontrolörüEray Mercan, dönen varl›klar›n muhasebelefltirilmesi üzerinde dururken, Ankara Vergi DairesiBüro Baflkanlar›ndan Engin Özel, duran varl›klar›n muhasebelefltirilmesine iliflkin uygulamalar›anlatt›. YMM Sak›p fieker ise, ticari kardan mali kara geçifl sürecindeki çeliflkili uygulamalar›örnekleriyle anlat›rken, “‹flimizi yaparken, birçok hukuki hata ile bo¤uflmak zorunda kal›yoruz” dedi.Meslek mensuplar›n›n her y›lsonunda mesailerinin büyükbölümünü ay›rd›¤› “dönemsonuifllemleri”, Ankara SMMMOdas›’n›n düzenledi¤i seminerdeele al›nd›. Kocatepe KültürMerkezinde toplanan seminereçok say›da meslektafl kat›ld›.Oturum Baflkanl›¤›n› YMM‹brahim De¤irmenci’nin üstlendi¤iseminerde, Gelirler BaflkontrolörüEray Mercan dönen varl›klar,Ankara Vergi dairesi BüroBaflkanlar›ndan Engin Özel duranvarl›klar›n muhasebelefltirilmesindekarfl›lafl›lan sorunlar› elealarak de¤erlendirdiler. YMMSak›p fieker ise, ticari kardan malikara geçifl süresinde karfl›lafl›lançeliflkili uygulamalar› anlatt›.Vergi mahkemelerinin çeliflkilikararlar›ndan örnekler verenfieker, “‹flimizi yaparken bir çokhukuki hata ile bo¤uflmak zorundakal›yoruz” dedi.Seminere kat›lan meslektafllar,dönemsonu ifllemler konusundakibilgilerini güncelleme f›rsat›yakalarken, konuflmac›lara çeflitlisorular yönelterek birikimlerinipekifltirdiler.Ankara SMMM Odas› Baflkan›Ali Metin Polat, semineri aç›l›flkonuflmas›nda, vergi yasalar›ndaçok s›k de¤ifliklikler yap›ld›¤›n›BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SEM‹NER • 9

elirterek, önemli birçok vergiyasas›n›n kamuoyunda yeterincetart›fl›lmadan ç›kar›ld›¤›na dikkatçekti. Bu durumun yasalar› uygulamakzorunda olan meslek mensuplar›aç›s›ndan baz› zorluklar›da beraberinde getirdi¤ini belirtenPolat, “Yasalar›n haz›rl›k aflamas›nda,yeteri kadar tart›flma yap›-labilmesi için gereken ortam›noluflturulmamas› nedeniyle;yasalar›n, yürürlü¤e sokulduktansonra yorumlanmas› ve uygulamadagüçlük çekilmesi sonucunudo¤urmaktad›r. Bu duruma bir demeslek mensubunun hukukisorumlulu¤u eklendi¤inde, meslekmensubunun yükü daha daa¤›rlaflt›rmaktad›r.” dedi.Ankara’n›n baflar›s›fiinasi CANDANAnkara Vergi Dairesi Baflkan›Ankara Vergi Dairesi Baflkan›fiinasi Candan, seminerde yapt›¤›konuflmada, vergi tahakkuku vetahsilat› aç›s›ndan Ankara’n›nbaflar›l› bir y›l› geride b›rakt›¤›n›anlatt›. Geçti¤imiz dönem,Ankara’da 27 milyon 645 binTL’lik vergi tahakkuk etti¤ini,bunun 22 milyon 406 bin TL’sinintahsil edildi¤ini belirten Candan,tahsilatta yüzde 22’lik art›floldu¤unu söyledi.Ankara’da vergi tahsilat›n›n hergeçen y›l daha da iyiye gitti¤iniifade eden Candan, özetle flubilgileri verdi:“Ankara, bu baflar›s› ile bütçegelirlerinin yüzde 14’ünü karfl›larhale gelmifltir. Ankara VergiDairesi, vergi tahakkukuna göreen fazla tahsilat yapan vergidairesidir. Geçti¤imiz dönem12 bin rapor yaz›lm›fl ve bunlar›ntakibi yap›lm›flt›r. Ankara VergiDairesi geçen y›llara göre çok iyibir performans yakalam›flt›r.Bu baflar›n›n yakalanmas›ndasizlerin katk›lar› büyüktür.”Mükellef karnesiCandan, mükellef sorunlar›n›çözmeye yönelik çal›flmalar›ndevam etti¤ini de belirterek, carihesap projesini anlatt›. Projeninhayata geçirilmesi ile birliktemükelleflere iliflkin bütün bilgilerinekranda görülece¤ini ifade edenCandan, mükelleflerin alaca¤›varken borçlar›ndan do¤an cezauygulamalar›na hedef olmas›n›nönüne geçilece¤ini söyledi.Mükellefin ödedi¤i vergilerin vergidairelerine ulaflmas›nda yaflanans›k›nt›lar›n “e-tahsilat projesi” ilegiderilece¤ini belirten Candan,“Art›k bankalara yap›lan ödemelervergi dairesine ödenmifl gibisay›lacak” dedi.Sahte ve yan›lt›c› belgekullan›m›n›n önüne geçmekamac›yla mükellef karnesioluflturulaca¤›n› belirten Candankonuflmas›n› flöyle tamamlad›:“Mükellefler için karne oluflturulmas›sahte belge düzenlenmesive kullan›lmas›n›n önlenmesiaç›s›ndan önemli bir ad›md›r.Bu sayede 10-15 gün sürensorgulamalar› bir gün içindetamamlayabilece¤iz. KDV iadeleribu sayede çok h›zl› bir biçimdeyap›lacakt›r. Sahte ve yan›lt›c›belge incelemelerinde tek birstandart oluflturulmas›, tasdikraporlar›n›n elektronik ortamdailetilmesi de di¤er projelerimizaras›nda bulunmaktad›r.”Envanter önemliEray MERCANGelirler BaflkontrolörüGelirler Baflkontrolörü ErayMercan, kapan›fl ve tasdikifllemleri yap›lmayan defterlerinmahkemeler taraf›ndan kabuledilmedi¤ini hat›rlatarak,envanter ifllemlerinin her fleyinbafl› oldu¤unu söyledi. Dönemsellikve envanter ifllemlerininönemini vurgulayan Mercan,“Bir çivi bir nal›, bir nal bir at›,bir at bir süvariyi, bir süvari birtaburu, bir tabur orduyu, bir orduülkeyi kurtar›r. Envanter de bukadar önemlidir.” dedi.Birinci s›n›f tüccarlar›n envantertutmak ile yükümlü olduklar›n›belirten Mercan, özetle flunlar›söyledi:“Mutlak surette envanteryapmal›y›z. Envanter listesi esasitibariyle defter üzerinde ç›kart›l›r.Deftere geçilmeyen envanterkabul edilemez.De¤erleme, vergi usul kanunundakide¤erleme ölçütlerine göreyap›l›r. De¤erleme ölçüleri kiflilerintakdirlerine b›rak›lmam›flt›r.Kasa bir iflletmenin kalbidir. Kasahareketlerinin gerçe¤i yans›tmas›önemlidir. Mesleki etik aç›s›ndanortaklar›n alacaklar›na dikkatedilmesi gerekir.”Oturum Baflkan› YMM ‹brahimDe¤irmenci de envanterifllemlerinin önemini vurgulayarak,“Vergi kay›p ve kaça¤›n›n10 • SEM‹NER OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

temeli, envanter ifllemlerinindo¤ru bir biçimde yap›lmamas›veya eksik yap›lmas›d›r. Maalesefbir çok iflletmeye fiili envanteryapt›ram›yoruz.” dedi.Hukuki sorunlarSak›p fiEKERYMMYMM Sak›p fieker ise, ticarikardan mali kara geçifl ifllemlerindedikkat edilmesi gerekennoktalar› anlatt›. Hukuk anlay›fl›konusunda idare ile tersdüflüldü¤ünü belirten fieker,“Asl›nda sorun bir demokrasisorunudur. Mükellef demokrasisiniçözmeden bu sorunlar› çözmekmümkün görünmemektedir” dedi.Sistemin demokratikleflebilmesiiçin mülkiyet ve ticaret hakk›n›nkorunmas› gerekti¤ini vurgulayanfieker, “Bu iki hak, idareninkontrolündedir. ‹dare isterse buhaklar› k›s›tlayabilir veya yokedebilir” diye konufltu.fieker, fon paylar›n›n iadesi,zayi olan mallar›n durumu,kur farklar›nda KDV hesaplanmas›,y›llara yayg›n inflaat veonar›m ifllerinde faiz ve kurfarklar›, kat karfl›l›¤› inflaat iflleri,yurt d›fl›ndan al›nan hizmetlerdeKDV, gelir ve kurumlar vergisitevkifat› konusunda sorunlaroldu¤una dikkat çekerek, “Bizleriflimizi yaparken, hukuki hatalarlabo¤ufluyoruz” dedi.Vergi kanunlar›na göre ortayaç›kan kar›n asl›nda gerçek karolmad›¤›n› belirten fieker,özetle flöyle konufltu:“Bunun için yapt›¤›m›z bilançolar›nuluslar aras› piyasalarda bir de¤eriyoktur. Bunun için Türk TicaretKanunu’nun ç›kmas› laz›md›r.Ama bu kanun TBMM’de bekliyor.Çünkü Türk Ticaret Kanunu,fleffafl›k getiriyor, meslekmensuplar›na denetim yapmayetkisi getiriyor. Bu kanuna karfl›ç›k›yorlar, çünkü sanayici veticaret erbab› fleffafl›k istemiyor.”Gelirin elde edilmesifieker, gelirin tan›m›, elde edilmesive giderler konusunda da sorunlaryafland›¤›na dikkat çekerek, bukavramlar›n henüz oturmad›¤›n›söyledi. fieker konuflmas›n› flöyletamamlad›:“Serbest meslek faaliyetlerindegelirin elde edilmesi konusundada sorunlar vard›r. Bir doktorhastay› muayene eder, sonraücretini al›r, faturas›n› keser.Geliri elde etmifl olur. Ama malimüflavirler için bu böyle ifllemiyor.Ücretini tahsil etseniz deetmeseniz de gelir elde etmiflsay›l›yorsunuz. Mali müflavir vemuhasebeciler için hizmetintamamlanmas›nda 31 Aral›k günüesas al›nmal›d›r.”BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SEM‹NER • 11

K USURSUZ‹fi ORTA⁄I: LUCALuca Proje Koordinatörü Maviş İçöz,Türkiye ve Dünya’da bir ilk olaninternet tabanlı merkezi muhasebesistemi Luca’nın meslektaşlarakatkılarını anlattı.“Teknolojiyi etkin bir biçimde kullanamazsan›z,oyun d›fl› kal›rs›n›z”“Art›k, internet alt yap›s›ndaki geliflmeler,insanlar›n ifl yapma biçimlerini de¤ifltirdi.‹nsanlar art›k zaman ve mekandan ba¤›ms›zolarak çal›flmay› tercih ediyorlar. ‹flletmeve depolama maliyetlerinin yüksekli¤inedeniyle de internet tabanl› sistemler önplana ç›k›yor.”“Yeni do¤um yapm›fl ya da bir flekilde verilerinikaybetmifl muhasebeciler Luca ileifllerini istedikleri yer ve zamanda sorunsuzcasürdürebiliyorlar. Çok say›dakullan›c›dan teflekkür al›yoruz”Canan GEDİKAdını, çift yanlı kayıt yöntemini bularak muhasebenin temelleriniatan İtalyan matematikçi Luca Pacioli’den aldı.Summa Aritmetica adlı matematik kitabının yayınlandığı1494 yılından bu yana muhasebe, bütün bilim dallarındaolduğu gibi baş döndürücü bir hızla gelişti.Ticari hesapların tutulmasında parmak hesabının yerini kalemve kağıt, masalara sığmayan defterlerin yerini bilgisayarlaraldı. Teknoloji muhasebenin ayrılmaz bir parçasıhaline geldi.Son derece karmaşıklaşan muhasebe işlemlerinin doğrubir biçimde, daha az zaman ve emek harcanarak yapılmasıiçin yüzlerce muhasebe yazılım programları yapıldı.Ama hiç biri muhasebecilerin her geçen gün boyutdeğiştiren muhasebe işlemlerinin daha hızlı, güvenli vedaha düşük maliyetle yapılması beklentilerini tam olarakkarşılayamadı.TÜRMOB, meslektaşlardan gelen talepler üzerine gerçeğedönüşmesi o zamanlar pek mümkün görünmeyenbir hayalin peşine düştü. Hedef, tüm muhasebecilerinişlerini gönül rahatlığı yapabilecekleri ve ellerindeki belgeve kayıtları hiçbir endişe duymadan teslim edecekleribir muhasebe yazılım programı oluşturmaktı. İnternet tabanlımerkezi muhasebe sistemi…Proje, 2003 yılında yola çıktı. Ellerinde uygulanmaktaolan lokal sistemlerin dışında herhangi bir örnek yoktu.Matematikçi Luca ilham kaynağı oldu. Luca nasıl1494’lerde önünde muhasebe kayıtlarının nasıl tutulacağınailişkin hiçbir örnek yokken, çift taraflı kayıt sisteminintemellerini attıysa, bu proje de öyle yürüyecekti.Meslektaşlardan gelen istekler doğrultusunda projeolgunlaştı.Vizyonu ile projeye hayat veren TÜRMOB Yönetim Kuruluüyesi Rıfat Serdaroğlu , bu önemli projenin isim babasıoldu. Dünya’da ve Türkiye’de bir ilk olan internet tabanlımerkezi muhasebe sistemi, matematikçi Luca’nınadıyla anılacaktı.2005 yılında kullanıma sunulan Luca, kısa sürede tümmuhasebecilerin en güvenilir iş ortağı haline geldi.2007 yılında Oracle’ın “en başarılı çözüm projesi” ödülüalan Luca’yı Proje Koordinatörü Maviş İçöz ile konuştuk.12 • SÖYLEfi‹OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Luca projesi nas›l geliflti?Meslektafllar›n ifllerini daha kolay,do¤ru ve güvenli bir biçimdeyapabilme beklentileri vard›.‹htiyaçlara cevap verecek birmuhasebe yaz›l›m› oluflturmakistiyorlard›. TÜRMOB, üyelerininihtiyaçlar›n› karfl›lamak içingeliflen bilgi ve iletiflim teknolojilerien etkin bir biçimde kullanman›nyollar›n› ar›yordu.Fikir babas› kimdir?R›fat Nalbanto¤lu’dur. Say›nNalbanto¤lu, çok farkl› bir vizyonlayola ç›karak, muhasebecilerin iflinikolaylaflt›racak, mevzuat geliflmelerinih›zla takip edebilecekleri,dünyada muhasebe ile ilgili geliflmelereuyum sa¤layacaklar›, kurulumve servis maliyetini minumumaindirecek bir muhasebe yaz›-l›m program›n›n hayata geçirilmesineöncülük etmifltir.K›sa say›labilecek bir sürede iki y›liçinde, Türkiye’nin ilk internet tabanl›merkezi muhasebe sisteminihayata geçirdik. Henüz hayata geçirilmiflbu büyüklükte bir meslekiproje yok. Dünyada da bir meslekörgütü taraf›ndan bu ölçekte birproje oldu¤unu sanm›yorum.57 bin kullanıcı var‹lk uygulamaya girdi¤inde üyesay›n›z kaçt›? fiimdi Luca üyesikaç kifli var?2005 y›l›nda 942 üyemiz vard›.Bu az bir say› de¤il. Muhasebecilerbunu iflletmelere de kulland›r›yor.fiu anda 9 bin üyemiz,yaklafl›k 57 bin kullan›c›m›z var.Luca projesi muhasebecilere negibi kolayl›klar sa¤l›yor?Luca, TÜRMOB taraf›ndangelifltirilen Web tabanc› merkezibir muhasebe sistemidir. Çokönemli avantajlar› var. Lucabambaflka bir vizyon aç›yor.Web tabanl› olmas› nedeniylebütün muhasebeciler, interneteba¤lanarak bütün muhasebe ifllemlerinigerçeklefltirebiliyorlar,istedikleri zaman, istedikleri yerdenistedikleri raporlara ulaflarakmüflterilerine s›n›rs›z hizmet verebiliyorlar.S›n›rs›z kullan›c› yaratabiliyormuhasebeciler ve istedikleri müflterilerinisisteme dahil edebiliyorlar.Merkezi sistem olmas› nedeniylekurulum, iflletim ve servismaliyetinden tamamen kurtulmufloluyorlar. Sistemin içinde yer alaninteraktif e¤itim ve bizim ücretsizsundu¤umuz e¤itim hizmetleri veyard›m masalar› ile sürekli kalitelihizmet alabiliyorlar. Luca projesindebilgilerin merkezde depolanmas›çok önemli bir özelliktir. Profesyonelkifliler taraf›ndan merkezdebilgileri depoluyoruz. Veri kayb›böylece s›f›ra iniyor. Mevzuatde¤ifliklikleri çok h›zl› bir biçimdeizleme imkanlar› oluyor.Bu hizmetler için ek ücretödeniyor mu?Hay›r. Sisteme girerken bir ücretödeniyor. Her y›l da y›ll›k kullan›mbedeli ücreti al›n›yor. Bugün hermevzuat de¤ifliklikleri için minumum300-400 TL ücret ödenmesigerekti¤i düflünülürse, Luca’n›nverdi¤i hizmetlerin üyelere maliyetiçok düflük kal›yor.Bilgi güvenli¤i ve denetimi uluslararas› standartlarda yap›l›yor. Bunlarkeyfi de¤il. Teknolojinin getirdi¤ibütün imkanlar› kullan›yoruz.Bu proje nas›l geliflti?Önce yaz›l›m› gelifltiren bir ekipvard›. 25 kiflilik teknik bir gruplaifle bafllad›k. Çok baflar›l› bir ekipçal›flmas› yapt›k. Çok keyifle çal›flt›k.Sevgi ve inanç bizi buralaragetirdi. Luca asl›nda kurumunkararl›l›¤›n›n bir göstergesidir.TÜRMOB’un bütün genel baflkanlar›ve yönetim kurulu üyeleri, odayönetimleri bu projeye büyükdestek verdiler. Maddi ve manevihiçbir deste¤i esirgemediler.Teknik süreçlerde hiç tavizverilmedi. Kulland›¤›m›z bütündonan›mlar son teknoloji ürünleridir.Teknik baflar›s› tescilliürünleri kulland›k. Luca’n›narkas›nda büyük emek vard›r.Ne gibi zorluklar› aflt›n›z?Karfl›m›zda tam bir örnek yoktu.Yepyeni bir fley yarat›ld›. Baz›fleyleri doktorlar›n deyimiyle kliniktecrübelerle aflt›k. Çünkü ilktirLuca. Ama bu zorlu süreç inan›lmazbir deneyim birikimi oluflturdu.fiimdi benzer bir projeyeihtiyaç duyan sivil toplum kurulufllar›ya da kurumlar varsa bizmemnuniyetle dan›flmanl›khizmeti verebiliriz onlara.‹lk etapta zorluklar› ününüsundu¤umuz zaman yaflad›k.Muhasebe dünyas› biraz dahamuhafazakar. Kolay kolay kulland›klar›yaz›l›mlar› de¤ifltirmekistemiyorlar. Bu da çok normal birfley. De¤iflim kolay de¤il. Lokal birçal›flmadan merkezi bir sistemegeçmek önceleri ürküntü verdi. ‹lkbaflta, baz› meslektafllarda bilgininmahremiyeti ile ilgili kayg›lar oluyordu.Verilerimizin güvenli¤i konusundabaz› tereddütler olufltu.‹nternet kesilirse ne olacak diyedüflündüler. Kulland›klar›ndan çokfarkl› bir sistem ile karfl›laflacaklar›n›düflündüler. Ama k›sa süredebu kayg›lar›n yersiz oldu¤unu gördüler.O süreçleri aflt›k.Biz yapt›¤›m›z ifle çok inan›yorduk.‹nanmak, bence baflar›n›nyar›s›d›r. Anlay›fl ve sab›rla davrand›k.‹yi bir e¤itimle bafllang›çtakisorunlar› aflt›k. ÖncelikleLuca’n›n ne oldu¤u konusundatan›t›c› bir e¤itim çal›flmas› yapt›k.Her fleyi anlatt›k. Üyeler bizim çokprofesyonel, güvenilir bir ekip oldu¤unugördü. Hizmetlerin kalitesive süreklili¤i kullan›c›lar taraf›ndankan›tland›. Kullan›c›lar da di¤ermeslektafllara referans oldular.Luca size göre nedir?Bence gerçek bir baflar› hikayesidir.Birçok muhasebecinin hayalolarak gördü¤ü fley, gerçe¤e dönüfltü.Muhasebecilerin hayaligerçekleflti. Luca, mesleki birihtiyac› karfl›lamak üzere bilgi veteknolojinin maksimumdakullan›ld›¤› bir projedir.Bir hayaldiKullan›c›lardan nas›l tepkilerald›n›z?Kullan›c›lar›n hepsi çok memnun.Ben memnun olmayan, büyüksorunlar yaflayan bir meslektaflBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SÖYLEfi‹ • 13

hat›rlam›yorum. Sorun yaflan›-yorsa, e¤itim ve kullan›m eksikli¤indenkaynaklan›yordur. Kullananlardiyor ki, inan›lmaz birfley bu. Muhasebecilerin hayaliniTÜRMOB gerçeklefltirdi ve tümüyeleri ortak bir teknolojik platformdabuluflturdu. Bambaflkabir vizyona tafl›d› üyelerini.Bafllang›çta kullananlar bileLuca’n›n bu kadar baflar›l›olaca¤›n› tahmin etmiyorlard›.Mucize gibi bir fley.Luca’n›n temel avantaj› zamandantasarruf sa¤lamak ve üyelerinverimlili¤ini artt›rmakt›r. Mevzuatgüncellemelerini an›nda yap›yoruz.Muhasebeci do¤ru bir sistemdeçal›flt›¤›na emin olarakçal›fl›yor.Luca kullan›c›lar›, art›k müflterileriüzerine daha fazla yo¤unlaflabiliyor.Müflterilerini daha fazla ziyaretedebiliyor, müflterilerini yönlendirebiliyor.Luca kullan›c›lar›,art›k daha çok akflamlar› çal›fl›yor.Bebe¤i olan han›m muhasebecilervar. Bize telefon aç›p teflekkürediyorlar. Evden çal›flma imkan›sa¤l›yor Luca. Bürolar›na h›rs›zgiren muhasebeciler var. Hiçistemiyoruz olmas›n› ama böylebir durumla karfl›laflan bilgisayar›n›kaybettikten sonra Luca’yaüye olan çok muhasebeci var.Bir muhasebeci arkadafl var,beyanname verilece¤i gün bürosunah›rs›z giriyor ve bilgisayar›n›çal›yor. Bizi aray›p Luca ailesinekat›ld›. Hiçbir gecikme olmadanifllemlerini yapt› ve beyannameyisüresinde yetifltirdi.Luca ile bilgi güvenli¤i nas›lsa¤lan›yor?Kullan›c›lar, kendi bilgisayarlar›nahiçbir fley yüklemiyorlar. ‹nternetbankac›l›¤› gibi iflliyor sistem.Banka hesap cüzdan›n› kaybettiyseniz,fark etmez siz hesab›n›z ileilgili her türlü ifllemi yapabiliyorsunuz.Sistem zaten yedekli iflliyor.Biri devre d›fl› kal›rsa, di¤eridevreye giriyor. Luca ile sonderece güvenli çal›flma imkan›n›zoluyor.En önemli avantajlar›ndan biri degüncelleme, depolama ve iflletimmaliyetiniz ortadan kalk›yor.‹nan›lmaz bir zaman tasarrufusa¤lay›p, güvenle çal›fl›yorsunuz.Ödüllü programLuca’ya ödül verilmesiningerekçeleri nelerdir?2007 y›l›nda Oracle’›n yaklafl›k700 partnerinin kat›ld›¤› bir etkinlikvard›. Yaklafl›k 140 proje de¤erlendirildive bu projelerin içindenLuca, en baflar›l› çözüm projeödülünü ald›. Ödülün verilmesinintemel nedeni, yarat›c› bulunmas›,teknolojinin çok baflar› ile kullan›lmas›ve çok iyi yönetilmesiydi.Türkiye’de maalesef baz› fleylerçok geç anlafl›l›yor. Avrupal› buprojeyi derhal fark edip ödül verdiama biz Türkiye’den bir ödülalmad›k henüz. Bizim ödülümüzüyelerimizin kazan›mlar› oldu.Türkiye’de ve Dünyada bir ilkTeknolojik geliflmeler mesle¤inas›l etkileyecek?Tüm dünyada yaz›l›m›n servisolarak kullan›lmas› modeli, bizbuna “software as a service”diyoruz, büyük ivme kazanm›fldurumdad›r. Önümüzdeki birkaçy›l içinde bu modelin çok aktifolarak kullan›laca¤›n› öngörüyoruz.Bugün kullan›c›lar›n e¤ilimleri,kurumsal beklentilerin önünegeçmifl durumda. Art›k, internet altyap›s›ndaki geliflmeler, insanlar›nifl yapma biçimlerini de¤ifltirdi.Art›k kimse bir yere ba¤›ml› olarakçal›flmak istemiyor. ‹nsanlarzaman ve mekandan ba¤›ms›zolarak çal›flmay› tercih ediyorlar.‹flletme ve depolama maliyetlerinyüksekli¤i nedeniyle de internettabanl› sistemler ön plana ç›k›yor.Yaz›l›m›n servis olarakkullan›lmas› veya kiralanmas›pazar›n›n artaca¤› öngörülüyor.14 • SÖYLEfi‹OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Dünyada henüz yeni konuflulmayabafllanan bir model, Türkiye’de birsivil toplum kuruluflu taraf›ndan2005 y›l›nda kullan›lmayabaflland›. Bu çok önemli.Teknolojik geliflmeler, muhasebecileriniflini çok kolaylaflt›r›yor.Gerek muhasebecilerin gereksede denetim iflini yapanlar›n teknolojiyiçok etkin bir biçimde kullanmas›gerekiyor. Bunu etkin kullanamazsan›zoyun d›fl› kal›rs›n›z.Teknoloji asl›nda, rekabet etmeninen önemli araçlar›ndan biri. Teknolojiyiiyi kulland›¤›m›z ölçüdeuzmanlaflma yolu aç›l›r ve müflterileredaha farkl› hizmetler sunabilmeavantaj›n› elde tutar›z.Luca Koza yoldaLuca program›nda ne gibi yeniliklerdüflünüyorsunuz?Bizim iki ayr› program›m›z var.Biri Luca muhasebe yaz›l›m›,di¤eri de Luca Koza Ticari Paketve Kurumsal Çözümler.Meslek çok dinamik bir meslek.Muhasebe yaz›l›mlar› da çok dinamik.Bizim tek amac›m›z mevzuattakide¤ifliklikleri h›zl› bir biçimdetakip etmek de¤il, muhasebecilerigelece¤e tafl›mak ve bu rekabetortam›nda onlar› farkl›laflt›rmakt›r.Luca’n›n araflt›rma ve gelifltirmeçal›flmalar› hala çok yo¤un olarakdevam ediyor. Toplu e bildirgegönderimini ele ald›k. Toplu beyannamegönderilmesi çok yak›ndasisteme dahil edilecek. Bankaekstrelerinin otomatik gönderilmesi,raporlar gibi konular üzerindeçal›fl›yoruz. fiu anda ar-ge çal›flmalar›en yo¤un biçimde sürdürülenmuhasebe program› Luca.Bu TÜRMOB’un gücüdür. Projeyehiçbir fedakarl›ktan kaç›nmadans›n›rs›z destek vermeye devamediyorlar.KOB‹’ler için haz›rlanan Kozapaketi konusunda biraz bilgiverir misiniz?Asl›nda burada amaç, yine muhasebecininiflini kolaylaflt›rmak.E¤er muhasebeci Luca Koza kullan›yorsa,o iflletmeleri bütün bilgive belgeler elektronik ortamdaLuca’ya geliyor. Böylece sistementegre bir biçimde çal›fl›yor.Muhasebecinin ifl yükü de yüzde70 oran›nda azal›yor.Muhasebecinin iflinin büyük birbölümünün fifl girme ifllemi oldu-¤unu gördük. Biz muhasebecilerinfifl girmekle u¤raflmalar›n› istemiyoruzart›k. Onlar, müflterilerinedaha farkl› hizmetler sunabilsin,dan›flmanl›k yapabilsinler istiyoruz.Yaklafl›k 160 iflletmedepilot olarak son derece kontrollübir biçimde Luca Koza kullan›m›nageçtik. Bir y›ld›r çok baflar›l› birbiçimde kullan›l›yor. Yap›lanmam›ztamamland›¤›nda yayg›n kullan›m›nageçece¤iz. San›yorum,bu yaz aylar›nda TÜRMOB’un daonay› ile yayg›n kullan›m›nageçmifl olaca¤›z.Luca kapsam›nda ne gibihizmetler veriliyor?Telefon bafl›nda 15 arkadafl›m›zsürekli hizmet veriyor. Muhasebeciler,istedikleri zaman bu arkadafllar›m›zatelefon ile ulaflarakdestek al›yorlar. Pazar günlerihariç her gün mesai saatleriaras›nda ve cumartesi günleriö¤leye kadar bu hizmetimiz sürüyor.Çok yo¤un oldu¤u dönemlerdebu süreyi uzat›yoruz.Sürekli e¤itim veren bir grubumuzvar. Bölge temsilcilerimiz var.Onlar tüm süreci yönetiyor. Büyükillerde konumlanm›fl temsilcilerimizvar. Bunlar da destek vee¤itim veriyorlar.Luca kullan›c›lar›na ne gibiavantajlar sa¤l›yor?Kullan›lan di¤er programlardaflöyle bir sorun var. Tak›ld›¤›n›znoktada, birinin ofise gelmesigerekiyor. Lokal programlarda birfifl silindi¤inde veya bilgisayarçal›nd›¤›nda, bir elektrik kesintisinedeniyle bilgisayar kay›tlar› silindi¤indeçok büyük sorunlar yaflan›yor.Luca’da öyle bir problemyok. Luca kullan›c›lar›, çok basitbaz› ayarlamalarla ifllerini kald›klar›yerden sürdürebiliyorlar.Hiçbir biçimde veri kayb›sözkonusu de¤il.Luca kullan›c›lar›n›n yaflayabilece¤isorunlar nelerdir?Program› iflletebilecek standartlardadonan›m olmayabiliyor.Kullan›lan bilgisayar, yeterli interneteriflim h›z›na sahip olmayabiliyorveya gerekli antivirüsprogramlar› yüklenmemifl olabiliyor.Bütün alt yap› programlar›gerekti¤i gibi kuruldu¤unda Lucaperformansla çal›fl›yor.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SÖYLEfi‹ • 15

ANAYASA DE⁄‹fi‹KL‹⁄‹FOTOGRAF: AA2007 Seçimlerinde kapsaml› bir Anayasa de¤iflikli¤i vaadi ile yola ç›kan hükümet, ortaya ç›kanengeller nedeniyle güncel yarg›sal sorunlar› aflmaya yönelik s›n›rl› Anayasa de¤iflikli¤i paketi ileyetindi.Öncelikle referandum süresini 120 günden 60 güne indiren hükümetin haz›rlad›¤› de¤ifliklikpaketinde, parti kapatmalar›n›n TBMM karar›na ba¤lanmas›, kad›n-erkek eflitli¤i ile ilgiliAnayasa’n›n 10. maddesine pozitif ayr›mc›l›k ile ilgili düzenleme eklenmesi, 12 Eylül yöneticilerininyarg›lanmalar›na engel oluflturan geçici 15. maddenin kald›r›lmas› gibi düzenlemeler dikkatçekiyor.Yarg› alan›nda ise, Anayasa Mahkemesi üye say›s›n›n 19’a, HSYK üye say›s›n›n 21’e ç›kar›lmas›,baz› Yüksek Askeri fiura kararlar›n›n yarg›ya aç›lmas›, vatandafl ile kamu kurumlar› aras›ndakisorunlarla ilgili ombudsmanl›k sisteminin kurulmas›, kamu çal›flanlar›na verilen disiplin veuyar› cezalar› için yarg› yolunun aç›lmas›, askerlere sivil yarg› yolunun aç›lmas› ve yurt d›fl›naç›k›fl yasa¤›n›n ancak mahkeme karar› ile uygulanmas› gibi düzenlemeler yer al›yor.Devletin iflleyifli ve biçimi, kurumlar›nbirbirleriyle iliflkileri, devletinyükümlülükleri ve vatandafllar›nhaklar› konusunda çözülmesi güçsorunlar yafland›¤›nda ifl geliyor12 Eylül Anayasas›’nda dü¤ümleniyor.Özellikle Avrupa Birli¤i’neüyelik süreci, demokratik hukukdevletinin kurulmas› ve iflleyiflibaflta olmak üzere insan hak veözgürlükleri ile ilgili pek çokyap›sal eksiklik ile yüzleflmemizisa¤lad›. Üzerinden 30 y›l geçmesineve bu sürede pek çokde¤ifliklik yap›lmas›na karfl›n,1982 Anayasas›nda kapsaml› birde¤ifliklik özlemi hiç gündemdendüflmedi. Toplumun demokratik vesivil bir anayasa talebi, her partininseçim vaatlerinde ön s›ralardayerini ald›.Sistemdeki t›kan›kl›klar gününgerektirdi¤i Anayasa de¤ifliklikleriniTBMM gündemine tafl›d›.12 Eylül Anayasas›, 9 kezTBMM’de yeterli oy sa¤lanarakde¤ifltirildi, iki kez de referandumönemli de¤iflikliklerin yolunu açt›.70’in üzerinde maddesi de¤iflmesinekarfl›n, kapsaml› bir de¤ifliklikihtiyac› toplumun de¤iflmeyen özlemiolarak kald›.2007 seçimlerinde kapsaml›Anayasa de¤iflikli¤i vaadi ile yolaç›kan hatta bu konuda hukukçularataslak metinler haz›rlatan hükümet,seçimlerin üzerinden 3 y›lgeçmesine karfl›n s›n›rl› baz›de¤ifliklik giriflimlerinde bulundu.16 • GÜNCELOCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Anayasa Mahkemesi’ninCumhurbaflkan›’n›n TBMM’deseçilmesinde en az 367 oy flart›aranmas› gerekti¤i yolundakikarar› üzerine, Cumhurbaflkan›’n›nhalk taraf›ndan seçilmesi yönündeAnayasa de¤iflikli¤ini gerçeklefltirensiyasi iktidar, üniversitelerdetürban serbestisi sa¤layan de¤ifliklikteAnayasa Mahkemesiengeline tak›ld›. TBMM’den 411“evet” oyu ile kabul edilen de¤ifliklik,Anayasa Mahkemesitaraf›ndan iptal edildi.Referandumsuz Anayasa de¤iflikli¤iiçin en az 367 oy gerekmesi,Anayasa Mahkemesi’niniptal karar› gerekçeleri, muhalefetinsert elefltiri ve engellemelerinedeniyle kapsaml› bir anayasade¤iflikli¤i rafa kald›r›ld›.Gündem zorluyorAncak Türkiye’nin içinden geçti¤isüreç, erkler aras›ndaki dengelerinve devlet kurumlar› aras›ndakiiliflkilerin yeniden düzenlenmesinigerekli k›ld›. Darbe giriflimleriile ilgili iddialar›n yer ald›¤›aralar›nda üst düzey askeri yetkililerinde yer ald›¤› davalar ilesiyasi partilerin kapat›lmas› davalar›ndatart›flmal› yarg› kararlar›,kifli hak ve hürriyetlerinin ihlali,yüksek mahkemelerin iflleyifli ileilgili s›k›nt›lar, kurumlar aras›ndakiyetki paylafl›m›nda ortaya ç›kansorunlar, Anayasa de¤iflikli¤ini yenideniktidar›n gündemine tafl›d›.Öncelikle Anayasa de¤iflikliklerininh›zla sonuçlanmas› amac›ylareferandum yasas›nda de¤ifliklikyap›ld›. 120 gün olan referandumsüreci, 60 güne indirildi.Ard›ndan Baflbakan Recep TayyipErdo¤an hukukçu milletvekilleri ilebir araya gelerek mini Anayasade¤iflikli¤i paketinin kapsam›n›belirledi.Neler de¤ifliyor?Haz›rlanan mini Anayasade¤iflikli¤i paketinin a¤›rl›¤›n› yarg›ile düzenlemeler oluflturuyor.Darbe iddialar› ile ba¤lant›l›davalara iliflkin baz› atamalar iledikkatleri üzerinde toplayan Hakimve Savc›lar Yüksek Kurulu’nunüye yap›s› ve seçim yöntemide¤ifltiriliyor.Haz›rlanan Anayasa teklifi ileHSYK üye say›s›, 7’den 21’eç›kar›l›yor. 3 üye Yarg›tay,1’er üye Dan›fltay ve AnayasaMahkemesi taraf›ndan seçiliyor.De¤iflikle, 8 üyenin Türkiye’dekitüm hakim ve savc›lar taraf›ndanbirinci s›n›f hakimler aras›ndan,di¤er üyelerden 3’ününCumhurbaflkan› ve TBMMtaraf›ndan seçilmesi öngörülüyor.Teklifte, Anayasa Mahkemesi üyesay›s›n›n 19’a ç›kar›lmas› ve YüceDivan kararlar›na karfl› incelemebaflvurusu yap›lmas› düzenlemeside yer ald›.Teklifte, Yüksek Askeri fiurakararlar›n›n yarg› denetimineaç›lmas›, vatandafllar›n kurumlarile iliflkilerinde Kamu Denetçili¤iKurumu kurulmas›, siyasi partilerhakk›nda aç›lacak kapatma davalar›ndaTBMM’nin üçte ikisininoyunun aranmas›, askerlere sivilyarg› yolunun aç›lmas› gibi yarg›süreçlerine iliflkin baz› iyilefltiricidüzenlemeler de yer al›yor.Demokratik ad›mlarAnayasa de¤iflikli¤i paketindedemokratik baz› aç›l›mlara da yerverildi. 12 Eylül’den bu yana de-¤ifltirilmeyen ve 12 Eylül yöneticilerineyarg› yolunu kapatan geçici15 madde kald›r›ld›.Anayasa’n›n “Kanun ÖnündeEflitlik” bafll›kl› 10. maddesindeyer alan kad›n-erkek eflitli¤i, yafll›lar,çocuklar ve engellileri dekapsayacak biçimde geniflletildi vepozitif ayr›mc›l›k ilk defaAnayasa’ya girdi.“Kifli hürriyeti ve güvenli¤i” bafll›kl›19 maddeye bir hüküm eklenerekkiflisel verilerin korunmas›güvence alt›na al›nd›.“Yerleflme ve seyahat hürriyeti”bafll›kl› 23 maddeye “yurt d›fl›naç›k›fl yasa¤› ancak mahkemekarar› ile verilebilir” hükmü eklendi.Böylece vergi borcundan dolay›uygulanan yurt d›fl›na ç›k›fl yasa¤›kald›r›ld›.“Temel hak ve hürriyetler” bafll›kl›12 maddeye, “‹nsan haysiyetinedokunulamaz” hükmü eklenerek,idarenin eylemleri ve mahkemekararlar›na s›n›rlama getirildi.Gözalt›nda ifllenen suçlar bu çerçevedeAnayasal suç kapsam›naal›nd›.Beklentileri karfl›lamad›S›n›rl› Anayasa de¤iflikli¤i paketi,Avrupa Birli¤i’nin belirledi¤i kriterlerikarfl›lamaktan uzak kald›.Siyasi partiler yasas›ndaki antidemokratikhükümlerin ay›klanmas›,yurttafl tan›m›n›n yap›larakhaklar›n›n güvenceye al›nmas›,milletvekili dokunulmazl›¤› bafltaolmak üzere kamu görevlilerinindokunulmazl›¤› ve eylem ve ifllemlerindensorumlu tutulmalar›,özgürlükler üzerindeki k›s›tlamalar›nkald›r›lmas› gibi talepler de¤ifliklikteklifinde yer almad›.Önemli Anayasa De¤ifliklikleri:- 1987: Anayasa’n›n seçmen yafl›n›22’den 20’ye düflüren, milletvekilisay›s›n› 400’den 450’yeç›karan de¤ifliklik ile siyasi yasaklarkald›r›ld›.- 1993: Özel radyo ve televizyonkanallar›n›n kurulmas›na iliflkinyasak kald›r›ld›.- 1995: Sendikac›lar ve ö¤retimüyelerine getiren siyasi k›s›tlamalarkald›r›ld›, memurlara sendikakurma, partilere kad›n vegençlik kollar› kurma olana¤›sa¤land›. Milletvekili say›s›550’ye ç›kar›ld›.- 1999: Devlet GüvenlikMahkemelerinin sivilleflmesi,Yüksek Askeri fiura’n›nyap›s›n›n de¤ifltirilmesi,Avrupa ‹nsan Haklar›Mahkemesi kararlar›n›nba¤lay›c›l›¤›n›n tan›nmas›,uluslar aras› tahkim, özellefltirmeönündeki baz› engellerinkald›r›lmas› yolunda önemlide¤ifliklikler gerçeklefltirildi.- 2002: ‹dam cezas› kald›r›ld›.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010GÜNCEL • 17

I MF ‹LE KÖPRÜLER ATILDIIMF’nin, orta vadeli program›ns›k›laflt›r›larak mali disiplininsa¤lanmas›, sosyalgüvenlik harcamalar›n›nk›s›lmas›, belediyelere transferlerinkontrol alt›na al›nmas›ve vergi idaresininözerklefltirilmesi gibi isteklerikabul görmedi.Türkiye’nin iki y›ld›r süregelenUluslararas› Para Fonu(IMF) ile stand-by yolculu¤usona erdi. Ekonomiden sorumluBaflbakan Yard›mc›s›Ali Babacan, IMF ile görüflmelerinkesilmesininsürpriz olmad›¤›n› belirterek,“Türkiye ekonomisi budönemde çok flükür kendipolitikalar›m›zla güçlü birflekilde devamedilebilece¤ini ortayakoymufl durumda” dedi.2010 y›l›na iliflkin cari aç›kbeklentilerinin artmas› vesanayi üretimindeki yavafllama,kayna¤›n neredenbulunaca¤› sorular›n› gündemetafl›d›. Erken seçimolas›l›¤› ve küresel risklerigöz önüne alan uzmanlar,ekonomik k›r›lganl›¤›n artabilece¤ide¤erlendirmesiniyap›yorlar.18 • GÜNCELOCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Uluslararas› Para Fonu (IMF) kimiuzmanlara göre, ulusal ekonomininayaklar›na ba¤lanm›fl pranga,kimilerine göre ise k›r›lganekonomileri düzlü¤e ç›karman›nen uygun sigortas›.. Ekonomilerisallant›da olan ülkelerin yapt›¤›gibi, Türkiye de bafl› s›k›flt›¤›ndaIMF’nin kap›s›n› çald›. S›k› disiplingerektiren anlaflmalara ço¤unluklauyulmasa da, son 50 y›l içindeIMF ile 19 stand-by anlaflmas›yap›ld›. Krizlerin yol açt›¤›korkutucu tablolar›n ard›ndanyap›lan anlaflmalar›n ancak son ikitanesi baflar›yla tamamlanabildi.Bu süre içinde borçlar›n büyükk›sm› ödendi. Anlaflmalardaöngörülen s›k› para politikalar› gözard› edilse de IMF’ye 8 milyardolarl›k borcumuz kald›.Küresel ekonomik krizle birlikteyo¤unlaflan ve iki y›ld›rgidifl-gelifllerle sürdürülenmüzakere süreci, pek de sürprizolmayan bir biçimde kesildi.20-40 milyar dolar aras›ndakiIMF kayna¤›ndan, gelece¤e iliflkinekonomik projeksiyonlarda oluflanderin farkl›l›klar nedeniylevazgeçildi.Yolun sonuBu farkl›l›klar›n neler oldu¤uhükümet taraf›ndan aç›klanmasada, s›k›nt›n›n IMF’nun anlaflmayapt›¤› ülkelerden uyulmas›n›titizlikle istedi¤i s›k› parapolitikalar›ndan kaynakland›¤›ileri sürülüyor.IMF ile her görüflmede, Mali Kuralve Gelir ‹daresi’nin özerkli¤i sorunoluyor, sosyal güvenlik harcamalar›n›nk›s›lmas›, belediyelereaktar›lan kaynaklar›n kontrol alt›naal›nmas› istekleri direniflle karfl›karfl›ya kal›yordu.Bu direnifl ilk bak›flta, geçen y›lyap›lan yerel genel seçimleredayand›r›l›yordu. Ancak, seçiminüzerinden bir y›l geçmesinera¤men, hükümetin IMF’nin s›k›para politikas›n› delen uygulamalar›(belediyelere kaynakaktar›m›n›n sürdürülmesi, emeklimaafllar›na zam, 4C statüsündekiiflçilerin durumunu düzeltmegiriflimleri) ve Gelir ‹daresi’ninözerklefltirilmesine karfl› ç›kmas›ipleri kopard›.Artan iflsizlik, kay›t d›fl›l›k,büyüyen aç›klar ve küreselekonomik risklerin sürüyorolmas›na ra¤men, hükümetIMF’siz yürümeyi tercih etti.Orta Vadeli ProgramEkonomiden sorumlu DevletBakan› ve Baflbakan Yard›mc›s›Ali Babacan, Türkiye’nin iki y›ld›rIMF program› olmadan kendiekonomik program›n› yürüttü¤ünübelirterek, “Türkiye’nin art›kkendisine güvenmeli ve bunusadece söylemle de¤il uygulad›¤›politikalarla da göstermeli.IMF olsa da olmasa da bizimuygulamam›z bundan sonra 6ayd›r oldu¤u gibi kendi orta vadeliprogram›m›z çerçevesinde devamedecek.” dedi.IMF ile görüflmelerin kesilmesininsürpriz olmad›¤›n› ifade edenBabacan, Türkiye ekonomisiningüçlü bir biçimde yola devamedece¤ini ortaya koydu¤unusöyledi. Babacan, bir soru üzerineIMF ile stand-by anlaflmalar›n›nüye tüm ülkelere aç›k bir kap›oldu¤unu sözlerine ekledi.IMF’siz yürümekGünlük tart›flmalar aras›nda gözard› edilen olumsuz bir ekonomiktablo var. Geçen y›l, gerileyen cariaç›k yeniden yükselme iflaretlerivermeye bafllad›. Ocak 2010’dacari aç›k, geçen y›l›n ayn›dönemine oranla 6 kat artarak2,96 milyar dolara yükseldi.Sanayi üretimi, artma e¤iliminegirdi, ancak kriz öncesi yüksekde¤erlerin çok gerisinde kald›.Ocak ay›nda bir önceki aya oranlabinde 4 artan sanayi üretimi,geçen y›l›n kas›m ay›n›n bilegerisine düfltü.Yaz aylar›nda mevsimlik iflçiliknedeniyle düflen iflsizlik, 2010y›l›n›n ilk aylar›nda yeniden yüzde13,5 seviyesine yükseldi.Hedeflenen gerçekleflirse Türkiyeekonomisi, bu y›l yüzde 3,5büyüyecek.Orta Vadeli Program’da yer alanhedefler düzeltilmesine ra¤men,gerçeklikten uzak kald›. Ekonomikyap›n›n direncini art›racak yap›salbaz› düzenlemelere gidilemedi.Art›k IMF’den gelecek kaynak daolmad›¤›na göre, 30 milyar dolar›bulaca¤› hesaplanan d›fl aç›k,iyimser tahminlerle 50 milyardolar› bulacak bütçe a盤›, daraland›fl pazar imkanlar› ile ekonominas›l çevrilecek?Vergi art›fllar› ve özellefltirmedenbeklenen gelir, ekonomik toparlanmay›sa¤layacak kayna¤›n yarat›lmas›ndayeterli olabilecek mi?Ekonomi uzmanlar›, Mart ay›sonuna TBMM’ye sunulaca¤›aç›klanan anayasa de¤iflikliklerive referandum sonucunda siyasigerginli¤in daha da artmas› veerken seçimin gündeme gelmesihalinde kaynak ihtiyac›n›n dahayo¤un bir biçimde kendinihissettirece¤i de¤erlendirmesiniyap›yorlar.Bu çerçevede stand-by anlaflmas›yap›lmasa bile ekonomik risklerinartmas› durumunda May›say›ndan itibaren IMF ilegörüflmelerin yenidenbafllayabilece¤i konufluluyor.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010GÜNCEL • 19

K Ifi BEREKET‹Özellikle Trakya’da sel bask›nlar›na neden olanya¤›fllar, kurakl›¤›n tehdit etti¤i Türkiye’debarajlar› doldurdu. Son 10 y›l›n rekorunu k›ranya¤›fllar nedeniyle baz› barajlardaki doluluk oran›yüzde 90’lara ulaflt›. Su s›k›nt›s› çeken ‹stanbulve Ankara’da iki y›l yetecek su topland›.Ya¤›fllara ra¤men, özellikle Konya çevresindekibaraj ve göllerde yeterli miktarda su toplanamad›.Kurak geçen senelerde kurumaya yüz tutanBeyflehir Gölü, kay›plar›n› geri kazanamad›.Konya ovas› sulamas›nda önemli bir yer tutanApa baraj›ndaki doluluk oran› yüzde 18.3düzeyinde kald›.FOTOGRAF: AATürkiye, son 10 y›l›n en ya¤›fll›k›fl mevsimlerinden birini geçirdi.Uzun süren kurak mevsimlerinard›ndan gerçekleflen rekorseviyelerdeki ya¤›fllar, Trakya veAkdeniz’in baz› bölgelerinde selfelaketlerine yol açsa da Türkiyegenelinde barajlardaki suseviyelerini yükseltti.Kar ya¤›fllar›n›n mevsim normallerininalt›nda kalmas›na karfl›n,ya¤murlar Trakya, Ege, Marmarabölgelerindeki baraj ve gölleridoldurdu. Yaz aylar›nda s›k s›k sus›k›nt›s› çeken Ankara, ‹stanbul ve‹zmir’deki baraj ve göllerde suseviyesi yüzde 90’lara ç›kt›.Uzmanlar, bereketli geçen k›flmevsimi boyunca büyük flehirlereen az iki y›l yetecek miktarda subirikti¤ini aç›klad›lar.‹stanbul rekor k›rd›Trakya bölgesinde günlük hayat›zorlayan ve tar›m arazilerinin sularalt›nda kalmas›na yol açanya¤›fllar, kurakl›k nedeniyle sus›k›nt›s› çeken ‹stanbul’a yarad›.Geçmifl y›llarda su kaynaklar›n›nbüyük bölümünü yitiren ‹stanbul’asu sa¤layan 10 barajdaki suseviyesi yüzde 90’lara ç›kt›.Bu oran, son 10 y›l›n en yüksekseviyesi.Yetkililer, bahar aylar›ndabeklenen ya¤›fllarla birlikte suseviyesinin daha da yükselece¤inibelirterek, ‹stanbul’un yaz aylar›n›rahat geçirece¤i de¤erlendirmesiniyapt›lar.Ankara rahatlad›2007 ve 2008 y›llar›nda kurakl›kyaflayan Ankara son iki y›ldamevsim normallerinin üzerindeseyreden ya¤›fllar nedeniylesuya doydu.Fazla kar ya¤›fl› olmamas›nakarfl›n, ya¤an ya¤murlar nedeniyleAnkara’n›n içme suyunukarfl›layan barajlar›nda 800 milyonmetreküpe yak›n su rezervi olufltu.Ankara’n›n su ihtiyac›n› karfl›layanKurtbo¤az›, E¤rekkaya, Çubuk-2,Akyar ve Kavflakkaya barajlar›ndakidoluluk oran› yüzde 89’u aflt›.Geçmifl y›llarda süregelen kurakl›knedeniyle çevre illerdeki sularla takviyeyap›lan Mogan ve Eymir göllerindekisu seviyesi de yükseldi.Ancak yo¤un ya¤›fllar, geçti¤imizy›llarda kuruma noktas›na gelenÇaml›dere Baraj›’n› doldurmayayetmedi. Çaml›dere Baraj›’nda382 milyon metreküp su toplanabildi.Bahar aylar›ndaki ya¤›fllarla birliktebu seviyenin daha da yükselece¤inibelirten yetkililer, barajlardakisu birikiminin hiç ya¤murya¤masa bile Ankara’n›n iki y›ll›ksu ihtiyac›n› rahatl›kla karfl›layabilece¤inibelirtiyorlar.20 • GÜNCEL OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

E KONOM‹K KR‹Z PANEL‹Geçti¤imiz y›l tüm dünya ülkeleriile birlikte Türkiye ekonomisini deolumsuz etkileyen ekonomik krizinyans›malar› ve çözüm önerileri,‹stanbul Yüksek Ticaret veMarmara Üniversitesi ‹‹BFMezunlar› Derne¤i Ankara fiubesi’nindüzenledi¤i paneldetart›fl›ld›.K›r›lgan yap›Ankara SMMM Odas› Baflkan› AliMetin Polat, ekonomik geliflmeleriTürkiye’nin sorunlu yap›s›ndanayr› de¤erlendirmenin mümkünolmad›¤›n› belirterek,“Ekonomimiz, t›pk› demokrasimizgibi k›r›lgan yap›s›n› koruyagelmifl, gerek duyulan yap›saldönüflümler zaman›ndagerçeklefltirilemedi¤i için dünyaölçe¤indeki krizlerden büyükyaralar alarak ç›km›flt›r.” dedi.2009 y›l›n›n kay›p bir y›l oldu¤unadikkat çeken Polat, küresel krizinekonomi üzerinde yapt›¤› tahribat›gidermenin uzun süre mümkünolamayaca¤›n› söyledi.Bu dönemde, krizin yükünüüzerinde tafl›yanlar›n sözcüsüolman›n demokratik örgütlerinyükümlülü¤ü oldu¤unu vurgulayanPolat, özetle flöyle konufltu:“Siyasi demokrasi ancak iktisadidemokrasi üzerine kurulur. Kriz,bask›c› devlete yönelmesi zorlasada; bu yönelime karfl› durmak vedevletin daha demokratik vesosyal ifllevi a¤›rl›kl› bir yap›yageçiflini sa¤lamak krize karfl›panzehir olacakt›r.Bu uygulamalar›n gerçeklefltirilmesiiçin; ceberut devlet zihniyetiradikal anlamda de¤iflmelidir.Devlet için yurttafl anlay›fl› yerineyurttafl›n yarar› için devlet anlay›fl›ilke edinilmelidir. Krizdenç›kman›n ilk koflulu; devletinbask›c› biçimlendirilmesini önlemekve devletin, iktisadi ve siyasialanda yurttafl›n hizmetinde olmavasf›n› kazanmas›n› vedemokratik biçimlenmesinisa¤lamaktad›r.Yaflad›¤›m›z süreç, y›llard›rsürdürülen sorunlu yap›n›n gerçekanlamda demokratik bir sistem ilede¤ifltirilmesi zorunlulu¤undankaynaklanan sanc›lar› ve korkular›a盤a vurmaktad›r.”Politika de¤iflmeliTÜRMOB Genel Baflkan›Dr. Masum Türker, ekonomikkrizin sermaye kesimi baflta olmaküzere, küçük ve orta ölçekli iflletmelerive emek kesimini olumsuzetkiledi¤ini söyledi. Uluslararas›piyasalardaki daralma nedeniyleuluslararas› sermaye ile ba¤lant›l›kesimin büyük s›k›nt›ya düfltü¤ünübelirten Türker, küçük ve ortaölçekli iflletmelerin de birbiriard›ndan batt›¤›n› söyledi.‹flsizli¤in artmas› nedeniylesözleflmeli çal›flma gibi esnekistihdam sistemlerinin a¤›rl›kkazand›¤›n› belirten Türker,ekonomik krizin toplumsal kutuplaflmay›artt›rd›¤›na dikkat çekti.Bu çöküflün emek kesiminivurdu¤unu anlatan Türker,iflsizli¤in ve kay›t d›fl›l›¤›n artt›¤›n›,örgütlülü¤ün çözüldü¤ünü kaydetti.Krizin en a¤›r faturas›n›n emekkesiminin üzerine b›rak›ld›¤›n› ifadeeden Türker, tekel iflçileri veeczac›lar›n direniflini örnek vererek,“Kriz Türkiye’de ciddi bir temizlemearac› olmufltur” dedi.Ekonomik politikalarda köklüde¤ifliklikler yap›lmas› gerekti¤inibelirten Türker, özetle flunlar›söyledi:“Türkiye uzun süredir IMFgüdümünde yönetiliyor. Zatenhükümet, IMF’nin istekleriniyap›yor. Ancak art›k, ciddi bir politikade¤iflikli¤i gerekmektedir.Maliye politikalar› gevfletilerek,halkç›, toplumsal bir kalk›nmapolitikas› izlenmelidir.Bu çerçevede dar gelirli kesimingelirleri art›r›lmal›d›r. Memurlaraayl›k seyyanen 250 TL, emeklilereise ayl›k 160 TL zam yap›lmal›d›r.Tar›m kesimi transferlerle desteklenmelidir.Bu yap›labilirse, piyasalarhareketlenir, faiz giderleriazal›r.”Sosyal isyan riskiEski Baflbakan Yard›mc›lar›ndanTürkiye Partisi Genel Baflkan›Abdüllatif fiener ise, küresel krizinÇin, Endonezya ve Hindistan gibibaz› Asya ülkelerini te¤et geçti¤ini,Avrupa ülkeleri ile ABD’ninkrizden olumsuz etkilendi¤ini anlatarak,“Ama Türkiye küresel krizindamardan girdi¤i ülkelerdenbiridir” dedi.Kriz ortam›nda yerli yat›r›mc›n›nzarar etti¤ini, ancak yabanc›lar›nf›rsatlar›n›n artt›¤›na dikkat çekenfiener, yüzde 40’› yabanc›lar›nelinde bulunan bankac›l›k sektörünün2009 y›l›n› karl› kapatt›¤›n›söyledi.Sanayi sektörünün bir y›lda yüzde20 darald›¤›n›, tar›m sektörününçöktü¤ünü anlatan fiener, özetleflöyle konufltu:“2001 ekonomik krizinde yüzde5,7 oran›nda küçülen Türkiyeekonomisi, 2009 y›l›nda yüzde6-6,5 oran›nda küçülmüfltür. Asl›ndaekonomik küçülme yüzde 8civar›ndad›r. Bu dünyan›n enyüksek küçülmesidir.‹flsizlikte tarihi zirve yapt›k. Hergün, gazetelerde böbre¤ini sat›flaç›karan köyler, cinayetler, fliddet,uyuflturucu, gasp ve h›rs›zl›khaberlerini izliyoruz. 4 milyonnüfuslu Ankara’da aile say›s›ndanfazla alacak-verecek davas›nadüflmüfl aile vard›r.Türkiye, sosyal isyan riski yüksekolan ülkeler aras›na girmifltir.”BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010PANEL • 21

T AfiLARIN BÜYÜSÜFOTOGRAF: AAGünlük s›k›nt›lar, gelece¤eiliflkin korkular, varl›¤›n› güçlüolarak sürdürme kayg›lar› insanlar›koru-yucu t›ls›mlar tafl›mayaitti. Aç›kla-namayan felaketlerikendinden uzak tutaca¤› inanc›ylafarkl› objelerden medet umuldu.Düfl-manlar› uzak tutmak içinamans›z büyüler yap›ld›, iyi birkadere sahip olmak için sembolleryarat›ld›.Kimi zaman bitkiler, kimi zamanhayvanlar, kimi zaman su, toprakve atefle iyi ya da kötü anlamlaryüklendi. Baz›lar› u¤ursuzlu¤un,baz›lar› iyi flans›n iflaretlerindensay›ld›.Çinlilerin kutsal kaplumba¤as›,Türklerin kötü nazarlardan koruyucugözleri, h›ristiyanlar›n kötülüklerdenkoruyucu bal›¤›, M›s›rl›lar›nve baz› Afrika kabilelerinin ölümsüzlü¤üsimgeleyen y›lan›, güçgetirece¤ine inan›lan ay› veköpekbal›¤› diflleri, Hintlilerinu¤urlu sayd›klar› filler, Japonlar›nkoruyucu kedileri, deniz kabuklar›zaman içerisinden evrenselt›ls›mlar haline geldi.Bu gizemli evrensel dilin vazgeçilmezflifreleri binlerce y›ld›r tafllarlakurgulan›yor. En korkunç büyülerve en iyi koruyucu t›ls›mlar,bulunmas› ve do¤adan ç›kar›lmas›büyük emekler gerektiren tafllarlagüçlendiriliyor.De¤erli tafllar, bilgi toplumunadönüflen günümüz dünyas›ndabile geçmiflte yüklendi¤i ifllevleriile birlikte de¤erlendiriliyor. Onlar,basit birer süs eflyas› de¤il.Tafllar, renk ve flekillerine göre,hatta tafl›yacak kiflinin do¤umtarihine göre seçildi¤inde insan›baz› kötülüklerden koruyaca¤›na,belli hastal›klar› iyilefltirece¤ineinan›l›yor.Saf karbonun farkl› ifllenmesi vekesilmesiyle elde edilen elmas vep›rlanta, Yunan mitolojisinde“tanr›lar›n gözyafl›” olarak niteleniyor.Yer yüzünün en sert, endayan›kl› ve en parlak tafl› olanelmas, dünya medeniyetleritaraf›ndan asalet ve güç simgesiolarak kullan›lm›flt›r. Kral ve kraliçelerintaçlar›n› süsleyen elmas,zengin aristokratlar›n tak›lar›ndada yayg›n olarak kullan›ld›. Elmasve p›rlantan›n büyüklü¤ü ölçüsündegüç, asalet ve zenginlik getirece¤ineinan›ld›. Yunan mitolojisinegöre, Aflk Tanr›s› Eros’un okununucundaki tafl oldu¤una inan›lanp›rlanta, sonsuza kadar sürecekaflk› temsil etti¤i için evliliklerinsimgesi olarak günümüze kadartafl›nd›.Yakut, Uzak Asya ve Hindistan’da“tafllar›n efendisi” olarak kabulediliyor. Liderlik, güç ve cesaretsimgesi olan yakutun kan dolafl›-m›n› düzenledi¤ine, cinsel gücüartt›rd›¤›na inan›l›yor. Güvercinkan› rengindeki yakut, elmas vep›rlanta gibi de¤erli tafllarla birliktekullan›ld›¤›nda bu güçleri daha daart›rd›¤›na inan›l›yor.Sar› yakut olarak da adland›r›lantopaz, Roma ‹mparatoruHadrian’›n en sevdi¤i tafllardanbiri oldu. Hadrian parma¤›ndatanr›n›n do¤ay› yönetti¤i yaz›l› birtopaz yüzük tafl›rd›. Romal›lar,kendilerini tehlikelerden koruyaca¤›nainand›klar› bu tafla, “güçtafl›” ad›n› vermifllerdi.Moryakut olan ametist, Yunanefsanesine göre, “sarhoflluktankoruyucu” bir tafl. Ay›n zamandaöldürücü bir zehir de olan amatisttafl› tafl›yanlar›n, ba¤›fl›kl›k sistemlerininen güçlü zehirlere biledayan›kl› olaca¤›na inan›l›yor.22 • OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

fieytan cennetten kovulurkeniflledi¤i günahlar›n bir iflaretiolarak aln›ndan bir tafl yeryüzünedüflmüfl. Yeflil renkli bu tafl,fleytan›n kovulmas›n› simgeledi¤iiçin kutsal say›lm›fl. Mitlerin veefsanelerin tafl› olan zümrüt,kutsal eflyalara, dinsel simgelereifllenmifl. Kutsal kadehte deoldu¤una inan›lan zümrüt, bolluk,sevgi, iyilik, denge ve sab›runsurlar›n› içerir. Rengi nedeniyleya¤mur ya¤d›rd›¤›na da inan›lanbu tafl, ‹ran’da kervanlar› y›lanlardankorumak için de kullan›ld›.Efsaneye göre, parlak zümrütün›fl›klar›, y›lanlar›n gözlerinikamaflt›r›r, hatta onlar› kör ederdi.Efsanelere göre, korkunçMedusa’n›n kafas›n›n kesilmesiylef›flk›ran kan›n denizin dibindebirikmesiyle oluflan k›rm›z›mercan, denizcilerin en büyükkoruyucusu say›ld›. Binlerce y›ld›r,k›rm›z› mercan›n tafl›y›c›s›n›kötülüklerden, nazardan ve cinlerdenkoruyucu olarak kullan›ld›.Öldürülmüfl bir canavar›nkan›ndan oluflan mercan, suyunbereketini de simgeledi¤indenk›s›rl›¤a karfl› koruyucu olaraknitelendi. Kalbi ve dala¤› koruyucuoldu¤una inan›l›yor.Mavi rengi ile tarih boyunca ilgioda¤› olan safir, krallar taraf›ndankötülükleri uzaklaflt›rmak,hilekarl›klar› sezinlemek, büyülerekarfl› koymak için kullan›ld›.Do¤ruluk ve dürüstlü¤ün simgesiolan safirin, tafl›y›c›lar›n› masumk›ld›¤› düflüncesi öylesineyayg›nd› ki, Papa 3. Innocent,12. yy’da tüm piskoposlara safiryüzük takmalar›n› emretti.Firuze olarak da bilinen turkuvaztafl›, tarih boyunca Türkler taraf›ndankoruyucu olarak kullan›ld›¤›için “Türk tafl›” olarak adland›r›l›r.Turkuvaz, eski türk kavimleritaraf›ndan atlar› ve hayvanlar›korumak, Aztekler taraf›ndan dasavafl gücünü artt›rmak içinkullan›ld›.Kristal yap›s› ile kuvars›n, zihinselduyarl›l›klar› artt›rd›¤›na inan›ld›.Bu nedenle kuvars, kahinler vebüyücüler taraf›ndan kullan›ld›.Güç kayb›na karfl› insan› korudu¤unainan›lan kuvars, çeflitliinançlar›n ayinlerinin vazgeçilmezsimgelerinden biri oldu.Avustralya’n›n milli tafl› olan opalebaz› kültürler taraf›ndan olumsuzanlamlar yüklendiyse de, bu tafl›nkötü duygular› emdi¤ine, depresyonakarfl› insan› korudu¤una vebaz› göz hastal›klar›na etkilioldu¤una inan›ld›. Bu nedenleopal, baz› kültürler taraf›ndan“göz tafl›” olarak adland›r›ld›.Kimilerine göre, M›s›r’da koruyucutanr›ça ‹sis’in kan›n› tafl›yordu.Hristiyanl›kla birlikte yay›lanefsaneye göre ise, ‹sa’n›n çarm›hagerildi¤inde Romal› askerlerinm›zraklar›n›n uçlar›ndan s›çrayankanlar, etraftaki yeflil kayalaras›çram›fl, böylece koyu yeflilüzerinde k›rm›z› lekeler tafl›yankantafl› oluflmufltu. Önemli dinisimgelerden biri olan kantafl›, eskitoplumlarda ölüleri korumas› içinmezarlara yerlefltirilirdi.Günümüzde de kutsal say›lan butafl›n baz› dolafl›m bozukluklar›naiyi geldi¤i, kanamalar›durdurdu¤una inan›l›yor.Lacivert renginden dolay› göklerinsembolü olarak kabul edilenlapisin kullan›c›lar›n› her türlüzarardan, üzüntü ve kederdenkorudu¤una inan›l›rd›. Firavunlar›nölümsüzlü¤ünün bir simgesiolarak lapis, M›s›r FiravunuTutankamon’un mezar›n› süsledi.K›rm›z›-turuncu renkli akik de eskiM›s›r’da gözde koruyucu tafllararas›nda yer ald›. M›s›r’da kalpbiçiminde oyularak tafl›nan akiktafl›, islam ülkelerinde de üzerineayetlerin yaz›ld›¤› de¤erli tafllardanoldu.Çin inan›fl›na göre, yeflim, büyükbir ejderin yeryüzüne boflaltt›¤›tohumlar›n donmas›yla olufltu.Çin’de yeflim tafl› en de¤erlitafllardan biri kabul edilir. Çin’de,flans ve zenginlik getirece¤ineinan›lan yeflim tafl›ndan birçokhayvan figürü oyuldu. Halen Çinliifl adamlar›n›n en önemli u¤urlar›aras›nda yer alan yeflim, farkl›kültürlerde baz› kumarbazlar ve atyar›flç›lar› taraf›ndan flansgetirmesi için kullan›l›yor.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010• 23

“MESLEK YASASINDANKAYNAKLANAN SORUNLAR VAR”Samsun SMMM Odas›Baflkan› Ahmet Hayval›,meslek mensuplar›n›n tahsilat,haks›z rekabet veangarya sorunlar›n›nMeslek yasas›ndakiboflluklar nedeniylebüyüyerek sürdü¤ünüsöyledi.Muhasebe mesle¤iningelece¤in ilk on mesle¤iaras›nda say›ld›¤›n›belirten Hayval›,“Mesle¤imizin gelecektedaha etkin ve sayg›n biryere gelebilmesi, süreklikendini gelifltiren, meslekiçi e¤itimleri önemseyen,bilgisini meslektafllar› ilepaylaflan, etik kurallarasayg›l› meslektafllar›nyetifltirilmesine ba¤l›d›r”dedi.Samsun SMMM Odas› olarakkuruluflunuzdan bu yanakarfl›laflt›¤›n›z temel sorunlarnelerdi? Bu sorunlar› aflmay›nas›l baflard›n›z?Samsun SMMMO’n›n kuruluflundanitibaren en temel sorunlar›,meslek örgütümüzün genelineait sorunlardan ayr› düflünülemez.Bu sorunun bafl›nda da ba¤›ms›zl›ksorunu gelmektedir.1990 tarihinde yürürlü¤e girmiflolan 3568 say›l› Yasa, meslekcamiam›z›n 57 y›ll›k beklentisinecevap veriyor muydu? Bana göreas›l sorun burada. Hat›rlanaca¤›üzere camiam›zda hemen hemenherkesin ortak görüflü “En kötüyasa, yasas›zl›ktan iyidir.” mant›¤›çerçevesinde birleflmekteydi.Beklenen olmad›. Yani göç yoldadüzelmedi. K›saca yasadan kaynaklanansorunlar ilk s›ray› ald›.Bu anlamda sorunlar›m›z› k›sabafll›klarla s›ralayacak olursak;3568 say›l› Yasa ile örgüt MaliyeBakanl›¤›’n›n egemenli¤ineb›rak›lm›flt›r. Özerk bir meslekörgütü olamay›fl›n ve geçen 20y›ll›k zaman sürecinde düzelmeyolunda herhangi bir ad›m at›-lamay›fl›n›n s›k›nt›lar› artarakdevam etmektedir. Bitmek tükenmekbilmeyen angaryalar, tahsilatsorunu ve elbette haks›z rekabetolgusu yasadan kaynaklanansorunlar olarak süregelmektedir.Mesle¤in 20 y›l›nda,Samsun SMMM Odas› olaraküye profilinizde ne gibide¤ifliklikler oldu?Mesle¤in 20. y›l›nda SamsunSMMMO üye profilinde meslekie¤itimi ön planda tutan, meslekidayan›flmay› ve birlikteli¤i esasalan göreceli bir de¤iflim sözkonusu olmufltur. SamsunSMMMO üye say›s› 20 y›lda dörtkat artarken han›m üyelerimizinsay›s›ndaki art›fl yedi kat civar›ndad›r.Kuflkusuz bu ilgi mesle¤imizeolan ilginin aç›k bir göstergesidir.Mesleki örgütlenmenin ilky›llar›nda kimi yerlerde “Çantac›”olarak tan›mlanan, kaçak ve korsançal›flan kiflilerle mücadelemizolumlu sonuç vermifltir. Bugünlerdeart›k ruhsat›n› kiralamakta olanbirkaç kiflinin d›fl›nda bu anlamdasorunu asgariye indirilebilmifl bulunuyoruz.Odaya kay›tl› üyelerintoplam›na bak›ld›¤›nda, genç üyesay›s› ekseriyeti oluflturmaktad›r.Bölgenizde kad›nlar›n mesle¤eilgi ve kat›l›m› nas›l bir geliflmegösterdi?Üye profilindeki de¤ifliklikten sözederken belirtmifl oldu¤um gibi,1990 y›l› bafl›nda Samsun24 • ODALARIMIZOCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

SMMMO tescil ifllemlerini tamamlarkentoplam 275 üye içinde say›-lar› 12 gibi çok düflük denilebilecekbir oranda olan bayan üyelerimizinzaman diliminde gerekülke genelinde mesle¤in kazand›¤›ivme gerekse odam›z›n yereldekiola¤anüstü çabalar› veetkinlikleri sonucunda ilgiyi art›rm›flt›r.Bugün odam›za kay›tl›bayan üye say›s› 129’dur.Etik önemliBölgenizde meslektafllar›nkarfl›laflt›¤› en önemli sorunlarnelerdir? Bu sorunlar› nas›laflmay› planl›yorsunuz?Bölgemizde meslektafllar›m›z›nkarfl›laflt›¤› sorunlar› di¤er bölgelerdekimeslek mensuplar›m›z›nkarfl›laflt›klar› sorunlardan çokfarkl› bir yere koyman›n do¤ruolmayaca¤›n› düflünüyorum.TÜRMOB’ un gelifltirmekte oldu¤uyöntemlerin d›fl›nda biz oda yönetimiolarak; mesleki dayan›flman›ngeliflmesini sürekli teflvik eden biryaklafl›m içindeyiz. Yaflanan sorunlar›nmeslektafllar›n birbirlerinegösterecekleri sayg› ve dayan›flmayaparalel olarak çözümününde ayn› oranda kolaylaflaca¤›nainan›yoruz. Bu ba¤lamda mesleketi¤inin de tüm meslektafllar›m›zakazand›r›lmas› önemli bir rol oynayacakt›r.fiubat ay› içinde etik vehaks›z rekabet kongrelerimiz yap›ld›.Çok önemli bildiriler sunuldu.Meslek mensuplar›n›n müflteride¤iflimlerinde önceki meslektafl›n›haberdar etmesini, öncekimeslek mensubunun varsa hak vealacaklar›n›n güvenceye al›nmas›n›tüm üyelerimize tavsiye ediyorve uygulanmas›n› ifller k›lmak içingözetim yap›yoruz.Dayanışma gerekliBölgenizde ekonomik ve ticarihayat›n geliflimini de¤erlendirirmisiniz? Bu durum, ekonomikiflleyifl ile yak›ndan ilgilimeslektafllar› nas›l etkiliyor?Meslektafllar›n karfl›laflt›¤›sorunlar›n çözümlenebilmesiiçin ne gibi önlemler ald›n›z?Bu konuda ne gibi çal›flmalaryap›yorsunuz?Samsun her geçen gün ticaretmerkezi olma hüviyetini kaybetmifltir.Sanayi tesisi anlam›ndabak›ld›¤›nda say›lar› çok fazlaolmasa da ulusal marka olmayolunda mücadele edenfirmalar›m›z mevcuttur. Meslekmensuplar› ekonomik ve ticarihayat›n deyim yerinde ise tammerkezinde bulunmaktad›r.Ekonomik kriz ile birlikte çoksay›da meslek mensubununhizmet verdi¤i firmalar›n birbölümü ticari hayat›na sonvermek durumunda kalm›fl,küçümsenmeyecek bir k›sm› das›k›nt› ile faaliyetine devamedebilme mücadelesi vermeyedevam etmektedir.Bu süreci mümkün oldu¤unca azhasarla geçebilmenin yolunun,üst düzey bir mesleki dayan›flmadangeçti¤ine inan›yoruz. Malikonulardaki sorunlar›n› aflabilmelerianlam›nda meslek mensuplar›m›zayönelik finans deste¤iveren kurulufllar hakk›nda bilgilendirmeleryapmaktay›z.Mesle¤in gelecekte daha etkinve sayg›n hale gelebilmesi içingenelde ve özel olarak bölgenizdeneler yapmak gerekir?Mesle¤imiz gelecek yüz y›l›n ilkon mesle¤i aras›nda gösterilmektedir.Mesle¤imizin gelecektedaha etkin ve sayg›n bir yeregelebilmesinin de temelinde;öncelikle sürekli kendini gelifltiren,meslek içi e¤itimleri önemseyen,bilgisini meslektafllar›yla paylaflan,mesleki etik kurallar›na sayg›l›meslek mensuplar› yetifltirmekyatmaktad›r. Özellikle 5786 say›l›yasa ile mesleki staj süresinin üçy›la ç›kar›lmas› ve art›k mesle¤een az lisans seviyesinde e¤itimgören adaylar›n girebilecekolmas›, süreç içinde beklenenmesleki kalitenin gerçekleflmesineönemli katk› sa¤layacakt›r.Mesle¤i daha etkili bir konumagetirmek için, sürekli e¤itimçal›flmalar› düzenliyoruz. Mesleketi¤i, dayan›flma ve sayg› konusunusürekli gündemde tutuyoruz.Bir sivil toplum örgütü olaraktoplumsal sorumlulukçerçevesinde yürüttü¤ünüz projelervar m›? Varsa nelerdir?Toplumsal sorumlulukçerçevesinde geçmiflte AvrupaBirli¤i kaynakl› Yard›mc›Muhasebe Eleman› Yetifltirmekursu projemiz olmufltur. Bu projekendi s›n›f›ndaki ilk proje olup;son derece baflar›l› bir uygulamadönemi gerçekleflmifl ve kursutamamlayan tüm kat›l›mc›larrahatl›kla ifl bulabilmifllerdir.Yine odam›z e¤itim komisyonue¤itmenleri vas›tas›yla meslekmensuplar›m›z›n yard›mc› elemanlar›nave iflsiz gençlerimizeyönelik ön muhasebe eleman›yetifltirme kurslar›m›z her y›ltekrarlanmaktad›r. Böylece hemmeslek mensuplar›m›z›n hem defirmalar›m›z›n ihtiyac› olan elemanlaryetifltirilmekte, hem degençlerimizin daha kolay ifl bulabilmesiimkan› sa¤lanmaktad›r.Çorum, Tokat, Amasya Odalar›ylaKad›n ‹stihdam›n›n DesteklenmesiHibe Program› kapsam›nda ortakbir proje haz›rlanm›fl olup birincide¤erlendirme aflamas›n› geçmiflbulunmaktad›r. Bu projenin kabuledilerek uygulanmas› durumundatoplam 400 iflsiz kad›na yard›mc›muhasebe eleman› e¤itimi vermeflans› do¤acakt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010ODALARIMIZ • 25

Müzik KutusuSemiha YALILIANADOLU’NUNKAYIP fiARKILARINezih Ünen, Kalan MüzikNezih Ünen’in yedi y›ld›r yap›m›süren “Anadolu'nun Kay›p fiark›lar›”filminin soundtrack CD’si film vizyonagirmeden önce Kalan Müzik etiketiylemüzik marketlerde. “Yüzy›ll›k sessizliksona eriyor!..” slogan›yla 12 Mart’tagösterime girecek olan film, çeflitlifestivallerde izleyenlerin dilindendüflmüyor...Film gibi, albümün temel özelli¤i,Anadolu'nun ücra noktalar›nda provas›zve canl› kaydedilen otantik ses vegörüntülerin evrensel sound’larladüzenlenmifl olmas›. Anadolu’nunfarkl› kültürlerinden insanlar, kaybolmuflflark›lar›n› özgün haliyle söylerken,Nezih Ünen ve arkadafllar›onlara albümde efllik ediyor..Bu performans› ayn› flekilde sahneyede tafl›yan Nezih Ünen, “Anadolu’nunKay›p fiark›lar›”n›n gösteriminin yap›ld›¤›Selanik, Cannes ve Berlin’de debüyük ilgi gören konserler vermiflti.Projenin yarat›c›s› olan müzisyenNezih Ünen, filmin de yönetmeni.Konserlerde, projenin müzik direktörlü¤ünüüstlenen Serhat Ersöz ile birliktesahnede yer al›rken, grubundi¤er üyeleri de nefesli çalg›lardaEmre S›nanm›fl, vokalde DevrimKaya, davulda Utku Ünal, gitardaTuncer Tunceli, vurmal›larda CengizErcümer ve bas gitarda CanerÜstünda¤ yer al›yor. KonserlerdeAnadolu’nun kaybolmufl flark›lar›özgün haliyle ekrandan söylenirken,Nezih Ünen ve arkadafllar› canl›olarak onlara efllik ediyor.MUTLULUK KENT‹Gülflen Aybaba, Seyhan MüzikGülflen Aybaba ilk albümü "Mutluluk Kenti" ilemüzik dünyas›na h›zl› bir girifl yap›yor. Çocukluky›llar›ndan itibaren müzikle iç içe olan genç müzisyen,Seyhan Müzik etiketiyle yay›nlanan ilkalbümüyle müzikseverlerle bulufltu. Daha önceleriamatör olarak klasik gitar çalan ve birçok flark›yaimza atan Gülflen Aybaba, müzik direktörlü¤ünüMehmethan Diflbudak'›n üstlendi¤i albümündeki 9flark›s›n›n da sözünü ve bestesini kendisi yapt›. Çal›flman›n ilk video klibi ise"Gidebilirsen Git Durma" isimli flark›ya geldi. D›fl mekan a¤›rl›kl› olarak çekilenbu klip ünlü ayn› zamanda albümün süpervizörlü¤ünü de üstlenen yönetmenKemal Baflbu¤ taraf›ndan 16 mm format›nda çekildi.SEHER YEL‹Fatih Erkoç, Mefa ProdüksiyonUsta müzisyen Fatih Erkoç türküleri yorumlad›¤›yeni albümünü tamamlad›. "Seher Yeli" isimli bualbümde "Esmerim Biçim Biçim", "Divane Afl›k","Kalenin Dibinde", "Çayelinden Öteye", "EvrefleYollar›", "Ah Bir Atafl Ver", "Hey Onbeflli", "AlFadimem" gibi en sevilen türkülerin yan› s›raKaracao¤lan ve Yunus Emre fliirlerine Fatih Erkoç'unbesteledi¤i türküler de yer al›yor. Ayr›ca söz vebestesi yine Fatih Erkoç imzas› tafl›yan "Of Deme Bana" isimli yepyeni bir türkününde yer ald›¤› albüm 15 Ocak'ta müzik marketlerdeki yerini al›yor. Düzenlemelerde"Esmerim Biçim Biçim"de Erkin Aslan'›n di¤er tüm türkülerde ise‹skender Paydafl ve Fatih Erkoç'un imzalar› var. Albümde toplam 24 türkü,‹skender Paydafl'›n haz›rlad›¤› 2 de remix bulunuyor. Kay›tlar› Mefa stüdyolar›ndayap›lan albümde canl› enstrümanlar›n›n tamam›n› Fatih Erkoç icra ederkenkendisine "Esmerim Biçim Biçim" türküsünde gitarda Ant fiimflek efllik etti. Albümünmix ve mastering'i ‹skender Paydafl stüdyolar›nda ‹skender Paydafl taraf›ndanyap›ld›. Foto¤raf çekimleri Beykoz Korusu ve Beyo¤lu'nun farkl› yerlerindeOnur Ercoflkun taraf›ndan gerçeklefltirilen albümün ilk video klibi albüme isminiveren "Seher Yeli" flark›s›na fievki Es ve Onur Erçoflkun yönetmenli¤indeHeybeliada'da çekildi.(DVD) AVRUPA’DA B‹R SULTAN“Abdülaziz Avrupa’da”, TRT, BelgeselFransa ‹mparatoru III. Napolyon, tüm Hristiyan alemi gibiOsmanl› Hristiyanlar› üzerinde de söz sahibi olmas› gerekti¤ineinanmaktad›r ve bunun kendisi için ilahi bir görev oldu-¤unu savunmaktad›r. Bu nedenle “1867 Uluslararas› ParisFuar›” aç›l›fl›n› büyük bir f›rsat olarak de¤erlendirir. BütünAvrupa Hanedan mensuplar›n›n kat›laca¤› aç›l›fl törenineyak›ndan tan›y›p etkilemeyi düflündü¤ü Osmanl› Padiflah› Abdülaziz’i fleref konu¤uolarak davet eder. Osmanl› Padiflah›’n› etkileme yar›fl›n›n d›fl›nda kalmakistemeyen Büyük Britanya ‹mparatoriçesi Victoria, Avusturya ‹mparatoru FranzJoseph ve Prusya Kral› Wilhelm’in davetleri davetleri de pefl pefle Osmanl›Saray›’na ulafl›r. Bu belgeselde, Osmanl› ‹mparatorluk Tarihinde bir padiflah›nilk ve son kez imparatorluk topraklar› d›fl›na yapt›¤› ve 47 gün süren bu önemligezinin öyküsü döneminde imzalanm›fl orijinal görüntüleriyle anlat›l›yor.26 • KÜLTÜR SANATOCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Okuma Koltu¤uSemiha YALILIB‹LG‹ TEMBEL‹NE HAZIRLOPCEVAPLAR - MERAKBÖCE⁄‹N‹N EL K‹TABIBethanne Patrick,John Thompson,National GeographicEn basitdüflüncelerden,dünya çap›ndases getirenbüyük de¤iflimlereuzananyollar ve s›radannesneler,olaylar ve bulufllar›nard›ndayatan muhteflemöyküler…Gündelikyaflam›m›zdadurup da üzerinde hiç düflünmedi¤imizpek çok nesnenin ortaya ç›k›fl› ve aklagelmeyen yönleri üzerine oldukça geniflkapsaml› ve inan›lmaz etkileyici öyküler…National Geographic Bilgi TembelineHaz›rlop Cevaplar’da, az bilinir sorular›,e¤lenceli yaz›lar, renkli illüstrasyonlar,kullan›fll› zaman çizelgeleri ve S›ra D›fl›Bilgiler kutucuklar›yla yan›tl›yor. ‹ç çamafl›r›n›kim icat etti? Peki sandviçi? Ya sporayakka-b›y›? Uzun etkili deodorantlar,par›lt›l› göz farlar› ve hamilelik testleriacaba ilk hangi antik toplumlar›n gündemindeydi?El s›k›flma gelene¤ini neredenedindik? ‹sviçre ordu çak›s›na eklenen ikialet neydi ve hangi ihtiyaca cevap verirdi?Bilgi da¤arc›¤›n›za binlerce ilginç veriekleyecek ve yüzünüze kocaman bir gülücükkonduracak olan bu kitap, insano¤lununmücadele, yaratma, icat ve keflifdürtülerini, ayr›ca yaflamlar›m›za hemdüzen hem de mutluluk getiren gündelikmühendisli¤in ola¤anüstü zenginli¤initüm güzellli¤iyle ortaya koyuyor.KENTLER – ANADOLU’NUN DÖNÜfiÜMÜ,TÜRK‹YE’N‹N GELECE⁄‹Berrin KoyuncuLorasda¤›,E. Fuat Keyman,Do¤an KitapLukas Bärfuss,MetisBir süredir karfl›m›zda, gelece¤i için söz sahibi olmakisteyen bir Anadolu var. Anadolu kentleri, ekonomikdinamizmleriyle, zenginleflen, dünyaya aç›k, modernleflenbir co¤rafya yaratm›fl durumda. Art›k statik,de¤iflime kapal›, geri kalm›fl bir Anadolu’dan de¤il; tamaksine, küreselleflen, kentleflen, “yeni orta s›n›flar”üreten Anadolu’dan söz ediyoruz.? 1990’lardanbafllayarak ivme kazanan bir dönüflüm süreci geçirenAnadolu kentlerinin derinlemesine tahlilini yapanKentler/Anadolu’nun Dönüflümü, Türkiye’nin Gelece¤i,Kayseri’den Çorum’a, Bolu’dan Denizli’ye, fianl›urfa’-dan Eskiflehir’e, Ad›yaman’dan ‹zmir’e aç›lan yelpazede11 kenti mercek alt›na al›yor.? Kitap, hem yenibir “kenti anlama ve yönetme modeli” ortaya koyuyor,hem de “Anadolu’nun dönüflümünün Türkiye’ningelece¤i için ne denli önemli oldu¤unu” gösteriyor.YÜZ GÜNNisan 1994'te Ruanda'da tarihin en büyüksoyk›r›mlar›ndan biri yafland›. ‹ktidardaki Hutular›naç›kça destekledi¤i afl›r›l›kç› Hutu milisleri, yaklafl›kyüz gün içinde büyük ço¤unlu¤unu Tutsilerin ve ›l›ml›Hutular›n oluflturdu¤u toplam sekiz yüz bin kifliyiöldürdü. Baflta Belçika ve Fransa olmak üzereRuanda'yla uzun y›llar aktif olarak "ilgilenmifl" olanBat›l› ülkeler katliama tam anlam›yla seyirci kald›.?‹sviçreli yazar Lukas Bärfuss iflte bu katliam›n, dahaçok da bu suç ortakl›¤›n›n roman›n› yaz›yor YüzGün'de. Her türlü ›rkç›l›k ve adaletsizli¤e tepki göstermeyeçal›flan David, bu hislerle, Ruanda'da otuz y›ld›rfaaliyet gösteren ‹sviçre Kalk›nma ve ‹flbirli¤i Teflkilat›'na kat›larak ülkeninbaflkenti Kigali'ye gelir. Ülkede konuflulan dili bilen kimsenin olmad›¤›Teflkilat mensuplar›n›n mevcut iktidarla aralar›n› iyi tutmaya çal›flarak, etliyesütlüye bulaflmadan sürdürdükleri faaliyetlerin rutinli¤inden k›sa zamandahayal k›r›kl›¤›na u¤rar, Teflkilat'› ve kendi ifllevini sorgulamaya bafllar.Katliam bafllad›¤›nda, gerilimli bir iliflki sürdürdü¤ü Hutu sevgilisi Agathe'aulaflma umuduyla ülkedeki son yabanc›lar›n tahliye edildi¤i uça¤a binmeyireddeder. Ve yaflanan vahfletin hem tan›¤› hem de bilfiil suç orta¤› olur.Anthony Pagden, Ayr›nt›AVRUPA F‹KR‹Avrupa’y› oluflturan devletler ve halklar görünüflte hem uzan ve iyi ifllenmifl bir geçmifl deneyiminehem de oldukça geliflmifl bir kültürel homojenli¤e sahiptirler. Kimlik Avrupa’n›n veAvrupal›’lar›n de¤il, yeni kurulan devletlerin ve kültürlerin sorunu olabilirdi ancak…Uzun y›llar buinançla yaflad›ktan sonar, Avrupa’n›n h›zla yok olan hudutlar› boyunca siyasal, ekonomik ya dakültürel nedenlerle sürekli artan nüfus hareketleri ve yaflanan iki dünya savafl›, Avrupal›lar›n kimliklerinekarfl› duyduklar› özgüveni kökünden sarst›. Bu kitap Antik Yunan’dan yirminci yüzy›lauzanan genifl bir zaman diliminde “Avrupa nedir?” ve “Avrupal› kimdir?” sorular›na yan›t ar›yor vebunu yaparken de politika, hukuk, din, edebiyat, kültür, ekonomi alanlar›na dal›yor. AvrupaBirli¤i’ne dair bu zamana kadar yap›lan çal›flmalar düflünüldü¤ünde, bu kitap kucaklad›¤› tarihdilimiyle konu zenginli¤i bak›m›ndan ve kimlik sorununu tüm ayr›nt›lar›yla irdelemesiyle apayr› biryerde duruyor.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 KÜLTÜR SANAT • 27

VERG‹ HAFTASI KUTLANDIToplumda vergi bilincinin oluflturulmas›gereklili¤inden hareketle her y›l 23-28fiubat tarihleri aras›nda kutlanan VergiHaftas›, bu y›l da Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›ile Ankara Vergi Dairesi Baflkanl›¤›’n›ndüzenledi¤i çeflitli etkinliklerle kutland›.Ankara Vergi Dairesi Baflkan› fiinasiCandan ile baz› yöneticileri, AnkaraSMMM Odas›’n› ziyaret ettiler. AnkaraSMMM Odas› Baflkan› Ali Metin Polatile Yönetim Kurulu üyeleri taraf›ndans›cak bir biçimde karfl›lanan Candan,vergilerin toplanmas›nda mükellef ileidare aras›nda bir köprü görevi üstlenenmeslektafllara teflekkür ettiler.‹L GENEL MECL‹S‹NE Z‹YARETAnkara SMMM Odas› Baflkan› Ali Metin Polat ile Baflkan Yard›mc›s› Ahmet Akbaba, Ankara ‹l Genel Meclisindekimeslek mensuplar›n› ziyaret etti. ‹l Genel Meclisinde çeflitli partilerin temsilcileri olarak görev yapan meslektafllar,Ankara ‹l Genel Meclisi Baflkan› Ahmet Arslano¤lu’nun makam›nda bir araya gelerek, bilgi al›flveriflinde bulundular.Samimi bir havada geçen görüflmeye, Sefa Varl›k, Ebubekir Kipel ve Metin fiahin kat›ld›lar.KAYIPLARIMIZMeslektaşımız Sami AYŞEN ve Halil İbrahim YÜCEER vefat etmiştir.Camiamız yakınları ve dostlarına başsağlığı ve sabır diler.28 •OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Sak›p fiEKERYeminli Mali Müflavir53 SER‹ NOLU KDV S‹RKÜLER‹N‹N DE⁄ERLEND‹R‹LMES‹A- Genel Aç›klamalarG‹B’l›¤›nca 27.01.2010 tarihindeinternet ortam›nda yay›mlananKDVK-53/2010-1 say›l› Katma De-¤er Vergisi Kanunu Sirkülerinde,katma de¤er vergi iade taleplerineiliflkin alt firma kontrollerinin vergidairelerince VEDOP üzerinden manüelolarak yap›ld›¤›, bu durumunuzun zaman ald›¤›, iade ifllemlerininbir k›s›m formalite ve k›rtasiyeciliktenkurtar›lmas› ve iade ifllemlerine h›zkazand›r›lmas›, iade ifllemlerine asgaribir standart kazand›r›lmas› veuygulama birli¤inin sa¤lanmas› amac›ylaGelir ‹daresi Baflkanl›¤›ncahaz›rlanan KDV ‹adesi Risk AnaliziProjesi sayesinde iade ifllemlerininmükelleflerin elektronik ortamdagönderecekleri belgelerin esas al›naraközet bir rapor halinde vergi dairelerininkullan›m›na sunulaca¤›, buuygulamaya Ocak-2010 vergilendirmedöneminden itibaren bafllanaca¤›,katma de¤er vergisi iade talebindebulunan mükelleflerden;- ‹ndirilecek KDV listelerinin,- Yüklenilen KDV listelerinin,- Al›fl faturalar› listelerinin,- Sat›fl faturalar› listelerinin,- Gümrük beyanname liste-lerinin,Elektronik ortamda al›naca¤›, bu belgelerinvergi dairelerine ka¤›t ortam›ndaverilmesine gerek kalmayaca¤›belirtilmifltir. Sirkülerde ayr›ca,söz konusu listelere fatura düzenlemelimitinin alt›nda kalsa dahiher bir belgenin kaydedilece¤i,ayn› mükelleften al›nan belgeleri herbirinin ayr› ayr› gösterilmesi gerekti¤iifade edilmifltir. ‹nternet ortam›ndayay›mlanan liste formatlar›nda al›c› /sat›c›n›n ad› veya ünvan›, vergi kimliknumaras›, faturan›n tarihi ve serive s›ra no, mal ve hizmetin cinsi vemiktar›, faturan›n KDV hariç tutar›,hesaplanan/ödenen KDV tutar›n›ngösterilmesi istenmektedir.B- 53 Nolu Sirküler 84 Nolu GenelTebli¤in Baz› HükümleriniYürürlükten Kald›rmaktad›rBilindi¤i üzere KDV iade ifllemlerininusul ve esaslar› 84 nolu KDV GenelTebli¤inde aç›klanm›fl olup uygulamabu tebli¤deki aç›klamalar do¤rultusundayürütülmektedir. Bu tebli¤demükelleflerden istenilen belgeler aras›nda“Yüklenilen KDV Listesi”ne yerverilmemifl olup, bunun yerine “YüklenilenKDV Tablosu”na yer verilmifltir.84 nolu Tebli¤in 1.1.3.1. nci bölümünde,“ihraç edilen mal›n bünyesinegiren vergi miktar›na iliflkinhesaplamalar› gösteren tabloda,ihraç edilen mal ve hizmet nedeniyleiadesi talep edilen tutar›n hangigirdiler nedeniyle yüklenildi¤i (örne-¤in, mamul mal al›mlar›, ham maddeal›mlar›, yard›mc› malzeme al›mlar›,hizmet al›mlar›, genel gider, amortismanatabi iktisadi k›ymet gibi) ve neflekilde hesapland›¤› gibi unsurlarayer verilir” denilmektedir.‹nternet ortam›nda yay›mlanan Sirkülerinaç›klamas›nda ise ihraç edilenmal›n bünyesine giren mal vemalzemelerin tek tek fatura bilgileriningirilmesi ve yüklenilen KDV’ninfatura veya perakende sat›fl fifli ile irtibatland›r›lmas›istenmektedir.‹malat ve inflaat ifllerinde yüklenilenKDV’nin hesab›nda, yüklenilen katmade¤er vergisi tutar›n›n her bir faturaile irtibatland›r›lmas› hem fiilenhem de teknik olarak mümkün de¤ildir.fiöyle ki; imalat ifllerinde yüzlerce/binlercegirdi kullan›lmakta vebu girdiler stoklardan genel olarakortalama maliyet yöntemi ile çekilmektedir.‹malata sevk edilen mal vemalzemelerin bir k›sm› dönem sonundayar› mamul mal hesab›nda,bir k›sm› mamüller hesab›nda, birk›sm› yurt içi sat›fllar da, bir k›sm› yurtd›fl› sat›fllarda kullan›lm›fl olabilmektedir.Böyle bir durumda binlerce girdininhangi fatura ile ilgili oldu¤ununortaya ç›kar›lmas› imkans›zd›r. Stokmodüllerinde her bir faturan›n ayr›ayr› izlenmesine yönelik bilgisayaryaz›l›m› yapt›r›lmas› teorik olarakmümkün olsa dahi, seri flekilde üretilenbenzer mallar›n stoklarda tektek izlenmesi muhasebeye anormalbir yük ve maliyet getirecektir. Böyleliklevergilendirmede basitlik ve kolayl›kilkesi k›rtasiyecili¤e tercih edilmiflolacakt›r. Vergi idaresi kendiifllerini kolaylaflt›r›rken mükellefin vemeslek mensuplar›n›n ifllerini afl›r› derecedezorlaflt›rmaktad›r. ‹malata verilmeyenveya k›smen imalata verilenbinlerce faturan›n izlenmesinde yaflanacakhatalardan dolay›, pek çokmükellef ve meslek mensubu ilerdevergi kaçakç›s› durumuna düflebilecek;bu durum mükellef-vergi idaresiiliflkilerini olumsuz etkileyecektir.‹malat ve inflaat iflleri ile u¤raflanmükelleflerden talep edilen yüklenilenKDV listesi uygulamas›, VergiUsul Kanununda yer alan maliyetbedeli esas›na da uygun de¤ildir.Birbirine kar›flabilen mallar›n maliyetibilindi¤i üzere “ortalama maliyetbedeli yöntemi” ile hesaplanmaktad›r.Bu yöntem iflletmelere vemuhasebeye kolayl›k sa¤layan biryöntemdir. Söz konusu uygulama ileiflletmeler stoklar›n› “ilk giren ilkç›kar” yöntemi ile yapmaya zorlanmaktad›r.Bilindi¤i gibi son giren ilkç›kar yönteminin uygulanmas› VergiUsul Kanunu’nun 274. Maddesinde5024 say›l› kanunla 1.1.2004 tarihindenitibaren yürürlükten kald›r›lm›flt›r.Kanunda yap›lan bu de¤ifliklik iflletmelerinmaliyet hesaplar›nda buyöntemi uygulayamayaca¤› fleklindeyorumlanmaktad›r. ‹mal edilenemtia maliyeti bafll›kl› 275’nci maddeninson f›kras›nda yer alan “mükelleflerinimal ettikleri emtian›n maliyetbedelini kanun maddesindebelirtilen unsurlar› ihtiva etmek flart›yladiledikleri usulde tayin edebilecekleri”belirtilmekte ise de buradabelirtilen stoklardan yap›lan çekifllerinde¤erlemesinde kullan›lacakstok de¤eleme yöntemi mi,(ortalama, F‹FO, L‹FO v.b.) yoksamaliyet hesaplama yöntemi mi (sipariflmaliyet yöntemi, safha maliyetyöntemi, tam maliyet yöntemi v.b.)aç›k de¤ildir.53 nolu Sirküler ile yap›lan düzenlemebize göre hukuka da uygunde¤ildir. Keza, söz konusu sirkülerile 84 nolu genel tebli¤in bir bö-lümüfiilen yürürlükten kald›r›lm›fl bulunmaktad›r.Oysa, hukuk normlar› hiyerarflisindegenel tebli¤ sirkülerdenBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 29

daha üst bir normdur. Hukuk devletindesirküler ile genel tebli¤ de¤ifltirilemezveya yürürlükten kald›r›-lamaz.C- Yüklenilen ve ‹adesi GerekenKDV Tutar› Nas›lHesaplanmal›d›r?KDV Kanunu’nun 32. maddesinegöre, 11, 13, 14 ve 15. maddeleriuyar›nca vergiden istisna edilmiflbulunan tam istisna kapsam›ndakiifllemler (ihracat ifllemleri, deniz,hava ve demir yolu tafl›ma araç vetesislerin teslimi, transit tafl›mac›l›k,diplomatik istisna kapsam›ndaki ifllemler)ile an›lan Kanun’un 29/2.maddesinde belirtilen Bakanlar KuruluKarar›yla vergi nispeti indirilenmal ve hizmetlere (indirimli orana tabiifllemler) ait indirilmeyen KDV mükelleflereiade edilmektedir.Yüklenilen KDV’nin nas›l hesaplanaca¤›konusunda bugüne kadarpek çok özelge ve genel tebli¤ yay›nland›¤›halde bugüne kadar do¤ruve uygulanabilir bir yöntem ortayakonulamam›flt›r. Maliye Bakanl›¤›,mükelleflerin iade hakk› do¤uranifllemlerle ilgili olarak yüklendikleriKDV’ni “do¤ru olarak hesaplamakzorunda” olduklar›n› belirtmekle birliktedo¤ru olarak hesaplaman›nyöntemini gösterememektedir. Uygulanmas›istenen yöntem maliyetmuhasebesi ilkelerine ayk›r› olup,iadesi istenen katma de¤er vergisitutar›n›n tek tek al›fl belgeleri ile irtibatland›r›lmas›nadayanan yeni yöntemimalat ve inflaat iflletmeleri yönündenkabul edilebilir ve uygulanabilirbir yöntem de¤ildir. Örne¤in, 150m 2 ’nin alt›nda 10 daire infla eden mükellefinbu dairelerden iki adedinisatmas› halinde sat›lan dairelerdekullan›lan tu¤la veya çimentonunhangi faturalara ait oldu¤u do¤ruflekilde tespit edilebilir mi? Her türlümakine imalat›nda veya madencevheri imalat›nda da durum bundanfarkl› de¤ildir.Ne yap›lmal›d›r? Yap›lmas› gerekenfley, öncelikle imalat ve inflaat ifli ileu¤raflan iflletmelerin sa¤l›kl› bir maliyetmuhasebesi sistemi kurmalar›ve maliyet hesaplar›n›n ayl›k olarakyap›lmas›d›r. Önerdi¤imiz bu yöntemdemaliyet tablolar› ile yüklenilenKDV tablosu birbiriyle iliflkilendirilmelidir.Maliyet tablosu do¤ru ise bunaba¤l› yüklenilen KDV tablosu dado¤ru demektir.Ayr›ca, ilk madde ve malzeme, direktiflçilik, genel üretim giderleri, genelyönetim giderleri, pazarlama ve sat›flda¤›t›m giderleri ile sabit k›ymetal›mlar›na iliflkin indirilecek KDV’leriayr› muavin defter hesaplar›ndaizlenmelidirler.“Üretim Maliyetine ‹liflkin YüklenilenKDV Toplam›/ Toplam Üretim Maliyeti”formülü bir birim mamul maliyetiiçin yüklenilen KDV oran›n› verir.Ancak, böyle bir hesaplama yap›labilmesiher ürün için üretim reçetesiveya formülü kullan›lmas›n› gerektirir.Ayr›ca, yukar›da belirtildi¤i gibiüretim maliyetiyle ilgili indirilecekKDV’nin (ilk madde ve malzeme,genel üretim, genel yönetim, pazarlamav.b.) muavin defterde ayr› izlenmesigerekir. Özellikle KDV iadesitalep edecek mükelleflerin muhasebemodülü ile entegre stok modülükullanmalar› mecburi hale getirilmelidir.Muhasebe biliminden ve tekniklerindenuzaklafl›larak listelerle hesaplamayap›lmas› kabul edilemez.‹malat iflletmelerinde genel üretim vedirekt iflçilik giderleri ürün maliyetlerineuygun yöntemlerle (ilk madde vemalzeme maliyeti ölçüsünde veyamisli mallarda üretilen mal miktar›ndav.b.) da¤›t›labilir. ‹ade hakk› do-¤uran ifllemler ile iade hakk› do¤urmayanifllemleri birlikte yapan iflletmeler,ortak genel giderlere ait yüklenilenKDV’nin da¤›t›m›nda has›latölçüsü veya maliyet bedeli ölçüsükullanabilir. Duruma göre misli mallardamal miktar› da bir da¤›t›m ölçüsüolarak dikkate al›nabilir.Pazarlama ve sat›fl giderlerine aityüklenilen KDV’nin iade hakk› do¤uranifllemlere da¤›t›m› nispeten genelyönetim giderlerine göre daha kolayd›r.Pazarlama giderlerinden direktgiderlere ait yüklenilen KDV’nin tamam›(gümrükleme giderleri gibi)iadesi gereken KDV’nin hesab›ndadikkate al›nabilir.‹malat ve inflaat ifllerinde sadeceiade alaca¤›n›n do¤du¤u döneme ait‹ndirilecek KDV Listesi yerine öncekidönemlere ait indirilecek KDV listelerininde elektronik ortamda istenmesimaliyete giren harcamalar›n altfirma fatura kontrollerini sa¤lamakamac›yla vergi idaresine yard›mc›olabilir. Örne¤in, indirimli oran kapsam›ndakonut sat›fllar›na iliflkin iadeifllemlerinde inflaat›n bafllad›¤› tarihteninflaat›n tamamland›¤› tarihekadar al›nan faturalar›n tümünü kapsayacakflekilde, imalat iflletmelerindeise her ay iade talebinde bulunmayanmükelleflerden iadenin talepedildi¤i ay dahil önceki 6 aya ait indirilecekKDV Listelerinin elektronikortamda istenmesi amaca hizmetedebilir.Yukarda yap›lan aç›klama ve de¤erlendirmelerdenanlafl›laca¤› üzere,53 nolu sirküler ile yüklenilenKDV’nin tek tek al›fl belgeleri ile irtibatland›r›lmas›fleklindeki düzenlemeninsadece ticari mal al›m sat›m›yapan mükelleflerde uygulanabilece¤i,imalat ve inflaat ifli yapanmükelleflerde söz konusu yöntemegöre yüklenilen KDV’nin do¤ru flekildehesaplanmas›n›n fiilen mümkünolmad›¤›, defter kay›tlar›ndakimaliyet hesaplar› ile vergi dairesineverilecek yüklenilen KDV listeleriaras›ndaki ba¤lant›n›n kopaca¤›,muhasebe kay›tlar›na göre liste yapmaktagüçlük çeken büyük iflletmelerinKDV iadelerinin yerine getirilmesindegecikmeler olaca¤›, sözkonusu yöntemde defter kay›tlar›n›nde¤il listelerin önem kazanaca¤›,“muhasebe d›fl› liste uygulamas›”n›nhaks›z KDV iadesi yap›lmas›naneden olabilece¤i düflünülmektedir.Keza yüklenilen KDV Listeleri ileiadeye konu mal›n maliyet bedeliaras›nda bir iliflki kurulmam›flt›r. Halihaz›rda tek kontrol noktas› iadetutar›n›n mal›n sat›fl bedelinin%18’ini geçemeyece¤i kriteridir. Bukriter de zarar›n tevsik edilmesihalinde afl›labilmektedir.Öte yandan KDV iade ve mahsupsüresini k›saltmas› halinde alt firmaincelemelerinin elektronik ortamdatek elden yap›lmas› uygulamas›olumlu bir geliflme olarak de¤erlendirilmekgerekir.D- Fatura Düzenleme HaddininAlt›ndaki Belgelerin ListeyeTek Tek Yaz›lmas› Mükelleflereve Muhasebeye A¤›r Bir YükGetirmektedir53 nolu Sirkülerde fatura düzenlemelimitinin alt›nda kalsa dahi her bir belgeninal›fl ve sat›fl faturalar› listelerineve yüklenilen KDV listesineeklenmesi gerekti¤i belirtilmektedir.Oysa 84 nolu KDV Genel Tebli¤inde30 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

VUK’nun 232. Maddesinde yer alanve ilgili y›lda uygulanmakta olanhaddin alt›nda kalan mal veyahizmet al›mlar›n›n listelere tek kalemolarak gösterilebilece¤i belirtilmektedir.Çok küçük mebla¤l› fatura ve perakendesat›fl fifllerinin söz konusulistelere eklenmesi mükellefe vemeslek mensuplar›na afl›r› bir yükgetirmektedir. Küçük mebla¤l› belgelerinlistelenmesi k›rtasiyecili¤i art›-raca¤›ndan bu uygulamadan vazgeçilmeli,fatura düzenleme haddininalt›nda kalan belgelerin toplam›,toplam indirilecek veya hesaplananKDV’nin %10’unu aflt›¤› takdirde listedekiKDV tutar› toplam KDV’nin%90’›na tamamlanmal›d›r. Di¤er birifade ile fatura düzenleme haddininalt›ndaki al›fl ve sat›fl belgeleri toplamtutar›n %10’unu aflmad›kça listeyetek kalem olarak yaz›lmas›yeterli görülmelidir.53 Seri nolu KDV Sirküleri ile ilgiliolarak Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›nca19.02.2010 tarihinde internet ortam›ndabir duyuru yay›nlanm›flt›r. Sözkonusu Duyuruda, “kay›tlar›n› muhasebefiflleri gibi yetkili amirlerinimza ve paraf›n› tafl›yan mazbutvesikalara dayanarak yürüten müesseselerde;yazar kasa ve perakendesat›fl fifllerinin ad› geçen vesikalararac›l›¤›yla yasal kay›tlaraintikal ettirilmesi halinde; her yazarkasa ve perakende sat›fl fiflinin ayr›ayr› indirilecek KDV listesine girilmesiyerine bu belgelerin kaydedildi¤imuhasebe fifline ait bilgilerin girilmesininyeterli oldu¤u, bu takdirdemuhasebe fiflinin indirilecek KDV listesinekaydedilmesi s›ras›nda “Sat›-c›n›n Vergi Kimlik/TC Kimlik Numaras›”sütununa “3333333333” fleklindegirifl yap›lmas› gerekti¤i, bu imkândansadece muhasebe fifline kay›tl›yazar kasa veya perakendesat›fl fiflleri için yararlan›lmas› gerekti¤i,bu flekilde listeye girifli yap›-labilecek muhasebe fifllerine kay›tl›belgelerin toplam KDV’sinin, indirilecekKDV listesinin toplam KDV tutar›n›n% 5’ini aflamayaca¤›, muhasebefifline kay›tl› olmayan yazar kasaveya perakende sat›fl fiflleri ilemuhasebe fifline kay›tl› olsa dahi herbir faturan›n had s›n›r› gözetilmeksizinayr› ayr› girilmesi gerekti¤i”belirtilerek perakende sat›fl fifli veyazar kasa fifllerinin indirilecek KDVListesine tek tek yaz›lmas›na gerekbulunmad›¤› belirtilmifl, ayn› kolayl›-¤›n yüklenilen KDV Listelerinin düzenlenmesindede geçerli oldu¤ubelirtilmifltir.Söz konusu duyuruda, muhasebe fiflinedayal› liste haz›rlanmas›ndaperakende sat›fl fifli ile sat›n al›nanmal ve hizmetin miktar ve türününlistelerde belirtilip belirtilmeyece¤i,birden fazla perakende sat›fl fiflininayn› muhasebe fifli içinde yer ald›¤›durumlarda farkl› KDV oranlar› nedeniylematrah tutar› ile KDV tutar› aras›ndaanlaml› bir oran ortaya ç›kmad›¤›takdirde ne flekilde hareketedilece¤i konusunda da bir aç›klamayayer verilmemifltir. Ayr›ca, yüklenilenKDV hesab›nda pay verilmesihalinde söz konusu fifllere aitKDV’nin ne flekilde yer alaca¤› belirtilmemifltir.E- Sonuç ve Öneri53 nolu Sirküler ile uygulamaya konulanyeni KDV iade sistemi o kadardetayland›r›lm›flt›r ki, örne¤in 1 TLtutar›nda mal satan bir firmaya aitfatura seri numaras›n›n ilgili vergidairesince zaman›nda VEDOP Sisteminegirilmemesi veya hatal› girilmesihalinde ihracatç›n›n iade almas›tehlikeye girebilecektir. Alt firmataramalar›nda 3’ncü veya 5’ncialt derecedeki bir firman›n yapaca¤›bir vergi kimlik numaras› girifl hatas›iade alacak firman›n günlerce beklemesisonucunu do¤urabilmektedir.Sistem orman› görmek yerine a¤açlar›nyapraklar›yla u¤rafl›r hale getirilmifltir.Di¤er bir konu da ayn› aya(döneme) ait olmakla birlikte ihracataait gümrük beyannamesinin tesciltarihinden sonraki tarihleri tafl›yanal›fl faturalar›n›n sistem taraf›ndaniade hesab›nda dikkate al›nmamas›,iade hesab›n› ve sürecini içindenç›k›lmaz bir hale getirmektedir. Örne¤inOcak ay›nda imal edilen birmal›n 25 Ocak 2010 tarihli ihracatbeyannamesi ile ihraç edilmesi durumundakural olarak ve gelenekselolarak ay sonlar› itibariyle düzenlenenelektrik, telefon, su, dan›flmanl›kgibi harcamalara ait ödenen KDV’lersistem taraf›ndan iadesi gerekenKDV’nin hesab›nda dikkate al›nmamaktad›r.Ayn› flekilde VUK gere¤iirsaliye ile fatura düzenleme tarihiaras›ndaki 7 günlük süre de fiilenifllemez hale gelmektedir. Bir anlamdasirküler ile kanun hükmü ifllemezhale gelmifltir. Ayn› flekilde öncekiy›llarda aktiflefltirilen ve devredenKDV tutar› içerisinde yer alan AT‹KKDV paylar›n›n iade hakk› do¤uraniflleme pay verilmesi durumunda sözkonusu KDV’nin hangi fatura veya faturalaraait oldu¤u istenmektedir.Birkaç y›l süren bir fabrika yat›r›m›ndanihracata düflen KDV’nin hesab›imkans›z hale gelmektedir.Uygulamaya konulmak istenen yenisistemin baz› aksakl›klara ra¤mensadece baflkalar›ndan sat›n ald›¤›mal› do¤rudan ihraç eden firmalar ileihraç kay›tl› mal satan firmalar taraf›ndankullan›lmas› mümkün görünmektedir.Birebir al›fl belgesine dayanansöz konusu sistemin imalatç›-ihracatç›larda ve indirimli oranatabi ifllem yapan inflaat ifllerindeuygulanmas› fiilen imkans›z oldu-¤undan derhal vazgeçilmeli, imalatve inflaat ifllerinde yüklenilenKDV’nin hesab›nda maliyet esasl›yönteme geçilmelidir. Söz konusuuygulama baflta ihracatç› firmalarolmak üzere iade talep eden bütünmükellefleri olumsuz etkileyecek veKDV iadesi alma süreci daha da uzayacakt›r.Bu uygulama imalatç›-ihracatç›firmalar›n ayr› pazarlama firmas›kurmas› ve iade hakk› do¤uranifllemlerin bu firmalar üzerindenyap›lmas› sonucunu do¤uracakt›r.Böyle bir durum KOB‹ düzeyindekifirma maliyetlerini gereksizyere art›racakt›r. Mevcut sisteminsadece alt firma kontrolleri ile s›n›rl›tutulmas› halinde, sahte belge düzenlemeve kullanmaya iliflkin suçlar›nve buna ba¤l› vergi kay›plar›n›nönlenmesinde etkili olabilece¤i düflünülmektedir.Yeni sistem KDV iadesinden kaynaklananyap›sal sorunlar›n sorumlusuolarak mükellefleri ve mali müflavirlerigörmektedir. Sistem, iadealma süreci ne kadar zorlaflt›r›l›rsahaks›z iade talebinin de o kadar azalaca¤›varsay›m›na dayanmaktad›r.KDV iade ifllemlerini afl›r› flekildezorlaflt›ran ve k›rtasiyecili¤e bo¤an(belge tutar›nda alt s›n›r öngörülmemesiv.b.), yeni sistemin, krizle bo¤uflanreal ekonomiye yapabilece¤iolumsuz etkileri dikkate al›nmam›flt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 31

Fethi AYGÜNEskiflehir V.D. Baflkan›2009 TAKV‹M YILI ÜCRET GEL‹RLER‹NDE VERG‹LEMEI- G‹R‹fi:193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu’nun(GVK) 61.maddesine göre ücret,iflverene tabi ve belirli bir iflyerineba¤l› olarak çal›flanlara hizmet karfl›l›¤›verilen para ve ay›nlar (hizmetkarfl›l›¤›n›n mal olarak verilmesi)ile sa¤lanan ve para ile temsiledilebilen menfaatlerdir. (konut,araç sa¤lanmas› vb.) Gerçek kiflilerinbir takvim y›l› içinde elde etmiflolduklar› ücret gelirleri gelirvergisine tabidir. Ücret bedenselya da zihinsel bir emek karfl›l›¤›ndaiflverenden elde edilen has›lay›ifade eder. Bu has›la para fleklindeolabilece¤i gibi ayni (hizmet karfl›l›-¤›n›n mal olarak verilmesi) veyapara ile temsil edilebilen menfaatfleklinde de olabilir. Ücretin ödenek,tazminat, kasa tazminat›, malisorumluluk tazminat›, tahsisat,zam, avans, aidat, huzur hakk›,prim, ikramiye, gider karfl›l›¤› veyabaflka adlar alt›nda ödenmifl olmas›veya bir ortakl›k iliflkisi niteli¤indeolmamak flart› ile kazanc›n bellibir yüzdesi fleklinde tayin edilmiflbulunmas› bile ücretin niteli¤inide¤ifltirmez.II- ÜCRET GEL‹RLER‹NDEVERG‹LEME:A- Ücret Kapsam›nda Yer AlanGelirler:GVK’n›n 61.maddesinde ücretintan›m› yap›ld›ktan sonra; ücretinödenek, tazminat, kasa tazminat›(Mali sorumluluk tazminat›), tahsisat,zam, avans, aidat, huzurhakk›, prim, ikramiye, gider karfl›-l›¤› veya baflka adlar alt›nda ödenmiflolmas› veya bir ortakl›k münasebetiniteli¤inde olmamak flart› ilekazanc›n belli bir yüzdesi fleklindetayin edilmifl bulunmas› onun mahiyetinide¤ifltirmez.” hükmündensonra afla¤›da yaz›l› ödemelerin deücret say›laca¤› hüküm alt›naal›nm›flt›r:- Kanunla kurulan emeklisand›klar› ile 506 say›l› SosyalSigortalar Kanununun geçici20. maddesinde belirtilenbankalar, sigorta ve reasüransflirketleri, ticaret odalar›, sanayiodalar›, borsalar veya bunlar›nteflkil ettikleri birliklerin personellerininmalullük, yafll›l›k veölümlerinde yard›m yapmaküzere kurulan sand›klardanödenen ve en yüksek devletmemuruna ödenen tutar› aflmayank›s›m istisna kapsam›ndaolup bunlar›n d›fl›ndakalan emeklilik, maluliyet,dul ve yetim ayl›klar›,- Daha önce yap›lm›fl veya gelecekteyap›lacak hizmetlerkarfl›l›¤›nda verilen para veay›nlarla sa¤lanan menfaatler,- TBMM, ‹l Genel Meclisi veBelediye Meclisi üyeleri ileÖzel kanunlar›na veya ‹darikararlara göre kurulan daimiveya geçici bütün komisyonlar›nüyelerine ve yukar›dasay›lanlara benzer di¤er kiflilerebu s›fatlar› dolay›s›ylaödenen veya sa¤lanan para,ay›n ve menfaatler,- Yönetim ve denetim kurullar›baflkan› ve üyeleriyle, tasfiyememurlar›na bu s›fatlar› dolay›s›ylaödenen veya sa¤lananpara, ay›n ve menfaatler,- Bilirkiflilere, resmi arabuluculara,eksperlere, spor hakemlerineve her türlü yar›flma jürisiüyelerine ödenen veya sa¤lananpara, ay›n ve menfaatler,- Sporculara transfer ücreti veyasair adlarla yap›lan ödemelerve sa¤lanan menfaatler.B- Ücretin Unsurlar›:GVK aç›s›ndan bir ödemenin ücretolarak m› yoksa baflka bir gelirunsuru olarak m› vergilendirilmesigerekti¤i afla¤›da say›lan üç unsuragöre tespit edilecektir. Bu üçunsur birlikte varsa elde edilengelir ücret olacak, aksi takdirde ücrettensöz etmek mümkün olmayacakt›r.Ücret gelirini meydana getirenüç unsur bulunmaktad›r:1- Bir ‹flverene Tabi Olma:Herhangi bir ödemenin ücret olarakkabul edilebilmesi için gerekliolan ilk unsur çal›flan›n iflverenetabi olmas›d›r. ‹flveren, hizmet erbab›n›ifle alan, emir ve talimatlar›dahilinde çal›flt›ran gerçek ve tüzelkiflilerdir. Çal›flan›n iflverene ba¤l›l›¤›fiili olabilece¤i gibi kanun,tüzük, yönetmelik veya sözleflmelerlede saptanm›fl olabilmektedir.2- Belli Bir ‹fl Yerine Ba¤l› Olma:‹fl yeri ticari, s›nai, zirai ve meslekibir faaliyetin yürütülmesi için tahsisedilen veya bu faaliyetlerde kullan›lanyerlerdir. Bu yerlere ba¤l›l›khukuki anlamda bir ba¤l›l›kt›r. Hizmetinmutlaka fiilen iflyerinde yap›lmas›zorunlu de¤ildir.3- Hizmetin Karfl›l›¤› Olarak BirÖdemenin Yap›lmas›:Ödeme bir hizmet karfl›l›¤› de¤ilseücret say›lmas›na imkan yoktur.Hizmet karfl›l›¤› olarak yap›lanödeme, nakit (haftal›k, ayl›k vb.),ay›n (hizmet karfl›l›¤›n›n mal olarakverilmesi) veya para ile temsil edilebilenmenfaatler (konut, araç sa¤lanmas›gibi) fleklinde olabilir.C- Ücretin Tespit fiekli:Vergilendirme ve tespit flekli bak›-m›ndan ücretler iki k›sma ayr›lm›flt›r.Bunlar gerçek ücretler ve di¤erücretler fleklinde belirlenmektedir.Bu iki ücret türünün tespit fleklineafla¤›da yer verilmifltir.a- Gerçek Ücretler:Ücretin vergilendirilmesinde prensipolarak gerçek usul kabul edilmifltir.Vergi, gelirin gerçek ve safimiktar› üzerinden al›nmaktad›r.aa- Gerçek Ücretin Safi Tutar›n›nTespiti:Ücretin safi tutar›, iflveren taraf›ndanverilen para ve ay›nlarla sa¤lananyararlar toplam›ndan (yaniücretin gayrisafi tutar›ndan) baz›32 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

indirimlerin yap›lmas›ndan sonrakalan miktard›r. Bu indirimler flunlard›r:- Emekli aidat› ve sosyal sigortaprimleri,- Sosyal güvenlik desteklemeprimi,- OYAK ve benzeri kamu kurumlar›ncayap›lan yasal kesintiler,- fiah›s sigorta primleri,- Bireysel emeklilik katk› paylar›,- Sendikalara ödenen aidatlar,- Sakatl›k indirimi.Afla¤›da yukar›da say›lan indirimlereyer verilmifltir:aaa- Emekli Aidat› ve SosyalSigorta Primleri:Kanunla kurulan emekli sand›klar›ile 506 say›l› Sosyal Sigortalar Kanununungeçici 20.maddesindebelirtilen bankalar, sigorta ve reasüransflirketleri, ticaret odalar›,sanayi odalar›, borsalar veya bunlar›nteflkil ettikleri birliklerin personellerininmalullük, yafll›l›k veölümlerinde yard›m yapmak üzerekurulan sand›klara ödenen aidat veprimler ücretin gayrisafi tutar›ndanindirilebilir.Emeklilik aidat› ve sosyal sigortaprimlerinin gider olarak indirilmesi,yasal olarak kabul edilmifl bulunankurumlara, yasalar›nda öngörülenflekilde ücretten kesilmek suretiyleödenen borçlanma aidat ve primlerininmiktar›na ve oran›na bak›lmaks›z›n,kesildi¤i aya ait gelir vergisimatrah›n›n tespitinde giderolarak dikkate al›nmaktad›r.Aidat toptan ödenmifl ise, ödenentutara ulafl›ncaya dek bu miktar›nücretlerin vergiye tabi tutar›ndanindirilmesi gerekmektedir.Ücretlerin gerçek ve safi tutar›n›nhesab›nda gider olarak indirilmeksuretiyle vergi d›fl› b›rak›lm›fl olanaidat ve primlerini, türlü nedenlerlegeri alan ve kendilerine toptanödeme yap›lanlar›n, yeniden ifltirakçidurumuna girmeleri nedeniyleilgili kuruma peflin ya da borçlanmasuretiyle iade ettikleri aidat veprimlerin tekrar gider olarak indirilmesimümkün de¤ildir.aab- Sosyal Güvenlik DesteklemePrimi:4447 say›l› kanuna göre 1/4’ü iflçitaraf›ndan 3/4’ü ise iflverencekarfl›lanan ve brüt ücret üzerinden% 30 oran›nda hesaplanan iflçidenkesilen sosyal güvenlik desteklemeprimi de ücretin gerçek safitutar›n›n hesaplanmas› s›ras›ndaindirim unsuru olarak dikkate al›nabilecektir.aac- fiah›s Sigorta Primleri veBireysel Emeklilik Katk› Paylar›:Sigortan›n ve emeklilik sözleflmesininTürkiye’de kain ve merkeziTürkiye’de bulunan bir sigorta veyaemeklilik flirketi nezdinde akdedilmiflolmas› flart›yla; ücretlinin flahs›na,efline ve küçük çocuklar›naait hayat, ölüm, kaza, hastal›k,sakatl›k, iflsizlik, anal›k, do¤um vetahsil gibi flah›s sigorta poliçeleriiçin hizmet erbab› taraf›ndan ödenenprimler ile bireysel emekliliksistemine ödenen katk› paylar›,ücretin gerçek safi tutar›n›n tespitindeindirim konusu yap›labilecektir.‹ndirim konusu yap›lacak bireyselemeklilik sistemine ödenen katk›paylar› ödendi¤i ayda elde edilenücretin % 10’unu (bireysel emekliliksistemi d›fl›ndaki flah›s sigortapoliçeleri için ödenen primlerde,ödendi¤i ayda elde edilen ücretin% 5’ini) ve y›ll›k olarak asgari ücretiny›ll›k tutar›n› aflamaz.aad- ‹flçi Sendikalar›na ÖdenenAidatlar:‹flçi sendikalar›na ödenen aidatlar,aidat›n ödendi¤inin sendika taraf›ndanverilecek bir makbuzla belgelendirilmesikayd›yla, vergi matrah›n›ntayininde gayrisafi ücrettutar›ndan indirilebilecektir.Sendika aidat› iflverenler taraf›ndanücretlerden kesilmek suretiyleödenmekte ise, bu flekilde ödenenaidat›n ücret bordrosunda gösterilmesidurumunda, makbuz aranmaks›z›n,ücretin gayrisafi tutar›ndanindirilmesi de mümkündür.Di¤er taraftan, 4688 say›l› KamuGörevlileri Sendikalar› Kanunu hükümleriuyar›nca kamu görevlilerisendikas›na üye olup, kendisindensendika taraf›ndan belirlenen tutarkadar kesilen sendika aidat›n›nücretin safi tutar›n›n tespitindematrahtan indirim konusu yap›lmas›mümkün bulunmaktad›r.aae- Sakatl›k ‹ndirimi:Sakatl›k indirimi alan›na, GVK’n›n89.maddesinin 3 numaral› bendiuyar›nca indirim konusu yap›lacaksakatl›k indirimi tutar› yaz›lacakt›r.GVK’na göre çal›flma gücününasgari % 80’ini kaybetmifl bulunanhizmet erbab› birinci derece sakat,asgari % 60’›n› kaybetmifl bulunanhizmet erbab› ikinci derece sakat,asgari % 40’›n› kaybetmifl bulunanhizmet erbab› ise üçüncü derecesakat say›l›r ve elde ettikleri ücretgelirlerinden afla¤›da belirtilenayl›k sakatl›k indirimi tutarlar›düflülür.GVK’n›n 31.maddesinde yer alanve 2009 y›l› için uygulanan ayl›kindirim tutarlar›; birinci derecesakatlar için 670 TL, ikinci derecesakatlar için 330 TL ve üçüncüderece sakatlar için 160 TL’dir.Ayr›ca GVK’na göre ücret gelirleriniy›ll›k beyanname ile beyan edenve bakmakla yükümlü oldu¤u özürlükifli bulunan hizmet erbab› dasakatl›k indiriminden yararlanabilecektir.Ücretin gerçek ve safi tutarlar›n›ntespitinde gelir vergisi gibikiflisel vergiler ve ücret dolay›s›ylaödenen damga vergisi gibi ücretleilgili vergilerin, ücretin gayrisafitutar›ndan indirilmesi mümkün bulunmamaktad›r.aaf- Vergilemede Asgari Geçim‹ndirimi (AG‹):GVK’n›n 32.maddesine göre, ücretingerçek usûlde vergilendirilmesindeasgarî geçim indirimi uygulan›r.Asgari geçim indirimi uygulamas›hakk›nda 265 Seri No’luGelir Vergisi Genel Tebli¤i 1ile düzenlemeleryap›lm›flt›r. Buna göre,asgari geçim indirimi, ücretin eldeedildi¤i takvim y›l› bafl›nda belirlenen16 yafl›ndan büyük iflçileriçin uygulanan asgari ücretin y›ll›kbrüt tutar›na;BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 33

- Mükellefin kendisi için % 50’si- Çal›flmayan ve herhangi birgeliri olmayan efli için % 10’u- Çocuklar›n her biri için ayr› ayr›olmak üzere ilk iki çocuk için% 7,5’i- Di¤er çocuklar için % 5’iOlmak üzere ücretlinin flahsi vemedeni durumu dikkate al›narakhesaplanan indirim oranlar›n›n uygulanmas›sonucu bulunacak tutar›n,GVK’n›n 103.maddesinde yeralan Gelir Vergisi tarifesinin birincigelir dilimine uygulanan oranlaçarp›lmas› sonucu bulunacak indirimtutar›n›n 1/12’sinin ayl›k olarakhesaplanan gelir vergisinden mahsupedilmesi suretiyle bulunacakt›r.Asgari geçim indirimi tutar›, ücretinelde edildi¤i takvim y›l› bafl›ndageçerli olan ve sanayi kesimindeçal›flan 16 yafl›ndan büyük iflçileriçin uygulanan asgarî ücretin y›ll›kbrüt tutar›na yukar›da yer alanoranlar›n uygulanmas› ile bulunantutar›n, gelir vergisi tarifesinin birincigelir dilimine karfl›l›k gelen oranlaçarp›m› sonucu bulunur.AG‹’nin Y›ll›k Tutar› = (AsgariÜcretin Y›ll›k Brüt Tutar› x A.G.‹.Oran›) x % 15Asgari geçim indirimi y›ll›k tutar›,ücretlinin asgari geçim indirimindenbir y›l boyunca faydalanaca¤›net menfaattir. Ayl›k yap›lan ücretödemelerinde ise asgari geçimindirimi, hesaplanan y›ll›k tutar›n12’ye bölünmesi suretiyle uygulanacakve bir ay içerisinde yararlan›labilecekasgari geçim indirimitutar›, y›ll›k olarak hesaplanantutar›n 1/12’sini geçemeyecektir.Asgari geçim indiriminin y›ll›ktutar›, her ücretli için asgarî ücretüzerinden hesaplanan y›ll›k vergitutar›n› aflamayacak ve y›l› içerisindeasgari ücret tutar›nda meydanagelen de¤ifliklikler, asgarigeçim indirimi uygulamas›ndadikkate al›nmayacakt›r.Ücretlinin faydalanaca¤› azamiindirim tutar›, elde etti¤i ücret geliriüzerinden hesaplanan gelir vergisiile s›n›rl› oldu¤undan, mahsup edilecekk›sm›n fazla olmas› halindeücretliye herhangi bir iade yap›lmayacakt›r.18 yafl›n› doldurmufl çocuklardanö¤renimi sona erenler, ö¤reniminsona erdi¤i ay› takip eden aydanitibaren anne veya babas›n›n asgarigeçim indirimi hesab›nda dikkateal›nmayacaklard›r.Y›l içinde iflyeri veya iflvereni de-¤iflen ücretliler, yeni iflyerlerindeveya iflverenleri nezdinde çal›flmayabafllad›klar› aydan itibarenasgari geçim indiriminden yararlanmayadevam edeceklerdir.B- Gerçek Usule Tabi ÜcretlerinVergilendirilmesi:Gerçek usule tabi ücretlerin vergilendirilmesi2 flekilde yap›lmaktad›r.- Ücretten iflveren taraf›ndanvergi kesintisi yap›lmas›,- Elde edilen ücretin y›ll›k beyannameile beyan edilmesi,1- Kesinti Esas› YoluylaVergilendirme:‹stihkaklar›n ödenmesi s›ras›ndasorumlular taraf›ndan verginin kesilerekvergi dairelerine yat›r›lmas›nakesinti (tevkifat) usulü denilmektedir.Gerçek ücretlerin vergileriesas olarak bu yöntemle al›n›r.2- Ücretin Y›ll›k Beyanname ileBeyan Edilmesi:2009 y›l›nda elde ettikleri ücretgelirleri nedeniyle beyanname vermekzorunda olanlar afla¤›dasay›lm›flt›r.- Birden fazla iflverenden al›nanve kesinti yoluyla vergilendirilenücretlerden, birincidensonraki iflverenden al›nanücretlerin toplam› 22.000 TL’yi(GVK’n›n 103.maddesindeyaz›l› tarifenin ikinci gelir dilimindeyer alan tutar) aflanücretler,- Ücretlerini yabanc› bir memlekettekiiflverenden do¤rudando¤ruya alan hizmet erbab›,- ‹stisnadan faydalanmayanyabanc› elçilik ve konsoloslukmemur ve hizmetlileri,- Maliye Bakanl›¤›’nca y›ll›kbeyanname ile bildirilmesigerekli görülen ödemeler,- Kesinti yoluylavergilendirilmeyen yukar›dasay›lanlar d›fl›nda kalanücretler,a- Birden Fazla ‹flverendenAl›nan Ücretler:Birden fazla iflverenden ücret alanve birinciden sonraki iflverendenald›klar› ücretlerin toplam› GVK’dayaz›l› tarifenin ikinci gelir dilimindeyer alan tutar› (2009 y›l› için bututar 22.000 TL’dir.) aflmayan mükelleflerin,tamam› kesinti yoluylavergilendirilmifl ücretleri beyannamekapsam› d›fl›nda tutulmufltur.Bu durumda birinciden sonrakiiflverenden ald›klar› ücretlerin toplam›22.000 TL’yi aflmas› durumundaücretlerin tamam› (ilk iflverendenal›nan ücrette dahil olmaküzere) y›ll›k beyannameye dahiledilecektir.Birden fazla iflverenden ücret al›nmas›halinde, birinci iflverendenal›nan ücretin hangisi olaca¤› serbestçebelirlenebilecektir. Kesintiyetabi tutulmam›fl ücret gelirleri(di¤er ücretler hariç) için tutar› neolursa olsun y›ll›k beyanname verilecektir.b- Yabanc› Bir Ülkedeki ‹flverenTaraf›ndan Do¤rudan Do¤ruyaÖdenen Ücretler:Yabanc› ülkelerde bulunan iflverenlerdenal›nan ücretler (varsaTürkiye dahilindeki kazanç ve iratlar›ylabirlikte) bir beyanname ileikametgah›n›n bulundu¤u yerinvergi dairesine bildirilir ve vergilendirilir.Yabanc› ülkedeki iflverenlerdenal›nan ücretin do¤rudan do¤ruyaorada al›nmas› veya Türkiye’yegönderilmesi veya bankaya yat›r›lmas›vergilendirme bak›m›ndan birde¤ifliklik göstermez.Ancak kanunî ve ifl merkeziTürkiye’de bulunmayan dar mükellefiyetetabi iflverenlerin yan›ndaçal›flan hizmet erbab›na, iflvereninTürkiye d›fl›nda elde etti¤i kazançlar›üzerinden döviz olaraködedi¤i ücretler Gelir Vergisindenistisna tutulmufltur.34 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

c- ‹stisnadan FaydalanmayanYabanc› Elçilik ve KonsoloslukMemur ve Hizmetlileri:Yabanc› ülkelerin Türkiye’de bulunanelçi, maslahatgüzar ve konsoloslar›ile elçilik ve konsolosluklaramensup olan ve o ülkenin uyru-¤unda bulunan memurlar› d›fl›ndakalan memur ve hizmetlilerin yaln›zcabu ifllerden dolay› ald›klar›ücretler, karfl›l›kl› olmak kofluluyla,gelir vergisinden istisna edilmifltir.Karfl›l›kl›l›k anlaflmas›n›n uygulanmad›¤›durumlarda karfl›l›k esas›nauymayan ülkenin Türkiye’dekitemsilcili¤inde çal›flan memurlaristisnadan yararlanamazlar. Bu durumdaücret sahipleri her y›l›n sonundatoplam ücretlerini y›ll›k gelirvergisi beyannamesiyle oturduklar›mahallin vergi dairesine beyanedeceklerdir.III- D‹⁄ER ÜCRETLERDEDURUM:Bir k›s›m hizmet erbab›n›n gerçekücret üzerinden vergilendirilmesiücretin saptanmas›ndaki güçlüknedeniyle mümkün olmamaktad›r.Buna göre afla¤›da yaz›l› hizmeterbab›n›n safi ücretleri, takvim y›l›bafl›nda geçerli olan ve sanayikesiminde çal›flan 16 yafl›ndanbüyük iflçiler için uygulanan asgariücretin y›ll›k brüt tutar›n›n 1/4’üolarak tespit edilecektir.- Kazançlar› basit usulde tespitedilen ticaret erbab› yan›ndaçal›flanlar,- Özel hizmetlerde çal›flanfloförler,- Özel inflaat sahiplerinin ücretleçal›flt›rd›¤› inflaat iflçileri,- Gayrimenkul sermaye irad›erbab› yan›nda çal›flanlar,- Gerçek ücretlerinin tespitineimkan olmamas› nedeniyle,Dan›fltay’›n olumlu görüflüyle,Maliye Bakanl›¤›nca bukapsama al›nanlar,- Di¤er ücretler için y›ll›k beyannameverilmez, di¤er gelirlernedeniyle beyanname verilmesihalinde de bu gelirler beyannameyedahil edilmez.IV- GEL‹R VERG‹S‹ TAR‹FES‹:271 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebli¤i ile; 1 GVK’n›n 103.maddesindeyer alan gelir vergisine tabi gelirlerin vergilendirilmesinde esas al›nan tarife,2009 takvim y›l› gelirlerinin vergilendirilmesinde esas al›nmak üzereafla¤›daki flekilde belirlenmifltir.Mükelleflere, y›ll›k gelir vergisi beyannamesi ile beyan edecekleri 2009y›l› kazançlar› üzerinden;8.700 TL’ye kadar % 1522.000 TL’nin 8.700 TL’si için 1.305 TL, fazlas› % 2050.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.965 TL, fazlas› % 2750.000 TL’den fazlas›n›n 50.000 TL’si için 11.525 TL, fazlas› % 35Oran›nda gelir vergisi hesaplanacakt›r.V- KONUYA ‹L‹fiK‹N ÖRNEKLER:Örnek 1: Bay (A), üç ayr› iflverenden ücret geliri elde etmekte olup, ücretlerintamam› kesinti yoluyla vergilendirilmifl bulunmaktad›r.Al›nan ÜcretlerBirinci ‹flverenden ‹kinci ‹flverenden Üçüncü ‹flverenden32.000 TL 20.000 TL 15.000 TLBirinci iflverenden al›nan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, 2. ve 3.iflverenden al›nan ücretler toplam› (20.000 + 15.000 =) 35.000 TL, 22.000TL’lik beyan s›n›r›n› aflt›¤› için (32.000 + 20.000 + 15.000 =) 67.000 TL’likücret gelirinin tamam› beyan edilecektir.Örnek 2: Gerçek usulde ticari kazanç sahibi Bayan (B)’nin ticari kazanc›n›nyan›nda tamam› kesinti yoluyla vergilendirilmifl iki iflverenden ücretgeliri de bulunmaktad›r.Ticari KazançBirinci iflverenden al›nan ücret‹kinci iflverenden al›nan ücretMükellef elde etmifl oldu¤u ticari kazanc› nedeniyle mutlaka beyannameverecektir. Birinci iflverenden al›nan hariç, ikinci iflverenden al›nan ücretgeliri ise 22.000 TL’lik beyan s›n›r›n› aflmad›¤›ndan ücret gelirleri beyannameyedahil edil-meyecektir.Örnek 3: Efli çal›flmayan ve iki çocu¤u olan Bay (C), iki ayr› iflverendenücret geliri elde etmifl olup, ücretlerin tamam› kesinti yoluyla vergilendirilmiflbulunmaktad›r. ‹flverenlerce ücretler üzerinden ssk primi iflçi pay› (%14) ile iflsizlik sigortas› primi iflçi pay› (% 1) olarak 7.050 TL kesilereksosyal güvenlik kurumuna yat›r›lm›flt›r. Ayr›ca Bay (C) efli ve çocuklar›için 3.500 TL e¤itim ve sa¤l›k harcamas›nda (belgelendirilmifl) ve (X)‹lkö¤retim Okuluna da 1.000 TL’lik ba¤›flta bulunmufltur.Birinci ‹flverenden25.000 TL30.000 TL15.000 TL‹kinci ‹flverenden24.000 TL 23.000 TLBirinci iflverenden al›nan ücret toplama dahil edilmeyecek olup, ikinciiflverenden al›nan ücret toplam› 23.000 TL GVK’da yaz›l› vergi tarifesininikinci gelir diliminde yer alan (Bu tutar 2009 y›l› için 22.000 TL’dir), 22.000TL’lik beyan s›n›r›n› aflt›¤› için birinci ve ikinci iflverenden al›nan toplam(24.000 TL+23.000 TL=) 47.000 TL ücret gelirinin tamam› beyan edilecektir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 35

Mükellef;- Beyan etti¤i gelirinin % 10’unuaflmamas›, Türkiye’deyap›lmas› ve gelir veya kurumlarvergisi mükellefiyeti bulunangerçek veya tüzel kiflilerdenal›nacak belgelerle tevsikedilmesi flart›yla, mükellefinkendisi, efli ve küçük çocuklar›nailiflkin olarak yap›lane¤itim ve sa¤l›k harcamalar›n›- Genel ve özel bütçeli kamuidarelerine, il özel idarelerine,belediyelere ve köylereba¤›fllanan okul, sa¤l›k tesisive yüz yatak (kalk›nmadaöncelikli yörelerde elli yatak)kapasitesinden az olmamaküzere ö¤renci yurdu ile çocukyuvas›, yetifltirme yurdu,huzurevi, bak›m ve rehabilitasyonmerkezi inflas› dolay›s›ylayap›lan harcamalar veya butesislerin inflas› için bukurulufllara yap›lan her türlüba¤›fl ve yard›mlar ile mevcuttesislerin faaliyetlerini devamettirebilmeleri için yap›lan hertürlü nakdî ve aynî ba¤›fl veyard›mlar›n tamam›n›,‹ndirim konusu yapabilecektir.Buna göre; mükellef taraf›ndan 2009 takvim y›l›nda yap›lan, 3.500 TLe¤itim ve sa¤l›k harcamas› ile (X) ‹lkö¤retim Okuluna yapt›¤› 1.000 TL’likba¤›fl›n tamam›n› gelir vergisi matrah›ndan indirilebilecektir.Mükellefin 2008 y›l›nda yararlanabilece¤i Asgari geçim indirimi afla¤›dakigibi hesaplanm›flt›r.Asgari ücretin y›ll›k brüt tutar› (666,00 x 12=) : 7.992 TLMükellefin asgari geçim indirimi oran› : % 75Asgari Geçin ‹ndirimine Esas Tutar (7.992,00 x % 75) : 5.994 TLAsgari Geçim ‹ndiriminin Y›ll›k Tutar› (5.994,00 x %15): 899,10 TLAsgari geçim indirimi tutar›, ücretlinin y›l içinde net ücreti hesaplan›rkentevkif edilecek vergi tutar›ndan mahsup edilmek suretiyle mükellefeyans›t›lm›flt›r.Y›ll›k gelir vergisi beyannamesi verilmesi nedeniyle beyanname üzerindenhesaplanan 7.596,50 TL lik ödenecek gelir vergisinden, asgari geçimindirimi mahsup edilmeden önceki vergi tevkifat› tutarlar› toplam› olan(3.645 + 3.475=) 7.120 TL beyanname üzerinden mahsup edilecektir.Böylece mükellef, (7.596,50 TL – 7.120 TL =) 476,50 TL gelir vergisiödeyecektir.Mükellef Bay (C)’nin Beyan› afla¤›daki gibidir:Ücret GeliriSSK prim ödemesiKalan (45.000,00 TL-7.050,00 TL=)E¤itim ve Sa¤l›k Harcamas›47.000 TL7.050 TL39.950 TL3.500 TLE¤itim ve Sa¤l›k tesislerine iliflkin Ba¤›fl ve Yard›mlar‹ndirimler toplam› (3.500,00+1.000,00=)Vergiye Tabi Gelir (Matrah) (38.250,00-4.500,00 TL)Hesaplanan Gelir VergisiMahsup Edilecek Gelir Vergisi (tevkif yoluyla ödenen vergi)Ödenecek Gelir Vergisi1.000 TL4.500 TL35.450 TL7.596,50 TL7.120 TL476,50 TLKaynakça:1204/12/2007 tarih ve 26720 say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.31/12/2008 tarih ve 27097 (6. Mükerrer) say›l› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.36 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

GEL‹R VERG‹S‹ KANUNUNUN GEÇ‹C‹ 67’NC‹ MADDES‹ ‹LE ‹LG‹L‹ANAYASA MAHKEMES‹ KARARIDoç. Dr. N. Semih ÖZGelirler BaflkontrolörüSermaye kazançlar›n›n vergilendirilmesi,son y›llarda vergi idarelerininzorland›klar› önemli vergi konular› aras›ndad›r.Bir tarafta, emek gelirleri ilesermaye kazançlar› karfl›laflt›r›ld›¤›nda,vergi adaletinin sa¤lanmas› aç›s›ndansermaye kazançlar›n›n emek gelirlerinegöre daha fazla vergilendirilmesigere¤i, kuramsal tart›flmalar›n genelkabul görmüfl ilkeleri aras›ndad›r. Di¤ertarafta ise, üretim faktörleri aras›ndaen ak›flkan faktör olma özelli¤ine sahipsermayeden elde edilen gelirlere uygulananvergi oran›n yüksek olmas›, sermayeninkolayl›kla getirisi yüksek amavergi oranlar› düflük di¤er ülkelere gitmesisonucunu ortaya ç›karmaktad›r.Bu durum, vergi idarelerini sermaye kazançlar›n›nvergilendirilmesi konusunda,yeni yöntemler gelifltirmeye zorlamaktad›r.Ancak serbestleflme politikalar›sonucunda, sermayenin bir ülkedendi¤er bir ülkeye s›n›rlama olmaks›z›ngidebilmesi, bu sürecin sermayekazançlar›n›n daha düflük vergi oranlar›natabi olmas› ile sonuçlanmaktad›r.I- SERMAYE KAZANÇLARINAAYRI VERG‹ ORANIUYGULAMASISermaye kazançlar›n›n vergilendirmelerikonusunda vergi idarelerinin farkl›bir vergilendirme rejimi uygulamas› ilkolarak, Kuzey Avrupa ülkelerinde ortayaç›km›flt›r.Bu sistem “ikili gelir vergisi (DualIncome Tax) sistemi” olarak tan›mlanmaktad›r.Bu uygulamada, her bir gelirunsurunun ayr› ayr› oranlarda vergilendirildi¤isedüler gelir vergisi sisteminebenzer flekilde sermaye kazançlar›di¤er gelir unsurlar›ndan farkl› olarakve tek bir oranda vergiye tabi olurken,bu vergi ayn› zamanda nihai vergi olmaözelli¤i tafl›maktad›r. Bu uygulamahem vergilendirme sürecini sadelefltirmektehem de vergi kesintisinin bankalarya da arac› kurumlar gibi finanskurulufllar› taraf›ndan yap›lmas›n› sa¤layarak,vergi idaresinin daha az say›-da yükümlüyü muhatap almas›n› dolay›s›ylada vergi toplama maliyetlerininazalmas›na neden olmaktad›r.Gelir gereksinimi içerisinde olan devletlerinsermaye kazançlar›n› düflükoranda vergilendirilmemesi beklenmektedir.Ancak düflük vergi oranlar›,devletlere vergi geliri elde etme olana-¤› sa¤lamaktad›r. Çünkü, yüksek vergioranlar› vergilendirebilecek matrahlar›nülkeden uzaklaflmas›na nedenolmaktad›r.Bu uygulama, ilk olarak 1980’li y›llar›nsonlar›ndan bafllayarak Finlandiya,Danimarka ve Norveç’te uygulanmayabafllanm›flt›r. ‹kili sistemde, ücret gelirleriartan oranl› vergi tarifesine tabiolurken, bütün hane halk›n›n sermayekazançlar›, KV oran›na yak›n tek biroranda vergilendirilmektedir. 1 Baz› ülkeuygulamalar›nda bu oran, ücret gelirlerininvergilendirildi¤i tarifenin ilk dilimineuygulanan orana yak›n bir orandaolabilmektedir. 2 ‹kili sistemin tamolarak uyguland›¤› durumda ise sermayekazançlar› üzerindeki vergi oran›,kurumlar vergisi oran› ve ücret gelirlerineuygulanan vergi tarifesinin ilkdiliminin oran› ayn› olmaktad›r. 3II- TÜRK‹YE UYGULAMASI‹kili gelir vergisi sistemi, daha sonraAvrupa ülkelerinde vergi reformlar›n›nönemli bir parças› olmaya bafllam›flt›r.2006 y›l›nda bu sistemi uygulayanülkeler aras›na Gelir Vergisi Kanununaeklenen Geçici 67’nc› madde ileTürkiye’ninde kat›ld›¤› söylenebilir.Gelir Vergisi Kanununa 5281 say›l› Yasan›n30’uncu maddesiyle eklenenGeçici 67’nci madde ile baz› finansalaraçlardan elde edilen gelirlerin vergilendirilmesinde,1 Ocak 2006 tarihinden31 Aral›k 2015 tarihine kadar özelbir vergilendirme rejime öngörülmüfltür.Yasa’n›n TBMM’de kabul edildi¤i haliyle,1’nci f›kras›n›n ilk paragraf›ndayer alan düzenleme afla¤›daki gibidir.“1) Bankalar ve arac› kurumlartakvim y›l›n›n üçer ayl›k dönemleriitibar›yla;a) Al›m sat›m›na arac›l›k ettiklerimenkul k›ymetler ile di¤er sermayepiyasas› araçlar›n›n al›fl vesat›fl bedelleri aras›ndaki fark,b) Al›m›na arac›l›k ettikleri menkulk›ymet veya di¤er sermaye piyasas›araçlar›n›n itfas› halinde al›flbedeli ile itfa bedeli aras›ndaki fark,c) Menkul k›ymetlerin veya di¤er sermayepiyasas› araçlar›n›n tahsilinearac›l›k ettikleri dönemsel getirileri(herhangi bir menkul k›ymet veyadi¤er sermaye piyasas› arac›naba¤l› olmayan),üzerinden % 15 oran›nda vergi tevkifat›yaparlar.”Bu madde kapsam›nda kesintiye tutulankazançlar için, gerçek kiflilerce y›ll›kveya münferit beyanname verilmemekte,di¤er gelirler dolay›s›yla verileceky›ll›k beyannameye bu gelirlerdahil edilmemektedirBu düzenlemenin ilk halinde Türkiye’deyerleflik olanlar ile dar yükümlüler aras›ndabir ayr›m yap›lmam›flt›r. Vergilendirmeoran› da Yasa’n›n 103’üncümaddesine yer alan tarifenin ilk dilimineuygulanan vergi oran›na eflit tutulmufltur.Sistemin bu düzenlenmifl hali,vergi adaleti aç›s›ndan en az›ndanasgari vergi oran› konusunda, “ayn›tutarda gelir elde edenlerin ayn› orandavergilendirilmesi” ilkesini esas alanyatay vergi adaletini sa¤lay›c› bir özellikgöstermifltir.Ancak bu vergi oran›, uluslararas› vergirekabetinin yo¤un oldu¤u bir ortamdaözellikle dar yükümlüler aç›s›ndan,“yüksek” bir oran olarak kabul edilmifltir.Nitekim, 2006 yaz›nda yaflananve özellikle Güney Do¤u Asya’da bafllayanfinansal hareketlenmenin de etkisiyle5527 say›l› Yasa’n›n 1’nci maddesiile 7.7. 2006 tarihinden geçerliolmak üzere “, yurtiçi yerleflik yat›r›mc›laraç›s›ndan da stopaj oran›n›n %15'den %10'a indirilmifl, dar yükümlüleriçinse bu oran % 0 olarak belirlenmifltir.Bu düzenlemenin iki sonucu bulun-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 37

maktad›r. Birincisi gelir vergisi tarifesininilk dilim uygulamas›n› esas alanvergi oran›n›n bu kazançlar için de uygulanmas›ilkesinden vazgeçilmifltir.‹kinci olarak da dar yükümlülerin gelirlerininyerlefliklerin elde etti¤i ayn› gelireuygulanan vergi oran›ndan farkl›oranda vergilendirilmesi sonucu ortayaç›km›flt›r.Bu yasa de¤iflikli¤i, bir çok tart›flmayaneden olmufltur. Pratikte yurt d›fl›ndansermaye giriflini sa¤lamaya yönelik birdüzenleme özelli¤inde olsa da, yerleflikyükümlüler aleyhine daha a¤›r birvergi yüküne neden oldu¤u için, budüzenlemenin özellikle yüksek tutardasermayeye sahip yerleflik yükümlülerevergiden kaç›nma olana¤›n› da beraberindegetirmifltir. Çünkü, bu kazançlar›nelde edildi¤i sermayenin önceyurt d›fl›na ç›kar›lmas› daha sonra datekrar dar yükümlü olarak Türkiye’yegetirilerek yat›r›m yap›lmas› durumundaYasa ile amaçlanan istenen sonucunbertaraf edilmesi mümkün olabilecektirBu yükümlüler için di¤er birseçenek de, Türkiye yerine yurt d›fl›ndayat›r›m yapmakt›.Ayr›ca, ülkede yerleflik yükümlüler iledar yükümlülerin farkl› oranda vergilendirilmesive vergi yükünün yerleflikleraleyhine olmas›, bu grup aleyhineolan vergi adaleti tart›flmalar›n› daberaberinde getirmifltir.III- ANAYASA MAHKMES‹ KARARIDüzenlemenin özellikle ayn› geliri eldeeden vergi yükümlüleri aras›nda ayr›vergi oranlar› uygulamas›na neden olmas›,Anayasa ayk›r›l›k iddias› ile davaaç›lmas› sonucunu do¤urmufltur.Bunun üzerine Anayasa Mahkemesi, 8Ocak 2010 tarihli ve 27456 say›l› ResmiGazetede yay›mlanan 15.10.2009tarihli ve E: 2006/ 119 ve K: 2009/145say›l› Karar›nda, ayn› gelir unsuru yönündeneflit olan tam ve dar mükelleflerdenbirincisinin yasayla %15 oran›ndavergi tevkifat›na tabi tutulup ikincisinin% 0 oran›nda tevkifata tabi tutularaktersine ayr›mc›l›k yap›lmas›n›n,makul ve adil olmay›p malî gücü ayn›olanlar›n ayn›, malî gücü farkl› olanlar›nise ayr› oranda vergilendirilmesiniöngören “mali güç” ve “vergide eflitlik”ilkelerine ayk›r›l›k oluflturaca¤› gerekçesiyleAnayasa’n›n 2., 10., ve 73.maddelerine ayk›r› bularak bu düzenlemeyiiptal etmifltir.Çünkü Anayasa Mahkemesi ne göre,Anayasa’n›n 73. maddesine göre herkeskamu giderlerini karfl›lamak üzeremalî gücüne göre vergi ödemekle yükümlütutulurken, gelir unsuru yönündenmalî güçleri tam mükellefler ileayn› olan dar mükelleflerin vergi oran›-n› s›f›ra indirmek suretiyle bunlardanvergi al›nmamas› Anayasa’yla örtüflmemektedir.Vergide eflitlik ilkesininuygulama arac› olan malî güç sadecevergi konularak de¤il, mükellefler aras›ndaayr›m yap›larak ayn› gelir unsurundanvergi al›nmayarak da bozulmaktad›r.Ancak, Anayasa Mahkemesi, iptal edilencümlenin do¤uraca¤› hukuksalboflluk kamu yarar›n› ihlal edici niteliktegörüldü¤ünden, Anayasa’n›n 153.maddesinin üçüncü f›kras›yla 2949say›l› Anayasa Mahkemesinin Kurulufluve Yarg›lama Usulleri Hakk›ndaKanun’un 53. maddesinin dördüncü vebeflinci f›kralar› gere¤ince iptal hükmünün,karar›n Resmî Gazete’de yay›mlanmas›ndanbafllayarak dokuzay sonra yürürlü¤e girmesine, kararvermifltir.Bu durumda, Anayasa MahkemesiKarar›n›n 8 ocak 2010 tarihindendokuz ay sonra di¤er bir ifadeyle 11Ekim 2010 tarihi itibariyle yürürlü¤egirecektir.Anayasa’n›n 153’üncü maddesinegöre iptal kararlar› geriye yürümemektedir.Gereken hallerde Anayasa Mahkemesiiptal hükmünün yürürlü¤e girece¤itarihi ayr›ca kararlaflt›rabilmekte,ancak bu tarih, karar›n Resmî Gazetedeyay›mland›¤› günden bafllayarak biry›l› geçememektedir.‹ptal karar›n›n yürürlü¤e giriflinin ertelendi¤idurumlarda, Türkiye BüyükMillet Meclisinin, iptal karar›n›n ortayaç›kard›¤› hukukî bofllu¤u dolduracakkanun tasar› veya teklifini öncelikle görüflüpkarara ba¤lamaktad›r.IV- MEVCUT DURUMUNDE⁄ERLEND‹R‹LMES‹Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67.Maddesine 27.6.2006 tarihli ve 5527say›l› Yasa’yla yap›lan de¤iflikliklers›ras›nda eklenen (17) no’lu f›kra ileBakanlar Kuruluna bu maddede yeralan oranlar› her bir kazanç ve irat türüile bunlar› elde edenler itibar›yla,yat›r›m fonlar›n›n kat›lma belgelerininfona iade edilmesinden elde edilen kazançlariçin bunun portföy yap›s›na göre,ayr› ayr› s›f›ra kadar indirmeye veya% 15’e kadar art›rma konusunda yetkiverilmifltir.Daha sonra 2008/14272 say›l› BKK ileyap›lan düzenleme ile 14.11. 2008 tarihindenitbaren yerleflik olanlar için devergi oran› % 0 olarak tespit edilmifltir.Bu düzenleme sonucunda, hem yerlefliklerhem de dar yükümlüler için halihaz›rda ayn› gelir için ayn› % 0 oran›uygulan›r hale gelmifltir.Bu durumda maddenin mevcut uygulamas›ylazaten Anayasaya ayk›r›l›k sorunununortadan kalkt›¤› iddia edilebilir.Ancak, yap›lan düzenleme BKKile belirlenen bir orand›r ve her zamaniçin Yasada yer alan orana dönülmesiya da yeniden ayr› vergilendirme oranlar›n›nbelirlenmesi mümkündür. Bunedenle, Anayasa Mahkemesi karar›ndabelirtilen tarihe kadar yasal birdüzenleme yap›lmas› gerekmektedir.Bu düzenlemenin yurt d›fl›nda yerleflikyükümlülerin elde ettikleri kazançlar›ndüflük oranda da olsa vergilendirilmesive yerleflik olanlar›nda ayn› orandavergiye tabi olmas› en az›ndan ayn›geliri elde eden yükümlüler aç›s›ndanayr›m yap›lmamas› sonucuna nedenolacakt›r. Ancak, sermaye kazançlar›-n›n di¤er gelir unsurlar›ndan özelliklede emek gelirlerinin vergilendirilmeilkelerinin belirlendi¤i ücretlerin vergilendirilmesiile ilgili ilkelerden ve vergioran›ndan daha düflük oranda vergilendirilmesi“ay›rma kuram›”yla ilgili tart›flmalar›beraberinde getirebilecektir.Kaynakça:123OECD, Tax and The Economy AComparative Assessment ofOECD Countries, Tax PolicyStudies No.6, Paris, 2001,s. 30.EGGERT, Wolfgang, GENSER,Bernd, “Dual Income Taxation inEU Member Countries”, CESifoDice Report, Volume 3, No.1Spring, 2005, s. 44.SØRENSEN, Peter Birch, DualIncome Taxation, Why andHow?, CESifo Working PaperNo: 1551, 200. 5 s. 2.38 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Mehmet KORKUSUZMaliye BaflmüfettifliKÜRESEL KR‹Z‹N ‹ST‹HDAM ÜZER‹NDEK‹ OLUMSUZETK‹LER‹N‹ G‹DERMEYE YÖNEL‹K S‹GORTA PR‹M‹DESTEKLER‹NDE SON DURUMI- GiriflDi¤er tüm kamusal politikalarda oldu¤ugibi, sosyal güvenlik politikalar›ndada nihai hedef, ülke insanlar›-n›n refah›n›n sa¤lanmas›d›r. Hangiamaçlar için hangi araç ve yöntemlerkullan›l›rsa kullan›ls›n, var›lmak istenilennihai hedef budur. ‹nsanlar›nhastal›k, yafll›l›k, ekonomik krizlergibi sebeplerle çal›flma güç ve isteklerinikaybettikleri ya da çal›flma gücünesahip olmalar›na ra¤men kendilerininve ailelerinin geçimini sa¤layacaklar›bir geliri elde edebilecekleribir iflten mahrum kald›klar› dönemlerde,onlar›n asgari düzeyde de olsatemel ihtiyaçlar›n›n sa¤lanmas›n›amaçlayan sosyal güvenlik politikalar›da ülkemizde son y›llarda hayliyo¤un bir gündemle tart›fl›lmaktad›r.Bu ba¤lamda, geçti¤imiz y›llarda,uzunca bir süre TBMM’de görüflülen5510 say›l› Sosyal Sigortalar ve GenelSa¤l›k Sigortas› Kanunu, Ekim2008 ay› bafl›nda yürürlü¤e girmifltir.Yine ayn› y›l›n May›s ay›nda, ABD’deortaya ç›kan ve k›sa sürede tümDünyay› etkileyen küresel krizinülkemiz ekonomisindeki olumsuz etkileriningiderilmesine yönelik olarak,5763 say›l› Kanun, TBMM’de kabuledilmifltir. Bu Kanunla, krizin en a¤›rsonuçlar›ndan biri olan istihdamdakidüflüfle çare olarak, istihdam›n iflverenlerüzerindeki yükünü azaltmayayönelik kapsaml› tedbirler al›nm›flt›r.Ayn› amaca yönelik olarak, Haziran2009 ay›nda TBMM’de kabul edilen5921 say›l› Kanunla, yeni ve önemliad›mlar at›lm›flt›r. 5921 say›l› Kanununkabulünün hemen ard›ndan,16.07.2009 tarihli Resmi Gazete’deyay›mlanan Yat›r›mlarda Devlet Yard›mlar›Hakk›nda Karar ile de yeniyat›r›m teflvik sistemi kapsam›nda,dört bölgede yap›lacak teflvik belgeliyat›r›mlarda istihdam edilecekler içinönemli sigorta primi avantajlar›sa¤lanm›flt›r.Biz de bu yaz›m›zda, istihdam üzerindekiyüklerin azalt›lmas› ve bu yollaküresel krizin olumsuz etkilerininbir nebze de olsa giderilmesi amac›ylayukar›daki paragrafta an›landüzenlemelerle yürürlü¤e konulan vegünümüzde de uygulamas›na devamedilen tedbirleri konu ediyoruz.II- 5763 say›l› Kanunla sa¤lanandestek ve teflviklera) Gençlerin ve kad›nlar›n istihdam›nasa¤lanan destekler26.05.2008 tarihli Resmi Gazete’deyay›mlanan 5763 say›l› Kanunla 4447say›l› ‹flsizlik Sigortas› Kanunu’naeklenen ve 01.07.2008 tarihinde yürürlü¤egiren Geçici 7 nci madde hükümleriile, özel iflyerlerinde (Devlet‹hale Kanunu ile Kamu ‹hale Kanunuve uluslar aras› anlaflma hükümlerineistinaden yap›lan hizmet ve yap›mifllerine yönelik iflyerleri ve kamu iflyerlerihariç), 01.01.2008 -30.06.2008tarihleri aras›nda ayl›k prim ve hizmetbelgelerinde kay›tl› sigortal›lard›fl›nda olmas› yani herhangi bir iflteçal›flmam›fl olmas› kofluluyla ve yine01.07.2008 tarihinden önceki biry›ll›k dönemde iflyerine ait ayl›k primve hizmet belgelerinde bildirilen ortalamasigortal› say›s›na ilave olarak,01.07.2008-30.06.2009 tarihleri aras›ndayeni ifle al›nacak ve fiilen çal›flt›r›lacak18-29 yafl aras› erkek iflçilerle,yafl› ne olursa olsun (18) yafl›n-danbüyük kad›n iflçilerin (Sosyal GüvenlikDestek Primi ’ne tabi olarak çal›flt›r›laniflçilerle yurt d›fl›nda çal›flt›r›-lan iflçiler hariç) sigorta primine esaskazanç alt s›n›r› üzerinden (yani asgariücret üzerinden) hesaplanacaksigorta primi iflveren hissesinin, ilk y›ltamam›n›n, ikinci y›l % 80’inin, üçüncüy›l % 60’›n›n, dördüncü y›l % 40’›n›nve beflinci y›l da % 20’sinin ‹flsizlikSigortas› Fonundan karfl›lanmas›hüküm alt›na al›nm›flt›r.Ancak, Kanunkoyucu, madde metninde,yukar›da belirtti¤imiz destektenyararlan›labilmesi için, yine yukar›dabelirtti¤imiz koflullara ek olarak,uygulamadan yararlanacak iflverenlerin,çal›flt›rd›klar› iflçilerle ilgili ayl›kprim ve hizmet belgesini SosyalGüvenlik Kurumu’na süresinde vermelerive tüm çal›flanlara ait sigortaprimlerinin süresinde ödemeleri gerekti¤inide hükme ba¤lam›flt›r. Sözkonusu primlerin Kuruma geç ödenmesihalinde, prim tutarlar› üzerindenödenecek gecikme zamm›na ilaveolarak katk› pay›n›n iflsizlik Sigortas›Fonu taraf›ndan Sosyal GüvenlikKurumu’na geç ödenmesindenkaynaklanacak gecikme zamm› daiflveren taraf›ndan ayr›ca ödenmesihüküm alt›na al›nm›flt›r.‹lk paragraftaki aç›klamalar›m›zdanda kolayca anlafl›laca¤› üzere, gençlerinve kad›nlar›n istihdam› karfl›l›-¤›nda iflverenlere sa¤lanacak primdeste¤inin bir üst s›n›r› bulunmaktad›r.Daha aç›k ifade ile, çal›flanaverilen ücret ne olursa olsun buuygulama kapsam›nda sa¤lanacakprim deste¤i, prime esas kazanç alts›n›r› (2010 y›l›n›n ilk alt› ay›nda bus›n›r ayl›k 729,00 TL’dir) üzerindenhesaplanacak sigorta primi iflverenhissesi kadar olacakt›r. Ücretin bututar› aflan k›sm› üzerinden hesaplanacaksigorta primi iflveren hissesinin,iflverenlerce ayr›ca ödenece¤itabiidir.Uygulaman›n önemli iki noktas›ndanbiri, ‹flsizlik Sigortas› Fonundan karfl›lananprim tutarlar›n›n, gelir ve kurumlarvergisi matrah›n›n hesaplanmas›s›ras›nda gider olarak indirilemeyecekolmas›; di¤eri de, ayn› destekunsurundan baflka mevzuat hükümlerinegöre yararlanmakta olanlar›n(örn. 5084 say›l› Kanun), budestekten yararlanamayacak olmalar›d›r.Kanunda, bu durumda olaniflverenlere, farkl› mevzuatla sa¤lanandestek unsurlar›ndan birini serbestçetercih edebilme hakk› datan›nm›flt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 39

Uygulama, yukar›da özetledi¤imizusul ve esaslar çerçevesinde devamederken, TBMM’de kabul edilen ve28.02.2009 tarihli Resmi Gazete’deyay›mlanarak yürürlü¤e giren 5838say›l› Kanunla, hem uygulamadanyararlanacaklarla ilgili koflulda vehem de uygulamadan yararland›r›lacaklar›nifle al›nma süresinde de-¤iflikli¤e gidilmifl; daha aç›k bir ifadeile, 2008 y›l›n›n ilk yar›s›nda herhangibir iflte çal›flmayanlar›n yan› s›ra2008 y›l› Aral›k ve 2009 y›l› Ocakaylar›nda herhangi bir iflte çal›flmayanlar›nda, 30.06. 2010 tarihinekadar ifle al›nmalar› halinde, befl y›lsüreyle uygulamadan yararland›r›lmalar›hükme ba¤lanm›flt›r.‹flverenler, 30.06.2010 tarihine kadarifle alacaklar› 18-29 yafl aras› erkekiflçilerle yafl› ne olursa olsun (18)yafl›ndan büyük kad›n iflçiler için,a) bu iflçilerin 01.01.2008-30.06.2008 tarihleri aras›nda yada Aral›k 2008 ve Ocak 2009aylar›nda herhangi bir iflte sigortal›olarak çal›flmam›fl olmalar›,b) bu iflçilerin, 01.07.2007-30.06.2008 tarihlerini kapsayanbir y›ll›k dönemde çal›flt›rd›klar›ortalama iflçi say›s›na ilaveolmalar›,kofluluyla, befl y›l süreyle, sigortaprimi iflveren hissesi avantaj›ndanyararlanabileceklerdir.Örne¤in, Mart 2010 ay›nda ifle al›-nan ve yukar›daki koflullar› tafl›yanbir iflçinin ücreti üzerinden hesaplanacaksigorta primi iflveren hissesinin,prime esas kazanç alt s›n›r› üzerindenhesaplanacak prim tutar›nakadar olan k›sm›, azalan oranlarda,befl y›l süreyle ‹flsizlik Sigortas›Fonundan karfl›lanacakt›r. Bu ba¤lamda,Mart 2010 ay›nda ifle al›nanve koflullar› tafl›yan bir iflçi için Mart2010 ay›nda yararlan›labilecek destektutar›, 729,00 x % 19,5 = 142,15TL olacakt›r. Deste¤in tutar›, ilk paragraftada belirtti¤imiz gibi, iflçinin ifleal›nd›¤› tarihi izleyen ilk y›l için asgariücret üzerinden hesaplanan sigortaprimi iflveren hissesinin tamam› kadar,izleyen y›llarda da azalan oranlarda,befl y›l boyunca devam edecektir.Yeni bir düzenleme yap›l›p süreuzat›lmad›¤› takdirde, 30.06.2010tarihinden sonra ifle al›nan iflçileriçin, koflullar› tafl›salar bile uygulamadanyararlan›lmas› mümkün olamayacakt›r.Uygulama ile ilgili olarak,a) Sosyal Sigorta Kanunu hükümlerinegöre yap›lan denetimlerde,sigortas›z iflçi çal›flt›rd›¤› tespitedilen iflverenlerin, bu desteklerdenbir y›l süresince yararlanamayacaklar›n›,b) 01.10.2003 tarihinden sonraözellefltirme kapsam›ndadevral›nan iflyerleri hariç olmaküzere, mevcut ve faaliyette bulunaniflyerlerinin devredilmesi,birleflmesi, bölünmesi veya nev’ide¤ifltirmesi; mevcut bir iflyerininkapat›larak, de¤iflik bir ad veyaunvan ya da bir ifl birimi olarakayn› faaliyette aç›lmas› veyaçal›flan sigortal›lar›n bütün olarakdevredilmesi ve yönetim vekontrolü elinde bulunduracakflekilde do¤rudan veya dolayl›ortakl›k iliflkisi bulunan flirketleraras›nda istihdam›n kayd›r›lmas›,flah›s iflletmelerindeiflletme sahipli¤inin de¤ifltirilmesihallerinde, uygulamadan yararlan›lamayaca¤›n›da,belirtmek isteriz.Uygulaman›n usul ve esaslar›, SosyalGüvenlik Kurumu Baflkanl›¤›’n›n01.08.2008 tarih ve 2008-73 say›l›Genelgesinde aç›klanm›flt›r. Genelgede,sigortal›n›n ifle girifl tarihi itibariyleyafl›n›n, ifle girifl tarihinden, do-¤um tarihi ç›kar›lmak suretiyle hesaplanaca¤›;kapsama giren sigortal›-lar›n ‹flsizlik Sigortas› Fonundan karfl›lanacakolan iflveren hissesi sigortaprimlerinin yüzdelik dilimlerinin, sigortal›lar›nifle bafllad›klar› tarihtenitibaren dikkate al›naca¤›, ancak,1/7/2008 ila 30/6/2009 tarihler aras›ndaifle bafllat›lmas›na ve geçici7 nci maddede öngörülen di¤er flartlar›haiz olmas›na ra¤men sadeceifle bafllat›ld›klar› tarihte (18) yafl›ndanküçük olanlar, iflveren hissesisigorta prim teflvikinden, (18) yafl›n›doldurdu¤u (bu durumun 1/7/2008ila 30/6/2009 tarihleri aras›nda gerçekleflmesikayd›yla) tarihten sonrayararlan›labilece¤inden bu niteliktekisigortal›lara iliflkin yüzdelik dilimler(18) yafl›n› doldurduklar› tarihten itibarendikkate al›naca¤› aç›klanm›flt›r.b) Sigorta primi iflveren hissesioran›nda (5) puanl›k indirim5763 say›l› Kanunla, istihdam yüklerininazalt›lmas›na yönelik bir di¤erdüzenleme de, 5510 say›l› SosyalSigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas›Kanununun 81 inci maddesinin birincif›kras›na eklenen bent hükümleriile gerçeklefltirilmifltir. Bu düzenlemeile, 01.10.2008 tarihinden itibarenuygulanmak üzere, özel sektör iflverenlerininyanlar›nda çal›flt›rd›klar›sigortal›lar›n (sosyal güvenlik destekprimine tabi çal›flanlar ve yurt d›fl›ndaçal›flan sigortal›lar hariç) malullük,yafll›l›k ve ölüm sigortalar› primlerinden,iflveren hissesinin beflpuanl›k k›sm›na isabet eden tutar›n,belirli koflullarla ve bir süre ile s›n›rl›olmaks›z›n, Hazinece karfl›lanmas›hükme ba¤lanm›flt›r. Bu koflullar da,• iflverenlerin çal›flt›rd›klar› sigortal›larlailgili olarak 5510 say›l›Kanun uyar›nca ayl›k prim vehizmet belgelerini yasal süresiiçerisinde Sosyal GüvenlikKurumuna vermeleri,• sigortal›lar›n tamam›na ait sigortaprimlerinin sigortal› hissesineisabet eden tutar› ile Hazinecekarfl›lanmayan iflveren hissesineait tutar› yasal süresindeödemeleri,• Sosyal Güvenlik Kurumuna prim,idari para cezas› ve bunlarailiflkin gecikme cezas› ve gecikmezamm› borcu bulunmamas›(6183 ve 4958 say›l› Kanunlaragöre taksitlendirilen ve yenidenyap›land›r›lan borçlar hariç),olarak belirlenmifltir.Sosyal Güvenlik Kurumu Baflkanl›¤›’n›nkonuya iliflkin 13.11.2008 ve2008-93 say›l› Genelgesinde, 5763say›l› Kanunla yap›lan düzenlemelerhat›rlat›ld›ktan sonra, uygulamadansadece özel sektör iflverenlerinin sadeceuzun vadeli sigorta kollar›natabi çal›flanlar›n›n yararlanabilecekleri,bu nedenle, sosyal güvenlik destekprimine tabi olarak çal›flanlar›n,yurt d›fl›nda çal›flanlar›n, aday ç›rak40 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

ve ç›raklar ile ö¤rencilerden dolay›uygulamadan yararlanman›n mümkünolamayaca¤› aç›klanm›flt›r.III- 5921 say›l› Kanunla sa¤lanandestek ve teflviklera) ‹flsizlerin istihdam›na sa¤lanansigorta primi avantaj›18.08.2009 tarihli Resmi Gazete’deyay›mlanan 5921 say›l› Kanun’la4447 say›l› ‹flsizlik Sigortas› Kanununun50 nci maddesinde yap›lan düzenlemeile, 01.10.2009 tarihindenitibaren geçerli olmak üzere, iflsizliködene¤i alanlar›n, ifle al›nd›¤› tarihtenönceki aydan bafllayarak ifle alaniflyerine ait son alt› ayl›k dönemde,prim ve hizmet belgelerinde bildirilenortalama sigortal› say›s›na ilave olarakifle al›nmas› kayd›yla (iflçinin ayr›ld›¤›ifline tekrar al›nmas› hali hariç),prime esas kazanç alt s›n›r› üzerindenhesaplanan k›sa vadeli sigortaprimi tutar›n›n yüzde biri olmaküzere iflçi ve iflveren pay› sigortaprimleri ile genel sa¤l›k sigortas›primi, kalan iflsizlik ödene¤i süresince,belirli koflullarla ‹flsizlik Sigortas›Fonundan karfl›lanmas› hükme ba¤lanm›flt›r.Bu koflullar,• iflverenlerin çal›flt›rd›klar› sigortal›larlailgili olarak 5510 say›l›Kanun uyar›nca ayl›k prim vehizmet belgelerini yasal süresiiçerisinde Sosyal GüvenlikKurumuna vermesi,• varsa prime esas alt kazançs›n›r› ile prime esas kazanç aras›ndakifark ve k›sa vadeli sigortakollar›na iliflkin prim tutar› fark›ile iflsizlik sigortas› primleriniSosyal Güvenlik Kurumunaödemifl olmas›,olarak belirlenmifltir.b) Yeni ifle al›nanlar için sa¤lanansigorta primi avantaj›5921 say›l› Kanunla 4447 say›l› Kanunaeklenen Geçici 9 uncu maddehükümleri ile, 2009 y›l›n›n Nisanay›na ait prim ve hizmet belgelerindebildirilen sigortal› say›s›na ilaveolarak, 31.12.2009 tarihine kadar,ifle al›nma tarihinden önceki üç ayl›kdönem içinde Sosyal Güvenlik Kurumunaverilen prim ve hizmet belgelerindekay›tl› sigortal›lar d›fl›ndakikiflilerden olmak (sigortal› olarakçal›flmam›fl olmak) kayd›yla ifle al›-nan ve fiilen çal›flt›r›lanlar için, primeesas kazanç alt s›n›r› (brüt asgariücret tutar›) üzerinden hesaplanansigorta primlerinin iflveren hisselerineait tutar›n›n, iflverenlerin çal›flt›rd›klar›sigortal›larla ilgili olarak 5510say›l› Kanun uyar›nca ayl›k prim vehizmet belgelerinin yasal süresiiçerisinde Sosyal Güvenlik Kurumunavermeleri ve sigortal›lar›n tamam›naait sigorta primlerinin sigortal›hissesine isabet eden tutar›n› ve‹flsizlik Sigortas› Fonundan karfl›lanmayaniflveren hissesine ait tutar›ödemeleri kofluluyla , alt› ay boyunca‹flsizlik Sigortas› Fonundan karfl›-lanmas› hüküm alt›na al›nm›flt›r.Sosyal Güvenlik Kurumu da,www.sgk.gov.tr adresinde de yay›mlad›¤›11.09.2009 tarih ve 2009-113say›l› Genelgesi ile, uygulaman›nusul ve esaslar›n› aç›klam›flt›r.5921 say›l› Kanun’la yap›lan, yukar›daözetledi¤imiz düzenlemeninyürürlü¤ünün 31.12. 2009 tarihindesona ermesini müteakip TBMM’dekabul edilen ve 05.02.2010 tarihliResmi Gazete’de yay›mlanarak01.01.2010 tarihinden itibaren geçerliolmak üzere yürürlü¤e giren5951 say›l› Kanunla, 5921 say›l›Kanun uygulamas›nda dikkate al›-nan Nisan ay› Ekim ay› olarak,31.12.2009 tarihi de 31.12.2010 tarihiolarak de¤ifltirilmifltir. Daha aç›kifade ile, iflverenlerin Ekim 2009ay›na ait prim ve hizmet belgelerindebildirdikleri sigortal› (sosyal güvenlikdestek primine tabi çal›flanlar ile yurtd›fl›nda çal›flan sigortal›lar hariç)say›s›na ilave olarak, 31.12.2010tarihine kadar ifle alacaklar› ve ifleal›nma tarihinden önceki son üç aydasigortal› olarak çal›flmam›fl iflçilereödeyecekleri asgari ücret üzerindenhesaplad›klar› sigorta primiiflveren hissesinin, alt› ay boyunca‹flsizlik Sigortas› Fonundan karfl›lanmas›avantaj› sa¤lanm›flt›r. Düzenlemeile ayr›ca uygulaman›n süresini31.12.2011 tarihine kadar uzatmakonusunda Bakanlar Kurulu’na yetkiverilmifltir.Uygulamada, iflveren taraf›ndanödenmesi gereken primlerin geçödenmesi halinde, ‹flsizlik Sigortas›Fonundan Sosyal Güvenlik Kurumunayap›lacak ödemenin gecikmesindenkaynaklanan gecikme zamm›,iflverenden ayr›ca tahsil edilmektedir.Ayr›ca, 01.10.2003 tarihindensonra özellefltirme kapsam›nda deviral›nan iflyerleri hariç olmak üzere,mevcut ve faaliyette bulunan iflyerlerinindevredilmesi, birleflmesi, bölünmesiveya nevi de¤ifltirmesi gibihallerde yeni ifle bafllama olarak de-¤erlendirilmeyecek; mevcut bir iflyerininkapat›larak, de¤iflik bir ad veyaunvan ya da bir ifl birimi olarak ayn›faaliyette aç›lmas› veya çal›flan sigortal›lar›nbütün olarak devredilmesihalinde, bu iflyerleri hakk›nda uygulanmamaktad›r.‹flsizlik Sigortas›Fonundan karfl›lanan prim tutarlar›gelir ve kurumlar vergisi uygulamalar›ndagider veya maliyet unsuruolarak dikkate al›nmamaktad›r.IV- Yat›r›mlarda Devlet Yard›mlar›Hakk›nda Kararla sa¤lanandestek ve teflviklerGeçti¤imiz iki y›ll›k dönemde, istihdamyüklerinin azalt›lmas›na yönelikolarak, yukar›da özetlemeye çal›flt›-¤›m›z geçici süreli düzenlemelerinyan› s›ra, yeni yat›r›m teflvik politikalar›n›nbir parças› olarak, kal›c›düzenlemeler de yap›lm›flt›r. Bu düzenlemelerle,iflverenlere, ülkemizinher yerinde yapacaklar› teflvik belgeliyeni yat›r›mlar için, belirli koflullarla,vergi indirimi, yat›r›m yeri tahsisi,faiz deste¤i, gümrük vergisi muafiyetigibi destek ve teflviklerin yan›s›ra çal›flt›rd›klar› sigortal›lar›n ücretleriüzerinden hesaplanan sigortaprimi iflveren hissesinde de, yat›r›-m›n yeri ve bafllama tarihine görede¤iflen avantajlar sa¤lanm›flt›r.(Bkz. www.mehmetkorkusuz.com;yay›nlar/özeldosyalar)Bu ba¤lamda, 16.07.2009 tarihliResmi Gazete’de, 2009/15199 say›l›Bakanlar Kurulu Karar› ekinde yay›mlananve ayn› tarihte yürürlü¤egiren, ‘’Yat›r›mlarda Devlet Yard›mlar›Hakk›nda Karar’’ ›n ‘’Sigorta primiiflveren hissesi deste¤i‘’ bafll›¤›n›tafl›yan 9 uncu maddesi hükümleriile, büyük ölçekli yat›r›mlar ile bölge-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 41

sel uygulama kapsam›nda desteklenenyat›r›mlardan, teflvik belgesindekay›tl› istihdam öngörüleri ile tutarl›olmak kayd›yla,a) komple yeni yat›r›mlarda, iflletmeyegeçifl tarihinden itibarensa¤lanan,b) di¤er yat›r›m cinslerinde ise, yat›r›m›ntamamlanmas›n› müteakip,yat›r›ma bafllama tarihindenönceki son alt› ayl›k dönemde(mevsimsel özellik tafl›yan yat›-r›mlarda bir önceki y›la ait mevsimselistihdam ortalamalar› dikkateal›n›r) Sosyal Güvenlik ‹lMüdürlü¤üne verilen ayl›k primve hizmet belgesinde bildirilenortalama iflçi say›s›na ilaveedilen,istihdam için ödenmesi gereken sigortaprimi iflveren hissesinin asgarîücrete karfl›l›k gelen k›sm›n›n, afla-¤›da Tabloda gösterilen sürelerdeHazinece karfl›lanmas› hüküm alt›naal›nm›flt›r.Tablodan da görüldü¤ü gibi, iflverenleresa¤lanacak sigorta primi iflverenhissesi deste¤inin süresi, hem yat›r›-m›n yerine ve hem de yat›r›m›n bafllamatarihine göre de¤iflmektedir.Bölgeler31/12/2010tarihinekadarbafllan›lanyat›r›mlar31/12/2010tarihindensonrabafllan›lanyat›r›mlarI 2 y›l -II 3 y›l -III 5 y›l 3 y›lIV 7 y›l 5 y›lTabloda (I) inci bölge olarak kabuledilen bölgede, ‹stanbul, Tekirda¤,Edirne, K›rklareli, ‹zmir, Bursa, Eskiflehir,Kocaeli, Sakarya, Düzce, Bolu,Yalovave Ankara; (II) nci bölgeolarak kabul edilen bölgede, Bal›kesir,Çanakkale, Ayd›n, Denizli,Mu¤la, Antalya, Burdur, Isparta,Adana ve Mersin; (III) üncü bölgeolarak kabul edilen bölgede, Konya,Karaman, Kahramanmarafl, Osmaniye,K›r›kkale, Aksaray, Ni¤de,Manisa, K›rflehir, Nevflehir, Afyonkarahisarve (IV) üncü bölge olarakkabul edilen bölgede de, Kastamonu,Çank›r›, Sinop, Trabzon, Ordu,Giresun, Rize, Artvin, Gümüflhane,Van, Mufl, Bitlis, Hakkari gibiiller bulunmaktad›r.Yat›r›mlarda Devlet Yard›mlar› Hakk›ndaKarar’›n 8 inci maddesi hükümleriile sa¤lanan bu deste¤e ekolarak, Karar›n 12 nci maddesi hükümleriile de, tekstil, konfeksiyon vehaz›r giyim, deri ve deri mamullerisektörlerinde (I) inci ve (II) nci bölgelerdekiillerde faaliyette bulunaniflletmelerin (IV) üncü bölgedeki illere31/12/2010 tarihine kadar bütünüyletafl›nmas› ve en az elli kiflilik istihdamsa¤lanmas› hâlinde bu tesisleriçin, kurumlar vergisi veya gelir vergisininbefl y›l süreyle yüzde yetmiflbefloran›nda indirimli olarak uygulanmas›ve yat›r›m yeri tahsisininyan›s›ra, çal›flanlar›n asgarî ücretekarfl›l›k gelen sigorta primi iflverenhissesinin tamam›n›n, tafl›nma tarihindenitibaren befl y›l süre ile bütçedenkarfl›lanmas› hükme ba¤lanm›flt›r.Kararda yer alan di¤er destek ve teflviklergibi, sigorta primi iflveren hissesideste¤inden yararlanabilmekiçin aranan asgari sabit yat›r›m tutarlar›,(I) inci ve (II) nci bölgelerde1.000.000 Türk Liras›, (III) üncü ve(IV) üncü bölgelerde ise 500.000Türk Liras› olarak belirlenmifltir. Bututar, finansal kiralama flirketleri arac›l›¤›ylayap›lacak yat›r›mlar için ise,finansal kiralamaya konu makine veteçhizata ait toplam tutar›n her bir finansalkiralama flirketi için asgarî ikiyüzbinTürk Liras› olarak belirlenmifltir.Ancak, yat›r›mlar›n ve istihdam›nteflvikine iliflkin olarak 2004 y›l›ndayürürlü¤e giren 5084 say›l› Kanunkapsam›ndaki desteklerden yararlanmaktaolan iflletmelerin, yukar›daözetledi¤imiz sigorta primi iflverenhissesi deste¤inden yararlanmalar›mümkün olamayacakt›r.‹flveren hissesine ait primlerin bütçedenkarfl›lanabilmesi için, çal›flt›r›lansigortal›larla ilgili olarak 5510 say›l›Kanun uyar›nca Kuruma vermelerigereken ayl›k prim ve hizmet belgeleriniyasal süresi içerisinde SosyalGüvenlik Kurumu’na verilmesi ve sigortal›lar›ntamam›na ait sigortaprimlerinin sigortal› hissesine isabeteden tutar›n›n Hazinece karfl›lanmayaniflveren hissesine ait tutar›nödenmifl olmas› gerekmektedir.‹flveren taraf›ndan ödenmesi gerekenprimlerin geç ödenmesi hâlinde,Hazineden Sosyal Güvenlik Kurumu’nayap›lacak ödemenin gecikmesindenkaynaklanan gecikme zamm›iflverenden tahsil edilecektir.Yat›r›mlara sa¤lanan bu destek veteflviklerden yararlanmak amac›ylateflvik belgesi alabilmek için, yabanc›sermayeli yat›r›mlar, büyük ölçekliyat›r›mlar, bölgesel uygulamalarkapsam›ndaki yat›r›mlar ile araflt›rmave gelifltirme ile çevre yat›r›mlar›hariç olmak üzere sabit yat›r›m tutar›8.000.000 Türk Liras›n› aflmayanimalat sanayi yat›r›mlar› için, yat›r›-m›n yap›laca¤› yerdeki Türkiye Odalarve Borsalar Birli¤ine ba¤l› sanayiodalar›na; belirtilen tutar› aflan yat›r›mlariçin ise,a) yat›r›m› gerçeklefltirecek flirketitemsil ve ilzama yetkili kiflilereait imza sirküleri,b) flirketin nihaî durumunu gösterirTürkiye Ticaret Sicili Gazetesiveya Türkiye Esnaf veSanatkarlar Sicil Gazetesi,c) bu Karara istinaden ç›kar›lacaktebli¤de yer alan örne¤e uygunYat›r›m Bilgi Formu ile eki bilgive belgeler,d) muhasebe birimi hesab›nayat›r›lan ve ikinci f›krada belirtilenmebla¤a ait makbuzun asl›,e) Sosyal Sigortalar ve GenelSa¤l›k Sigortas› Kanunu uyar›ncaTürkiye genelinde prim veidarî para cezas› bulunmad›¤›naveya tecil ve taksitlendirildi¤ineya da yap›land›r›ld›¤›na veyap›land›rman›n bozulmad›¤›nadair Sosyal Güvenlik Kurumununilgili birimlerinden al›nacakyaz›n›n asl›, ve,f) Çevre Kanununa istinadenyay›mlanan Çevresel EtkiDe¤erlendirmesi Yönetmeli¤inineki listelerde yer alan yat›r›mkonular› için ÇED olumlu karar›veya ÇED gerekli de¤ildir karar›ile birlikte Hazine Müsteflarl›¤›’namüracaat edilmesi gerekmektedir.42 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

BEYAN ED‹LMEYECEK 2009 YILI MENKUL SERMAYE ‹RATLARINiyazi ÖZKAYAEskiflehir Vergi Dairesi Baflkanl›¤› Grup MüdürüI- G‹R‹fi:Gelir Vergisi Kanunu’nun (GVK)75. maddesinde; “Sahibinin ticari,zirai veya mesleki faaliyeti d›-fl›nda nakdi sermaye veya paraile temsil edilen de¤erlerden müteflekkilsermaye dolay›s›ylaelde etti¤i kâr pay›, faiz, kira vebenzeri iratlar” menkul sermayeirad› olarak tan›mlanm›flt›r. An›lanmaddede 15 bent halinde say›laniratlar›n kayna¤› ne olursa olsunmenkul sermaye irad› say›laca¤›hüküm alt›na al›nm›flt›r. Menkulsermaye iratlar›nda gelirin eldeedilmesi “hukuki ve ekonomik tasarrufa”ba¤lanm›flt›r. Menkul sermayeirad› bak›m›ndan elde etmeningerçekleflmesi için gelir sahibiaç›s›ndan hukuki ve ekonomiktasarruf olana¤›n›n do¤mufl olmas›gerekmektedir. Menkul sermayeiratlar›nda vergilendirme genelolarak tevkifat suretiyle yap›lmaktad›r.Tevkifat ise GVK’n›n 94 vegeçici 67. maddelerine göre yap›lmaktad›r.Çal›flmam›zda beyanedilmeyecek menkul sermaye iratlar›nayer verilmifltir.II- BEYAN ED‹LMEYECEKMENKUL SERMAYE‹RATLARI:A- Tutar› Ne Olursa OlsunBeyan Edilmeyecek MenkulSermaye ‹ratlar›:Afla¤›da belirtilen gelirler tutar› neolursa olsun beyan edilmez. Di¤ergelirler nedeniyle beyannameye dedahil edilmez.a- GVK’nun Geçici 67. maddesikapsam›nda Vergi kesintisinetabi tutulmufl olan,- Mevduat faizleri,- Özel finans kurumlar›nca(Kat›l›m Bankalar›) kar vezarara kat›lma hesab› karfl›-l›¤›nda ödenen kar paylar›,- Repo kazançlar›,b- 07/10/2001 tarihinden itibarendüzenlenen flah›s sigortapoliçeleri dolay›s›yla eldeedilen menkul sermaye iratlar›,c- Kurumlar vergisi mükelleflerince31/12/1998 ve daha öncekitarihlerde sona eren hesapdönemlerinde elde edilenkazançlar›n da¤›t›m› halinde,gerçek kiflilerce elde edilenkar paylar›.d- Kurumlar›n karlar›n› sermayeyeeklemek suretiyle gerçeklefltirdiklerikar da¤›t›m ifllemlerindegerçek kifli ortaklarcaelde edilen kar paylar›.B- Belirli Bir Tutar› Aflmamas›Halinde Beyan EdilmeyecekMenkul Sermaye ‹ratlar›:Geliri sadece menkul sermaye iratlar›ndanibaret olan mükelleflerinelde ettikleri menkul sermaye iratlar›n›ngayri safi tutarlar› toplam›-n›n 22.000 TL’yi aflmamas› halinde,vergi kesintisine tabi tutulmuflolanlar beyan edilmeyecektir.Ayr›ca,- 01/01/2006 tarihinden önceihraç edilmifl olan her çeflittahvil ve hazine bonosu faizleriile Toplu Konut ‹daresi veÖzellefltirme ‹daresince ç›kar›-lan menkul k›ymetlerdensa¤lanan gelirler ile- Tam mükellef kurumlardanelde edilen kar paylar›na aitgelirlerin22.000 TL’yi aflmas› halinde bugelirlerin tamam› (istisna edilentutarlar hariç) y›ll›k beyanname ilebeyan edilecektir.C- Kesinti Yap›lmamas› HalindeBeyan Edilmeyecek MenkulSermaye ‹ratlar›:Türkiye’de vergi kesintisine tabi olmayanve istisna uygulanmayanafla¤›da belirtilen menkul sermayeiratlar›n›n 1.070 TL’lik tutar› aflmamas›halinde, bu iratlar beyan edilmeyecektir:- K›y› bankac›l›¤›ndan (off-shorebankac›l›k) elde edilen faizgelirleri- Hisse senetleri ve tahvillerinvadesi gelmemifl kuponlar›n›nsat›fl›ndan elde edilen bedeller- ‹fltirak hisselerinin sahibi ad›nahenüz tahakkuk etmemifl karpaylar›n›n devir ve temliki karfl›l›¤›ndaal›nan para ve ay›nlar- Her çeflit senetlerin iskontoedilmesi karfl›l›¤›nda al›nan›skonto bedelleri- Her çeflit alacak faizleri- Yurt d›fl›ndan elde edilen di¤ermenkul sermaye iratlar›. (faiz,repo, kar pay› v.b.)D- ‹ndirim Oran› UygulanarakBeyan Edilecek MenkulSermaye ‹ratlar›:Gelir Vergisi Kanununda baz› menkulsermaye iratlar›n›n enflasyondanar›nd›r›ld›ktan sonra kalantutarlar›n›n vergilendirilmesi öngörülmüfltür.Enflasyondan ar›nd›rmayailiflkin indirim oran› 2009 y›l›için % 16,7 olarak belirlenmifltir.2009 takvim y›l›nda elde edilenmenkul sermaye iratlar›ndan;- Menkul k›ymetler yat›r›mortakl›klar›ndan sa¤lanankar paylar›,- Gelir Vergisi Kanununun 75 incimaddesinin ikinci f›kras›n›n 5BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 43

numaral› bendinde say›lan hernevi tahvil ve Hazine bonosufaizleri ile Toplu Konut ‹daresive Özellefltirme ‹daresinceç›kar›lan menkul k›ymetlerdensa¤lanan gelirler indirim oran›uygulanmak suretiyle beyanedilecektir.Beyanname verme s›n›r› olan22,000 TL’nin hesab›nda, indirimoran› uygulanabilecek menkul sermayeiratlar›n›n tutar›, indirim oran›uyguland›ktan sonra kalan k›s›mlaritibariyle dikkate al›nacakt›r. Budurumda, baflkaca beyan› gerekengelirlerin bulunmamas› halinde, indirimoran› uygulamas›ndan yararlanabilecekmenkul sermaye irad›ndan,gayri safi tutarlar› toplam›26.410,56 TL’yi aflmayan tutarlariçin y›ll›k beyanname verilmeyecektir.Ayr›ca; her nevi alacak faizleri veticari iflletmelere dahil kazanç veiratlar için‹ndirim oran› uygulanmas› sözkonusu de¤ildir.E- 01/01/2006 Tarihinden Önce‹hraç Edilen Devlet Tahvili veHazine Bonolar›ndan EldeEdilen Gelirlerde ‹stisnaUygulamas›:Gelir Vergisi Kanununun geçici 59uncu madde hükmü ile 31/12/2007tarihine kadar, 26/7/2001-31/12/2005 tarihleri aras›nda ihraçedilen Devlet tahvilleri ve Hazinebonolar›n›n faiz gelirleri ve eldenç›kar›lmas›ndan sa¤lanan di¤erkazançlar toplam›n›n 2001 y›l›nda50 milyar liras›, 2002 ve izleyeny›llarda bu tutar›n veya art›r›lm›fltutar›n her y›l için belirlenen yenidende¤erleme oran›nda art›r›lmas›ile bulunacak tutar gelir vergisindenistisna edilmifltir.Bu hüküm uyar›nca, 1/1/2006 tarihindenönce ihraç edilmifl olanDevlet tahvili ve Hazine bonolar›ndanelde edilen gelirlere iliflkinistisna uygulamas› 31/12/2007 tarihindeson buldu¤undan, 1/1/2008tarihinden itibaren bu k›ymetlerinfaiz gelirleri ile bu k›ymetlerin eldenç›kar›lmas›ndan sa¤lanan di¤erkazançlarla ilgili olarak istisna uygulanmas›söz konusu de¤ildir.26/07/2001-31/12/2005 tarihleriaras›nda ihraç edilen Devlet tahvillerive Hazine bonolar›n›n faiz gelirleriile elden ç›kar›lmas›ndansa¤lanan di¤er kazançlar toplam›-n›n 2009 y›l›nda indirim uyguland›ktansonra 22.000TL’yi aflmas›halinde tamam› vergilendirilecektir.F- Kar Paylar›n›n Beyan›:Gerçek kiflilerce, tam mükellef kurumlardanelde edilen ve Gelir VergisiKanunu uygulamas› bak›m›ndankar pay› say›lan gelirler afla¤›-daki gibidir:- Her nev’i hisse senetlerinin karpaylar›,- ‹fltirak hisselerinden do¤ankazançlar,- Kurumlar›n idare meclisi baflkanve üyelerine verilen karpaylar›.Tam mükellef kurumlardan eldeedilen ve yukar›da say›lan kar paylar›n›nyar›s› gelir vergisinden istisnaolup, kalan tutar vergiye tabi gelirolarak dikkate al›nacakt›r. Byanatabi baflka gelirlerin bulunmamas›halinde, gelir 22.000TL’yi afl›yorise beyan edilecektir.Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanangelir vergisinden, kurumbünyesinde kar›n da¤›t›m› aflamas›ndayap›lan vergi kesintisinin tamam›mahsup edilecektir. Söz konusukesinti oran›, halka aç›k olanve olmayan tüm flirketler için % 10olarak uygulanan tevkifat oran›23/07/2006 tarihinden itibaren% 15 olarak uygulanmakta olup,mahsup sonras› kalan tutar genelhükümler çerçevesinde ret ve iadeedilecektir.Kurumlar›n 31/12/1998 ve dahaönceki tarihlerde sona eren hesapdönemlerinde elde ettikleri kazançlar›n›da¤›tmalar› halinde, gerçekkiflilerce elde edilen bu kar paylar›,tutar› ne olursa olsun y›ll›k beyannameile beyan edilmeyecektir.01/01/1999 - 31/12/2002 tarihleriaras›nda sona eren hesap dönemlerineiliflkin olup, kurumlar vergisindenistisna edilmifl kazançlar ileGelir Vergisi Kanununun geçici61’inci maddesi kapsam›nda vergikesintine tabi tutulmufl olan yat›r›mindirimi istisnas›ndan yararlanankazançlar›n da¤›t›lmas› halinde,gerçek kiflilerce elde edilen karpaylar›n›n net tutar›na elde edilenkar pay›n›n 1/9’u eklendikten sonrabulunan tutar›n yar›s› vergiye tabigelir olarak dikkate al›nacakt›r.Beyan edilen tutar›n 1/5’lik k›sm›hesaplanan gelir vergisinden mahsupedilecektir.G- Yurt D›fl›nda YaflayanVatandafllar›m›z›n Beyan›:Çal›flma veya oturma izni alarakalt› aydan daha fazla bir süre yurtd›fl›nda yaflamakta olan Türkvatandafllar›, Türkiye’de elde ettiklerivergi kesintisine tabi menkulsermaye iratlar› için tutar› ne olursaolsun beyanname vermeyeceklerdir.Bu vatandafllar›m›z Türkiye’deelde ettikleri ve vergi kesintisinetabi tutulmam›fl menkul sermayeiratlar› için beyanname vereceklerdir.(210 Seri No. lu GVK. GenelTebli¤i)H- Aile Bireylerinin Elde Etti¤iMenkul Sermaye ‹ratlar›n›nBeyan›:Gelir Vergisi Kanunu’nun “AileReisi Beyan›” bafll›kl› 93’üncümaddesi 4369 say›l› Kanunla29.07.19998 tarih itibari ile yürürlüktenkald›r›lm›flt›r. Bu nedenle,gelir elde eden aile bireylerinindurumunun ayr› ayr› de¤erlendirilmesi,ve y›ll›k beyanname ile beyanedilmesi gereken herhangi birgelirin varl›¤› halinde, bu geliri eldeeden aile bireyi ad›na beyannamenindüzenlenmesi gerekir.44 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

III- ÖRNEKLER:Örnek 1:Bay (A), 26/07/2001 tarihinden ön-ce ihraç edilmifl olan Devlet tahvilinden 2009 y›l›nda brüt 24 bin TL tutar›ndafaiz geliri elde etmifltir. Elde edilen Devlet tahvili faiz gelirine indirim oran› uyguland›ktan sonra kalan tutar[24.000.-(24.000 x % 16,7)]= 4.008 TL’dir.Devlet tahvili faiz geliri s›f›r oran›n-da vergi kesintisine tabidir. Ayr›ca, 4.008 TL tutar› beyan s›n›r› olan 22.000TL’n› aflmad›¤›ndan Bay (A) taraf›ndan y›ll›k beyanname verilmeyecektir.Örnek: 2Bay (A)’n›n elde etti¤i söz konusu faiz geliri 60 bin TL olsa idi acaba ne olurdu? Bu faiz gelirine indirim oran›uyguland›ktan sonra kalan tutar [60.000-(60.000 x % 16,7)]= 10.020 TL olurdu. Bu durumda Bay (A)’n›n gelirvergisi beyan›n›n afla¤›daki gibi olmas› gerekirdi.Devlet tahvili faizi : 60.000 TL‹ndirim Oran›na isabet Eden Tutar (60.000 x % 16,7=) : 10.020 TLGelir Vergisi Matrah› (60.000-10.020) : 49.980 TLHesaplanan Gelir Vergisi: 11.519,6 TLÖrnek 3 :Bayan (B), 2009 y›l›nda ihraç tarihi 15/08/2003 olan Hazine bonosundan 750.000 TL tutar›nda faiz geliri eldeetmifltir. Hazine bonosu faiz gelirine indirim oran› (% 16,7) uyguland›ktan sonra kalan tutar, Hazine bonosununihraç tarihi 26/07 / 2001 tarihinden sonraki bir tarih halde istisna hükmü Gelir Vergisi Kanununun geçici 59 uncumaddesine istinaden 31/12/2007 tarihinde sona erdi¤inden herhangi bir istisna uygulanmayacak, elde edilenkazanca % 16.7 oran›ndaki indirim uyguland›ktan sonra kalan k›sm›n tamam› vergilendirilecektir.Hazine bonosu faizi‹ndirim oran›na isabet eden tutar (750.000 x % 16,7 =)Kalan tutar (750.000 – 125.250 =)Hesaplanan vergi (ödenecek gelir vergisi): 750.000 TL: 125.250 TL: 624.750 TL: 212.687,5 TLIV- SONUÇ:Baz› menkul sermaye iratlar›; tutar› ne olursa olsun beyan edilmeyecek, baz›s› belirli bir tutar› aflma-mas›halinde beyan edilmeyecek, baz›s› ise 1.070 TL’lik tutar› aflma-mas› halinde beyan edilmeyecektir. Yaz›m›zdasöz konusu gelirlere yer verilmifltir. Mükelleflerin, 1 Ocak- 31 Aral›k/2009 dönemine ait beyan edilecek menkul sermayeirad›na iliflkin gelirlerinin bulunmas› halinde bu gelirlere iliflkin beyanname-lerini 2010 y›l›n›n Mart ay›n›nbafl›ndan ayn› ay›n 25’inci günü akflam›na kadar vereceklerdir. Be-yanname, mükellefin ba¤l› oldu¤u vergidairesine verilecektir. Mükellefler normal olarak ikametgahla-r›n›n bulundu¤u yerin vergi dairesine ba¤l›d›rlar.Beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisi Mart ve Temmuz aylar›nda olmak üzere 2 eflit taksitte ödenecektir.Menkul sermaye iratlar› üzerinden kesilen vergilerden beyannameye dahil edilen gelire isabet eden k›-s›m, beyanname üzerinden hesaplanan vergiden mahsup edilecektir. Ayr›ca, kar paylar›n›n beyan edilmesi durumundaise, beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kar paylar›n›n da¤›t›m› aflamas›ndakurum bünyesinde yap›lan vergi kesintisinin tamam› mahsup edilecektir.Kaynakça:101.03.1998 tarih ve 23278 numaral› Resmi Gazete’de yay›mlanm›flt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 45

Vergi Usûl Kanununun Mükerrer 355 inci Maddesinde5904 Say›l› Kanunla Yap›lan De¤ifliklikler ÇerçevesindeÖzel Usûlsüzlük Cezas› Uygulamas›Nâz›m KANKILIÇDevlet Gelir Uzman›Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›Bu makalede, 5904 say›l› GelirVergisi Kanunu ve Baz› KanunlardaDe¤ifliklik Yap›lmas› Hakk›ndaKanunla 213 say›l› Vergi UsûlKanununun mükerrer 355 inci maddesindeyap›lan de¤ifliklikler irdelenmekteve yeni getirilen düzenlemeninne flekilde uygulanaca¤›nailiflkin aç›klamalara yer verilmektedir.1- Girifl5904 say›l› Gelir Vergisi Kanunuve Baz› Kanunlarda De¤ifliklikYap›lmas› Hakk›nda Kanunla 1 213say›l› Vergi Usûl Kanununun mükerrer355 inci maddesinde yap›lande¤ifliklikler, bu madde uyar›ncakesilecek özel usûlsüzlük cezas›bak›m›ndan yeni hükümler getirmifltir.Bu kapsamda; özel usûlsüzlükcezas›n›n miktarlar› mükellefgruplar› itibariyle yeniden belirlenmifl,bu ceza kesilmezden evvelilgililere yaz›l› bildirim yapmazorunlulu¤una iliflkin olarak ilavedüzenleme yap›lm›fl, elektronikortamda verilme zorunlulu¤u getirilenbildirim veya formlar için süresindensonra düzeltme amac›ylaverilen bildirim ve formlar ile ilgiliolarak maddeye hüküm eklenmiflve elektronik ortamda beyannameile bildirim ve form verme mecburiyetineuymayanlar ad›na ayr›-ca uygulanmayacak olan usûlsüzlükcezalar› hüküm alt›na al›nm›flt›r.Makalemizin konusunu da an›-lan Kanun ile yap›lan de¤ifliklikleroluflturmaktad›r.2- Özel Usûlsüzlük Cezas›n›nTutarlar›na ‹liflkinDüzenlemeler5904 say›l› Kanunla yap›lan de¤ifliklikuyar›nca, Vergi Usûl Kanunununmükerrer 355 inci maddesininbirinci f›kras›nda yer alan ve388 S›ra No.lu Vergi Usûl KanunuGenel Tebli¤i 2 ile 2009 y›l› için; birincis›n›f tüccarlar ile serbestmeslek erbab› hakk›nda 1.600 TL,ikinci s›n›f tüccarlar, defter tutançiftçiler ile kazanc› basit usûldetespit edilenler hakk›nda 760 TL vebunlar d›fl›nda kalanlar hakk›nda350 TL olarak uygulanan özel usûlsüzlükcezas› tutarlar›, 01/08/2009tarihinden itibaren s›ras›yla 1.000TL, 500 TL ve 250 TL olarak yenidenbelirlenmifltir.Söz konusu de¤ifliklik ile usûlsüzlükcezalar›na oranla daha yüksektutarl› olan özel usûlsüzlük cezalar›miktar itibariyle azalt›lm›flt›r. Bu de-¤ifliklik, 393 S›ra No.lu Vergi UsûlKanunu Genel Tebli¤i 3 ile 01/01/2010tarihinden itibaren uygulanacakolan hadler bak›m›ndan da aynenbenimsenmifltir.Ancak, düzenlemenin 01/08/2009tarihinden itibaren yürürlü¤e girdi¤ihususu göz önünde bulunduruldu¤unda,yap›lan de¤ifliklik bu tarihtenönce ifllenmifl olan özel usûlsüzlükfiilleri bak›m›ndan geçerliolmayacakt›r. Örne¤in, 25/05/2009tarihine kadar elektronik ortamdagönderilmesi gereken bir katmade¤er vergisi beyannamesinin,elektronik ortamda ve 01/08/2009tarihinden sonra verilmesi halinde,mükellef ad›na bu cezan›n kesilmesindeözel usûlsüzlük fiilinin ifllendi¤itarihte yürürlükte olan, di¤erbir ifadeyle 25/05/2009 tarihi itibariylegeçerli olan ceza tutarlar› dikkateal›nacakt›r.3- Yaz›l› Bildirim YapmaZorunlulu¤una ‹liflkinDüzenlemeVergi Usûl Kanununun mükerrer355 inci maddesinde, bu maddehükmünün uygulanmas› için; bilgive ibraz ödevinin yerine getirilmesiyleilgili olarak yap›lacak tebli¤lerdebilginin verilmesi için tayinolunan sürede cevap verilmemesi,eksik veya yan›lt›c› bilgi verilmesiveya defter ve belge ibraz› içintayin olunan süre ile defter ve belgelerinsüresinde ibraz edilmemesidurumunda haklar›nda Kanununceza hükümlerinin uygulanmas› cihetinegidilece¤inin ilgililere yaz›l›olarak bildirilmesinin flart oldu-¤u hüküm alt›na al›nm›flt›r.Mükerrer 355 inci madde uyar›ncaceza kesilmeden evvel ilgililereyukar›da aç›klanan yaz›l› bildirimiminyap›lmas› ön flart olmaklaberaber, maddeye 5904 say›l›Kanunun 22 nci maddesi ile eklenenf›kra uyar›nca, belirlenmiflödevlerin yerine getirilmesine46 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

iliflkin usûl ve esaslar›n MaliyeBakanl›¤›nca ç›kar›lan genel düzenleyiciidarî ifllemlerle duyurulmas›halinde, ilgililere ayr›ca yaz›l›olarak bildirilme flart›n›n aranmayaca¤›hükme ba¤lanm›flt›r.Buna göre, Kanunun verdi¤i yetkiyeistinaden ç›kar›lan ve ResmîGazetede yay›mlanmak suretiyleduyurulan genel tebli¤lerle getirilenzorunluluklara uyulmamas› halindeözel usûlsüzlük cezas›n›n kesilebilmesiiçin ilgililere ayr›ca yaz›l›bildirim yap›lmas›na gerek bulunmamaktad›r.4- Düzeltme Amac›yla VerilenBildirim ve Formlar ‹çin CezaUygulamas›5904 say›l› Kanunun 22 nci maddesiyleVergi Usûl Kanunununmükerrer 355 inci maddesine eklenenbir baflka f›krayla, elektronikortamda verilme zorunlulu¤u getirilenbildirim veya formlara iliflkinolarak süresinden sonra düzeltmeamac›yla verilen bildirim veformlar›n, belirlenen sürelerinsonundan itibaren 10 gün içindeverilmesi halinde özel usûlsüzlükcezas› kesilmeyece¤i, takipeden 15 gün içinde verilmesi halindeise kesilmesi gereken özelusûlsüzlük cezas›n›n 1/2 oran›ndauygulanaca¤› hüküm alt›naal›nm›flt›r.Maddeye eklenen f›kra hükmü,Vergi Usûl Kanununun mükerrer257 nci maddesinin Maliye Bakanl›¤›naverdi¤i yetki uyar›nca elektronikortamda verilme zorunlulu¤ugetirilen bildirim ve formlarla ilgiliolarak süresinden sonra düzeltmeamac›yla verilecek bildirim veformlar›n, belirlenen sürelerin sonundanitibaren on gün içinde verilmesihalinde özel usûlsüzlükcezas› kesilmeyece¤ini, on günlüksürenin bitimini izleyen on beflgünlük süre içinde verilmesi halindeise bu cezan›n yüzde elli oran›ndauygulanaca¤›n› düzenlemektedir.Düzenlemeden maksat, elektronikortamda verilmesi mecburi olan bildirimve formlara iliflkin olarak haz›rlanandüzeltme bildirimlerinin,belirlenen süreler içinde gönderilmesihalinde özel usûlsüzlük cezas›n›nkesilememesi veya bu cezan›nbelli oranda uygulanmas›n›sa¤lamakt›r. Bununla birlikte, zorunlulukkapsam›ndaki bildirim veformlar›n zaman›nda verilmemesihalinde kesilecek özel usulsüzlükcezas› için herhangi bir indirim sözkonusu de¤ildir.F›kra hükmü, bilanço esas›na göredefter tutan mükelleflerin mal vehizmet al›m ve sat›mlar›na iliflkinolarak süresinde elektronik ortamdavermek zorunda olduklar› Ba veBs bildirim formlar› gibi bildirim veformlara iliflkin olarak belli sürelerdedüzeltme amac›yla verilecekdüzeltme bildirim ve formlar›için kesilecek özel usûlsüzlük cezalar›n›kapsamaktad›r.Bu düzenlemenin, elektronik ortamdakanunî süresinde gönderilmeyenbeyannameler ile düzeltmeamac›yla verilen beyannamelerdolay›s›yla kesilen özel usûlsüzlükcezas› uygulamas›yla kar›flt›r›lmamas›gerekmektedir.fiöyle ki, elektronik ortamda verilmesizorunlu olan beyannamelerbak›m›ndan özel usûlsüzlük cezas› ;kanunî sürenin bitimini izleyen ilkon befl günlük sürede elektronikortamda verilen beyannameler için? oran›nda, bu süreyi takip edenikinci on befl günlük süre içindeverilen beyannameler için ?oran›nda, bu süreden sonra verilenbeyannameler için tam olarak uygulanmaktad›r.Elektronik ortamdagönderilen beyannamelere iliflkinolarak haz›rlanan ve elektronikortamda verilme mecburiyeti bulunandüzeltme beyannamelerininelden veya posta ile gönderilmesidurumunda herhangi bir indirimsöz konusu olmaks›z›n özel usûlsüzlükcezas› tam olarak kesilmektedir.Zaman›nda elektronik ortamdagönderilen bir beyannameyeiliflkin olarak daha sonra düzeltmeamac›yla haz›rlanarak elektronikortamda verilen beyannameler içinise özel usûlsüzlük cezas› uygulanmamaktad›r.Düzeltme beyannamelerininelektronik ortamdaverilmesi mecburiyetine iliflkin usûlve esaslar 368 S›ra No.lu VergiUsûl Kanunu Genel Tebli¤indeaç›klanm›flt›r.5- Usûlsüzlük Cezalar›na ‹liflkinDüzenlemeVergi beyannamelerinin kanunîsüresinde verilmemesi, Vergi UsûlKanununun 352 nci maddesindebirinci derece usûlsüzlük fiili olarakhüküm alt›na al›nm›flt›r. Mezkûr fiilayn› Kanunun 30 uncu maddesindere’sen tarhiyat sebebi say›ld›¤›ndanbu fiil dolay›s›yla kesilecekcezan›n iki kat olarak uygulanmas›gerekmektedir.Ayn› Kanunun mükerrer 355 incimaddesinde, Vergi Usûl Kanununun86, 148, 149, 150, 256 ve 257nci maddelerinde yer alan zorunluluklarile mükerrer 257 nci maddeuyar›nca getirilen mecburiyetlereuymayanlar hakk›nda kesilecekBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 47

özel usûlsüzlük cezalar› hükmeba¤lanm›flt›r.Yukar›da de¤inilen Kanun hükümleriuyar›nca, Vergi Usûl Kanunununmükerrer 355 inci maddesinde5904 say›l› Kanunla yap›lan de-¤ifliklikler öncesinde, zorunlulukkapsam›ndaki beyannamelerin kanunîsüresinde ve elektronik ortamdaverilmemesi halinde hemVergi Usûl Kanununun 352 ncimadde gere¤ince usûlsüzlük cezas›,hem de ayn› Kanunun mükerrer355 inci maddesi uyar›nca özelusûlsüzlük cezas› kesilmesi icapetmekte idi.Ancak, 5904 say›l› Kanunun 22 ncimaddesiyle Vergi Usûl Kanunununmükerrer 355 inci maddesine eklenenf›krada, elektronik ortamdabeyanname ile bildirim ve formverme mecburiyetine uymayanlarabu maddeye göre ceza kesilmesihalinde, ayr›ca 352 nci maddeninbirinci derece usûlsüzlüklerleilgili (1) numaral› bendi ile ikinciderece usûlsüzlüklerle ilgili (7)numaral› bendi uyar›nca cezakesilmeyece¤i hüküm alt›na al›nm›flt›r.Buna göre, kanunî verilme süresif›kra hükmünün yürürlü¤e girdi¤i01/08/2009 tarihinden sonrayarastlayan beyannamelerin elektronikortamda kanunî süresindensonra gönderilmesi ile belirlenensüreleri bu tarihten sonraya isabeteden düzeltme bildirim ve formlar›n›naç›klanan esaslar çerçevesindeverilmemesi durumlar›nda, mükelleflerad›na özel usûlsüzlükcezas›n›n yan› s›ra Vergi UsûlKanununun 352 nci maddenin ilgilibentleri uyar›nca ayr›ca usûlsüzlükcezas› kesilmesi uygulamas›nason verilmifltir.Di¤er taraftan, elektronik ortamdagönderilme zorunlulu¤u bulunanbir beyannamenin kanunî süresiiçinde verilmemesi halinde, zaman›ndatahakkuk ettirilmeyen vergiiçin Vergi Usûl Kanununun 344üncü maddesi hükmü uyar›ncavergi ziya› cezas› kesilmesi gerekecektir.Ancak, 5904 say›l› Kanunlamükerrer 355 inci maddedeyap›lan de¤ifliklik uyar›nca, zaman›ndaverilmeyen beyanname içinkesilecek özel usulsüzlük cezas›yan›nda ayr›ca usûlsüzlük cezas›kesilmeyece¤inden, Vergi UsûlKanununun 336 nc› maddesi hükmügere¤ince vergi ziya› cezas› ileusulsüzlük cezas› aras›nda cezamiktarlar› bak›m›ndan yap›lmas›icap eden k›yaslama da söz konusuolmayacakt›r.6- Sonuç5904 say›l› Kanun de¤iflikli¤i ile,Vergi Usul Kanununun mükerrer355 inci maddesi uyar›nca kesileceközel usulsüzlük cezalar›n›ntutarlar›nda mükellef gruplar› itibariylebelirgin ölçüde azal›fl sa¤lanm›fl,böylece di¤er maktu vergicezalar›na nazaran yüksek tutarlardauygulanan bu madde kapsam›ndakicezalar daha makûlseviyelere indirilmifltir.Yaz›l› bildirim yapma zorunlulu-¤una iliflkin olarak maddede yap›-lan düzenlemeyle, belirlenmifl ödevlerinyerine getirilmesine iliflkinusûl ve esaslar›n Maliye Bakanl›¤›ncaç›kar›lan genel tebli¤lerleduyurulmas› halinde ilgililere ayr›-ca yaz›l› bildirim yap›lmas›na gerekolmad›¤› hususu hükme ba¤lanm›fl,böylece fiili durum Kanunhükmü haline getirilmifltir.Düzeltme bildirim ve formlar›nailiflkin olarak mükerrer 355 incimaddeye eklenen f›kra hükmüyle,elektronik ortamda gönderilen bildirimve formlar›n belirlenen süreleriçinde düzeltilmesi halinde, özelusulsüzlük cezas›n›n kesilmemesiya da bu cezan›n belli oranda uygulanmas›naimkân tan›nm›fl; budurum, süresinden sonra dahi olsabelirlenen zaman dilimi içinde düzeltmeyapan mükellefler lehineuygulama sa¤lam›flt›r.Elektronik ortamda beyanname ilebildirim ve form verme mecburiyetineuymayanlara mükerrer 355inci maddeye göre ceza kesilmesihalinde, ayr›ca 352 nci maddeninbirinci derece usûlsüzlüklerle ilgili 1numaral› ve ikinci derece usûlsüzlüklerleilgili 7 numaral› bentleriuyar›nca ceza kesilmeyece¤ineiliflkin hüküm ile de mezkûr fiillersebebiyle usûle iliflkin muhtelifcezalar›n birlikte kesilmesi uygulamas›sona ermifltir.Kaynakça:12303/07/2009 tarihli ve 27277say›l› Resmî Gazetedeyay›mlanm›flt›r.20/12/2008 tarihli ve 27086say›l› Resmî Gazetedeyay›mlanm›flt›r.29/12/2009 tarihli ve 27447say›l› Resmî Gazetedeyay›mlanm›flt›r.48 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹ndirimli Orana Tabi Konut Teslimlerinde ‹ade Hesab›naDâhil Edilecek HarcamalarFerit ÖZDevlet Gelir Uzman›, Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›Bu makalede, net alan› 150 m 2 ’yekadar konut teslimleriyle ilgili iade talebininne zaman yap›laca¤› ile iadehesab›na dâhil edilecek harcamalar›nkapsam› ele al›nmaktad›r.1- GiriflKatma De¤er Vergisi (KDV) Kanununun28 inci maddesinin verdi¤iyetkiye dayan›larak yay›mlanan2007/13033 say›l› Bakanlar KuruluKararnamesine ekli (I) say›l› listenin11 inci s›ras› uyar›nca net alan›150 m 2 ’ye kadar konut teslimleri %1 oran›nda KDV’ye tabidir.Ayn› Kanunun 29/2 nci maddesinegöre, indirimli orana tabi ifllemlerdolay›s›yla yüklenilen ve indirimyoluyla giderilemeyen KDV tutarlar›n›nBakanlar Kurulunca tespit edileceks›n›r› aflan k›sm›n›n y›l› içindevergilendirme dönemleri itibariylemahsuben, y›l içinde mahsubeniade edilemeyen tutarlar›n daizleyen y›l içinde mükellefin iste¤ineba¤l› olarak nakden ya da mahsubeniadesi mümkün bulunmaktad›r.Yaz›m›zda, KDV Kanununun 29/2inci maddesi çerçevesinde net alan›150 m 2 ’ye kadar konut teslimleriyleilgili iade talebinin ne zamanyap›laca¤› ile iade hesab›na dâhiledilecek harcamalar›n kapsam› eleal›nacakt›r.2- Konut Teslimlerinde ‹adeTalep Edilecek DönemKDV Kanununun 10/a maddesinde,mal teslimi ve hizmet ifas› hallerinde,mal›n teslimi veya hizmetinyap›lmas›; 10/b maddesinde isemal›n teslimi ya da hizmetin yap›lmas›ndanönce fatura veya benzeribelgeler verilmesi halinde, bubelgelerde gösterilen miktarla s›-n›rl› olmak üzere, fatura veya benzeribelgelerin düzenlenmesi durumlar›ndavergiyi do¤uran olaymeydana gelmektedir.KDV uygulamas›nda iade hakk›n›ndo¤mas› için, iade hakk›n› do¤uranifllemin fiilen gerçekleflmesi gerekmektedir.Bu çerçevede, 150 m 2 ’yekadar konut teslimleri ile ilgili iadetalebinin de konutlar›n fiilen teslimedildi¤i dönem itibariyle mahsubenveya fiilen teslimin yap›ld›¤› y›l›izleyen y›l içinde mükellefin iste¤ineba¤l› olarak nakden veya mahsubenyap›lmas› gerekmektedir.Bu teslimlere iliflkin avans olaraködeme yap›lmas›n›n ya da buavans ödemeleri için fatura düzenlenmesininiade ifllemine etkisibulunmamaktad›r. Konut teslimlerindefaturan›n teslimden öncedüzenlenmesi halinde, vergiyi do-¤uran olay vuku bulmakta ancakiade hakk› konutlar›n fiilen teslimedildi¤i y›lda do¤maktad›r.Örnek: (X) ‹nflaat Ltd. fiti. ile tamam›150 m 2 ’nin alt›nda yirmikonuttan oluflan bir bina infla etmekiçin Eylül 2007’de yap› ruhsat›alm›flt›r. Ayn› ay inflaat hemenbafllam›fl, topraktan sat›fl yöntemiylede iki dairenin sat›fl›n› yapm›flve ald›¤› tutar› avans olarakhesaplar›na kaydetmifltir. ‹nflaatsürerken finansman ihtiyac› do¤dukçatoplam alt› dairenin dahasat›fl› gerçekleflmifl ve sat›fllarailiflkin tutarlar avans hesab›ndaizlenmifltir. Aral›k 2009 dönemindeinflaat›n tamamlanmas› ile birliktedaha önce sat›lan dairelere iliflkinfaturalar düzenlenmifl, ancak al›c›-lar ad›na tapuda devir ifllemi vedairelerin fiilen teslimi Ocak 2010döneminde gerçekleflmifltir.Bu durumda, (X) ‹nflaat Ltd. fiti. taraf›ndanteslimi gerçeklefltirilentoplam sekiz daire için yüklenilenve indirim yoluyla giderilemeyen ve13.300 TL’nin üzerindeki KDV,Ocak 2010 döneminde mahsubeniade talep edebilecektir.3- ‹ade Hesab›na Dâhil EdilecekHarcamalar‹ndirimli orana tabi ifllemlerin bünyesinegiren vergilerin hesaplanmas›ndakigenel prensip, mükelleflerindefter ve belgelerine dayanarakbu hesaplamay› yapmalar›d›r.‹ndirimli orana tabi ifllemlerden do-¤an iade taleplerinin usul ve esaslar›n›nbelirlendi¤i KDV Genel Tebli¤lerindede bu esas benimsenmifltir.150 m 2 ’ye kadar konut teslimlerininbünyesine giren vergilerin hesaplamas›ndada konutun inflas›na yönelikolarak yap›lan harcamalar öncelikledikkate al›nacakt›r. Ancak30 Seri No.lu KDV Genel Tebli¤indeyer alan faydal› alan hesaplamas›nayönelik aç›klamalar nedeniyleiadeye konu vergilerin hesaplamas›ndatereddütler yaflanabilmektedir.Bu hususlar yaz›m›z›n izleyenbölümlerinde aç›klanm›flt›r.3-1. Konutlardan Ayr› OlarakKullan›lmalar› MümkünOlmayan YerlerÖncelikle 30 Seri No.lu KDV GenelTebli¤inde yer alan 150 m 2 faydal›alan hesaplamas›na iliflkin hükümlerinKDV oran›n›n belirlenmesineyönelik oldu¤unu belirtmemiz gerekir.30 Seri No.lu KDV GenelTebli¤i net alan› 150 mÇ’ye kadarkonut teslimlerinin KDV KanunununGeçici 8 inci maddesi kapsam›ndaistisna oldu¤u dönemde16/12/1988 tarihli Resmi Gazetedeyay›mlanm›flt›r.Söz konusu Tebli¤de balkon, kömürlük,garaj, asansör bofllu¤u vebenzeri yerlerin, konutlardan ayr›olarak kullan›lmalar› mümkün olmad›¤›ndanprensip olarak istisnakapsam› içinde oldu¤u belirtildiktensonra, faydal› alan›n nas›l hesaplanaca¤›aç›klanmaktad›r.Bu çerçevede, faydal› alanla ilgilihesaplama yap›ld›ktan sonra netalan›n 150 m 2 ’den küçük olmas›durumunda, bu konutlar›n inflaat›nedeniyle faydal› alan hesab›ndadikkate al›nmayan, ancak konutlardanayr› olarak kullan›lmalar› damümkün olmayan tüm alanlar›ninflaat› nedeniyle yüklenilen ver-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 49

giler iade hesab›na dâhil edilebilecektir.Baflka bir ifadeyle; balkon,kömürlük, garaj, asansör bofllu¤u,genel girifl, merdiven, sahanl›klar,depo ve benzeri yerlerin, konutlardanayr› olarak kullan›lmalar›mümkün olmad›¤›ndan, mükelleflerinindirimli orana tabi konut sat›fllar›ylailgili iade hesab›na bu bölümlerininflaatlar› nedeniyle yüklenilenKDV dâhil edilebilecektir.Örnek: (Y) ‹nflaat ve TaahhütA.fi.’nin yapt›¤› yirmi bloktan oluflansitede befl katl› bloklarda onaradet daire ve her daireye ait bodrumkatlar›nda onar adet 15 m 2 büyüklü¤ündedepolar yer almaktad›r.Her blokun asansör ve merdivenboflluklar› kat bafl›na 40 m 2 ’dir.Girifl ve çat› kat› d›fl›ndaki dairelerinduvarlar aras›nda kalan temizalanlar› 120 m 2 , girifl katlar› 80 m 2 ,çat› katlar› ise yar›m dubleks dairefleklinde 145 m 2 ’dir. Çat› katlar› içinsitenin oyun alan› alt›nda 30 m 2 ’liközel garajlar bulunmaktad›r.30 Seri No.lu KDV Genel Tebli¤inegöre, çok katl› binalarda genel girifl,merdiven ve asansörler ile bodrumlardakonut bafl›na bir adet, konutunbulundu¤u bina d›fl›nda konutbafl›na 4 m 2 ’den büyük olmamaküzere yap›lan kömürlük veyadepo; bina içindeki garajlar ile binad›fl›nda konut bafl›na 18 m 2 ’denbüyük olmamak üzere yap›lan garajlar,faydal› alan d›fl›nda bulundu¤undan(Y) ‹nflaat ve TaahhütA.fi.’nin faydal› alan hesaplamas›afla¤›daki gibi olacakt›r:Bodrum katlar›ndaki depolar ileasansör ve merdiven boflluklar›faydal› alan d›fl›ndad›r. Ancak çat›katlar› için yap›lan garajlardan 12m 2 ’si bu dairelerin faydal› alan›naeklenece¤inden net alan› 145+12=157 m 2 büyüklü¤ünde çat› kat›dairelerine % 18 oran›nda KDV uygulanacakt›r.Depo, asansör vemerdiven boflluklar›ndan bu dairelereisabet eden tutarlar ise indirimlioran nedeniyle yüklenilen vergilerhesab›ndan ayr›flt›r›lmak durumundad›r.Bu hesaplama yap›ld›ktansonra girifl kat (80 m 2 ) vedi¤er dairelerin (120 m 2 ) net alanlar›150 m 2 ’nin alt›nda oldu¤undanbu dairelere depo, asansör ve merdivenboflluklar›ndan isabet eden tutarlariade hesab›na dâhil edilebilecektir.3-2. Arsa Bedeli‹nflaat yap›lan arsan›n bedeli içinKDV ödenmiflse bu tutar iadehesab›na dâhil edilecektir. Ancakarsa üzerinde yap›lan inflaatlar›nbir k›sm›n›n konut d›fl› yap›lar olmas›veya konutlardan bir k›sm›n›n150 m 2 üzerinde olmas› durumunda,yukar›da yer alan örnekteoldu¤u gibi, iade hesab›ndan buinflaatlara isabet eden tutar›nç›kart›lmas› gerekir.3-3. Genel Yönetim, Pazarlamave Sat›fl Giderleri ‹leAmortismana Tabi ‹ktisadiK›ymetlerin (AT‹K) Durumu‹ndirimli orana tabi ifllemlerdendo¤an KDV iadesinin hesaplanmas›ndaönce ifllemin bünyesinedo¤rudan giren harcamalar ile genelgiderlere ait vergiler dikkateal›nacak, daha sonra AT‹K’lere payverilebilecektir.Bu çerçevede, 150 m 2 ’ye kadar konutlar›ninflas› s›ras›nda ortaya ç›-kan genel yönetim giderleri (akaryak›t,büro malzemeleri, temizlikmalzemeleri vb.), pazarlama ve sat›flgiderleri ile AT‹K’den iflleme isabeteden paya iliflkin ödenen KDV,ifllemin bünyesine giren vergilerkapsam›nda de¤erlendirilmektedir.4- ‹ade Hesab›na Dâhil EdilmesiMümkün OlmayanHarcamalarKonut sahibi olacak kiflilerce sökülüptafl›narak tekrar kurulup kullan›labileneflyalar›n konutun kullan›lmas›nailiflkin demirbafl olmas›ve inflaat maliyetine dâhil olmamas›nedeniyle konutlarla birlikte sat›-lan klima, termosifon, f›r›n ocak,davlumbaz, beyaz eflya, mobilyavb.’nin teslimlerinin konut teslimiolarak de¤erlendirilmesi mümkünde¤ildir. Bu eflyalar›n teslimindeeflyan›n tabi oldu¤u KDV oran›n›nuygulanmas› ve bunlara iliflkin yüklenilenvergilerin iade hesab›nadâhil edilmemesi gerekmektedir.Bir arada bulunan konutlar›n ortakkullan›m›na ait olan ve sosyal vekültürel ihtiyaçlar› karfl›lamak üzeredüzenlenmifl alanlara (çocukpark›, bahçe düzenlemesi, çevredüzenlemesi ve peyzaj, havuz,spor alan›, al›flverifl merkezi vb.)iliflkin giderler için ödenen KDV’ninde konut sat›fl›na iliflkin iade hesab›nadâhil edilmesi mümkün de¤ildir.Sonuç itibariyle, do¤rudan konutinflaat›na yönelik olmayan butarz giderler için ödenen KDV,genel esaslara göre indirim konusuyap›labilecektir.5- Sonuç‹ndirimli orana tabi 150 m 2 ’ye kadarkonut teslimlerinde, teslimingerçekleflti¤i vergilendirme döneminekadar indirilemeyen ve tutar›Bakanlar Kurulunca tespit edileceks›n›r› aflan KDV’nin, konutlar›nfiilen tesliminin yap›ld›¤› dönemdemahsuben veya izleyen y›lda mahsubenya da nakden iadesi talepedilebilmektedir.Bu teslimlerle ilgili iade hesab›namesken olarak kullan›lacak alanlariçin zorunlu olan inflaat harcamalar›,konutlardan ayr› olarak kullan›lmalar›mümkün olmayan yerler,arsa bedeli için ödenen vergilerdâhil edilecek; yine genel yönetim,pazarlama ve sat›fl giderleri ileAT‹K’lerden pay verilebilecektir.Ancak, konutun kullan›lmas›na iliflkindemirbafl niteli¤indeki ve inflaatmaliyetine dâhil olmayan, sökülüptafl›narak tekrar kurulup kullan›labileneflyalara iliflkin ödenen KDVile bir arada bulunan konutlar›n ortakkullan›m›na ait olan ve sosyalve kültürel ihtiyaçlar› karfl›lamak üzeredüzenlenmifl alanlara iliflkin yap›langiderler için ödenen KDV iadehesab›na dâhil edilmemelidir.Duvarlar aras›nda kalan temiz alan Depo Merdiven, asansör bofllu¤u Depo Faydal› alanGirifl kat 80 15 20 - 801, 2, 3. kat 120 15 20 - 1204. kat (Çat›) 145 15 20 30 157(145+[30-18])50 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Vergisel Aç›dan Adi Ortakl›klarCem ARSLANDevlet Gelir Uzman›, Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›Bu makalede adi ortakl›klar, KurumlarVergisi Kanunu, Gelir VergisiKanunu, Katma De¤er VergisiKanunu, Vergi Usul Kanunu ve5811 say›l› Varl›k Bar›fl› Kanunubak›m›ndan de¤erlendirilmektedir.1- GiriflAdi ortakl›klar Borçlar Kanununun520-541 inci maddeleri aras›ndadüzenlenmifl ve an›lan Kanunun520 inci maddesinde; ‹ki veyadaha fazla kiflinin ortak bir amacaulaflmak için, bir sözleflmeye dayanarakemek ve mallar›n› birlefltirmesiadi ortakl›k olarak tan›mlanm›flt›r.Di¤er taraftan, Türk TicaretKanununda (TTK) tarif edilenflirketlerin vas›flar›na haiz olmayanflirketler de adi flirket say›l›rlar.Adi flirketlerin tüzel kiflili¤i olmad›¤›için, hak ve fiil ehliyetleri bulunmad›¤›gibi dava ehliyetleri de yoktur.fiirketin ifllemleri ile ilgili olarakaç›lacak davalar tüm ortaklar taraf›ndan;flirketin ifllemlerine karfl›aç›lacak davalar ise tüm ortaklarakarfl› aç›lmal›d›r.Di¤er taraftan TTK’n›n 138 incimaddesi uyar›nca, adi flirketlerleilgili Borçlar Kanununda yer alanhükümler, ticaret flirketlerine aitilgili bölümlerde hüküm bulunmamas›durumunda ticaret flirketlerihakk›nda da uygulan›r. Buna göreTTK, ticaret flirketleri ile ilgili düzenlemeyap›lmayan konulardaBorçlar Kanununun 520-541 incimaddelerini referans almaktad›r.Adi ortakl›k kurulmas›nda hiçbirflekil flart aranmaz. Sözle dahi adiortakl›k kurulabilir. Ancak, ortaklarve/veya ortakl›k d›fl›ndaki kiflilerleç›kabilecek hukuki ihtilaflar nedeniyleadi ortakl›¤›n sözleflmeye dayal›olarak kurulmas› en uygun yololacakt›r. Bu yaz›m›zda, adi ortakl›klarvergisel aç›dan ele al›nacakve adi ortakl›klar›n baz› vergi kanunlar›karfl›s›ndaki durumlar› tart›-fl›lacakt›r.2- Adi Ortakl›klarda VergilemeAdi flirketler vergi kanunlar› karfl›s›ndafarkl› flekilde de¤erlendirilirler.Esas›nda, küçük çapl› vegeçici ifller için kurulan adi flirketlergünümüzde ifl ortakl›klar›, konsorsiyumlarve ortak giriflimler adlar›alt›nda büyük çapl› projelerle ilgiliolarak kurulmaktad›r. Ancak, butürden ortakl›klar›n mükellefiyetflekilleri ve belge düzeni gibi konulardakiuygulamalar›na yön verecekbir tak›m aç›klamalara ihtiyaçduyulmaktad›r. Bu sebepten dolay›,afla¤›da konu ile ilgili vergi kanunlar›ndayer alan düzenlemelereve Gelir ‹daresi Baflkanl›¤› taraf›ndantebli¤ ve özelge baz›ndayap›lan yönlendirmelere yer verilmifltir.2-1. Kurumlar VergisiAdi ortakl›klar›n tüzel kiflili¤i olmad›¤›gibi kurumlar vergisi mükellefiolmalar› da söz konusu de¤ildir. ‹kiveya daha fazla kurumlar vergisimükellefinin adi ortakl›k kurmaksuretiyle faaliyet göstermeleri halinde,ortakl›ktan elde ettikleri kârlar,hisseleri oran›nda flirketlerinkurum kazanc›na dâhil edilir. Bunedenle, adi flirketler kurumlar vergisiaç›s›ndan muhatap olarakkabul edilmemekte ve sadece ortaklar,hisseleri oran›nda adi flirketkazanc›ndan pay almaktad›rlar.Söz konusu düzenlemenin tekistisnas›n› ifl ortakl›klar› oluflturur.‹fl ortakl›klar› sermaye birikimi,teknolojik donan›m ile teknikuzmanl›k gerektiren ve bünyesindeyüksek risk unsuru bar›nd›ranifllerin ifas› ve kazanç paylafl›m›amac›yla kurulan ortakl›klar olup,ortaklar belli bir iflin birlikteyap›lmas›n› müfltereken yüklenmektedirler.fiah›s ortakl›klar› veya gerçek kiflilerinkurumlar vergisi mükellefleriile veya kurumlar vergisi mükelleflerininkendi aralar›nda oluflturduklar›adi ortakl›klar, istenilmesi halindeifl ortakl›¤› olarak kurumlarvergisi mükellefiyeti tesis ettirirler.Kurulacak olan ifl ortakl›¤›n›n kurumlarvergisi mükellefiyeti tesisettirebilmesi için;- Ortaklardan en az birisininkurumlar vergisi mükellefiolmas›,- Ortakl›¤›n belli bir iflisonuçland›rmak üzere yaz›l›bir sözleflmeyle kurulmas›,- ‹fl ortakl›¤› konusunun belli birifl olmas›,- Birlikte yap›lacak olan iflin bellibir süre içinde gerçeklefltirilmesininöngörülmesi,- ‹fl ortakl›¤› ile iflveren aras›ndabir yüklenim sözleflmesininolmas›,- Taraflar›n, müflterekenyüklenilen iflin belli bir veyabirden fazla bölümünden de¤il,tamam›ndan iflverene karfl›sorumlu olmalar›,- ‹flin bitiminde kazanc›npaylafl›lmas› gerekir.Sonuç itibariyle ifl ortakl›¤›, devaml›l›kgösteren ve ayn› nitelikteolan ifl veya ifller için de¤il, belirlisürede bitecek bir ifl için kurulacakve tam mükellefiyete tabi olacakt›r.1BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 51

2-2. Gelir VergisiAdi ortakl›klar› Gelir Vergisi Kanunu(GVK) aç›s›ndan de¤erlendirdi¤imizde baz› özellikli durumlarkarfl›m›za ç›kar. Bu ba¤lamda, adiortakl›klar›n, muhtasar beyannameyönünden mükellefiyet tesis ettirmelerigerekir. Bunun d›fl›nda gelirvergisi ve geçici vergi beyannamesivermelerine gerek yoktur. Gerçekkiflilerin ortakl›ktan elde ettiklerikârlar hisseleri oran›nda beyannamelerine,elde edilen kazanc›ntürüne göre (ticari, serbestmeslek, zirai kazanç) dâhil edilecekve vergilendirilecektir.Gelir idaresi adi ortakl›klar›,GVK’n›n 94 üncü maddesindesay›lan kurumlardan biri olarakde¤erlendirmekte ve tevkifat yapmaklayükümlü tutmaktad›r. Yineayn› flekilde adi ortakl›klara yap›-lacak ödemeler bir bütün olarakde¤erlendirilmekte ve tevkifata tabibir ifl yap›lmas› durumunda istihkak›ntümü üzerinden tevkifatyap›lmaktad›r. Yap›lan bu tevkifatlarise, (ortaklar›n hisseleri vehukuki kifliliklerine göre) ortakl›¤›oluflturan gerçek veya tüzel kiflileringelir veya kurumlar vergisibeyannameleri üzerinden mahsubakonu edilmektedir. Ayr›ca, adiflirketin yapmas› gereken tevkifatlardolay›s›yla sorumlulu¤unu yerinegetirmemesi durumunda, yap›-lacak tarhiyatlarda muhatap olarakadi ortakl›¤›n kendisi al›nmakta,ancak ödenmeyen vergi ve cezalardolay›s›yla ortaklar›n müteselsilsorumlulu¤u bulunmaktad›r.Örne¤in; gerçek kifli (X) ve (Y) Ltd.fiti. ile (Z) A.fi.’nin eflit hisseli olarakoluflturduklar› (XYZ) Adi Ortakl›¤›n›n2009 y›l› kar› 150.000TL’dir. Ortakl›¤›n›n y›l içindeki ifllerinedeniyle ortakl›¤a yap›lan ödemelerden30.000 TL tevkifat yap›lm›flt›r.Burada her ortak adi ortakl›kdolay›s›yla elde etti¤i kar›(50.000 TL) verece¤i gelir/kurumlarvergisi beyannamesine dâhiledecektir. Ayr›ca, yine her ortakhissesine düflen (10.000 TL) vetevkif yoluyla ödenmifl olan vergiyikendi beyannamesi üzerindenmahsuba konu edecektir.Gelir ve kurumlar vergilerine iliflkiniade prosedürünün düzenlendi¤i252 seri no.lu Gelir Vergisi GenelTebli¤ine 2göre, tevkif yoluyla kesilenvergilerin y›ll›k beyannamedekimahsuplar sonunda kalan k›sm›,ortak olunan adi ortakl›k veyakollektif flirketlerin vergi borçlar›namahsup edilebilecektir. Bu taleplerinyerine getirilebilmesi için, iadealacakl›s› mükellefin muaccel halegelmifl vergi borcunun bulunmamas›ve mahsup dilekçesinde adiortakl›k veya kollektif flirketin hangidönem borçlar› için mahsup talepedildi¤inin belirtilmesi gerekir.2-3. Katma De¤er VergisiAdi ortakl›klar›n KDV yönündenmükellefiyet tesis ettirmeleri gerekir.KDV Kanununun 44 üncü maddesinegöre adi ortakl›klar tarhiyat›nmuhatab› olarak dikkate al›nmasalarda uygulamada KDV tarhiyat›ortakl›k ad›na yap›lmaktad›r.Ayr›ca Özel Tüketim Vergisi Kanunundada, adi ortakl›klarda vergininödenmesinden ortaklar›n tamam›müteselsilen sorumlu tutulmufl veortaklardan herhangi birisinin tarhiyatamuhatap olaca¤› belirtilmifltir.KDV uygulamas›nda adi ortakl›klarba¤›ms›z iflletme birimleri olarakayr› vergi mükellefiyetine sahiptir.Buna göre, defter tutma, belgedüzenleme, muhafaza ve ibraz gibivergi ödevleri ile beyanname vermeve vergi ödeme gibi mükellefiyetlerinortaklardan ayr› olarakyerine getirilmesi, ortakl›¤›n katmade¤er vergisi ile ilgili hesaplar›n›n,ortaklar›n varsa flahsi iflletmelerindekiifllemlerden ayr› yap›lmas›gerekir.Adi ortakl›klarda, ortakl›¤›n sonaermesi sonucunu do¤urmayanhisse devri ifllemleri katma de¤ervergisine tabi olmayacak, ortakl›¤›nsona ermesi sonucunu do¤urandevir ifllemlerinde ise vergiuygulanacakt›r. Buna göre, ortaklardanbiri veya birkaç›n›n hisselerinidi¤er ortaklara veya üçüncüflah›slara devretmesi, bu flekildeortakl›ktan baz› ortaklar›n ayr›lmas›veya ortakl›¤a yeni ortaklar›nal›nmas› halinde, mevcut adi ortakl›k,ortak say›s›ndaki de¤ifliklikd›fl›nda aynen devam ediyorsa, buhisse devri ifllemlerinde vergi uygulanmayacakt›r.Buna karfl›n, hisse devri ifllemleriadi ortakl›¤›n sona ermesi sonucunudo¤uruyor veya ortakl›k,ortaklar›n karar› ile feshediliyorsa,bu devir ifllemlerine vergi uygulanmas›gerekir. Vergi uygulamas› iseafla¤›daki flekilde yap›lacakt›r.Ortaklardan biri veya birkaç›n›nhisselerinin, di¤er ortak veya ortaklaradevredilmesi suretiyle ortakl›¤›nsona ermesi halinde; devralanortak veya ortaklar›n kendi hisseleriile sat›n ald›klar› hisseler dikkateal›nmaks›z›n, ortakl›kça, devralanortak veya ortaklara teslim edilentoplam mal bedeli üzerinden katmade¤er vergisi hesaplanacakt›r. Ortakl›ktaraf›ndan düzenlenecekolan faturada ayr›ca gösterilecekolan bu vergi, ilgili dönem ifllemleriile birlikte adi ortakl›¤›n son beyannamesinedâhil edilerek beyanedilecek, devralan ortak veya ortaklartaraf›ndan ise genel hükümlerçerçevesinde indirim konusuyap›lacakt›r.Adi ortakl›klarda KDV beyannamesiortakl›k ad›na düzenlenecek veortaklardan birisi taraf›ndan imzalanmaksuretiyle ilgili vergi dairesineverilecektir. Ortaklar›n vergininödenmesi bak›m›ndan müteselsilsorumluluk tafl›malar› nedeniyle,adi ortakl›k ad›na düzenle-52 • MESLEK‹ YAZILAR OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

necek beyannameye, ortaklar›nad›, soyad›, adresleri ve ba¤l› bulunduklar›vergi dairelerini gösterenbir listenin eklenmesi gerekmektedir.Ancak, ortakl›k beyannamesineeklenen bu listede yer alan bilgilerdeherhangi bir de¤ifliklik meydanagelmedi¤i sürece, listenin herdönem beyannamesine eklenmesinegerek yoktur. Liste muhteviyat›bilgilerde de¤ifliklik söz konusuoldu¤u takdirde ise de¤iflikli¤euygun olarak düzenlenecek liste,de¤iflikli¤in vuku buldu¤u dönembeyannamesine eklenecektir.2-4. Vergi Usul KanunuAdi flirket fleklinde faaliyet gösterenlerin,ortakl›k ad›na fatura düzenlemelerive yine ortakl›k ad›nafatura almalar› gerekir. Adi ortakl›¤›oluflturan flirketlerin veya gerçekkiflilerin kendi adlar›na düzenlediklerifaturalar› kullanmalar› mümkünde¤ildir.Adi ortakl›klar›n kay›t nizam›ndaise, adi ortakl›¤a ait aktif ve pasifteyer alan varl›klar dönem sonundaortaklar›n bilançolar›nda konsolideedilmektedir. Buna göre mükelleflerkay›tlar›n› istedikleri flekilde tutmaktaancak, adi ortakl›¤›n malvarl›¤›n› ayr›ca defter ve kay›tlar›ndagöstermektedirler.Adi ortakl›klarda kay›t düzeni vemuhasebesel aç›dan uygulamabirli¤i yoktur. Ancak, adi flirketortaklar›n›n kendi muhasebe hesaplar›nda,alt hesaplar kullan›lmaksuretiyle adi ortakl›¤a iliflkinifllemlerin takip edilmesi ve dönemsonunda adi flirketten elde edilenkazanc›n konsolide edilmek suretiylevergilendirilmesi en uygun vebasit yol olacakt›r.Vergi Usul Kanununun 153 üncümaddesine göre adi ortakl›¤›n, iflebafllamay› bildirme zorunlulu¤uvard›r. Adi flirketlerin iflletme hesab›nagöre defter tutmalar› da mümkündür.Buna göre, Kanunun 177nci maddesinde belirlenen hadleriaflmayan adi flirketler iflletme hesab›esas›na göre defter tutabilirler.Bunlar›n yan›nda, Ba-Bs formlar›n›nverilmesine iliflkin esaslar›ndüzenlendi¤i 396 numaral› VUKTebli¤inde, kollektif flirketler vebilanço esas›na göre defter tutanadi ortakl›klar›n Ba-Bs bildirimformlar›n›n ortakl›k veya flirketad›na bunlar›n vergi kimlik numaralar›kullan›larak verilece¤i belirtilmifltir.Ortakl›k veya flirket ad›naverilmesi gereken bildirimlerinortaklardan herhangi birinin vergikimlik numaras› kullan›larak verilmesihalinde bildirim formlar› hiçverilmemifl kabul edilecektir.2-5. 5811 say›l› Varl›k Bar›fl›Kanunu5811 say›l› Varl›k Bar›fl› Kanunda ,yurtiçi veya yurtd›fl›nda sahip olunanvarl›klar›n Kanunda yaz›l› flartlarçerçevesinde beyan edilmesi vebeyan edilen varl›klar›n rayiçbedelleri üzerinden hesaplananverginin ödenmesi durumunda,- Beyan edilen varl›klarnedeniyle 1/1/2008 tarihindenönceki dönemlere iliflkin hiçbirsuretle vergi incelemesi vevergi tarhiyat› yap›lmayaca¤›,- Ayr›ca, di¤er nedenlerle1/1/2008 tarihinden öncekidönemlere iliflkin vergiincelemeleri sonucu bulunangelir, kurumlar ve katma de¤ervergisi yönünden tespit edilenmatrah farklar›ndan, Kanunkapsam›nda beyan edilentutarlar›n mahsup edilece¤ibelirtilmifltir.5811 say›l› Kanun uygulamas›ndaadi flirketler kurumlar vergisi, gelirvergisi ve KDV yönünden farkl›flekilde de¤erlendirilmifltir.Adi ortakl›klar›n gelir vergisimükellefiyetleri olmamas› ve ortaklar›n›nflah›slar› ad›na gelir vergisimükellefiyetleri bulunmas› nedeniyle,5811 say›l› Kanunun mahsuphükümlerinden faydalan›labilmesiiçin, ortaklar›n flah›slar› ad›nabeyanda bulunmalar› gerekir. Adiortakl›¤›n ortaklar›n›n flah›slar›ad›na beyan ettikleri tutarlar›,bilanço usulüne göre defter tutmalar›durumunda fon hesab›naalarak sermayeye eklemeleri, iflletmehesab› esas›na göre defter tutmalar›durumunda defterlerinekaydetmeleri gerekmekte olupdefter tutulmamas› durumunda isekay›t flart› yoktur.Katma de¤er vergisi ve vergi tevkifat›aç›s›ndan adi ortakl›klar›nmükellefiyeti bulundu¤undan, bahsigeçen vergilere iliflkin yap›lacakolan tarhiyatlarla ilgili olarakKanunun mahsup hükümlerindenyararlan›labilmesi için, ortakl›kad›na beyanda bulunulmas› flartt›r.3- SonuçAdi flirketler kurumlar vergisi aç›-s›ndan mükellef kabul edilmemekte(ifl ortakl›klar› hariç) tevkifatmüessesesi ve KDV yönünden isemuhatap al›nmaktad›r. Varl›k Bar›fl›Kanunu uygulamas› da bu karmadurum çerçevesinde de¤erlendirilmifltir.Ayr›ca, defter tutmave belge düzenleme zorunlulu¤ubulunan adi flirketlerin Ba-Bsbildirim formlar›n›n da kendi vergikimlik numaralar›ndan verilmesiflartt›r.Kaynakça:121 seri no.lu KVK Tebli¤inin“2.5.2. Unsurlar›” bafll›kl› bölümü06.04.2004 tarih ve 25425say›l› Resmi Gazetedeyay›mlanm›flt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MESLEK‹ YAZILAR • 53

‹fiE G‹R‹fi VE ‹fiTEN AYRILIfi B‹LD‹RGELER‹N‹NVER‹LME SÜRES‹ SON GÜNÜNÜN TAT‹LE RASTLAMASI HAL‹Dr. Özkan B‹LG‹L‹SGK BaflmüfettifliG‹R‹fiSözkonusu bildirgelerin verilmesigereken sürenin son günününhafta tatiline ya da ulusal bayramve genel tatil gününe rastlamas›halinde sözkonusu bildirgelerin“cezas›z” olarak verilebilmesi içinneye dikkat edilmeli?Soruyu baflka flekilde de sormam›zmümkün: ‹fle girifl ve iflten ayr›l›flbildirgelerinin SGK’ye verilmesigereken son günün hafta tatiline yada ulusal bayram ve genel tatilgününe rastlamas› halinde, bildirgelertakip eden ilk ifl gününde verilirseyine de idari para cezas›uygulan›r m›?Konu, 01.08.2009 tarihinden itibarendaha da bir önem kazanm›flt›r.Zira bu tarihten itibaren 4/a statüsündekisigortal›lara ait ifltenayr›l›fl bildirgelerinin süresinde verilmemesihalinde de idari paracezas› uygulamas› bafllam›flt›r.Öte yandan, halihaz›rda SGK bilgisayarprogramlar› tatilleri görmemekteve süreye dikkat etmedenverilen belgelere sistem idari paracezas› kesmektedir. Buna ba¤l›olarak, yap›lan itirazlar› Kurumunkimi üniteleri kabul edip cezalar›kald›r›rken kimileri itirazlar› kabuletmemektedir.Yaz›m›zda, özellikle 4/a statüsündesigortal›lar›n bildirimi üzerindedurulmufl, konu genel hukuk kurallar›aç›s›ndan de¤erlendirilerekSGK’ye verilen belgelerden ayl›kprim ve hizmet belgesi aç›s›ndanbulunan çözüme paralel bir çözümönerilmifltir.I- AYLIK PR‹M VE H‹ZMETBELGES‹N‹N VER‹LMESÜRES‹5510 say›l› Kanunun 86.maddesibirinci f›kras›nda iflveren, bir ayiçinde 4 üncü ve 5 inci maddeyetâbi çal›flt›rd›¤› sigortal›lar›n vesosyal güvenlik destek primine tâbisigortal›lar›n; ad ve soyadlar›n›,T.C. kimlik numaralar›n›, primeesas kazançlar›n›, prim ödeme günsay›lar› ile prim tutarlar›n› gösterenve örne¤i Kurum taraf›ndanç›kar›lacak yönetmelikle belirlenenas›l veya ek ayl›k prim ve hizmetbelgesini, 4 üncü maddenin birincif›kras›n›n (c) bendi kapsam›ndakileriçin en geç Kurumca belirlenecekgünün sonuna kadar, di¤ersigortal›lar (4/a) için ise aitoldu¤u ay› takip eden ayda Kurumcabelirlenecek günün sonunakadar Kuruma vermekle veyasigortal› çal›flt›rmad›¤› takdirde, buhususu sigortal› çal›flt›rmaya sonverdi¤i tarihten itibaren, onbefl güniçinde Kuruma bildirmekle yükümlütutulmufltur.Sosyal Sigorta ‹fllemleri Yönetmeli¤i’nin109.maddesi birinci f›kras›nagöre ise iflverenler, ayl›kprim ve hizmet belgelerini Kurumcaç›kar›lacak tebli¤de belirtilensüre içinde Kuruma vereceklerdir.Ayl›k Prim Ve Hizmet BelgesininSosyal Güvenlik Kurumuna VerilmesineVe Primlerin ÖdenmeSürelerine Dair Usul Ve EsaslarHakk›nda Tebli¤’in “Ayl›k prim vehizmet belgelerinin Kuruma verilmeflekli ve süresi” bafll›kl› (2.2.1)maddesinde,5510 say›l› Kanunun 4 üncü maddesininbirinci f›kras›n›n (a) bendikapsam›nda sigortal› say›lanlar›çal›flt›ran;• Özel nitelikteki iflyeriiflverenleri, cari aya iliflkinolarak düzenleyecekleri as›l, ekveya iptal nitelikteki ayl›k primve hizmet belgelerini, en geçbelgenin iliflkin oldu¤u ay›izleyen ay›n 23’ünde,• Resmi nitelikteki iflyeriiflverenleri ise, cari aya iliflkinolarak düzenleyecekleri as›l,ek veya iptal nitelikteki ayl›kprim ve hizmet belgelerini,en geç belgenin iliflkin oldu¤udönemi izleyen takvim ay›n›n7’sinde,saat 23.59’a kadar e-Sigorta kanal›ylaKuruma göndermek zorundad›rlar.Belgenin gönderilmesigereken sürenin son günününresmi tatile rastlamas› halinde,ayl›k prim ve hizmet belgesi, songünü izleyen ilk ifl günü saat54 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

23:59 a kadar, Kuruma, e-Sigortakanal›yla gönderilebilecektir.Görüldü¤ü üzere ayl›k prim vehizmet belgeleri aç›s›ndan sorunikincil mevzuatta çözüme kavuflturulmufltur.II- S‹GORTALI ‹fiE G‹R‹fi VE‹fiTEN AYRILIfiB‹LD‹RGELER‹4/a statüsündeki sigortal›lar›n hemifle bafllamalar›n›n hem de ifltenayr›l›fllar›n›n Kanunda belirtilensürelerde e-sigorta kanal› ile Kurumagönderilmesi gerekmektedir.Aksi halde Kanunun 102.maddesiuyar›nca her bir sigortal›dan dolay›en az bir asgari ücret olmak üzereidari para cezas› uygulanmaktad›r.Ancak, bu bildirgelerin SGK’yeverilmesi gereken son günün haftatatiline ya da ulusal bayram vegenel tatil gününe rastlamas›halinde nas›l bir ifllem yap›laca¤›nane Kanunda ne de ikincil mevzuatta(Yönetmelik, Tebli¤ ve Genelgede)düzenlenmemifltir.Belirtelim ki, bu bafll›k alt›nda sözkonusubildirgelerin verilme süreleri,istisnalar vb. üzerinde de durulmayacakt›r.Ancak flunu söyleyelimki bu bildirgelerin de istisnas›ze-sigorta kanal› ile Kurumagönderilmesi gerekmektedir.Bafltaki sorumuzu tekrarlarsak;sigortal› ifle girifl ve iflten ayr›l›flbildirgelerinin SGK’ye verilmesigereken son günün hafta tatilineyada ulusal bayram ve genel tatilgününe rastlamas› halinde, ayl›kprim ve hizmet belgesinde oldu¤ugibi, bildirgeler de takip eden ilk iflgününde verilirse yine de idari paracezas› uygulan›r m›?Mevcut durumda, sistem paracezas› üretiyor, ancak bize göre budurum önemli bir eksiklik ve hukukauygun de¤il. Uygulaman›n aynenayl›k prim ve hizmet belgesininverilmesi s›ras›nda oldu¤u gibiolmas› gerekmekte. Esasen genelhukuk uygulamas› da bu yöndedir.III- ÖRNEKLER VE ÇÖZÜMIII- 1- Genel HukuktaSorunun ÇözümüHukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun162 ve Borçlar Kanununun77. maddeleri gere¤ince kanunentatil olarak kabul edilen bir günetesadüf eden vade, kendili¤indenbugünü takip eden ve tatilolmayan ilk güne geçer. Bunagöre, ayl›k prim ve hizmet belgesigibi sözkonusu bildirgelerin degönderilmesi gereken sürenin songününün tatile rastlamas› durumunda,bunlar›n e-Sigorta kanal›ile gönderilmesi gereken süre, tatilitakip eden ilk ifl gününün saat23:59’una kadar sona ermelidir. Buzaman süreci içinde gönderilmiflbildirgeler ise yasal sürede gönderilmiflkabul edilmelidir.III- 2- ÖrneklerYukar›daki çözüme uygun birkaçörne¤e afla¤›da yer verilmifltir:Örne¤in;• 30.10.2010 tarihinde iflebafllayacak olan sigortal›ya aitifle girifl bildirgesinin verilmesigereken son günü 29.10.2010tarihi oldu¤undan ve bu tarihteulusal bayram/resmi tatiloldu¤undan, 30.10.2010Cumartesi, 31.10.2010’daPazar oldu¤undan takip edenilk ifl günü olan 01.11.2010tarihinde ifle girifl bildirgesiverilirse süresinde verilmiflsay›lmal›d›r. Bildirim e-sigortakanal› ile yap›laca¤›ndan saat23:59’a kadar yap›lmas› damümkün olmal›d›r.• Ayn› flekilde bir iflyerinde17.01.2010 tarihinde çal›flmayabafllayan sigortal›lara iliflkinsigortal› ifle girifl bildirgeleri,16.01.2010 tarihinin Cumartesi,17.01.2010 tarihinin de Pazargününe rastlamas› nedeniyle18.01.2010 Pazartesi günüverildi¤i takdirde, sözkonusubildirgelerin yasal süresi içindeverildi¤i kabul edilmelidir.• 04.03.2010 tarihinde ifltenç›kan sigortal› için iflten ayr›l›flbildirgesinin en son 13.03.2010tarihinde Kuruma verilmesigerekirken, 13.03.2010 ile14.03.2010 tarihlerinin haftatatiline rastlamas› sebebiylesigortal› iflten ayr›l›flbildirgesinin 15.03.2010Pazartesi günü Kurumaverilmesi halinde bildiriminsüresinde yap›ld›¤› kabuledilmeli ve bildirim e-sigortakanal› ile yap›laca¤›ndan saat23:59’a kadar yap›lmas› damümkün olmal›d›r.SONUÇ OLARAKOrtaya konulan sorun ile ilgiliolarak Kurumun bir taraftan bilgisayarprogramlar›nda gerekli uyarlamay›yapmas› gerekirken, birtaraftan da konuyu bir talimatladüzenleyip kamuoyunu ayd›nlatmas›gerekti¤ini söyleyebiliriz.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 55

KEND‹ NAM VE HESABINA ÇALIfiANLARDAN 5510 SAYILIYASA’NIN 4/B MADDES‹ GERE⁄‹NCE S‹GORTALI OLANLARINGEÇ‹RD‹KLER‹ ‹fi KAZASI VE YAKALANDIKLARI MESLEK HASTALI⁄IOLAYLARINDA ‹fi GÜVENL‹⁄‹ TEDB‹RLER‹N‹N EKS‹KL‹⁄‹NDENK‹MLER SORUMLUDUR?Faruk YÜKSELSosyal Güvenlik Kurumu BaflmüfettifliA- 5510 Say›l› Yasa’ya GöreKendi Nam Ve Hesab›naÇal›flanlar›n Sigortal›l›klar›:5510 say›l› Yasa’n›n 4. maddesininb f›kras›na göre kendi nam ve hesab›naçal›flanlardan:1) Ticarî kazanç veya serbestmeslek kazanc› nedeniylegerçek veya basit usulde gelirvergisi mükellefi olanlar,2) Gelir vergisinden muaf olup,esnaf ve sanatkâr sicilinekay›tl› olanlar,3) Anonim flirketlerin yönetimkurulu üyesi olan ortaklar›,sermayesi paylara bölünmüflkomandit flirketlerin komanditeortaklar›, di¤er flirket ve donatmaifltiraklerinin ise tümortaklar›,4) Tar›msal faaliyette bulunanlar,5510 say›l› Yasa’da düzenlenmiflolan k›sa ve uzun vadeli sigortakollar›n›n uygulanmas› bak›m›ndansigortal› say›l›lar.‹fl kazas› ve meslek hastal›¤› sigortas›da k›sa vadeli sigorta kollar›ndand›rve yukar›da say›lan sigortal›larbu sigorta kolu aç›s›ndan dasigortal›d›r.Kendi nam ve hesab›na çal›flan veiflverenleri bulunmayan bu sigortal›lar›nitelikleri aç›s›ndan ikiye ay›rmakmümkündür:- Bireysel olarak faaliyette bulunanlar(ticarî kazanç veyaserbest meslek kazanc›nedeniyle gerçek veya basitusulde gelir vergisi mükellefiolanlar, gelir vergisinden muafolup, esnaf ve sanatkâr sicilinekay›tl› olanlar, tar›msalfaaliyette bulunanlar),- fiirket veya donanma ifltirakiorta¤› olarak faaliyette bulunanlar(anonimflirketlerinyönetim kurulu üyesi olanortaklar›, sermayesi paylarabölünmüfl komandit flirketlerinkomandite ortaklar›, di¤erflirket ve donatma ifltiraklerininise tüm ortaklar›).B- Kendi Nam Ve Hesab›naÇal›flanlar›n Aç›s›ndan ‹flKazas› Ve Meslek Hastal›¤›:5510 say›l› Yasa’n›n 13. maddesiifl kazas›n›,a) Sigortal›n›n iflyerinde bulundu¤us›rada,b) ‹flveren taraf›ndan yürütülmekteolan ifl nedeniyle, sigortal›kendi ad›na ve hesab›naba¤›ms›z çal›fl›yorsa yürütmekteoldu¤u ifl nedeniyle,c) Bir iflverene ba¤l› olarakçal›flan sigortal›n›n, görevliolarak iflyeri d›fl›nda baflka biryere gönderilmesi nedeniyleas›l iflini yapmaks›z›n geçenzamanlarda,d) Bu Kanunun 4 üncü maddesininbirinci f›kras›n›n (a) bendikapsam›ndaki emziren kad›nsigortal›n›n, ifl mevzuat›gere¤ince çocu¤una süt vermekiçin ayr›lan zamanlarda,e) Sigortal›lar›n, iflverencesa¤lanan bir tafl›tla iflinyap›ld›¤› yere gidifl geliflis›ras›nda,meydana gelen ve sigortal›y› hemenveya sonradan bedenen yada ruhen özüre u¤ratan olay olaraktan›mlam›flt›r.5510 say›l› Yasa’n›n 13. maddesindeifl kazas› olarak say›lan befldurum incelendi¤inde kendi namve hesab›na çal›flan sigortal›lar içinsadece a ve b f›kralar›nda belirtilendurumlar›n mümkün olabilece¤igörülecektir. 5510 say›l› Yasa’n›n13. maddesinin c, d ve e f›kralar›ndasay›lan haller ancak iflverenleribulunan sigortal›lar aç›s›ndanmümkündür ve iflverenleribulunmayan, kendi nam ve hesab›naçal›flan sigortal›lar için sözkonusu olamaz. Yani kendi namve hesab›na çal›flan sigortal›laraç›s›ndan iflyerinde bulunduklar›s›rada veya yürütmekte olduklar› iflnedeniyle meydana gelen vekendilerini hemen veya sonradanbedenen ya da ruhen özüreu¤ratan olaylar ifl kazas› olarakkabul edilebilir.5510 say›l› Yasa’n›n 14. maddesindeise meslek hastal›¤›, sigortal›n›nçal›flt›¤› veya yapt›¤› iflinniteli¤inden dolay› tekrarlanan birsebeple veya iflin yürütüm flartlar›yüzünden u¤rad›¤› geçici veyasürekli hastal›k, bedensel veyaruhsal özürlülük halleri olarak tan›mlanm›flt›r.O halde kendi namve hesab›na çal›flan sigortal›laraç›s›ndan meslek hastal›¤›, kendiadlar›na yürüttükleri faaliyetin niteli¤indendolay› tekrarlanan bir se-56 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

eple veya bu faaliyetin yürütümflartlar› yüzünden u¤rad›klar› geçiciveya sürekli hastal›k, bedensel veyaruhsal özürlülük halleridir.C- ‹fl Kazas› Ve MeslekHastal›¤›n›nGerçekleflmesinde KusuruBulunanlar ‹le ‹lgiliSorumluluk Halleri:5510 say›l› yasan›n sigortal›lar›n iflkazas›na u¤ramas›nda veya meslekhastal›¤›na yakalanmas›ndakusuru bulunanlar ile ilgili sorumlulukhallerini düzenleyen maddeleriafla¤›da aç›klanm›flt›r. 5510 say›l›Yasa’n›n:- 21. maddesinin birinci f›kras›nagöre ifl kazas› ve meslekhastal›¤›, iflverenin kast› veyasigortal›lar›n sa¤l›¤›n› korumave ifl güvenli¤i mevzuat›naayk›r› bir hareketi sonucumeydana gelmiflse, Kurumcasigortal›ya veya hak sahiplerinebu Kanun gere¤ince yap›lanveya ileride yap›lmas› gerekenödemeler ile ba¤lanan gelirinbafllad›¤› tarihteki ilk peflinsermaye de¤eri toplam›,sigortal› veya hak sahiplerininiflverenden isteyebilecekleritutarlarla s›n›rl› olmak üzere,Kurumca iflverene ödettirilir;iflverenin sorumlulu¤ununtespitinde kaç›n›lmazl›k ilkesidikkate al›n›r.- 21. maddesinin dördüncüf›kras›na göre ifl kazas› veyameslek hastal›¤› üçüncü birkiflinin kusuru nedeniyle meydanagelmiflse, sigortal›ya vehak sahiplerine yap›lan veyaileride yap›lmas› gerekenödemeler ile ba¤lanan gelirinbafllad›¤› tarihteki ilk peflin sermayede¤erinin yar›s›, zararasebep olan üçüncü kiflilere veflayet kusuru varsa bunlar›çal›flt›ranlara rücu edilir.- 22. maddesinin b f›kras›nagöre ceza sorumlulu¤u olansigortal›lardan a¤›r kusuruyüzünden ifl kazas›na u¤rayanveya meslek hastal›¤›na tutulansigortal›lar›n geçici ifl göremezliködene¤i veya sürekli iflgöremezlik gelirinin, kusurderecesi esas al›narak, üçtebirine kadar› Kurumca eksiltilir.- 76. maddesinin dördüncüf›kras›na göre ifl kazas› ilemeslek hastal›¤›, iflvereninkast› veya iflçi sa¤l›¤›n›koruma ve ifl güvenli¤i ile ilgilimevzuat hükümlerine ayk›r›hareketi sonucu olmuflsa,Kurumca yap›lan sa¤l›k hizmetigiderleri iflverene tazmin ettirilir.‹flverenin sorumlulu¤ununtespitinde kaç›n›lmazl›k ilkesidikkate al›n›r.- 76. maddesinin son f›kras›nagöre genel sa¤l›k sigortal›s›nave bunlar›n bakmakla yükümlüoldu¤u kiflilere kast› veya suçsay›l›r bir hareketi veya ilgilikanunlarla verilmifl bir göreviyapmamas› ya da ihmali nedeniyleKurumun sa¤l›k hizmetisa¤lamas›na veya bu kiflilerintedavi süresinin uzamas›nasebep oldu¤u mahkemekarar›yla tespit edilen üçüncükiflilere, Kurumun yapt›¤› sa¤l›khizmeti giderleri tazmin ettirilir.Yukar›da say›lan maddeler incelendi¤indeifl kazas› veya meslekhastal›¤› hallerinde kusuru bulunanlarüçe ayr›lm›flt›r: ‹flverenler,sigortal›lar ve üçüncü kifliler.‹fl kazas› veya meslek hastal›¤›:- ‹flverenin kast› veyasigortal›lar›n sa¤l›¤›n› korumave ifl güvenli¤i mevzuat›naayk›r› bir hareketi sonucumeydana gelmiflse SosyalGüvenlik Kurumu taraf›ndansigortal›ya veya hak sahiplerine5510 say›l› Yasa gere-¤ince yap›lan veya ilerideyap›lmas› gereken ödemeler ileba¤lanan gelirin bafllad›¤›tarihteki ilk peflin sermayede¤eri toplam›, sigortal› veyahak sahiplerinin iflverendenisteyebilecekleri tutarlarlas›n›rl› olmak üzere, iflvereneödettirilmekte ve SosyalGüvenlik Kurumu taraf›ndanyap›lan sa¤l›k hizmeti giderleriiflverene tazmin ettirilmektedir.- ‹fl kazas› veya meslek hastal›¤›üçüncü bir kiflinin kusurunedeniyle meydana gelmiflse,Sosyal Güvenlik Kurumutaraf›ndan sigortal›ya ve haksahiplerine yap›lan veya ilerideyap›lmas› gereken ödemeler ileba¤lanan gelirin bafllad›¤›tarihteki ilk peflin sermayede¤erinin yar›s›, zarara sebepolan üçüncü kiflilere ve flayetkusuru varsa bunlar› çal›flt›ranlararücû edilmekte ve SosyalGüvenlik Kurumu taraf›ndanyap›lan sa¤l›k hizmeti giderleritazmin ettirilmektedir.- Ceza sorumlulu¤u olan sigortal›lardana¤›r kusuru yüzündenifl kazas›na u¤rayan veyameslek hastal›¤›na tutulan sigortal›lar›ngeçici ifl göremezliködene¤i veya sürekli ifl göremezlikgelirinin, kusur derecesiesas al›narak, üçte birinekadar› Sosyal Güvenlik Kurumutaraf›ndan eksiltilmektedir.D- ‹fl Kazas› Ve Meslek Hastal›¤›Olaylar›ndaki ‹fl Güvenli¤iTedbirlerinin Eksikli¤indenKaynaklanan SorumlulukHallerinin Kendi Nam VeHesab›na Çal›flanlarAç›s›ndan De¤erlendirilmesi:Bilindi¤i gibi ifl güvenli¤i tedbirlerininal›nmas›ndan ve bu tedbirlereuygun hareket edilmesinin denetlenmesindenas›l olarak iflverenleryani yap›lan iflin sahipleri sorumludur.Ancak yukar›da da belirtildi¤iüzere kendi nam ve hesab›naçal›flan sigortal›lar için bir iflverenlerininbulunmas› söz konusude¤ildir. Bu durumda kendi nam vehesab›na çal›flan sigortal›lar iflgüvenli¤i tedbirlerindeki eksikliktenBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 57

dolay› ifl kazas›na u¤rar veyameslek hastal›¤›na tutulurlarsa bueksiklikten dolay› kimler sorumluolacakt›r? Bunu kendi nam vehesab›na çal›flan sigortal›lar›n durumunagöre iki bafll›k halindeincelemek uygun olacakt›r:1- Bireysel olarak faaliyettebulunanlar (ticarî kazanç veyaserbest meslek kazanc›nedeniyle gerçek veya basitusulde gelir vergisi mükellefiolanlar, gelir vergisinden muafolup, esnaf ve sanatkâr sicilinekay›tl› olanlar, tar›msalfaaliyette bulunanlar) aç›s›ndanyap›lan ifl s›ras›nda al›nmas›gereken ifl güvenli¤i tedbirlerindenve bu tedbirlerin uygulanmas›n›ndenetlenmesinden iflinsahibi olarak do¤rudan sigortal›lar›nkendileri sorumludur.Dolay›s›yla kendi nam vehesab›na çal›flan sigortal›lardanbireysel olarak faaliyettebulunan kiflilerin ifl kazas›nau¤ramas› veya meslekhastal›¤›na tutulmas› yürütülenfaaliyet s›ras›nda al›nmas›gereken ifl güvenli¤i tedbirlerinineksikli¤inden kaynaklan›yorsabu sigortal›n›n kendikusuru olarak de¤erlendirilecektir.Kendi kusuru nedeniyleifl kazas›na u¤rayan veyameslek hastal›¤›na tutulansigortal›lar için uygulanacakyapt›r›m da 5510 say›l›Yasa’n›n 22. maddesinin bf›kras›nda belirtilmifltir. Budüzenlemede ceza sorumlulu¤uolan sigortal›n›n a¤›rkusuru yüzünden ifl kazas›nau¤ramas› veya meslekhastal›¤›na tutulmas› halindesigortal›n›n geçici ifl göremezliködene¤inin veya sürekli iflgöremezlik gelirinin, kusurderecesi esas al›narak, üçtebirine kadar›n›n eksiltilece¤ihükmü bulunmaktad›r. Hükümincelendi¤inde görülecektir kiyapt›r›m iki koflulaba¤lanm›flt›r:- Sigortal›n›n cezasorumlulu¤unun bulunmas›,- Sigortal›n›n a¤›r kusurununbulunmas›.2- fiirket veya donatma ifltirakiorta¤› olarak faaliyette bulunanlar(anonim flirketlerinyönetim kurulu üyesi olanortaklar›, sermayesi paylarabölünmüfl komandit flirketlerinkomandite ortaklar›, di¤erflirket ve donatma ifltiraklerininise tüm ortaklar›) aç›s›ndanyap›lan ifl s›ras›nda al›nmas›gereken ifl güvenli¤i tedbirlerindenve bu tedbirlerin uygulanmas›n›ndenetlenmesindenise iflin sahibi olarak kendi namveya hesab›na çal›flan sigortal›n›norta¤› oldu¤u flirketveya donatma ifltirakleri sorumludur.Kendi nam ve hesab›naçal›flan sigortal›lardan flirketveya donatma ifltiraki orta¤›olanlar›n ortak olduklar› flirketveya donatma ifltirakini sigortal›n›niflvereni olarak kabuletmek mümkün de¤ildir. Kendinam ve hesab›na çal›flansigortal›lar aç›s›ndan iflverenli¤insöz konusu olmad›¤›yukar›da belirtilmiflti.Dolay›s›yla flirket veya donatmaifltiraki orta¤› olarak kendinam ve hesab›na çal›flan sigortal›lar›nifl kazas›na u¤ramas›veya meslek hastal›¤›na tutulmas›,yürütülen faaliyets›ras›nda al›nan gereken iflgüvenli¤i tedbirlerinineksikli¤inden kaynaklan›yorsakendi nam ve hesab›na çal›flansigortal›n›n orta¤› oldu¤u flirketveya donatma ifltiraki üçüncükifli olarak de¤erlendirilecek veifl güvenli¤i tedbirlerinin eksikli¤indenüçüncü kifli olaraksorumlu olacakt›r. Bu durumdauygulanacak yapt›r›m da 5510say›l› Yasa’n›n 21. maddesinindördüncü f›kras›nda ve 76.maddesinin son f›kras›ndabelirtilmifltir. Bu düzenlemeleregöre üçüncü kifli durumundaolan ve kendi nam ve hesab›naçal›flan sigortal›n›n ortakoldu¤u flirket veya donatmaifltirakine sigortal›ya ve haksahiplerine yap›lan veya ilerideyap›lmas› gereken ödemeler ileba¤lanan gelirin bafllad›¤›tarihteki ilk peflin sermayede¤erinin yar›s› rücu edilecekve Sosyal Güvenlik Kurumutaraf›ndan ifl kazas› veyameslek hastal›¤› nedeniyleyap›lan sa¤l›k hizmeti giderleritazmin ettirilecektir. Buradadikkat edilmesi gereken husussa¤l›k hizmetlerinin tazminettirilebilmesi için sigortal›yasa¤lanan sa¤l›k hizmetininkendi nam ve hesab›na çal›flansigortal›n›n orta¤› oldu¤u flirketveya donatma ifltirakinin kusurveya ihmalinden kaynakland›-¤›n›n mahkeme karar›yla tespitedilmifl olmas›n›n gerekti¤idir.E- SONUÇ:Kendi nam ve hesab›na çal›flansigortal›lar yürütülen ifl ile ilgiliolarak al›nmas› gereken ifl güvenli¤itedbirlerinin eksikli¤i nedeniyleifl kazas›na u¤rar veya meslekhastal›¤›na tutulursa; sigortal› bireyselolarak faaliyette bulunuyorsageçici ifl göremezlik ödene¤ininveya sürekli ifl göremezlik gelirinin,kusur derecesi esas al›narak, üçtebirine kadar› eksiltilecek, sigortal›flirket veya donatma ifltiraki orta¤›ise sigortal›ya ve hak sahiplerineyap›lan veya ileride yap›lmas› gerekenödemeler ile ba¤lanan gelirinbafllad›¤› tarihteki ilk peflin sermayede¤erinin yar›s› sigortal›n›norta¤› oldu¤u flirket veya donatmaifltirakine rücu edilecek ve mahkemekarar›yla sigortal›ya sa¤lanansa¤l›k hizmetinin sigortal›n›norta¤› oldu¤u flirket veya donatmaifltirakinin kusur veya ihmalindenkaynakland›¤› tespit edilirse sa¤lanansa¤l›k hizmetlerinin bedeli buflirket veya donatma ifltirakinetazmin ettirilecektir.58 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Hamit T‹RYAK‹Türkiye ‹fl Kurumu BaflmüfettifliÇALIfiMA HAYATINDAK‹ SERBEST ZAMAN VEBOfi ZAMAN KAVRAMLARII- G‹R‹fi‹flçilerin normal izinleri yan›nda fazladançal›flarak dinlenebilecekleri zamanyaratabilmelerine 4857 say›l› ‹flKanunu olanak sa¤lam›flt›r. 1475 say›l›önceki ‹fl Kanununda fazla çal›flmalar›nkarfl›l›¤› olarak ücret ödenmesizorunlulu¤una yer verildi¤i halde,serbest zaman uygulamas›nadönük hükümler yoktu. 1475 say›l›Yasa zaman›nda aç›k bir düzenlemebulunmamakla beraber taraflar›n anlaflmaylabu flekilde izin kullanabileceklerineiliflkin de¤erlendirmeleryap›lmaktayd›. Nitekim Yarg›tay 9 uncuHukuk Dairesinin 19.12.1985, 118/1225ve 04.12.1995, 3626/3524 say›l› kararlar›nda,yap›lacak bir sözleflme ilefazla çal›fl›lan süreye karfl›l›k, fazlaçal›flma ücreti yerine serbest zamanverilebilece¤i belirtilmiflti 1 .‹fl Kanununda normalden fazla çal›flmalariçin yap›lan düzenlemelerebakt›¤›m›zda ilk olarak 41 inci maddekarfl›m›za ç›kar. ‹flçi haftal›k normalçal›flma sürelerinin üstünde birçal›flma yapt›¤› durumda bu ya fazlaçal›flma ya da fazla sürelerle çal›flmaolarak adland›r›l›r.Kanun “Ülkenin genel yararlar›yahut iflin niteli¤i veya üretiminart›r›lmas› gibi nedenlerle fazla çal›flmayap›labilir. Fazla çal›flma,Kanunda yaz›l› koflullar çerçevesinde,haftal›k k›rkbefl saati aflançal›flmalard›r. 63 üncü maddehükmüne göre denklefltirme esas›n›nuyguland›¤› hallerde, iflçininhaftal›k ortalama çal›flma süresi,normal haftal›k ifl süresini aflmamakkoflulu ile, baz› haftalardatoplam k›rkbefl saati aflsa dahi buçal›flmalar fazla çal›flma say›lmaz.Her bir saat fazla çal›flma için verilecekücret normal çal›flma ücretininsaat bafl›na düflen miktar›n›nyüzde elli yükseltilmesi suretiyleödenir.Haftal›k çal›flma süresinin sözleflmelerlek›rkbefl saatin alt›ndabelirlendi¤i durumlarda yukar›dabelirtilen esaslar dahilinde uygulananortalama haftal›k çal›flmasüresini aflan ve k›rkbefl saate kadaryap›lan çal›flmalar fazla sürelerleçal›flmalard›r. Fazla sürelerleçal›flmalarda, her bir saat fazla çal›flmaiçin verilecek ücret normalçal›flma ücretinin saat bafl›na düflenmiktar›n›n yüzde yirmibeflyükseltilmesiyle ödenir.Fazla çal›flma veya fazla sürelerleçal›flma yapan iflçi isterse, buçal›flmalar karfl›l›¤› zaml› ücret yerine,fazla çal›flt›¤› her saat karfl›l›-¤›nda bir saat otuz dakikay›, fazlasürelerle çal›flt›¤› her saat karfl›l›-¤›nda bir saat onbefl dakikay›serbest zaman olarak kullanabilir.‹flçi hak etti¤i serbest zaman› alt›ay zarf›nda, çal›flma süreleri içindeve ücretinde bir kesinti olmadankullan›r”, ifadeleriyle usul veesas› belirtmifltir.Görüldü¤ü gibi, fazla çal›flan ya dafazla sürelerle çal›flma yapan iflçizaml› ücret yerine serbest zamanisteyebilir ve serbest zaman› alt› ayl›kdönem içinde çal›flma süreleriiçinde ve ücretinde bir kesinti olmaks›z›nkullanabilecektir.II- SERBEST ZAMANA- UYGULAMA‹fl Kanununa ‹liflkin Fazla Çal›flma veFazla Sürelerle Çal›flma Yönetmeli¤inin(bundan böyle Yönetmelikolarak ifade edilecektir) 4 üncü maddesinegöre,Fazla çal›flman›n her saati için verilecekücret, normal çal›flma ücretininsaat bafl›na düflen tutar›n›n yüzdeelli, fazla sürelerle çal›flma-larda herbir saat fazla çal›flma için verilecekücret, normal çal›flma ücretinin saatbafl›na düflen miktar›n›n yüzde yirmibeflyükseltilmesiyle ödenir.Yönetmelikte, fazla çal›flma ifl kanunundayaz›l› koflullar çerçevesindehaftal›k 45 saati aflan çal›flmalar,fazla sürelerle çal›flma ise,haftal›k çal›flma süresinin sözleflmelerle45 saatin alt›nda belirlendi¤idurumlarda bu çal›flma süresiniaflan ve 45 saate kadar yap›-lan çal›flmalar, olarak tan›mlanm›flt›r.Yönetmeli¤in 6 nc› maddesine görefazla çal›flma veya fazla sürelerleçal›flma yapan iflçi, isterse iflverenebaflvurmak kofluluyla, bu çal›flmalarkarfl›l›¤› zaml› ücret yerine, fazlaçal›flt›¤› her saat karfl›l›¤›nda bir saatotuz dakikay›, fazla sürelerle çal›flt›¤›her saat karfl›l›¤›nda bir saat onbefldakikay› serbest zaman olarak kullanabilir.Görüldü¤ü gibi, fazladan çal›flan iflçiya bu zaman›n ücretini ya da serbestzaman›n› tercih edebilecektir. E¤eriflçinin bu konuda bir tercihi yok isekural iflletilerek, fazla yap›lan çal›flman›nkarfl›l›¤› olarak fazla çal›flmaücreti ödenecektir.Serbest zaman, Yönetmeli¤in 6 nc›maddesine göre, aral›ks›z kullan›lacakt›r.Di¤er bir ifadeyle hak edilenserbest zaman bölüm bölüm kullan›-lamayacakt›r.Serbest zaman çal›flma süreleri içindekullan›lacakt›r. Yönetmeli¤e göre,iflçinin kanundan ve sözleflmelerdenkaynaklanan tatil ve izin günlerindeserbest zaman kulland›r›lamayacakt›r.Yani, iflçi tatil ve izin günlerindezaten çal›flmayaca¤› için serbestzaman bu günlerde kulland›r›l›rsaiflçiye bu serbest zaman›n bir faydas›olmayacakt›r.B- ‹fiÇ‹N‹N ‹STE⁄‹Fazladan yapt›¤› çal›flman›n ücretiniistemeyen iflçi, serbest zaman talepedebilir. Fazla saatlerle yap›lan çal›flman›nkarfl›l›¤› olarak iflvereninseçimlik hakk› bulunmamaktad›r.Düzenlemeler bu seçim hakk›n› iflçiyevermifltir. Bu amaçla iflçi iflvereneyaz›l› olarak baflvurup serbest zamaniste¤ini iletecektir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 59

Yaz›l› baflvuru geçerlilik flart› de¤ildir.‹flçi serbest zaman iste¤ini sözlüolarak da ifade edebilir, ancak iflvereninileride yaflayabilece¤i sorunlardakan›tlay›c› belge olmas› aç›s›ndanyaz›l› fleklin tercih edilmesi uygunolur. (Ücret ödeme, ödenen ücretiispat iflverene ait bir sorumluluktur,ücret yerine iflçiye serbest zamankulland›r›ld›¤› konusundaki ispatda iflverene ait olacakt›r.)Her ne kadar düzenlemelerde aç›kbir hüküm olmasa da iflçi, fazla saatlerleçal›flma karfl›l›¤›n›n bir k›sm›n›serbest zaman bir k›sm›n› isefazla mesai ücreti olarak isteyebilir.‹flçinin serbest zaman yönündeki iste¤ini,en geç o çal›flman›n karfl›l›¤›ödenmeden yapmas› beklenir 2 .C- ‹fiVEREN‹N ZORUNLULU⁄U‹flveren tek tarafl› ald›¤› bir kararlazaml› ücret yerine serbest zamankulland›ramaz. Zira fazla çal›flmakarfl›l›¤›nda ücret mi ödenece¤ineserbest zaman m› kullan›laca¤›naiflçi karar verecektir.‹flveren iflçinin bu serbest zamantalebini kabul etmek zorundad›r.Di¤er bir ifadeyle fazla saatlerle çal›flmakarfl›l›¤›nda iflveren iflçiyefazla mesai ücreti ödeyerek sorumlulu¤unuyerine getirmifl olmayacakt›r.Serbest zaman›n kullan›laca¤› alt›ayl›k dönemdeki günleri belirlemeyetkisi iflverendedir. Yönetmeli¤in 6nc› maddesine göre, iflveren iflçinintalep etti¤i bu serbest zaman› iflinveya iflyerinin gereklerine uygunolarak belirledi¤i tarihten itibaren iflgünleri içerisinde aral›ks›z ve ücretindebir kesinti yapmaks›z›n kulland›racakt›r.Hangi çal›flma saatindeserbest zaman› kullanma tercihiise iflçidedir.‹flveren bu serbest zaman› alt› ayiçinde kulland›rmal›d›r. Alt› ayl›ksürenin ne zamandan itibaren bafllayaca¤›nadair Kanunda ve Yönetmeliktebir aç›kl›k yoktur. Bu süreninbafllang›c› serbest zamana hak kazand›rançal›flmay› da içeren dönemeücretin ödenece¤i tarihtenitibaren hesaplanmas› daha do¤ruolacakt›r 3 .‹flçinin önceden iflverenle yapt›¤› iflsözleflmesi ile ya da toplu ifl sözleflmelerindefazla çal›flma karfl›l›-¤›nda serbest zaman verilece¤inedönük hükümler ba¤lay›c› olmayacakt›r.Fazla çal›flmas›n›n serbestzamanla de¤il zaml› ücretle ödenmesikurald›r. ‹flçinin bireysel vetoplu ifl sözleflmesiyle bu tercihindenönceden vazgeçebilece¤i kabul edilmemektedir.Her bir fazla çal›flmasonras›nda iflçinin bu iste¤i dikkateal›nacakt›r.III- BOfi ZAMANBofl zaman kavram› ‹fl Kanunundayer alan bir ifade de¤ildir. Bofl zamankavram›, esnek çal›flma süreleriile ‹fl Hukuku terminolojisinegirmifltir 4 .Pek çok kaynakta, bofl zaman,serbest zaman ifadesinin karfl›l›¤›olarak kullan›lm›fl olsa da serbestzamandan fark›n› belirtmek için“bofl zaman” kavram›n› bir çok yazartercih etmifltir.4857 say›l› ‹fl Kanununun 63 üncümaddesine göre, çal›flma süresi haftadaen çok 45 saattir. Bu esastanhareketle haftal›k 45 saatlik s›n›r bazenbelli bir dönem ortalamas› olarakkararlaflt›r›ld›¤›nda karfl›m›za denklefltirmekavram› ç›kar. Denklefltirmeesas›na göre çal›flma, belirli birzaman dilimi içerisinde haftal›k çal›flmasürelerinin üzerinde ve alt›ndayap›lan çal›flmalar›n ortalamas›n›nhaftal›k 45 saati geçmeyecek flekildetaraflarca yaz›l› olarak kararlaflt›r›lmas›d›r5 .Bofl zaman, denklefltirme döneminde,yap›lan fazla çal›flmalar›n azalt›lm›flhaftalarla denklefltirilmesi esnas›ndaiflverenin iflçiye çal›flt›¤› sürekadar verdi¤i bir zamand›r ve boflzamanda çal›fl›lmaz.Bofl zaman iflçiye alt› ayl›k birdönemde de¤il, denklefltirme dönemindeverilecektir. Bilindi¤i gibi denklefltirmedönemi kural olarak ikiayd›r.Bofl zaman daha önce çal›fl›lan süreninayn›s› kadard›r. Çal›fl›lan sürekadar bofl zaman tan›nmas› nedeniylebu dönem, iflçinin k›deme ba¤l›haklar›nda dikkate al›nacakt›r.IV- SONUÇ4857 say›l› ‹fl Kanununun en büyüközelliklerinden biri de esnek çal›flmamodellerine önceki ‹fl Kanununagöre fazlas›yla yer vermifl olmas›d›r.Esnek çal›flma iliflkilerinin bir sonucuolarak serbest zaman, bofl zaman kavramlar›çal›flma hayat›m›za girmifltir.1475 say›l› ‹fl Kanununda olmayanbir düzenlemeye yeni ‹fl Kanununun41 inci maddesinde yer verilerekfazla çal›flan ya da fazla sürelerleçal›flan bir iflçiye kural olarak zaml›ücret ödenecektir ancak iflçi istersegerçeklefltirdi¤i fazla saatlerleçal›flman›n karfl›l›¤›n› serbest zamanolarak kullanabilece¤ine iliflkinhüküm yer alm›flt›r.Serbest zaman, fazla çal›flman›n hersaati için yüzde elli, fazla süreliçal›flman›n yüzde yirmibefl art›r›ml›haliyle kullan›lacakt›r.Fazla çal›flman›n karfl›l›¤› olarakiflçiye serbest zaman verilmesiyaln›zca iflçinin talebiyle mümkündür.‹flverenin böylesi bir iste¤i gerçeklefltirme,di¤er bir ifadeyle iflçiyealt› ayl›k dönem içinde istedi¤i serbestzaman› verme zorunlulu¤ubulunmaktad›r.Bofl zaman ise, denklefltirme dönemiiçinde kullan›lan ve yap›lanfazla çal›flma kadar olan bir süredir,art›r›ml› de¤ildir. Fazla saatlerleyap›lan çal›flmalar e¤er denklefltirmedönemindeki azalt›lm›fl haftalardakiaz çal›flmalarla dengelenemiyorsa,iflveren iflçiye bofl zaman vererekbu denklefltirmeyi yapacakt›r.Kaynakça:12345Yrg. 9. HD’nin 15.03.2006 tarihlive E.2005/24836, K. 2006/6669say›l› karar›.Ercan AKY‹⁄‹T, Yeni ‹flYasas›nda Normali AflanÇal›flmalar, Tühis Dergisi, May›s2005, Say›:4, s.22.Ercan AKY‹⁄‹T, Yeni MevzuataGöre Haz›rlanm›fl ‹fl Hukuku, 4.Bas›, Ankara 2005, s.286.Nurflen CAN‹KL‹O⁄LU, 4857Say›l› Kanuna Göre Çal›flmaSüresi ve Bu Sürenin GünlereBölünmesi, Toprak ‹flverenDergisi Y›l 2005, Say›: 66, s.8.Arif TEM‹R, DenklefltirmeEsas›na Göre Çal›flmaUygulamas›, Yaklafl›m Dergisi,Haziran 2005, Say›: 150.60 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

EROL GÜNER‹fl Müfettifli, ‹fl Teftifl Ankara Grup Baflkan Yrd.‹fiYER‹ DEVR‹NDE ‹Z‹N ÜCRET‹ SORUMLULU⁄UI- G‹R‹fi:Geliflmekte olan bizim gibi ülkelerdeekonomik sorunlar genel ve sektörelbazda s›kl›kla yaflanmakta, bunabir de yönetsel yanl›fllarda eklendi-¤inde iflyeri ve iflverenlikler üzerindeolumsuzluklar ortaya ç›kmakta,iflyerlerinin devri, iflverenlerin iflas›ile sonuçlanmaktad›r. Söz konusubu durum çal›flan iflçiler aç›s›ndanda yasal haklar›n›n verilmemesi,bu durum karfl›s›nda hukuki statülerininne olaca¤› konusunda sorunlar›beraberinde getirmekte, iflçilerinidari ve adli makamlara yo-¤un flekilde baflvurmalar›na nedenolmaktad›r. ‹flyerinin devri veyakapanmas› durumunda iflçilerinhizmet akitleri ne olacak, yasal haklar›nas›l ve kimin taraf›ndan ödenecek,iflçilerin herhangi bir kay›plar›olacak m›? gibi sorular› ve sorularaverilecek cevaplar› ortayaç›karmaktad›r. Mülga 1475 say›l› ‹flYasas›nda bu sorular cevaplar›n›genel anlamda bulamam›fl, sorunlarayaklafl›m çözümleri idari denetimlerveya yarg› kararlar› ile doldurulmufltur.Mülga 1475 say›l› ‹flYasas›nda sadece yasal k›demtazminat› ödenmesi, y›ll›k ücretliizinlerinin kulland›r›lmas› konusundaiflyerinin devri halinde nas›lifllemlerde bulunulaca¤› 14 ve 53.Maddelerinde hüküm alt›na al›nm›fl,di¤er yasal haklar› ve durumlar›konusunda hükümler yer almam›flt›.Yeni 4857 say›l› ‹fl Yasas›haz›rlay›c›lar› bu durumu görmüflolacak ki, yeni ‹fl Yasas›nda iflyerinindevri, kapanmas›, iflverenli-¤inin iflas› gibi durumlar sonucundaortaya ç›kan konular hakk›ndaçözüm yollar› hüküm alt›naal›nm›flt›r.Makalemizde ‹flyeri Devri ile ilgiliyasal düzenlemeler yan›nda izinücretini iflyeri devri ba¤lam›nda irdelemeyeve incelemeye çal›flaca¤›z.II- 4857 SAYILI ‹fiYASASI’NDAK‹ HUKUK‹DÜZENLEME:4857 say›l› ‹fl Yasas›’n›n 6. Maddesinde“‹flyerinin veya bir bölümünündevri“ bafll›¤› alt›nda düzenlemeyap›lm›fl olup, an›lanmadde hükmüne göre; ‹flyeri veyaiflyerinin bir bölümünü hukuki ifllemedayal› olarak baflka birinedevredildi¤inde, devir tarihindeiflyerinde ve bir bölümünde mevçutolan ifl sözleflmeleri bütün hak veborçlar› ile birlikte devralana geçer.Devralan iflveren, iflçinin hizmetsüresinin esas al›nd›¤› haklarda,iflçinin devreden iflveren yan›ndaifle bafllad›¤› tarihe göre ifllem yapmaklayükümlüdür. Yukar›daki hükümleregöre devir halinde, devirdenönce do¤mufl olan ve devirtarihinde ödenmesi gereken borçlardandevreden ve devralan iflverenbirlikte sorumludur. Ancak buyükümlülüklerden devreden iflvereninsorumlulu¤u devir tarihindenitibaren iki y›l ile s›n›rl›d›r. Tüzelkiflili¤in birleflme veya kat›lma yada türünün de¤iflmesiyle sonaerme hallerinde birlikte sorumlulukhükümleri uygulanmaz. Devredenve devralan iflveren ifl sözleflmesinis›rf iflyerinin veya iflyerinin birbölümünün devrinden dolay› feshedemezve devir iflçi yönündenfesih için hakl› bir sebep oluflturmaz.Devreden veya devralaniflverenin ekonomik ve teknolojiksebeplerin yahut ifl organizasyonude¤iflikli¤inin gerekli k›ld›¤› fesihhaklar› veya iflçi ve iflverenlerinhakl› sebeplerden derhal fesih haklar›sakl›d›r. Yukar›daki hükümler,iflas dolay›s›yla malvarl›¤›n›n tasfiyesisonucu iflyerinin veya birbölümünün baflkas›na devri halindeuygulanmaz.4857 say›l› ‹fl Yasas›’n›n 6. Maddesihükümlerinden hareketle;1- Sözleflmenin bütün hak veborçlar› birlikte devralana geçmesi;(Bu hüküm yeni ‹fl Yasas›ç›kar›lmas›ndan önce konuyailiflkin yasal düzenlemeninbulunmad›¤› dönemde ö¤retive yarg› kararlar› ile var›lansonuca uygun niteliktedir)2- ‹flçinin hizmet süresinin bütünlü¤ü;Yasaya göre devralan iflverenhizmet süresinin esasal›nd›¤› haklarda iflçinin devredeniflveren yan›nda ifle bafllad›¤›tarihe göre ifllem yapmaklayükümlüdür. Böylece budüzenlemenin Yasaya konulmas›ndanönce Yarg›tay’ca dakabul edildi¤i üzere, Devralaniflveren ihbar, k›dem ve y›ll›kücretli izin haklar› yönündeniflçinin o iflyerinde her ikiiflveren yan›nda geçirdi¤ihizmet süresini göz önündebulundurmakla yükümlüdür.3- Devreden ve devralan›n birliktesorumlulu¤u; Yasaya getirilenve eski uygulamadan farkl› birsonuç içeren hükme göre, devirdenönce do¤mufl olan vedevir tarihinde ödenmesi gerekenborçlardan devreden vedevralan birlikte sorumludur.Ancak bu yükümlülüklerdendevredenin sorumlulu¤u devirtarihinden itibaren iki y›l ile s›-n›rl›d›r. Tüzel kiflili¤in birleflmeveya kat›lma yâda türünün de-¤iflmesiyle sona ermesi hallerindebirlikte sorumluluk hükümleriuygulanmaz. Buradaki“birlikte sorumluluk“ herhaldemüteselsil sorumluluk olarakanlafl›lacakt›r.(Borçlar Yasas›50, 51. Md.)4- Devirden dolay› sözleflmeninfeshedilememesi; Kanunda, iflyeridevrinin iflçi için ifl sözleflmesininfeshi bak›m›ndan hakl›bir sebep oluflturamayaca¤›yolunda öteden beri mevcutolan uygulama esas›na yer verilmifltir.Buna karfl›l›k, eskisindenfarkl› olarak, s›rf iflyerininveya iflyerinin bir bölümünündevrinden dolay› devreden veyadevralan iflverenin ifl sözleflmesinifeshedemeyece¤i hükmeba¤lanm›flt›r. Ancak buhükmün devam›na göre, devredenveya devralan iflvereninekonomik ve teknolojik sebeplerinyahut ifl organizasyonude¤iflikli¤inin gerekli k›ld›¤›fesih haklar› veya iflçi veiflverenlerin hakl› sebeplerlefesih haklar› sakl›d›r.4857 say›l› ‹fl Yasas›’n›n 3. Maddesiiflyerinin iflverence BölgeMüdürlü¤ü’ ne bildirilmesini öngörmüfltür.Madde hükmüne göre,Yasa kapsam›na giren bir iflyerinikuran, devralan, çal›flma konusunuk›smen veya tamamen de¤ifltiren,faaliyetine son veren ve iflyerinikapatan iflverence bir ay içindeyap›lmas› zorunludur. Bu zorunlulu¤auymayan iflveren hakk›nda4857/98. Maddesine göre idariBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 61

para cezas› uygulan›r. fiu andakiidari para cezas› iflçi bafl›na 112YTL olup, para cezas›n›n kesinleflmesindensonra bildirim yükümlülü¤üneayk›r›l›¤›n sürmesi halindetakip eden her ay için ayn› miktarceza uygulanmaktad›r.III- ‹fiYER‹ DEVR‹ VE ‹Z‹NÜCRET‹:Yukar›da belirtildi¤i üzere iflyeridevrini düzenleyen 4857 say›l› ‹flYasas›’ n›n 6. maddesine göre;“‹flyerinin veya bir bölümünün devri“bafll›¤› alt›nda düzenleme yap›lm›flolup, an›lan madde hükmüne göre;‹flyeri veya iflyerinin bir bölümünühukuki iflleme dayal› olarak baflkabirine devredildi¤inde, devir tarihindeiflyerinde ve bir bölümündemevçut olan ifl sözleflmeleri bütünhak ve borçlar› ile birlikte devralanageçer. Devralan iflveren, iflçininhizmet süresinin esas al›nd›¤›haklarda, iflçinin devreden iflverenyan›nda ifle bafllad›¤› tarihe göreifllem yapmakla yükümlüdür.Yukar›daki hükümlere göre devirhalinde, devirden önce do¤muflolan ve devir tarihinde ödenmesigereken borçlardan devreden vedevralan iflveren birlikte sorumludur.Ancak bu yükümlülüklerdendevreden iflverenin sorumlulu¤udevir tarihinden itibaren iki y›l iles›n›rl›d›r…”Yasa hükmünden anlafl›laca¤›üzere devreden iflverenin sorumlulu¤udevir halinde, devirdenönce do¤mufl olan ve devir tarihindeödenmesi gereken borçlardandevreden ve devralan iflverenbirlikte sorumludur. Devredeniflverenin sorumlulu¤u devirtarihinden itibaren iki y›l ile s›n›rl›d›r.Esas olan, arzulanan ve ayn› zamandada yasan›n emretti¤i y›ll›kizninin kulland›r›lmas› ve kullan›lmas›d›r.Bunun gerçekleflmemesihalinde iflçi çal›fl›rken kullanmad›¤›izinlere iliflkin ücretin ödenmesisöz konusu de¤ildir. ‹flçinin y›ll›kizin ücreti alaca¤› ifl sözleflmesininsona ermesinden sonrado¤ar ki bu tarihte do¤al olarakdevirden sonraki bir tarih olur.Bunun sonucu olarak da devredeniflverenin devretti¤i iflyerindeçal›flan iflçilerin devir tarihinekadar kullanmad›klar› y›ll›k ücretliizinlerden ve alacaklar›ndansorumlu olmayacakt›r. Yarg›tay’›n 2008 / 32890 E., 2008/25659 S.Karar› da kanaatimizi do¤rulamaktad›r.IV- SONUÇ:‹flçiyi ve ifl sözleflmesinin devam›n›yak›ndan ilgilendiren bir konu, iflçininçal›flt›¤› iflyerinin el de¤ifltirerekbir iflverenden baflka bir iflverenegeçmesidir. Eski ‹fl Yasas›nda bukonuda bir düzenleme yap›lmam›floldu¤undan uygulama sorunlar›n›nbir bölümü yarg› ve idari kararlarlagöre çözümlenmifl, ancak baz›noktalarda ortaya ç›kan yasal düzenlemeihtiyac› giderilememifltir.Oysa yasan›n madde gerekçesindede belirtildi¤i gibi, birçok ülkedeiflyerinin ve iflyerinin bir bölümünündevri hakk›nda yasama organ›n›nmüdahalesi çoktan gerçekleflmifl,yönergeler ç›kar›lm›flt›r. ‹fl Yasas›ndakidüzenleme Avrupa Birli¤imüktesebat›na uyum sa¤lamaklabirlikte, devreden ve devralan iflverentaraf›ndan iflçilere ve sendikatemsilcilerine devir ile ilgili konudabilgi verilmesi yükümlülü¤ünüiçermedi¤inden, maddenin eksiklikgösterdi¤i söylenebilir. Yasada herne kadar, hukuki iflleme dayal›olarak iflyeri veya iflyerinin bir bölümünündevrinden söz edilmekteysede madde gerekçesinde, isabetliolarak hukuki iflleme dayal›olarak yap›lan devrin kapsam›nagerçek kifli iflverenin ölümüyle iflyerininmirasç›lar›na geçmesi d›-fl›nda bütün hallerin girece¤i, ancak,ifllemin özelli¤ine göre sonuçlardakifarkl›l›klar›n ve istisnalar›ngösterilmifl oldu¤u belirtilmifltir.Ayn› gerekçede, bu maddenin,hukuki ifllem sonucu iflyeri vebölümünün bir sat›fl sözleflmesindeoldu¤u üzere kesin ve süreklibiçimde devrinde oldu¤u gibi, kirasözleflmesine göre geçici ve sürekliolarak baflkas›na devri halindede uygulanabilece¤i aç›klanm›flt›r.Uzun bir zamandan beri çal›flmayaflam›nda sorunlar yaratan iflyeridevri sonucunda ortaya ç›kan hizmetakitlerinin ve iflçi ve iflverenlerinhaklar› ile yükümlülü¤ünün neolaca¤› konusunda yeni ‹fl Yasas›ndaayr› madde halinde getirilendüzenleme eksiklikleri olmas›nakarfl›n önemli bir geliflme olarakde¤erlendirilmelidir. Böyle bir durumdaiflçi ve iflverenlerin yasalhaklar›n›n ne oldu¤u ortaya konulmufl,tereddütleri büyük bir orandaortadan kald›rm›fl, aradaki bofllu-¤un yarg› ve denetim raporlar› iledoldurulmas›na ihtiyaç b›rakmam›flt›r.Bütün yasal haklar›n MedeniYasas›’n›n 2. Maddesinde belirtildi¤iüzere iyi niyet ölçüleri içindekullan›lmas› esast›r. 4857 say›l› ‹flYasas›’n›n 6. Maddesinde belirtilendüzenlemeler de iyi niyet ölçüleriiçinde kullan›lmal›, iflyeri devirleri,kapanmalar, iflaslar bu durumdanetkilenecek kiflilerin yasal haklar›ve zorluklar› düflünülerek yap›lmal›,onlara zarar vermeyecekölçüde sonuçland›r›lmal›d›r. Aksitakdirde iflyeri devirlerinde iflçilerinyasal haklar›n›n ortadan kald›r›lmas›mümkün olacakt›r. Zira tamamenbatm›fl bir iflyerinin baflka biriflverene devredilmesi durumunda,her ne kadar devralan ve devredensorumlulu¤u söz konusu ise de,devredenin sorumlulu¤unun iki y›lile s›n›rland›r›lmas›, devralan›n daekonomik gücünün olmamas› durumundaiflçilerin do¤mufl ve do-¤acak yasal haklar›n›n ödenmesikonusunda yeni s›k›nt›lar›n ortayaç›kabilece¤i aflikârd›r. Sadece muhatapveya muhataplar de¤iflmiflolacak, sonuçlar de¤iflmeyecektir.Bu durum da çal›flma bar›fl›n›bozacak, iflçi-iflveren iliflkilerindekisorunlar›n idari ve yarg› makamlar›natafl›nmas›na neden olacakt›r.Bazen öyle olmakta ki, denetimve denetim sonucunda verilecekidari para cezas› da istenilen sonucudo¤urmamaktad›r. Zira muhatapolan kifli veya kurumun bunuödeyemeyecek ekonomik gücüyok ise, devletin yapaca¤› ifllemlerhavada kalmakta, idari makamlar›nifl yo¤unlu¤unu art›rman›n d›fl›ndabir önemi olmamaktad›r.Devreden iflverenin sorumlulu-¤u devir halinde, devirden öncedo¤mufl olan ve devir tarihindeödenmesi gereken borçlardandevreden ve devralan iflverenbirlikte sorumludur. Devredeniflverenin sorumlulu¤u devir tarihindenitibaren iki y›l ile s›n›rl›-d›r. ‹flçinin y›ll›k izin ücreti alaca-¤› ifl sözleflmesinin sona ermesindensonra do¤mas› ve bu tarihindo¤al olarak devirden sonrakibir tarih olmas› sonucudevreden iflverenin devretti¤iiflyerinde çal›flan iflçilerin devirtarihine kadar kullanmad›klar›y›ll›k ücretli izinlerden ve alacaklar›ndansorumlu olmas› söz konusude¤ildir.62 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

FES‹HTE HAK DÜfiÜRÜCÜ SÜRE, ‹fi ARAMA ‹ZN‹,ÇALIfiMA BELGES‹ VE YEN‹ ‹fiVEREN‹N SORUMLULU⁄UDo¤an KESK‹N‹fl Baflmüfettifli‹fl sözleflmelerinin feshinde genelde,fesih türleri, fesih usulleri (bildirimler,gerekçenin varl›¤›, savunmavb) ve ödenecek tazminatlar(ihbar, k›dem, boflta geçen süreninücreti, ifl güvencesi tazminat› gibi)akla gelmekte ve bu konularaodaklan›lmaktad›r.Halbuki, ifl sözleflmesinin feshi s›-ras›nda ve sonras›nda yerine getirilmesiikincil önemde alg›lananama önemli sonuçlar do¤urabilecekönemde düzenlemeler bulunmaktad›r.Bunlar, “Fesihte zaman afl›m›”, “‹flarama izni”, “Çal›flma belgesi”,“‹flçinin ve yeni iflverenin sorumlulu¤u”düzenlemeleridir.Fesihte hak düflürücü süreBu konu, bildirimsiz fesih eylemiaç›s›ndan çok önem tafl›maktad›r.Gerçekten, ister iflçi, isterse iflverenolsun, bildirimsiz feshe nedenolan sebep e¤er, “Ahlak ve iyiniyetkurallar›na uymayan haller ve benzerleri”ise, bildirimsiz feshin gerçeklefltirilebilmesiiçin kullan›lacakirade, belirli bir süre ile s›n›rland›r›lm›flbulunmaktad›r.‹fl Kanununa göre, ister iflçi isterseiflveren olsun, “Ahlak ve iyiniyetkurallar›na uymayan haller ve benzerleri”ndenbiriyle karfl› karfl›yakald›klar›nda, bildirimsiz fesih iradelerinialt› iflgünü içinde aç›klamalar›gerekmektedir. Bu koflulmutlak sonuç do¤urucudur. Bildirimsizfesih yap›labilmesi için iflçiveya iflveren feshe neden olacakeylemi ö¤rendikleri günden itibarenalt› iflgünü içinde bildirimsiz fesihiradesini kullanacaklard›r. Alt› iflgünügeçtikten sonra, o eylemle ilgiliolarak art›k bildirimsiz fesih hakk›n›kullanamayacaklard›r.Alt› iflgünlük süre, bir anlamda bildirimsizfesih için hak düflürücü sürerolü oynamaktad›r. Bildirimsizfeshe neden olacak ahlak ve iyiniyetkurallar›na uymayan davran›flveya tutumu ö¤renen iflçi veya iflveren,ö¤rendikleri andan itibarenbildirimsiz fesih iradesini alt› iflgünüiçinde karfl› tarafa bildirmediklerinde,o davran›fl veya tutumlailgili bildirimsiz fesih hakk› hakdüflürücü süreye girecek ve art›k odavran›fl veya tutum sebebiylebildirimsiz fesih yap›lamayacakt›r 1 .Alt› iflgünlük süre, sebebin ö¤renildi¤igünü takibeden günden itibarenbafllayacakt› 2 . ‹flgünü tabiri kullan›ld›¤›için hafta tatili, rastlarsagenel tatil günleri alt› iflgünününhesab›nda dikkate al›nmayacaklard›r.Ahlak ve iyiniyet kurallar›na uygunolmayan tutum ve davran›fllar›nö¤renilmesinden itibaren alt› iflgünüiçinde hareket edilmesi zorunlulu¤uyan›nda, tutum veya davran›-fl›n ö¤renilme süresine de hakdüflürücü zaman afl›m› getirilmifltir.Buna göre, iflçi veya iflveren, bildirimsizfesih iradesini hareketegeçirecek tutum veya davran›fl› biry›l içinde ö¤renmeleri halinde alt›iflgünü içinde bildirimsiz fesih iradesindebulunabileceklerdir. Yani,bildirimsiz feshe neden olacak tutumveya davran›fl›n ö¤renilmesi,vukuundan itibaren bir y›ldan fazlabir zaman sonra gerçekleflmiflse,taraflar yine bildirimsiz fesih haklar›n›kullanamayacaklard›r. Hakdüflürücü süreye girmemesi içintutum veya davran›fl›n vukuundanitibaren bir y›l geçmeden ö¤renilmesigerekmektedir 3 .Ancak bir y›ll›k ö¤renme süresindenkaynaklanan hak düflürücü süredebir istisna bulunmaktad›r. Oda, iflçinin tutum veya davran›fl›ylakendisine menfaat sa¤lam›fl olmas›halidir. Bu takdirde, ö¤renme ileilgili bir y›ll›k hak düflürücü süre uygulanmayacakt›r.Yani, iflçi, kifliselmenfaat sa¤lam›flsa, buna nedenolan ahlak ve iyiniyet kurallar›naayk›r› tutum veya davran›fl›n üzerindenne kadar süre geçmifl olursaolsun iflverenler, ö¤rendiklerigünden itibaren alt› iflgünlük hakdüflürücü süre içinde fesih iradesinikullanabileceklerdir.Görülece¤i üzere, ahlak ve iyiniyetkurallar›na uygun olmayan davran›flveya tutumlarla karfl›lafl›ld›¤›nda,“ö¤renme” ve “fesih bildirimi”yleilgili hak düflürücü sürelerkaç›r›ld›¤›nda, art›k bildirimsiz fesihyap›lamayacakt›r. Ancak, hakdüflürücü süreler nedeniyle, ahlakve iyiniyet kurallar›na ayk›r› davran›flveya tutumun bir anlamda yapt›r›ms›zkalmas›, taraflar aras›ndave iflyerinde huzursuzluk yaratabilecektir.Örne¤in, iflverenin cinsel tacizi nedeniyleiflçi bildirimsiz fesih hakk›n›hak düflürücü süreye girmesi nedeniylekullanamad›¤›nda veya ifl-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 63

çinin, fleref ve namusuna dokunacaksözler söylemesine karfl›nhak düflürücü süreye tak›lmas›nedeniyle iflveren, bildirimsiz fesihhakk›n› kullanamad›¤›nda, ifl iliflkisininsa¤l›kl› bir flekilde yürütülebilece¤inisöylemek olanakl› de¤ildir.Bu nedenle, bildirimsiz fesihtehak düflürücü süre konusunun titizlikleele al›nmas› gerekmektedir.Bu arada, toplu ifl sözleflmesi uygulananiflyerlerinde e¤er disiplinkurulu varsa ve kabahatin niteli¤igere¤i konunun disiplin kurulu taraf›ndanincelenmesi ve disiplin kurulununkarar›na göre hareket edilmesisöz konusu ise, bu durumda,feshe neden olan tutum veya davran›fl›ndisiplin kuruluna intikal ettirilmesi,alt› iflgünlük hak düflürücüsüreyi durduracakt›r. Hak düflürücüsüre, disiplin kurulu karar›n›niflverene ulaflmas›yla birlikte tekrarifllemeye bafllayacakt›r. Bu nedenle,konunun disiplin kuruluna verilmesisebebiyle, disiplin kurulundainceleme s›ras›nda geçecek zaman,fesih hakk›n›n zaman afl›m›-na u¤ramas›na neden olmayacakt›r4 .‹fl Arama ‹zniBildirimli fesih, hangi tarafça yap›-l›rsa yap›ls›n iflçiye yeni iflini bulabilmesiamac›yla ifl günlerinde, “iflarama izni” verilecektir 5 .‹fl arama izni kullanan iflçinin ücretiödenmeye devam edecektir. ‹flarama izni, en az iki saat olacakt›r.Nispi emredici bir düzenleme oldu-¤undan, bireysel veya toplu iflsözleflmeleriyle daha fazla olarakda belirlenebilecektir. ‹fl arama iznisüresi günde iki saatten fazlaolarak belirlense bile ücreti ödenmeyedevam edecektir.‹fl arama izni, iflçinin istemine ba¤l›bir hak olarak düzenlenmemifltir.Bu nedenle, bildirimli fesih gerçekleflti¤inde,iflveren ifl arama izniniiflçinin istemesine ba¤l› olmaks›z›n,vermek zorundad›r.Yine yasan›n düzenleniflinden deanlafl›laca¤› üzere, sözleflmeyi bildirimliolarak kim feshederse feshetsinyani, belirsiz süreli ifl sözleflmesiniiflçi de feshetse, ifl aramaizni verilecektir (Ayn› görüfl, M.Ekonomi- ‹fl Hukuku s.172)‹fl arama izni, iflçinin ifl bulmas›amac›yla verildi¤i için, ne zamankullan›laca¤› konusunda da iflçininisteminin dikkate al›nmas› gerekmektedir.Elbette, iflin ak›fl› önemlidir.‹flveren bu durumu dikkatealarak yönetim hakk›n› kullanarak,iflçinin ifl arama iznini nas›l ve nezaman kullanaca¤›n› yönlendirebilecektir.Ancak, iflçinin ifl bulmas› amac›ylauygulanan bir müessese oldu¤undan,iflçinin ifl arama iznini kullanmazamanlamas›na dikkat edilmesigerekecektir. ‹fl arama iznini kullanmakonusunda iflverenle anlaflmayapmadan, bilgisine sunmadan,kendili¤inden ifl arama izninikullanma zaman›n› belirleyip iflarama iznini kullanmaya bafllamamal›d›r.‹fl arama izni, iflverenin iflçi bulmas›yan›nda esas olarak iflçinin iflbulmas› amac›yla uyguland›¤›ndan,iflçinin ifl bulmas› halinde iflarama izninin kullan›lmas›na sonverilmesi gerekti¤i aksi takdirde, iflçininsadakat borcuna ayk›r› davranm›flolmas› nedeniyle ifl sözleflmesininbildirimsiz olarak sonaerdirilebilece¤i düflünceleri bulunmaktad›r(M. Ekonomi- s, 172).Bu yaklafl›ma, özellikle sözleflmeninbildirimsiz feshine neden olacakbir davran›fl olarak de¤erlendirilmesiyaklafl›m›na kat›lmak güçgörünmektedir. Aksi takdirde, iflarama iznini topluca kullanmayabafllayan iflçinin bu süre tamamlanmadanifl bulmas› halinde, iflçininkullanmaya bafllad›¤› ifl aramaiznini keserek iflbafl› yapmas›n›beklemek gerekecektir. Bu nedenle,ifl buldu¤u halde ifl arama izninikullanmaya devam eden iflçinint›pk› çal›flm›fl olsayd› nas›l ücretizaml› olarak ödenecekse, bu durumdada kulland›¤› ifl arama iznisüresi kadar ücretinin kesilmesiyaklafl›m›n›n, konuyla ilgili olarak4857 say›l› ‹fl Kanununda yap›lm›fldüzenlemenin ruhuna daha uygundüflece¤i düflünülmektedir.‹fl arama izninin topluca kullan›lmas›‹flçi, ifl arama iznini, topluca kullanmakisteyebilecektir. Bu durumda,fesih bildiriminin yap›ld›¤› gününakabinde, iflçinin ifl arama izninitopluca kullanmak istedi¤ini iflverenebildirmesi gerekecektir.‹flçinin ifl arama iznini topluca kullanmaistemini iflverene iletmifl olmas›halinde, ihbar süresinin uzunlu¤unagöre ifl arama izin süreleritoplanacak, bir gün karfl›l›¤› olan7.5 saate bölünerek bulunan günlerve artan saatleri feshin gerçekleflece¤itarih öncesinde kullan›-lacakt›r.Bildirimli fesihlerde, iflverenin peflinödeme yolunu kullanmas› halinde,ifl sözleflmesi bildirimin yap›ld›¤›tarihte sona ermifl olaca¤›ndanbu durumda, ifl arama izni uygulanamayacakt›r.‹fl arama izninin verilmemesi veiflçinin bildirim süresi içinde sürekliolarak çal›flt›r›lmas› halinde mülga1475 say›l› ‹fl Kanunu zaman›ndagenellikle bildirim yap›lmam›fl olarakde¤erlendirilmekte ve ihbartazminat›n›n ödenmesi istenmekteydi5 .Ayn› anda, yüksek yarg›n›n mülga1475 say›l› ‹fl Kanunu zaman›ndada, ifl arama izninin kulland›r›lmayarakçal›flt›r›lm›fl olmas› halindebu süreye ait ücretin ödenmesiyönünde de kararlar› olmufltur 6 .64 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Nitekim, 4857 say›l› ‹fl Kanunundabu yaklafl›m benimsenmifltir. ‹flarama izninin fiilen kulland›r›lmayarakçal›flt›r›lmas› halinde, iflçiyeher iflgününde çal›flmadan hakedece¤i iki saatlik ücrete ek olarakçal›flmas› nedeniyle iki saatlikücret, iki misli olarak ödenecektir.Yani, iki saatlik ücret yerine toplam6 saatlik ücret ödenmifl olacakt›r.Yasa koyucu, kulland›r›lmayan iflarama izni nedeniyle hukuki yapt›r›mgetirmifltir. Bu nedenle, ifl aramaizni kulland›r›lmad›¤› için, bildirimsüresinin verilmedi¤inden bahisleart›k ihbar tazminat›n›n ödetilmesiyoluna gidilemeyece¤i düflünülmektedirÇal›flma Belgesi‹flverenler, ifl sözleflmesi sonaeren iflçiye, iflin türünü ve çal›flmasüresini gösterir bir belgeyi vermekleyükümlü tutulmufltur (4857sk.m.28).Mülga 1475 say›l› ‹fl Kanunundaçal›flma belgesi iflçinin iste¤i üzerinedüzenlenerek verilmekte idi.4857 say›l› ‹fl Kanununda bu yaklafl›mde¤iflmifltir. ‹flverenler, ifltenayr›lan iflçiye, istekte bulunmas›n›beklemeden, iliflki kesilirken çal›flmabelgesini düzenleyerek vereceklerdir.Keza, mülga 1475 say›l› ‹fl Kanunagöre, düzenlenecek çal›flma belgesindekiiflverenin imzas›, iflçininistemesi halinde, muhtar veya mülkiamir taraf›ndan onaylanmaktayd›.‹flveren taraf›ndan verilmemesihalinde iflçinin veya yeni iflvereniniste¤i üzerine, muhtar veyamülki amir taraf›ndan yapt›r›lacakinceleme sonucunda çal›flma belgesidüzenlenebilmekteydi. Halbuki,4857 say›l› ‹fl Kanununda,çal›flma belgesinin muhtar veyamülki amir taraf›ndan onaylanmas›veya düzenlettirilmesi yaklafl›m›ndanvazgeçilmifltir.Belgenin vaktinde verilmemesindenveya do¤ru olmayan bilgilerinbulunmas›ndan dolay› zarar göreniflçi veya yeni iflveren, eski iflverendentazminat isteyebilecektir.Ayr›ca, çal›flma belgesini düzenlemeyen,gerçe¤e ayk›r› bilgi vereniflverene, bu durumda olan her iflçiiçin ayr› ayr› idari para cezas› uygulanacakt›r(4857 sk.m.99/c).Yeni ‹flverenin Sorumlulu¤uBelirsiz süreli ifl sözleflmesini bildirimdebulunmadan, belirli süreliifl sözleflmesini ise, süresinden öncesona erdirerek baflka bir iflvereninifline giren iflçinin sözleflmeyibu flekilde bozmas›ndan dolay›sorumlulu¤u bulunmaktad›r.Ayr›ca, söz konusu iflçiyi çal›flt›rmayabafllayan yeni iflverene debelirli koflullar›n varl›¤› halinde iflçiylebirlikte sorumluluk getirilmifltir.Yeni iflverenin sorumlulu¤undanancak,• ‹flçinin, ifl sözleflmesinibildirimde bulunmadan, veyazaman›ndan önce feshetmesineneden olmuflsa,• ‹flçinin bu davran›fl›n› ö¤rendi¤ihalde ifle alm›flsa,• ‹flçinin, bu davran›fl›n›ö¤rendi¤i halde ifl sözleflmesinidevam ettiriyorsa,söz edilebilecektir.Hukuki yapt›r›m “sorumluluk” kavram›ile karfl›lanm›flt›r. Yapt›r›m›n,daha aç›k düzenlenebilir olmas›nakarfl›n, sorumlulu¤un neyi içerdi¤i,yarg›lama düzenine b›rak›lm›flt›r.Konuyu bu nedenle açacak olursak,4857 say›l› ‹fl Kanunundabildirimli fesih yükümlülükleri hemiflveren hem de iflçi aç›s›ndanparalel düzenlenmifltir. Bu nedenleiflveren, ifl sözleflmesini bildirimdebulunmadan fesheden iflçiden ihbartazminat› isteyebilecektir. Elbette,bildirimli fesih yap›lmamas›ndandolay› do¤mufl baflka zararlarvarsa- iflin aksamas›nda kaynaklanangecikme cezalar› vb.-bunlar›n da “sorumluluk” kapsam›içine girece¤i düflünülmelidir.Belirsiz süreli ifl sözleflmesininsüresinden önce iflçi taraf›ndanfeshinde aç›k bir düzenleme bulunmamaktad›r.‹flveren taraf›ndanzaman›ndan önce feshedildi¤indekalan sürenin ücretlerinin BK.m.325 uyar›nca iflçiye ödenece¤i bilinenhukuki yapt›r›m yoludur. ‹flçininerken fesih nedeniyle garantigördü¤ü ücretlerden mahrum oldu-¤u aç›kt›r. Dolay›s›yla iflçi aç›s›ndankonuya aç›kl›k getirmekkolayd›r.Ancak, iflçinin süresinden önce iflsözleflmesini sona erdirmesindendolay› iflverenin u¤rayabilece¤izarar, iflçinin vasf›na, k›demine,zor bulunabilirli¤ine, yap›lan iflingecikmesinden dolay› cezal› durumadüflülmesine vb. ba¤l› olarakde¤iflkenlik gösterebilecektir. Bunedenle, belirli süreli ifl sözleflmesininsüresinden önce feshi iflçitaraf›ndan yap›lm›flsa, iflçinin veyukar›daki koflullar varsa yeni iflvereninsorumlulu¤u, belirtilen de-¤iflken unsurlar dikkate al›narakyarg› taraf›ndan belirlenecektir.Kaynakça:1Y.9.HD. 21.01.1983 T, E.9637,K. 144“Hakl› nedenle fesih hakk›n›nkullan›lmas›nda 6 iflgünlük süre,fesih hakk›n› kullanacak organ›nhakl› nedeni ö¤rendi¤i tarihtenitibaren bafllar”.Y.HGK. 26.05.1982 T, E.9-440,K. 514“…‹flveren yasad›fl› greve kat›laniflçinin sözleflmesini son kat›lmagününden itibaren 6 iflgünüBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010SOSYAL GÜVENL‹K • 65

içerisinde sona erdirebilir. Buhakk›n dava süresince sakl›tutularak flçiye ihtarda bulunmakyeterli de¤ildir. Bu hakk›nkullan›lmas› gerekir.Y.9.HD. 02.07.1982 T, E.5602,K.6395 “…Davac›ya, Konya’dakiiflyerinde lojman tahsisedilece¤ine iliflkin hizmet akdiflart›n›n gere¤ince yerine getirilmedi¤ianlafl›lmaktad›r. Budurumda davac›, davac› iflakdinin feshinde hakl›d›r.Sözü edilen flart›n yerinegetirilmemesi halinin devam›ndaalt› iflgünlük süre ifllemez.Y.9.HD. 29.11.1984 T, E.9029,K.10626“Davac›n›n ifl akdi, kulland›¤›arac›n motorunun patlamas›nasebebiyet vermesi nedeniylefeshedilmifltir. Gerçekten,davac›n›n kulland›¤› arac›nmotoru 11.03.1982 tarihindepatlam›fl ve 604.352 TLtutar›nda zarar husule gelmifltir.Zarar tutar›n› 22.03.1982 tarihindekendisine gelen fatura ileö¤renen iflveren davac›n›nhizmet akdini 6 iflgünü içinde25.03.1982 tarihinde feshetmifltir.Bu itibarla, mahkemenin ‹flKanununun 18. maddesindekifesih hakk›n›n düfltü¤ü yolundakikabulü ve bu sebeple davac›iflçinin ihbar ve k›dem tazminat›iste¤inin hüküm alt›na al›nmas›isabetsizdir. Bu hale göre,mahkemenin araçta meydanagelen ve davac›n›n 10 günlükücretini aflan zarar›n, davac›n›nifli savsamas›ndan ileri gelipgelmedi¤i yani kusurlu olupolmad›¤› araflt›r›larak sonucuuyar›nca bir karar verilmesigerekir.”Kaynak: ‹.Eflmelio¤u-234Gerekçeli, Aç›klamal›, ‹çtihatl›‹flKanunlar› ve Mevzuat›-s.390-394Y.9HD. 12.03.1979 T, 2732 E.,3884“…ö¤renildi¤i gün deyimi, ertesigün bafllar…”Kaynak: ‹.Eflmelio¤lu- Gerekçeli,Aç›klamal›, ‹çtihatl› ‹fl Kanunlar›ve Mevzuat›-s.391Y.9.HD. 08.04.1980 T, 3643 E.,3329 K“(feshe neden olan) fiilinin vukuubuldu¤u tarih, dosyan›n içerdi¤ibilgi ve belgelere göre 4.5.1978tarihidir. Hizmet sözleflmesininfeshi ise idare encümenince8.5.1979 tarihinde kararlaflt›r›lm›flt›r.Bu durumda fesih nedenisay›lan olay›n vuku buldu¤u tarihile fesih iradesinin aç›kland›¤›8.5.1979 tarihleri aras›nda 18.madde de (4857 sk.m. 26)öngörülen bir y›ll›k hak düflürücüsüre geçmifltir. Bu süre geçildiktensonra yap›lm›fl olan fesihhakl› fesih niteli¤ini yitirece¤icihetle davac›n›n ihbar ve k›demtazminat› isteme hakk› do¤ar”.Kaynak: M. Çemberci- ‹flKanunu fierhi- 1984, s.418Y.9HD. 24.09.1980 T, 5671E,5148 K.“ ….daval› iflveren, 6 iflgünüzarf›nda davac›y› ifle devametmemesi sebebiyle disiplinkuruluna sevketmifltir. Disiplinkurulu karar verir vermez iflsözleflmesi bozulmufltur.Mahkemece 6 iflgünü geçti¤igerekçesiyle iste¤in kabulüisabetsizdir.”Y.HGK. 07.03.1980 T,07.03.1980 T, 2732 E, 3884 K“Toplu ifl sözleflmesinde ifltenç›karma konusunda DisiplinKurulunun o yoldaki karar›n›n56‹dare Encümenince onanm›flolmas› kofluluna ba¤l›tutulmuflsa ‹K.m.18 deki günlüksüre Disiplin Kurulu karar›n›n‹dare Encümenine verildi¤itarihten bafllar.Y.HGK. 26.10.1977 T, 2904 E.,807 K.“…Taraflar, T‹S ile (iflverence iflsözleflmesinin feshi için) öncedisiplin kuruluna gidilmesinikararlaflt›rm›fllard›r. O halde,bildirimsiz bozma yetkisininkullan›lmas› konusunda yasadaöngörülen 6 günlük sürenindisiplin kurulu karar›ndanitibaren iflleyece¤ininkabulü gerekir”.Kaynak: M. Çenberci-‹fl Kanunufierhi-1984, s.418Y.9.HD. 06.03.1978 T. E. 2950,K.3524“…‹fl Kanununun (1475sk)13.maddesi uyar›nca ifl akdiihbar önelinin sonundafeshedilmifl olaca¤›ndan, ihbaröneli içinde iflçinin ifl akdinifeshetmesi k›dem tazminat›n›gerektirmez ise de; iflveren ihbaröneli verirken, ‹fl Kanununun19. maddesine göre ifl saatleriiçinde günde iki saat ifl aramaizni vermedi¤i, iflçiye tan›nanseçimlik hakk›n› k›s›tlad›¤›,böylelikle ihbar önelinin yasayauygun nitelikte bulunmad›¤›n›nanlafl›lmas›na göre daval›n›ntemyiz itiraz›n›n reddiyle sonucuitibar›yla do¤ru olan karar›nonanmas›na…”Kaynak: ‹.Eflmelio¤lu- Gerekçeli,Aç›klamal›, ‹çtihatl› ‹fl Kanunlar›ve Mevzuat›-s.396Y.9.HD. 09.10.1969 T. E. 5527,K.9642Kaynak: Münir Ekonomi- ‹flHukuku, s.17266 • SOSYAL GÜVENL‹K OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Yat›r›m ‹ndiriminde Son DurumBumin DO⁄RUSÖZREFERANS 11.02.2010B a s › n d a n S e ç m e l e rGeçen yaz›mda, Anayasa Mahkemesikararlar›ndan ücretlilere uygulanacakvergi tarifesiyle ilgili olan›n›n yaflamageçirilmesini yazm›flt›m. Bu yaz›mdada bu defa Anayasa Mahkemesi'ninyat›r›m indirimi konusundaki karar›n›nyaflama geçirilmesini, son günlerintart›flmalar›n›n da ›fl›¤›nda irdelemekistiyorum.Anayasa Mahkemesi yat›r›m indirimikonusunda Gelir Vergisi Kanunu'nungeçici 69. maddesinde yer alan "sadece2006, 2007 ve 2008 y›llar›na ait"ibaresini iptal ederek, kazan›lm›fl yat›-r›m indiriminden yararlanma hakk›n›yok eden, hukuk güvenli¤i ilkesine ayk›r›düzenlemeyi iptal etmifltir. ‹stisnayakonu iktisadi k›ymete iliflkin harcamalar›nyap›ld›¤› y›lda bafllanmas› veindirilecek tutara ulafl›l›ncaya kadardevam olunmas› biçimindeki yat›r›mindirimi istisnas›, bu istisnadan yararlanmayazaman›nda yürürlükteki mevzuatagöre hak kazananlar için yenidencanlanm›flt›r.Anayasa Mahkemesi bu karar› ile ayr›-ca 5479 say›l› kanunun, yat›r›m indirimidüzenlemesini 1.1.2006 tarihindeyürürlükten kald›ran düzenlemesini deiptal etmifltir. Böylece yat›r›m indirimiistisnas›n›n yürürlükten kalkma tarihi5479 say›l› kanunun yürürlük tarihiolan 8.4.2006 tarihine tafl›nm›flt›r. Böylecemükelleflerin 8.4.2006 tarihinekadar yapm›fl olduklar› ve Gelir VergisiKanunu'nun 19. maddesi kapsam›ndabulunan yat›r›mlar›, 1.1.2006 tarihindenönce bafllayan yat›r›mlarla bir bütünlükoluflturmasa dahi yat›r›m indirimindenyararlan›r hale gelmifltir.Bu iptal kararlar›, önce AnayasaMahkemesi'nce Maliye Bakanl›¤›'na15.10.2009 tarihinde bildirilmekle aleniyetkazanm›fl, daha sonrada 5 Ocak2010 tarihli Resmi Gazete'de yay›mlanm›flt›r.Bu iptal kararlar› öncelikle, KurumlarVergisi mükelleflerinden 3.081 kurumu,Gelir Vergisi mükelleflerinden ise 111kifliyi ilgilendiriyor. Bu kurumlar›n 2008y›l› beyannamelerinde devreden yat›r›mindirimi olarak 78.494.442.196,93 TL yeral›yor. Bu devreden yat›r›m indiriminesahip kurumlar›n 2.079' unun yat›r›mindirimi hakk›n›n kayna¤› Gelir VergisiKanunu'nun mülga 19. maddesi. Bumükelleflerin devreden yat›r›m indirimi12.657.451.840,31 TL. Buna karfl›l›k 1.625 kurumun geçici 61. maddeye istinadenyararland›¤› toplam devreden yat›-r›m indirimi tutar› ise 65.836.990.356,62TL. Bilindi¤i gibi mülga 19. maddeyegöre yararlan›lan yat›r›m indirimi üzerindenödenmesi gereken bir yükümlülükbulunmamas›na karfl›l›k, geçici61. maddeye göre yararlan›lan yat›r›mindirimi tutar› üzerinden % 19,8 stopajyap›lmas› gerekiyor. Yat›r›m indirimidevreden 111 Gelir Vergisi mükellefinde2008 sonu itibariyle indirim konusuyap›lamam›fl harcama tutar› ise74.406.851,61 TL. Öte yandan yat›r›mindirimi hakk›n› kullanan mükellefleringeçici vergi ve y›ll›k vergi oran› olarak,5520 say›l› kanunun öngördü¤ü % 20oran›n› de¤il, önceki 5422 say›l› kanunun% 30 oran›n› dikkate almalar›gerekiyor.Bu rakamlardan hareketle, bu kurumlar›n2009'a devreden yat›r›m indirimitutar› kadar kazanç beyan etti¤inidüflünürsek, Hazine bu uygulamadandolay› 15.698.884.439 TL KurumlarVergisi gelirinden olacak. Buna karfl›l›k13.035.724.090 TL stopaj geliri eldeedecek.Dolay›s›yla bu noktada Hazine kayb›yaklafl›k 2.5 milyar TL civar› olacak. Burakam, yat›r›mlar›n teflvikinin bedeliolarak de¤erlendirilirse ve geçici 69.maddeye bu anayasaya ayk›r› hükümtüm uyar›lara ra¤men konulmasa idizaten Hazine'nin katlan›laca¤› bir yükolarak görülürse, fazla büyük bir rakamde¤ildir.fiimdi söz konusu kararlar› bu mükellefleriçin irdeleyelim.Bu mükellefler, iptal karar›n›n yay›mland›¤›tarihten sonra verecekleri bütünbeyannamelerinde, bir baflka deyifllehem geçici vergi hem de y›ll›k beyannamelerindebu indirim haklar›n›kullanabilirler. Çünkü beyanname tarihinde,bu indirim hakk›n› engelleyenbir mevzuat düzenlemesi art›k kalmam›flt›r.Öte yandan bu indirim hakk›n›kullananlara, yorum yolu ile bir tarhiyatda yap›lamaz. Çünkü beyanname tarihiitibariyle tarhiyata esas al›nabilecekbir yasal dayanak kalmam›flt›r.Bu arada baz› görüfller, bir dedikoduolarak dolafl›yor. Bu dedikoduya göre;Anayasa Mahkemesi karar› geriye yürütülemezmifl,karar ocak ay›nda yay›mlanm›fl,bu nedenle 2009 y›l› kazançlar›ndanyat›r›m harcamalar›n›nindirilmesi mümkün de¤ilmifl, bu harcamalarancak 2010 y›l› kazançlar›ndanindirilebilirmifl. Pek çok kere duydu¤umbu görüflü, tart›flmaya dahi de¤er görmüyorum.Kald› ki Anayasa Mahkemesi'nin karar›n›naleniyet kazanmas›ndan sonra,ihtirazi kay›tla verilmifl geçici vergibeyanlar› dolay›s›yla yap›lan tahakkuklarakarfl› aç›lan davalarda mahkemeler,tahakkuklar› pek yerinde ve hakl›olarak iptal ederken; 2009 kazançlar›n›nvergilendirilmesinde yat›r›mindiriminin dikkate al›nmayaca¤›n›savunmak mümkün de¤ildir.2009 y›l›n›n son dönem geçici vergisindeyat›r›m indirimi hakk›ndan mahsubunayasal bir engel bulunmamas›nara¤men yararlanmayanlar, y›ll›kbeyannamede yararlanma haklar›n›,2009 y›l›nda bu indirimi düflmeyenler2010 y›l›nda düflme olanaklar›n› riskesokarlar.Ancak Anayasa Mahkemesi karar›n›nyaflama geçirilebilmesi için, kiflilerinkendi anlay›fllar›nda beyanname vermehaklar›n› ortadan kald›ran ve beyansisteminin özüne ayk›r› "totalitere-beyanname"de, bu konuda sat›r aç›lmas›ve ayr›ca bu indirimden yararlan›pda sonras›nda matrah kalanlarauygulanacak vergi oran›n› % 30 olarakdikkate alacak bir düzenleme yap›lmas›gerekmektedir. Bu yap›lmad›¤›takdirde, aradaki fark vergi için vergiidaresine dilekçe vererek fark›n tahakkukettirilmesi de unutulmamal›d›r.E¤er geçici vergiye iliflkin e-beyannamebu yolda düzeltilmezse, en kötühalde, mükelleflere yine ihtirazi kay›tverip dava açmak yolu görünmektedir.Bu davalar›n mükelleflerce kazan›laca¤›,emsal içtihatlara uyar›nca aflikâroldu¤una göre, devlet bu defa yarg›-lama maliyetleri kadar zarara girmiflolacakt›r.Burada art›k, Anayasa Mahkemesi karar›n›nyaflama geçirilmesi bir kanunaveya bir genel tebli¤e ihtiyaç göstermesede Maliye idaresinin hiç olmazsabir sirkülerle bu konudaki kar›fl›kl›klar›gidererek görüflünü aç›kça ortaya koymas›gerekir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010BASIDAN SEÇMELER • 67

Katma De¤er Vergisi ‹ade ‹stemlerinde Yeni YöntemVeysi SEV‹⁄REFERANS 02.02.2010Maliye Bakanl›¤› Gelir ‹daresi• 9/1 maddesi uyar›ncaDi¤er yönden;Baflkanl›¤›'n›n 53 say›l› Katma De¤erVergisi Sirküleri ile "Katma de¤ermükelleflerinin Ocak 2010 vergilendirmedöneminden itibaren gerçekleflen"Mükellefin Türkiye içindeikametgâh›n›n, iflyerinin, kanunimerkezi ve ifl merkezinin bulunmamas›halinde ve gerekli görülen• Söz konusu listelere, faturadüzenleme limitinin alt›nda kalsadahi her bir belge kaydedilecektir.B a s › n d a n S e ç m e l e riade hakk› do¤uran ifllemleri içingeçerli olmak üzere, bu ifllemlerineyönelik iade istemlerini, indirilecek veyüklenilen Katma De¤er Vergisi listeleriile sat›fl faturalar› listesini ve iadeiçin ibraz› istenilen durumlarda gümrük(ç›k›fl) beyannamesi listesini internetvergi dairesi üzerinden" göndermeleriöngörülmüfltür.Bu nedenle; Katma De¤er Vergisi iadeistemleri ile ilgili olarak vergi daireleritaraf›ndan VEDOP üzerinden dahaönce manüel olarak yap›lan kontrollerinzaman almas› ve vergi dairelerinink›rtasiyecilikten ve bir k›s›m formalitelerdenkurtar›lmas›, iade ifllemlerininh›zland›r›lmas›, Katma De¤erVergisi iade ifllemleri aç›s›ndan asgaribir standart getirilmesi ve uygulamabirli¤inin sa¤lanmas› amac›yla, MaliyeBakanl›¤› taraf›ndan haz›rlanan "KatmaDe¤er Vergisi ‹adesi Risk AnaliziProjesi" sayesinde elektronik ortamdagönderecekleri belgeler esas al›naraközet bir rapor halinde vergi dairesininkullan›m›na sunulacakt›r.Yeni uygulama ile Katma De¤er VergisiYasas›'n›n;• 8/2'nci maddesi uyar›nca "Vergiyetabi bir ifllem söz konusu olmad›¤›veya Katma De¤er Vergisi'ni faturaveya benzeri vesikalarda göstermeyehakk› bulunmad›¤› halde;düzenledi¤i bu tür vesikalardaKatma De¤er Vergisi gösterenler,bu vergiyi ödemekle mükelleftirler."Bu husus, yasal düzenlemegere¤i borçlu olduklar› vergitutar›ndan daha yüksek birmebla¤› gösteren mükellefler içinde geçerlidir. Bu gibi sebeplerlefazla ödenen vergiler MaliyeBakanl›¤›'n›n belirleyece¤i usul veesaslara göre ilgililere iadeedilmektedir.di¤er hallerde Maliye Bakanl›¤›,vergi alaca¤›n›n emniyet alt›naal›nmas› amac›yla, vergiye tabiifllemlere taraf olanlar› vergininödenmesinden sorumlu" tutulabilmektedir.Bu ba¤lamda baz› malve hizmet al›mlar›nda mükellefleretevkifat yapma yükümlülü¤ü getirilmiflbulunmaktad›r. Mükellefleretevkifat uygulamas› nedeniyleindirim konusu yapamad›klar›Katma De¤er Vergisi içinde iadehakk› tan›nm›fl bulunmaktad›r.• 29/2 maddesi uyar›nca"Y›l› içinde mahsuben iade edilemeyenvergi, izleyen y›l içindetalep edilmesi flart›yla nakdenveya mükellefin" yasa maddesindesay›lan borçlar›na mahsuben iadeedilmektedir. Maliye Bakanl›¤›uygulamaya yönelik usul veesaslar› belirlemeye yetkilidir.• 32'nci maddesi hükmü gere¤iolarak "Vergiye tabi ifllemlerinmevcut olmamas› veya hesaplananverginin indirilecek vergidenaz olmas› hallerinde, indirilemeyenKatma De¤er Vergisi, MaliyeBakanl›¤›'nca tespit edilecekesaslara göre bu ifllemleriyapanlara iade olunmaktad›r.Katma De¤er Vergisi uygulamas›nayönelik 53 numaral› sirkülerle yap›lanaç›klamalar çerçevesinde yukar›dakiifllemler dolay›s›yla ortaya ç›kan iadeistemlerinde, "indirilecek Katma De¤erVergisi listesi", "yüklenilen KatmaDe¤er Vergisi listesi" ve "sat›fl faturalar›listesi" ile iade için ibraz› istenilendurularda "gümrük (ç›k›fl) beyannamesilistesi"nin elektronik ortamda al›nmas›uygun görülmüfltür. Dolay›s›ylamükelleflerin yukar›da belirtilen iadeistemlerini bu uygulama kapsam›ndayapmalar› gerekmektedir.• Ayn› mükelleften yap›lan al›mlarbelge baz›nda bu listelere ayr› ayr›girilecektir.• ‹ade istemlerine iliflkin olarakibraz› gereken ve bu listelerind›fl›nda kalan belgelerin öncedenoldu¤u gibi vergi dairesine intikalettirilmesi gerekmektedir.• Elektronik ortamda al›nanindirilecek ve yüklenilen KatmaDe¤er Vergisi listeleri ile sat›flfaturalar› listesinin ayr›ca k⤛tortam›nda verilmesine gerekbulunmamaktad›r.• Bu mükelleflerin iade istemlerinin,iade için aran›lan di¤er tümbelgelerin vergi dairesine ibrazedildi¤i tarih itibariyle geçerlilikkazanacakt›r.• Vergi daireleri, mükelleflerin iadeistemlerini iade için gereklibelgelerin tümü ve elektronikortamda al›nacak, sistemtaraf›ndan üretilecek "KatmaDe¤er Vergisi ‹adesi KontrolRaporu" çerçevesindede¤erlendirerek ilgili Katma De¤erVergisi genel tebli¤lerinde belirlenenusul ve esaslar çerçevesindesonuçland›racakt›r.• Söz konusu listelerin doldurulmas›ndauyulacak kurallara internetvergi dairesinden ulaflmakmümkündür.Maliye Bakanl›¤› özellikleri yukar›dabelirtilen Katma De¤er Vergisi 53 serinumaral› sirküleri ile mükelleflerinKatma De¤er Vergisi iadesi için yapacaklar›baflvuru ve baflvuru ile ilgiliolarak idarece yap›lacak ifllem yenidenbelirlenmifl bulunmaktad›r.68 • BASIDAN SEÇMELER OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

2010 YILI OCAK-fiUBAT AYLARINDAMEVZUATTA YAPILAN ÖNEML‹ DE⁄‹fi‹KL‹KLERI- SUÇ GEL‹RLER‹N‹NAKLANMASININ VETERÖRÜN F‹NANSMANININÖNLENMES‹NE DA‹RTEDB‹RLER HAKKINDAYÖNETMEL‹KTE DE⁄‹fi‹KL‹KYAPILMASINA DA‹RYÖNETMEL‹K YAYIMLANDI.(02.01.2010/27450 R.G.)2009/15720 say›l› BKK ile SuçGelirlerinin Aklanmas›n›n ve TerörünFinansman›n›n ÖnlenmesineDair Tedbirler Hakk›nda YönetmelikteDe¤ifliklik Yap›lm›flt›r. Yap›lande¤ifliklikler, yönetmeli¤in 13 üncümaddesi 1.6.2010 tarihinde, di¤ermaddeleri yay›m› tarihinde yürürlü¤egirmifltir. Bu Yönetmelikte1.10.2006 tarihli ve 5549 say›l› SuçGelirlerinin Aklanmas›n›n ÖnlenmesiHakk›nda Kanunun uygulanmas›nayönelik olarak; suç gelirlerininaklanmas›n›n ve terörünfinansman›n›n önlenmesi amac›ylayükümlüler, yükümlülükler, yükümlülüklereuyumun denetimi, gümrükidaresine aç›klama yap›lmas› vedi¤er tedbirlere iliflkin usul ve esaslardüzenlenmifltir.Söz konusu Yönetmelikte yap›lande¤ifliklik ile Yönetmeli¤in, 3-10uncu maddeleri ile 12, 17,19,24,26,30,39 ve 48 inci maddelerindede¤ifliklikler yap›lm›flt›r. 01.06.2010tarihinden itibaren yürürlü¤e girmeküzere ‹ki bin TL veya üzeri yurtiçi ve yurt d›fl› elektronik transfermesajlar›nda, gönderenin;a) Ad› ve soyad›na, ticaretsiciline kay›tl› tüzel kiflininunvan›na, di¤er tüzel kiflilerve tüzel kiflili¤i olmayanteflekküllerin tam ad›na,b) Hesap numaras›na, hesapnumaras›n›n bulunmad›¤›durumda ifllemle ilgilireferans numaras›na,c) Adresi veya do¤um yeri vetarihi veya müflteri numaras›,vatandafll›k numaras›,pasaport numaras›, vergikimlik numaras› gibi gönderenibelirlemeye yarayanbilgilerden en az birine,yer verilmesi zorunlu hale getirilmifltir.Ancak, bankalar›n kendi namve hesaplar›na aralar›nda gerçeklefltirdikleritransferler ile kart numaralar›n›nmesajlarda kullan›lmas›kayd›yla, kredi ve banka kartlar›kullan›larak gerçeklefltirilentransferler kapsam d›fl›nda b›rak›lm›flt›r.Yine Yönetmeli¤in 4 üncü maddesindeyap›lan de¤ifliklik ile de flirket,vak›f ve dernek kurulmas›,idaresi ve devredilmesi gibi ifllerles›n›rl› olmak üzere, bir iflvereneba¤l› olmaks›z›n çal›flanserbest muhasebeci ve serbestmuhasebeci mali müflavirler ileyeminli mali müflavirler de 5549say›l› Suç Gelirlerinin Aklanmas›n›nÖnlenmesi Hakk›nda Kanunkapsam›nda yükümlü say›lm›fllard›r.II- 9 SIRA NO’LU MAL‹SUÇLARI ARAfiTIRMAKURULU GENEL TEBL‹⁄‹YAYIMLANDI.(02.01.2010/27450 R.G.)Maliye Bakanl›¤›’nca ç›kar›lan buGenel Tebli¤de, Suç GelirlerininAklanmas›n›n ve Terörün Finansman›n›nÖnlenmesine Dair TedbirlerHakk›nda Yönetmeli¤in 26 nc›maddesinde müflterinin tan›nmas›nayönelik tedbirler bak›m›ndanyükümlülerin daha basit tedbirleralmalar›na Maliye Bakanl›¤›’ncaizin verilebilece¤i ve bu maddekapsam›nda uygulanabilecek tedbirlerile ifllem türlerini belirlemekonusunda da Maliye Bakanl›¤›’n›nyetkili oldu¤u belirtilerek, bu yetkiyeistinaden 9/4/2008 tarihli ve26842 say›l› Resmî Gazete’de yay›mlanan5 S›ra No’lu Mali Suçlar›Araflt›rma Kurulu Genel Tebli¤i’nde,Yönetmelik uyar›nca yükümlü say›lanlartaraf›ndan müflterinin tan›nmas›ilkesi kapsam›nda uyulmas›gereken basitlefltirilmifl tedbirlerbelirlenmifltir.III- ARAÇ MUAYENE‹STASYONLARININAÇILMASI, ‹fiLET‹LMES‹ VEARAÇ MUAYENES‹HAKKINDA YÖNETMEL‹KTEDE⁄‹fi‹KL‹K YAPILMASINADA‹R YÖNETMEL‹KYAYIMLANDI.(07.01.2010/27455 R.G.)Ulaflt›rma Bakanl›¤›’nca yay›mlananbu Yönetmelik ile 3/9/2004 tarihlive 25592 say›l› Resmî Gazete’deyay›mlanan Araç Muayene‹stasyonlar›n›n Aç›lmas›, ‹flletilmesive Araç Muayenesi Hakk›ndaYönetmeli¤in 12 nci maddesinin birincif›kras›n›n (c) bendinde yeralan “asgarî befl ifl günü” ifadesi“asgarî bir gün” olarak; ayn› Yönetmeli¤in14 üncü maddesinin birincif›kras›n›n (b) bendinde yeralan “ilk iki yafl sonunda ve devam›nday›lda bir” ifadesi “ilk üç yaflsonunda ve devam›nda iki y›ldabir” olarak de¤ifltirilmifltir. De¤ifliklikleryay›m› tarihinde yürürlü¤egirmifltir.IV- 2872 SAYILI ÇEVREKANUNU UYARINCAVER‹LECEK ‹DAR‹PARA CEZALARINA ‹L‹fiK‹NTEBL‹⁄ (2010/1)YAYIMLANDI.(07.01.2010/27455 R.G.)Çevre ve Orman Bakanl›¤›ncaç›kar›lan 2010/1 say›l› Tebli¤ ile01.01.2010 tarihinden geçerli olmaküzere 2872 Say›l› Çevre Kanununun20 nci maddesinde, kanunaayk›r›l›k halinde uygulanacakidari para cezalar› belirlenmifltir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 69

2872 say›l› Kanunun 5491 say›l›Kanun ile de¤iflik 20 nci maddesinin(a) bendindeki ceza miktarlar›(b) bendindeki ceza miktar›(c) bendindeki ceza miktarlar›(d) bendindeki ceza miktarlar›(e) bendindeki ceza miktar›(f) bendindeki ceza miktar›(g) bendindeki ceza miktar›(h) bendindeki ceza miktarlar›(›) bendinin; 1 no’lu alt bendindekiceza miktarlar›(›) bendinin; 2 no’lu alt bendindekiceza miktarlar›(›) bendinin; 3 no’lu alt bendindekiceza miktarlar›(›) bendinin; 4 no’lu alt bendindekiceza miktarlar›(›) bendinin alt›nc› paragraf›ndakiceza miktarlar›(i) bendindeki ceza miktar›Kanundaki ceza miktar›500 TL1.000 TL24.000 TL48.000 TL6.000 TL2.000 TL300 TL(b) bendi için iki kat:48.000 TL96.000 TL(c) bendi için iki kat:12.000 TL4.000 TL600 TL(d) bendinin ikincicümlesindeki konutlarlailgili olarak:600 TL10.000 TL60.000 TL6.000 TL400 TL1.200 TL4.000 TL12.000 TLTon bafl›na*:40 TL10 TL100 KRTon Bafl›na*:30 TL6 TL100 KRTon Bafl›na*:20 TL4 TL100 KRTon bafl›na*:10 TL2 TL40 KR24.000 TL600 TL1.000 TL1/1/2010 – 31/12/2010 tarihleriaras›nda uygulanacak ceza660 TL1.321 TL31.745 TL63.491 TL7.934 TL2.644 TL395 TL63.491 TL126.983 TL15.872 TL5.289 TL792 TL792 TL13.226 TL79.364 TL7.934 TL528 TL1.586 TL5.289 TL15.872 TL52,89 TL13,21 TL129 KR39,66 TL7,92 TL129 KR26,44 TL5,28 TL129 KR13,21 TL2,62 TL52 KR31.745 TL792 TL1.321 TL70 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

(j) bendindeki ceza miktarlar›(k) bendindeki ceza miktarlar›(l) bendindeki ceza miktarlar›(m) bendindeki ceza miktarlar›(n) bendindeki ceza miktarlar›(o) bendindeki ceza miktar›(p) bendindeki ceza miktar›(r) bendindeki ceza miktarlar›(s) bendindeki ceza miktar›(t) bendindeki ceza miktar›(u) bendindeki ceza miktar›(v) bendindeki ceza miktar›(y) bendindeki ceza miktar›Geçici 4 üncü maddesinin 5 incif›kras›ndaki ceza miktarlar›24.000 TL600 TL20.000 TL100.000 TLDekar bafl›na*:20 TLMetkreküp bafl›na*:120 TL6.000 TL4.000 TL48.000 TL1.200 TL12.000 TL24.000 TL24.000 TL60.000 TL100 TL2.000.000 TL.2.000.000 TL100.000 TL den1.000.000 TL’ye kadar100.000 TL den1.000.000 TL’ye kadarBelediyelerde;· Nüfusu 100.000’den fazlaolanlarda:50.000 TL· Nüfusu 100.000 – 50.000aras›nda olanlarda:30.000 TL· Nüfusu 50.000 – 10.000aras›nda olanlarda:20.000 TL· Nüfusu 10.000 – 2.000aras›nda olanlarda:10.000 TL· Organize Sanayi Bölgelerinde:100.000 TL· Bunlar›n d›fl›nda kalanendüstri ve at›ksu üreten hertürlü tesiste:60.000 TL31.745 TL792 TL26.454 TL132.275 TL26,44 TL158,72 TL7.934 TL5.289 TL63.491 TL1.586 TL15.872 TL31.745 TL31.745 TL79.364 TL129 TL2.645.527 TL2.645.527 TL132.275 TL’den1.322.763 TL ye kadar132.275 TL’den1.322.763 TL ye kadarBelediyelerde;· Nüfusu 100.000’den fazlaolanlarda:66.136 TL· Nüfusu 100.000 – 50.000aras›nda olanlarda:39.682 TL· Nüfusu 50.000 – 10.000aras›nda olanlarda:26.454 TL· Nüfusu 10.000 – 2.000aras›nda olanlarda:13.226 TL· Organize Sanayi Bölgelerinde:132.275 TL· Bunlar›n d›fl›nda kalanendüstri ve at›ksu üreten hertürlü tesiste:79.364 TL* = Bu bentlerdeki cezalar uygulan›rken nihai ceza miktar› hesapland›ktan sonra küsurat k›sm› dikkate al›nmayacakt›r.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 71

V- TÜRK PATENTENST‹TÜ-SÜNCEUYGULANACAK OLANÜCRET TAR‹FES‹NE ‹L‹fiK‹NTEBL‹⁄ (B‹K/TPE: 2010/1)YAYIMLANDI.(07.01.2010/27455 R.G.)Türk Patent Enstitüsü Baflkanl›¤›ncaç›kar›lan bu Tebli¤de Türk PatentEnstitüsü’nün vere 01.01.2010tarihinden geçerli olmak üzere uygulanacakücret tarifesi belirlenmifltir.Bu ücretlere, 492 say›l›Harçlar Kanunu’nun 8 say›l› tarifesininI/2, I/3, I/4, I/5 ve I/6 nolu sütunlar›ndagösterilen Harçlar veKatma De¤er Vergisi dahil de¤ildir.Ödenecek ücretlere, harç ve KDVilave edilecektir. 15/1/2004 tarih ve5070 say›l› e-imza Kanunu hükümlerigere¤ince elektronik ortamdayap›lan, patent ve faydal› modelbaflvurular›nda 5 TL, endüstriyeltasar›m baflvurular›nda 10 TL vemarka baflvurular›nda 15 TL toplambaflvuru ücretinden indirilecekolup, ücret tutarlar›, Yönetim Kurulununteklifi, Sanayi ve Ticaret Bakanl›¤›’n›nuygun görüflü ile de¤ifltirilebilmektedir.Bu Tebli¤ ile 30.12.2008 tarihli ve27096 say›l› Resmi Gazetedeyay›mlanan B‹K-TPE 2009/1 No’luTebli¤ yürürlükten kald›r›lm›flt›r.VI- VERG‹ KANUNLARI ‹LE ‹LG‹L‹ ANAYASA MAHKEMES‹ KARARLARI YAYIMLANDI.(08.01.2010/27456 R.G.)KARAR B‹LG‹LER‹ ‹PTAL ED‹LEN YASA NORMU GEREKÇES‹15.10.2009 tarihlive E: 2006/119, K:2009/145 say›l›Karar›31.12.1960 günlü, 193 say›l›Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici67. maddesinin (1) numaral› f›kras›n›nbirinci paragraf›n›n sonuna27.6.2006 günlü, 5527 say›l›Yasa’n›n 1. maddesinin (a)bendi ile eklenen “Dar mükellefgerçek kifli ve kurumlar için buoran % 0 olarak uygulan›r.” biçimindekicümlenin Anayasa’yaayk›r› oldu¤una ve ‹PTAL‹NE,Haflim KILIÇ, Ahmet AKYALÇIN,Cafer fiAT, Serdar ÖZGÜLDÜRile Serruh KALEL‹’nin karfl›oylar›ve OYÇOKLU⁄UYLA,Vergilemeyle ilgili anayasal denetimde, s›n›fland›rmave karfl›laflt›rma malî güce, di¤er bir deyifllegelirdeki büyüklük ölçüsüne göre yap›lmakzorundad›r. Gelirin niteli¤inde farkl›l›k yoksamükellefin mukimli¤i farkl›l›¤›n nedeni olamaz.Ayn› gelir unsuru yönünden eflit olan tam ve darmükelleflerden birincisinin yasayla %15 oran›ndavergi tevkifat›na tabi tutulup ikincisinin %0oran›nda tevkifata tabi tutularak tersine ayr›mc›l›kyap›lmas›, makul ve adil olmay›p malî gücüayn› olanlar›n ayn›, malî gücü farkl› olanlar›n iseayr› oranda vergilendirilmesini öngören “maligüç” ve “vergide eflitlik” ilkelerine ayk›r›l›koluflturur.B- ‹ptal edilen cümlenin do¤uraca¤›hukuksal boflluk kamuyarar›n› ihlal edici nitelikte görüldü¤ünden,Anayasa’n›n 153.maddesinin üçüncü f›kras›yla2949 say›l› Anayasa MahkemesininKuruluflu ve Yarg›lamaUsulleri Hakk›nda Kanun’un 53.maddesinin dördüncü ve beflincif›kralar› gere¤ince ‹PTAL HÜK-MÜNÜN, KARARIN RESMÎ GA-ZETE’DE YAYIMLANMASINDANBAfiLAYARAK DOKUZ AYSONRA YÜRÜRLÜ⁄E G‹RME-S‹NE, OYB‹RL‹⁄‹YLE,Aç›klanan nedenlerle 193 say›l› Gelir VergisiKanunu’nun geçici 67. maddesinin (1) numaral›f›kras›n›n birinci paragraf›n›n sonuna 5527 say›l›Yasa’yla eklenen “Dar mükellef gerçek kifli vekurumlar için bu oran % 0 olarak uygulan›r”fleklindeki dava konusu cümle, Anayasa’n›n 2.10. ve 73. maddelerine ayk›r›d›r. ‹ptali gerekir.72 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

15.10.2009 tarihlive E: 2006/95, K:2009/144 say›l›Karar›,30.3.2006 günlü, 5479 say›l›Gelir Vergisi Kanunu, AmmeAlacaklar›n›n Tahsil Usulü Hakk›ndaKanun, Özel Tüketim VergisiKanunu ve Vergi Usul KanunundaDe¤ifliklik Yap›lmas›Hakk›nda Kanun’un:A- 1. maddesiyle de¤ifltirilen31.12.1960 günlü, 193 say›l›Gelir Vergisi Kanunu’nun 103.maddesinde yer alan 40.000YTL’den fazlas›n›n 40.000YTL’si için 9190 YTL, ifadesindensonra gelen “… fazlas› %35 oran›nda …” ibaresinin,“ücret gelirleri” yönündenAnayasa’ya ayk›r› oldu¤una ve‹PTAL‹NE,B- 3. maddesiyle 193 say›l›Yasa’ya eklenen geçici 69.maddenin birinci f›kras›n›n sonundayer alan;1- “… (vergi oran›na iliflkinhükümler dahil) …” ibaresininAnayasa’ya ayk›r› olmad›¤›nave iptal isteminin REDD‹NE,2- “... sadece 2006, 2007 ve2008 y›llar›na ait ...” ibaresininAnayasa’ya ayk›r› oldu¤una ve‹PTAL‹NE,C- 15. maddesinin;1- (1) numaral› bendinin, “ücretgelirleri” yönünden Anayasa’yaayk›r› olmad›¤›na ve iptal istemininREDD‹NE,Verginin mali güce göre al›nmas› ve genelli¤iilkeleriyle vergilendirmede eflitlik ve adaletingerçeklefltirilmesi amaçlanm›flt›r. Mali güç, ödemegücünün kayna¤›, dayana¤›, nedeni ve varl›kkofluludur. Yasa koyucunun vergilendirmede,kiflilerin sahip oldu¤u ekonomik de¤er ile maligüçlerini göz önünde bulundurmas› gerekir. Maligüce göre vergilendirme, verginin, yükümlülerinekonomik ve kiflisel durumlar›na göre al›nmas›d›r.Bu ilke, ayn› zamanda vergide eflitlik ilkesininuygulama arac› olup, mali gücü fazla olan›nmali gücü az olana göre daha fazla vergiödemesini gerektirir. Vergide eflitlik ilkesi isemali gücü ayn› olanlardan ayn›, farkl› olanlardanise farkl› oranda vergi al›nmas› esas›na dayan›r.Di¤er bir anlat›mla, yükümlülerin genel vergiyüküne kendi ödeme güçlerine göre kat›lmalar›n›ifade eder. Vergi tekni¤i, vergi adaletini yans›tmad›kça,maliye politikas›n›n sosyal amac›n›gerçeklefltiremez. Mali güce göre vergilendirme,sosyal devletin vergi adaleti ile ilgili bir ilkesidir.Dava konusu kural›n da yer ald›¤› yeni gelir vergisitarifesi ile önceki tarife karfl›laflt›r›ld›¤›nda,yeni tarifenin ilk üç dilimine giren ücretlinin vergitutar› önceki tarifeye göre daha düflük iken, %35vergi oranl› dördüncü dilimine giren ücretlininvergi tutar›n›n öncekine göre daha yüksek oldu-¤u görülmektedir. Karfl›laflt›rma, ücretliler ile ücretd›fl› gelir elde eden di¤er yükümlüler aras›ndayap›ld›¤›nda, bu dilimde ücretlilerin üzerindekiyükün di¤er gelir vergisi yükümlülerine göreyükseldi¤i, yeni tarife ile ücretlilerin vergi yüküart›r›l›rken di¤er gelir vergisi yükümlülerininyükünün azald›¤› ortaya ç›kmaktad›r. Yeni tarifenindördüncü dilimine giren ve ayn› geliri eldeeden yükümlülerin vergi yükü, ücret d›fl› gelirsahiplerinin lehine de¤iflirken ücretlinin aleyhinede¤iflmifl ve mali güce göre vergilendirme ilkesineayk›r› olarak a¤›rlaflt›r›lm›flt›r. Ücret gelirielde edenlerin mali gücü ile gelirin niteli¤i vekiflisel durum aras›nda ba¤lant› kurulmam›flt›r.Yasa koyucu vergi oranlar›n› belirlerken ücretgeliri elde eden yükümlülerin ekonomik ve kifliseldurumunu göz önüne alacak bir sistemgetirmemifltir.Oran, verginin asli unsurlar›ndan olup mali gücüetkileyen en önemli ölçütlerden biridir. Vergioran› ile vergiye tabi gelirin niteli¤i aras›ndado¤rudan ba¤lant› vard›r. Vergilendirmede farkl›nitelikteki gelirlerin ayr› vergilendirme yöntem veoranlar›na tabi tutulmas›, vergi adaletinin sa¤lanmas›için gereklidir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 73

Yasa koyucu vergilendirme yetkisini kullan›rken,anayasal kurallara uymak ve vergi yükününadalete uygun ve sosyal amaçl› da¤›t›m›n›sa¤lamak kofluluyla, gelir, servet veya harcaman›nvergilendirilmesinde konulara, nitelikveya miktarlara göre kimi de¤iflik ölçütler getirebilir,gelirin unsurlar›na ve miktar›na göre ayr›yükümlülükler ve oranlar belirleyebilir. Ücretgelirlerinin di¤er gelir unsurlar›na göre salteme¤e dayal› olarak elde edilen gelir niteli¤indeolmas› ve vergi bask›s›n›n yüksekli¤i nedeniyleözellikle bu geliri elde edenlerin ekonomikdurumlar› ile vergi oranlar› aras›nda do¤rudanbir ba¤lant›n›n kurulmamas› ve ücretlilerdenvergi al›n›rken mali gücün göz ard› edilmesidüflünülemez.Anayasa’n›n 55. maddesinde ücretin eme¤inkarfl›l›¤› oldu¤u, Devletin çal›flanlar›n yapt›klar›ifle uygun adaletli bir ücret elde etmeleri ve di¤ersosyal yard›mlardan yararlanmalar› için gereklitedbirleri alaca¤› belirtilmifltir. Anayasa, ücreti,di¤er gelirlerden farkl› olarak özel flekilde düzenlemifl,bu düzenlemede ücretin özellikli ve ayr›kdurumunu gözeterek, Devlet’e “adaletli bir ücret”için tedbir alma görevi vermek suretiyle korumaalt›na alm›flt›r. Anayasa’n›n 73. maddesindeki“mali güç” ilkesi ile 55. maddesindeki “adaletli birücret elde etme” ilkesi bir arada de¤erlendirildi¤inde,ücret gelirlerinin ücret d›fl›nda eldeedilen gelirler ile ayn› oranda vergiye tabi tutulmas›ve hiçbir önlem al›nmadan ücrette azalmayaneden olacak flekilde yükseltilmesi,“adalet” ilkesini de zedeler.Aç›klanan nedenlerle, 193 say›l› Yasa’n›n 5479say›l› Yasa’yla de¤ifltirilen 103. maddesinde yeralan tarifenin 40.000 YTL’den fazlas›n›n 40.000YTL’si için 9.190 YTL, ibaresinden sonra gelen“… fazlas› % 35 oran›nda …” ibaresi, “ücretgelirleri” yönünden Anayasa’n›n 2. ve 73. maddelerineayk›r›d›r. ‹ptali gerekir.Geçici 69. madde kapsam›ndaki yükümlüler5479 say›l› Yasa’n›n yay›mland›¤› 8.4.2006 tarihinekadar yat›r›m indirimi istisnas›ndan yararlanacaklar›n›göz önünde bulundurarak yat›r›mkarar› alm›fllar ve yat›r›ma bafllam›fllard›r. Buyükümlüler indirimin y›lla s›n›rlanaca¤›n› öncedenbilmemektedirler. Yat›r›m indiriminden yararlan›lacaktutara ulafl›ncaya kadar yap›lmas›gereken indirimin sonradan üç y›lla s›n›rland›r›lmas›verginin genellik, eflitlik, öngörülebilirlikve kamusal yetkinin kullan›lmas›nda yükümlülerehukuksal güvenlik sa¤layan yasall›kilkelerine ayk›r›l›k oluflturmaktad›r.74 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

15.10.2009 tarihlive E: 2006/124, K:2009/146 say›l›Karar›4.1.1961 günlü, 213 say›l› VergiUsul Kanunu’nun 114. maddesininikinci f›kras›n›n Anayasa’yaayk›r› oldu¤una ve ‹PTAL‹NE,fievket APALAK’›n karfl›oyu veOYÇOKLU⁄UYLA,B- ‹ptal edilen f›kran›n do¤uraca¤›hukuksal boflluk kamu yarar›n›ihlal edici nitelikte görüldü-¤ünden, Anayasa’n›n 153. maddesininüçüncü f›kras›yla 2949say›l› Anayasa MahkemesininKuruluflu ve Yarg›lama UsulleriHakk›nda Kanun’un 53. maddesinindördüncü ve beflinci f›kralar›gere¤ince ‹PTAL HÜKMÜ-NÜN, KARARIN RESM‹ GAZE-TE’DE YAYIMLANMASINDANBAfiLAYARAK ALTI AY SON-RA YÜRÜRLÜ⁄E G‹RMES‹NE,OYB‹RL‹⁄‹YLE,Aç›klanan nedenlerle, dava konusu kuralAnayasa’n›n 2. ve 73. maddelerine ayk›r›d›r.‹ptali gerekir.‹tiraz konusu kuralda, vergi dairesince takdirkomisyonuna baflvuru yap›ld›ktan sonra matrah›ntespiti, buna iliflkin karar›n oluflturulmas›ve karar›n gönderilmesinde bir süre öngörülmemekte,çal›flma süresi tamamen komisyonuntakdirine kalmaktad›r. Ancak, zamanafl›m›n›ndurmas›n›n süreyle s›n›rland›r›lmamas›, vergimükellefleri yönünden uygulamada keyfili¤e,haks›zl›¤a, eflitsizli¤e yol açacak sonuçlardo¤urabilecek niteliktedir.Verginin yasall›¤› ilkesi, vergi kurumunun hukuksalyap›s›n›n temel koflulu olup oran›n›n,sal›nma biçiminin, al›nma zaman›n›n yönetim veyükümlüler bak›m›ndan belirginli¤ine dayan›r.Yükümlülere güven veren bu ilke, vergi yönetimindede kararl›l›k sa¤lamakta, herkesi eflitbiçimde kapsam›na alan bir yurttafll›k göreviningöstergesini oluflturmaktad›r.‹tiraz konusu kural›n ikinci tümcesinde, duranzamanafl›m›n›n ifllemeye bafllamas›, ilgili takdirkomisyonu karar›n›n vergi dairesine tevdiineba¤lanm›flt›r. Takdir komisyonu karar›n›n tevdii,bu komisyonun çal›flma ve karar›n› oluflturaraktamamlama süresine ba¤l› olarak de¤ifliklikgöstermektedir. Bu durum, duran zamanafl›m›-n›n yeniden ifllemeye bafllama süresini, yükümlüyönünden öngörülemez hale getirmektedir.Zamanafl›m›n›n durma süresinin belirsizli¤i, makulve adil bir sürenin bulunmamas›, vergi dairesincematrah takdiri için baflvurunun s›rf zamanafl›m›n›durdurmak için keyfi olarak kullan›lmas›ndagüvence sa¤lamayaca¤› gibi yükümlüyevergi tahsilât›n›n gecikti¤i süre kadar gecikmezamm› ve faizi uygulanacak olmas› da yükümlününvergi yükünü art›rarak haks›z sonuçlardo¤mas›na neden olabilir.Zamanafl›m› hükümlerindeki aç›kl›k, sadece zamanafl›m›süresinin, bafllang›ç ve bitiflinin yasadagösterilmesiyle kendisini göstermez. Vergilemedehukuksal kararl›l›¤›n sa¤lanmas› amac›ylagetirilen zamanafl›m›n› durduran nedenlerle,durma süresinin ve duran zamanafl›m›n›n ifllemeyebafllama tarihinin de aç›k, belirgin, somutve öngörülebilir olmas›, keyfili¤e izin vermemesiyasall›k ve hukuk devleti ilkesinin gere¤idir.Aç›klanan nedenlerle itiraz konusu kural, Anayasa’n›n2. maddesine ayk›r›d›r. ‹ptali gerekir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 75

Anayasa Mahkemesince iptal edilenyukar›daki yasa kurallar› oldukçaönemli hukuksal sonuçlar do-¤urmufltur.Mükelleflerin 2010 y›l›nda vereceklerigelir ve kurumlar vergisi beyannamelerindeyat›r›m indirimindenyararlan›p yaralanamayaca¤› tart›-fl›lmakla birlikte, bizce yat›r›m indirimindenyararlan›labilecektir.Yine Anayasa Mahkemesi’nceGVK’nun 103 üncü maddesindekitarifenin son dilimi her ne kadarücretler yönünden iptal edilmifl olsada yasada ücret yönünden ayr›bir tarife öngörülmedi¤i gibi, ücretgeliri elde edenler yönünden deherhangi bir düzenleme bulunmamaktad›r.Dolay›s›yla, tüm gelirleraç›s›ndan uygulanan bu tarife-ninson diliminin iptal edildi¤i sonucuortaya ç›kmaktad›r. Ancak, iptalkarar› 07.07.2010 tarihinde yürürlü¤egirece¤inden, ihtirazi kay›t konularakbeyanname verilmesimümkündür. Ancak, Yasama organ›ncaiptal edilen yasa kurallar› içinyeni bir düzenleme yap›lmas› dagerekmektedir. Bu nedenle önümüzdekigünlerde yeni düzenlemelerç›kar›labilecektir.VII- M‹LLÎ EMLAK GENELTEBL‹⁄‹ (SIRA NO: 326)YAYIMLANDI.(13.01.2010/27461R.G.)Maliye Bakanl›¤›’nca ç›kar›lan buTebli¤de, 19.6.2007 tarihli ve26557 say›l› Resmî Gazete’de yay›mlananHazine Tafl›nmazlar›n›n‹daresi Hakk›nda Yönetmeli¤in“Ecrimisilin tespit ve takdir edilmesi”bafll›kl› 85 inci maddesinin beflincif›kras›nda yer alan; “Bakanl›k,uygulamada birli¤i sa¤lamak amac›yla,ecrimisilin tespit ve takdirineiliflkin usul ve esaslar› belirlemeyeyetkilidir.” hükmü gere¤ince,27.7.2007 tarihli ve 26595 say›l›Resmi Gazete’de yay›mlanarakyürürlü¤e giren 312 S›ra Say›l› MilliEmlak Genel Tebli¤ine, bu Tebli¤in12 nci maddesinden sonra gelmeküzere ek maddeler eklenmifltir.Yap›lan düzenleme uyar›nca4.4.1990 tarihli ve 3621 say›l› K›y›Kanunu ile 3/8/1990 tarihli ve20594 say›l› Resmî Gazete’de yay›mlanarakyürürlü¤e giren K›y›Kanununun Uygulanmas›na DairYönetmelik hükümleri kapsam›ndave k›y› kenar çizgisi içerisinde(k›y›da) kalan tafl›nmazlar›n üzerinedeniz, günefl ve kumsaldanyararlan›lmas› amac›yla flezlong,gölgelik, soyunma kabini ve duflkonulmas›, yeflil alan düzenlemesiyap›lmas›, sportif ve e¤lence aktivitelerininyap›labilece¤i alanlaroluflturulmas›, yiyecek ve içecekservisi yap›lmas› amac›yla tak›labilir,sökülebilir ve tafl›nabilir elemanlarlabasit nitelikte yap› (lokanta,çay bahçesi, kafeterya vb. tesislerhariç) yap›lmas› gibi izinsizkullan›mlar›n tespit edilmesi halinde,bu tafl›nmazlar› izinsiz kullananlararas›nda herhangi bir ayr›myap›lmaks›z›n ecrimisil bedeli; y›l›içerisinde T.C. Kalk›nma Bankas›A.fi. taraf›ndan belirlenen ve Kültürve Turizm Bakanl›¤›nca yay›mlananBirim Maliyetler Listesi’nin“Günübirlik Tesisi Aç›k Alan Düzenlemesi”için öngörülen metrekare birim bedelinin kullan›ma konuolan tafl›nmaz›n yüzölçümü ileçarp›lmas› suretiyle bulunacak rakam›nyüzde yirmibefli ile varsa butafl›nmazlar›n, yoksa en yak›n emsaltafl›nmaz›n emlak vergisineesas asgari metrekare birim de¤erininyüzde birinin toplam›ndanafla¤› olmamak üzere, Kanunun 9uncu maddesinde belirtilen yerlerdensorulmak suretiyle Yönetmeli¤in17 nci maddesinde belirtilenkomisyon taraf›ndan tespit ve takdiredilecektir.VIII- 1163 SAYILI KOOPE-RAT‹FLER KANUNUNA TAB‹KOOPERAT‹FLERDE B‹RORTAKLIK PAYININDE⁄ER‹N‹N 100 (YÜZ)TÜRK L‹RASINAYÜKSELT‹LMES‹ VE YEN‹PAY DE⁄ER‹NE GÖREKOOPERAT‹FLERCEYAPILMASI GEREKL‹ OLAN‹fiLEMLERE ‹L‹fiK‹N TEBL‹⁄(TEBL‹⁄ NO: 2010/2)YAYIMLANDI.(14.01.2010/27462 R.G.)Tebli¤ yay›m› tarihinde yürürlü¤egirmifltir. 23.7.2009 tarih, 27297say›l› Resmî Gazete’de yay›mlanan14.7.2009 tarih, 2009/15233say›l› Bakanlar Kurulu Karar›uyar›nca; 1163 say›l› KooperatiflerKanununa ba¤l› kooperatiflerde,bir ortakl›k pay›n›n de¤eri 100(Yüz) Türk Liras›na yükseltilmifltir.Söz konusu BKK’n›n uygulanmas›ile ilgili olarak Sanayi ve TicaretBakanl›¤›’nca ç›kar›lan Tebli¤de;yeni pay de¤erine göre kooperatiflerceyap›lmas› gerekli olan ifllemlereiliflkin olarak afla¤›daki aç›klamalaryap›lm›flt›.Bir ortakl›k pay›n›n de¤erinin 100(Yüz) Türk Liras›na yükseltilmesineyönelik söz konusu BakanlarKurulu Karar› ve dayana¤›n› oluflturan1163 say›l› Kooperatifler Kanununun19 uncu maddesi hükmüçerçevesinde;• Halen faaliyetlerini sürdürenkooperatifler ve üstkurulufllar›n›n sermayelerininana sözleflme de¤iflikli¤ine vegenel kurul karar›na gerekkalmadan bir ortakl›k pay›n›nde¤eri 100 (Yüz) Türk Liras›olacak flekilde tamamlanmas›,• Ana sözleflmesinde bir orta¤›nbirden fazla ortakl›k pay›taahhüt ve tediye etmesiöngörülmüfl olan kooperatiflerde,bir pay›n yeni de¤erine(100.-TL) göre taahhüt ve76 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

tediye edilecek toplam sermayetutar›n›n fazla bulunmas›halinde, ana sözleflme de-¤iflikli¤i yap›larak asgariortakl›k pay› say›s›n›nazalt›lmas›,• Yeni kurulacak kooperatiflerdebir ortakl›k pay›n›n de¤erinin100 (Yüz) Türk Liras› olarakdikkate al›nmas›, kooperatifsermayesinin de en az 7 kurucuortak say›s› gözetilerek 700(Yediyüz) Türk Liras› olmas›,ana sözleflmelerin sermaye vepaylarla ilgili maddelerinde veayr›ca anasözleflmenin sonundakikuruculara ait beyan maddesindebuna göre düzenlemeyap›lmas›, Bakanl›¤›m›zcabast›r›lm›fl örnek anasözleflmelerdeki1.-TL biçimindeyaz›l› olan bir ortakl›k pay›n›nde¤erinin de 100 (Yüz) TürkLiras› olarak düzeltilmesi,• Yeni pay de¤erine göretaahhüt edilen pay tutarlar›n›nortaklarca ödenmesindeanasözleflmenin sermayeninödenmesine iliflkin hükümlerineuyulmas›, zorunlu hallerde busürelerin uzat›lmas›na iliflkinanasözleflme de¤iflikli¤inegidilmesi,IX- VERG‹ USUL KANUNUGENEL TEBL‹⁄‹(SIRA NO: 395) YAYIMLANDI.(16.01.2010/27464 R.G.)Maliye Bakanl›¤›’nca ç›kar›lan buGenel Tebli¤ ile “özelge” verilmesineiliflkin usul ve esaslar yenidenbelirlenmifltir. Tebli¤e göre;• Vergi Usul Kanununun 413üncü maddesinin MaliyeBakanl›¤›na verdi¤i yetkiyeistinaden, gereksiz yaz›flmalar›nönlenmesi ve ifllemlerindaha k›sa sürede sonuçland›r›lmas›amac›yla özelgetayinine Vergi DairesiBaflkanl›klar›, Vergi DairesiBaflkanl›¤› bulunmayan illerdeise Defterdarl›klar yetkilik›l›nm›flt›r. Buna göre mükellefve vergi sorumlular›, Gelir‹daresi Baflkanl›¤›ndan de¤il,do¤rudan yetkili Vergi DairesiBaflkanl›¤› veya Defterdarl›klardanözelge talep edeceklerdir.• Mükellefler ile vergi sorumlular›,bunlar›n mirasç›lar›, yetkibelgesine sahip kanuni temsilcileriveya vekilleri özelgetalebinde bulunabileceklerdir.Odalar ve birlikler gibi meslekikurulufllar, üyelerine bildirmeküzere özelge talebinde bulunamayacakolup, talebin üyelerinkendileri taraf›ndan yap›lmas›gerekmektedir.• Özelge talebi, mükelleflerin vevergi sorumlular›n›n vergiuygulamalar› ile ilgili ifllemleriningerçekleflmesinden sonrayap›lacak baflvurular› kapsamayacakt›r.• Afla¤›daki konulara iliflkinolarak yap›lan müracaatlar,özelge talebi kapsam›ndade¤erlendirilmeyecek ve yetkilimakamlar taraf›ndan cevapland›r›lmayacakt›r.- Baflkalar›n›n vergi durumlar›hakk›nda bilgi ve izahattalepleri,- Yarg›ya intikal etmifl olaylarailiflkin özelge talepleri,- Hakk›nda vergi incelemesiyap›lmakta olan mükelleflerceveya vergi sorumlular›ncaincelemeye konu olan ifllemlerleilgili özelge talepleri,- Somut bir olaya dayanmayan,teorik hususlara iliflkinbilgi ve izahat talepleri,- Mücbir sebep hali ilan›,vergi borçlar›n›n terkini, belgedüzenine iliflkin yetkilerinkullan›lmas› gibi kanunlarlauygulaman›n tespitine dairMaliye Bakanl›¤›na yetki verilenkonulara iliflkin talepler.• Özelge talepleri, Gelir ‹daresiBaflkanl›¤› internet sitesinde birörne¤i yer alan “Özelge TalepFormu” kullan›lmak suretiyleyap›lacakt›r. Söz konusu formkullan›lmaks›z›n yap›lacaközelge talepleri kabuledilmeyecektir.Di¤er taraftan bu Tebli¤ ile 188S›ra Numaral› Vergi Usul KanunuGenel Tebli¤inin “fiikâyet Yolu ileBaflvurma” bölümü hariç di¤erbölümleri bu Tebli¤ ile yürürlüktenkald›r›lm›flt›r.X- ÇEK DEFTERLER‹N‹N BASKIfiEKL‹NE, BANKALARINHAM‹LE ÖDEMEKLEYÜKÜMLÜ OLDU⁄U M‹KTAR‹LE ÇEK DÜZENLEME VEÇEK HESABI AÇMA YASA⁄IKARARLARININB‹LD‹R‹LMES‹NE VEDUYU-RULMASINA ‹L‹fiK‹N TEBL‹⁄(SAYI: 2010/2) YAYIMLANDI.(20.01.2010/27468 R.G.)Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankas›’ncaç›kar›lan ve yay›m› tarihindeyürürlü¤e giren bu Tebli¤de;a) Çek defterlerinin bask› fleklineiliflkin esaslar›,b) Çekin karfl›l›¤›n›n tamamenveya k›smen bulunmamas›halinde muhatap bankan›nhamile ödemekle yükümlüoldu¤u miktar›,c) Çek düzenleme ve çek hesab›açma yasa¤› kararlar› ile bukararlar›n ortadan kald›r›lmas›nadair kararlara iliflkin bilgilerinAdalet Bakanl›¤›ncaTürkiye Cumhuriyet MerkezBankas›na bildirilmesine veTürkiye Cumhuriyet MerkezBankas›nca bankalara duyurulmas›nailiflkin esas ve usulleri,düzenlenmifltir.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 77

Tebli¤in 4 üncü maddesi uyar›ncaMuhatap banka, ibraz eden düzenleyicid›fl›ndaki hamile, süresindeibraz edilen her çek yapra¤› için;a) Karfl›l›¤›n›n hiç bulunmamas›halinde,1) Çek bedeli alt›yüzTürk Liras› veya üzerinde isealt›yüz Türk Liras›,2) Çek bedeli alt›yüz Türk Liras›n›nalt›nda ise çek bedelini,b) Karfl›l›¤›n›n k›smen bulunmas›halinde,1) Çek bedeli alt›yüz TürkLiras› veya alt›nda ise çek bedeliniaflmamak kofluluyla, k›smikarfl›l›¤› alt›yüz Türk Liras›-na tamamlayacak bir miktar›,2) Çek bedeli alt›yüz TürkLiras›n›n üzerinde ise çekbedelini aflmamak kofluluyla,k›smi karfl›l›¤a ilave olarakalt›yüz Türk Liras›n›ödemekle yükümlüdür.XI- 5946 SAYILI SERBESTBÖLGELER KANUNUNDADE⁄‹fi‹KL‹K YAPILMASINADA‹R KANUN YAYIMLANDI.(22.01.2010/27470 R.G.)Söz konusu Yasa 22.04.2010 tarihindeyürürlü¤e girecek olup, buYasa ile 6/6/1985 tarihli ve 3218say›l› Serbest Bölgeler Kanunununde¤iflik 7 nci maddesinin birinci f›kras›n›n(b) bendi afla¤›daki flekildede¤ifltirilmifltir.“b) Yurt d›fl›ndan bölgeye getirilenmallar›n CIF de¤eri üzerindenbinde 1 ve bölgeden Türkiye’yeç›kar›lan mallar›n FOB de¤eriüzerinden binde 9 oran›nda, peflinolarak ödenecek ücretler,”Eskiden yurt d›fl›ndan bölgeye getirilenmallar›n CIF, bölgedenTürkiye'ye ç›kar›lan mallar›n FOBde¤eri üzerinden peflin olmak üzerebinde 5 oran›nda ödenen ücretlerödenmekte iken yeni düzenlemeile mallar›n CIF de¤eri üzerindenbinde 1, FOB de¤eri üzerindenbinde 9 oran›nda ücretödenecektir.XII- K‹fi‹SEL VE T‹CAR‹KULLANIMA MAHSUSKARA TAfiITLARINA ‹L‹fiK‹NGÜMRÜK GENEL TEBL‹⁄‹(SER‹ NO: 1) YAYIMLANDI.(23.01.2010/27471 R.G.)Gümrük Müsteflarl›¤›nca ç›kar›lanve 4 üncü maddesi yay›m›n› izleyentarihten itibaren 3 (üç) ay sonra,di¤er maddeleri yay›m› tarihindeyürürlü¤e giren bu Tebli¤de geçiciithalat rejimi kapsam›nda ithaledilen kiflisel ve ticari kullan›mamahsus kara tafl›tlar›na uygulanacakifllemlere iliflkin usul ve esaslarbelirlenmifltir.XIII- KATMA DE⁄ER VERG‹S‹‹ADE ‹STEMLER‹NDE BAZIBELGELER‹N ELEKTRON‹KORTAMDA ALINMASI VEDE⁄ERLEND‹R‹LMES‹ ‹LE‹LG‹L‹ KDV S‹RKÜLER‹YAYIMLANDI.(27.01.2010/ KDVK-53/2010-1)Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›’nca ç›kar›-lan bu Sirküler ile KDV Kanununun;• (8/2) maddesi uyar›nca fazlave yersiz ödenen vergilerden,• (9/1) maddesi ile Bakanl›¤›-m›za tan›nan yetki kapsam›ndagetirilen sorumlulukuygulamalar›ndan,• (29/2) maddesi uyar›nca indirimliorana tabi ifllemlerden,• 32 nci maddesine göre de bumaddede say›lan istisna kapsam›ndakiifllemlerdenkaynaklanan KDV iade taleplerinde,"indirilecek KDV listesi", "yüklenilenKDV listesi" ve "sat›fl faturalar›listesi" ile iade için ibraz› istenilendurumlarda "gümrük (ç›k›fl)beyannamesi listesi"nin elektronikortamda gönderilmesi Ocak/2010vergilendirme döneminden itibarengerçekleflen iade hakk› do¤uranifllemleri için geçerli olmak üzerezorunlu hale getirilmifltir.XIV- GÜMRÜK GENEL TEBL‹⁄‹(POSTA VE HIZLI KARGOTAfiIMACILI⁄I)(SER‹ NO: 1 YAYIMLANDI.(28.01.2010/27476 R.G.)Gümrük Müsteflarl›¤›nca ç›kar›lanve yay›m› tarihinde yürürlü¤e girenbu Tebli¤de h›zl› kargo tafl›mac›l›¤›yapan flirketler ve Posta ‹daresine4458 say›l› Gümrük Kanunu'nun225 inci maddesinin birinci f›kras›uyar›nca dolayl› temsil yetkisi tan›nmas›ile 2009/15481 say›l›Bakanlar Kurulu Karar›’n›n 126 nc›maddesinde belirtilen eflyan›ngümrük beyan› dahil tüm gümrükifllemlerinin bu kifliler taraf›ndandolayl› temsil yoluyla takip edilipsonuçland›r›lmas›na iliflkin usul veesaslar belirlenmifltir.XV- VERG‹ USUL KANUNUGENEL TEBL‹⁄‹ (SIRA NO:396) YAYIMLANDI.(04.02.2010/27483 R.G.)Maliye Bakanl›¤›’nca ç›kar›lan buTebli¤de, belirli bir haddi aflan malve hizmet al›mlar›n› "Mal ve HizmetAl›mlar›na ‹liflkin Bildirim Formu(Form Ba)" ile mal ve hizmetsat›fllar›n› ise "Mal ve Hizmet Sat›fllar›na‹liflkin Bildirim Formu(Form Bs)" ile bildirme yükümlülü-¤üne iliflkin yeni düzenlemeler yap›lm›flt›r.Söz konusu Tebli¤ ileformlar›n gönderilmesi süresi ayl›kdönemler halinde düzenlemek vetakip eden ay›n birinci günündenitibaren son günü akflam› olarakbelirlenmifltir. Ayr›ca, mükelleflerin2010 y›l› ve müteakip y›llar›n ayl›kdönemlerine iliflkin mal ve/veyahizmet al›fllar› ile mal ve/veya hizmetsat›fllar›na uygulanacak had78 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

5.000 TL olarak yeniden belirlenmifltir.Buna göre, bir kifli veya kurumdankatma de¤er vergisi hariç5.000 TL ve üzerindeki mal ve /veya hizmet al›fllar›, "Mal ve HizmetAl›mlar›na ‹liflkin Bildirim Formu(Form Ba)" ile bir kifli veyakuruma katma de¤er vergisi hariç5.000 TL ve üzerindeki mal ve /veya hizmet sat›fllar› ise "Mal veHizmet Sat›fllar›na ‹liflkin BildirimFormu (Form Bs)" nun Tablo II alan›ndabildirilmesi gerekmektedir.XVI- 5951 Say›l› AMMEALACAKLARININ TAHS‹LUSULÜ HAKKINDA KANUN‹LE BAZI KANUNLARDADE⁄‹fi‹KL‹K YAPILMASINADA‹R KANUN YAYIMLANDI.(05.02.2010/27484 R.G.)5951 say›l› Yasa ile afla¤›da belirtilenYasalarda de¤ifliklik yap›lm›flt›r.• 6183 sat›l› Amme Alacaklar›n›nTahsil Usulü Hakk›nda Kanun• 492 say›l› Harçlar Kanunu• 2822 Say›l› Toplu ‹flSözleflmesi, Grev Ve LokavtKanununu• 4447 say›l› ‹flsizlik Sigortas›Kanununu• 4817 Say›l› Yabanc›lar›nÇal›flma ‹zinleri Hakk›ndaKanunu• 4904 say›l› Türkiye ‹fl KurumuKanunu• 5084 say›l› Yat›r›mlar›n Ve‹stihdam›n Teflviki ‹le Baz›Kanunlarda De¤ifliklikYap›lmas› Hakk›nda Kanun• 5510 Say›l› Sosyal SigortalarVe Genel Sa¤l›k Sigortas›Kanunu• 5779 say›l› ‹l Özel ‹darelerineVe Belediyelere Genel BütçeVergi Gelirlerinden PayVerilmesi Hakk›nda Kanun• 5216 Say›l› BüyükflehirBelediyesi Kanunu.XVII- GÜMRÜK GENEL TEBL‹⁄‹(GÜMRÜK TAR‹FE CETVEL‹AÇIKLAMA NOTLARI) (SER‹NO: 2) YAYIMLANDI.(06.02.2010/27485 R.G.)Gümrük Müsteflarl›¤›’nca ç›kar›lanbu Tebli¤ ile ürk Gümrük TarifeCetveli’nin uygulanmas›nda ve baz›eflyalar›n s›n›fland›r›lmas›ndakolayl›k sa¤lanmas›, Avrupa Birli¤imüktesebat› uyum çal›flmalar› çerçevesindesöz konusu Tarife Cetveliuygulamalar› ile Avrupa Birli¤iKombine Nomenklatürü uygulamalar›aras›nda uyum ve yeknesakl›¤›ntemin edilmesi, tamamlay›c›ve yol gösterici bir unsur olarak AvrupaBirli¤i Kombine NomenklatürüAç›klama Notlar›’n›n yürürlü¤e konulmufltur.Bu Tebli¤ ile 10/6/2006 tarihli ve26194 (Mükerrer) say›l› ResmîGazete’de yay›mlanan “GümrükTarife Cetveli Aç›klama Notlar›n›nYürürlü¤e Konulmas› Hakk›ndaTebli¤” yürürlükten kald›r›lm›flt›r.Di¤er taraftan, bu Tebli¤ eki GümrükTarife Cetveli Aç›klama Notlar›’nauymayan Ba¤lay›c› TarifeBilgileri 4458 Say›l› GümrükKanunu’nun 9 uncu Maddesinin 5inci f›kras› uyar›nca bu Tebli¤in yürürlü¤egirdi¤i tarihten itibaren geçerlili¤iniyitirecektir.XVIII- LET BAKANLI⁄INA A‹TDEPO VE GARAJLARDAMUHAFAZA ED‹LENMAHCUZ MALLAR ‹Ç‹NALINACAK ÜCRET TAR‹FES‹HAKKINDA TEBL‹⁄YAYIMLANDI.(07.02.2010/27486 R.G.)Adalet Bakanl›¤›’nca ç›kar›lan ve24.02.2010 tarihinde yürürlü¤e girmiflolup, bu Tebli¤e göre icradairelerince haczedilen ve AdaletBakanl›¤›n›n depo ve garajlar›ndamuhafaza edilen mahcuz mallariçin al›nacak ücret hususunda buTebli¤de düzenlenen Tarife hükümleriuygulanacakt›r. Adalet Bakanl›¤›veya Adalet Teflkilat›n›Güçlendirme Vakf›nca mahcuzmallar›n muhafazas› için depo vegarajlar aç›l›ncaya kadar, özeldepo ve garajlarda da, bu Tebli¤dedüzenlenen Tarife hükümleri uygulanacakt›r.Bu Tebli¤in 3 üncü maddesinegöre Adalet Bakanl›¤›n›n depo vegarajlar›ndaki mahcuz mal›n muhafazaücreti, o mal›n sat›fla esasal›nacak de¤eri üzerinden günlükbinde bir olarak hesap edilir. Ancakyap›lacak hesaplamalarda mahcuzmal›n hacmi iki metre küpün üzerindeise belirlenecek ücretlerebinde bir oran›nda ilave yap›labilir.Bu yerlerde muhafaza edilen mahcuzmotorlu araçlar için maktuolarak;a) ‹fl makinelerinden 7,40 TLb) Otobüs ve kamyonlardan5,30 TLc) Minibüs, midibüs ve kamyonetlerden3,90 TLd) Di¤er binek ve yükvas›talar›ndan 2,85 TLgünlük ücret al›n›r.Ancak, alt› aydan sonraki muhafazasüresi için bu ücretler 1/2 oran›ndauygulanacak olup, ücretinhesab›nda muhafazan›n hitam buldu¤ugün nazara al›nmayacakt›r.XIX- GÜRC‹STAN ‹LE‹MZALANAN Ç‹FTEVERG‹LEND‹RMEY‹ ÖNLEMEANLAfiMASINA ‹L‹fiK‹N BKKYAYIMLANDI.(10.02.2010/27489 R.G.)Bu kapsamda, Türkiye Cumhuriyeti‹le Gürcistan Aras›nda GelirÜzerinden Al›nan Vergilerde ÇifteVergilendirmeyi Önleme Ve VergiBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ • 79

Kaçakç›l›¤›na Engel Olma Anlaflmas›n›nVe Eki Protokolün Onaylanmas›n›nUygun Bulundu¤unaDair Kanun, 16 Aral›k 2009 tarihlive 27434 say›l› Resmi Gazetedeyay›mlanarak yürürlü¤e girmifltir.Bu defa 2010/52 say›l› BakanlarKurulu Karar› ile 21 Kas›m 2007tarihinde Tiflis’te imzalanan ve2/12/2009 tarihli ve 5932 say›l›Yasayla onaylanmas› uygun bulunan“Türkiye Cumhuriyeti ile GürcistanAras›nda Gelir ÜzerindenAl›nan Vergilerde Çifte VergilendirmeyiÖnleme ve Vergi Kaçakç›-l›¤›na Engel Olma Anlaflmas›”n›nve eki “Protokol”ün onaylanmas›kararlaflt›r›lm›flt›r.Anlaflman›n 27.Maddesine göre,anlaflma hükümleri;1. Her bir Akit Devlet, buAnlaflman›n yürürlü¤egirmesi için kendi içmevzuat›nda öngörülenifllemlerin tamamland›¤›n›di¤er Akit Devlete bildirecektir.Bu Anlaflma, bubildirimlerden sonuncusununyap›ld›¤› tarihteyürürlü¤e girecektir.2. Bu Anlaflman›n hükümleri;a) Kaynakta tevkif edilenvergiler yönünden, buAnlaflma-n›n yürürlü¤egirdi¤i tarihi izleyen Ocakay›n›n birinci günü veyadaha sonra ödenen veyamahsup edilen miktarlariçin veb) Di¤er vergiler yönünden,bu Anlaflman›n yürürlü¤egirdi¤i tarihi izleyen Ocakay›n›n birinci günü veyadaha sonra bafllayanvergilendirme y›llar› içinuygulanacakt›r.XX- M‹LLETLERARASI TAHK‹MÜCRET TAR‹FES‹ HAKKINDATEBL‹⁄ YAYIMLANDI.(23.02.2010/27489 R.G.)Milletleraras› Tahkim Kanunu uyar›nca,taraflarla hakem veya hakemkurulu aras›nda ücretin belirlenmesikonusunda anlaflmayavar›lamaz veya tahkim anlaflmas›ndaücretin belirlenmesine iliflkinherhangi bir hüküm bulunmazsa yada taraflarca bu konuda yerleflmiflmilletleraras› kurallara veya kurumsaltahkim kurallar›na yollamayap›lmam›flsa, hakem veya hakemkurulunun alaca¤› ücret hususundaAdalet Bakanl›¤›’nca ç›kar›lanbu Tebli¤ hükümleri uygulanacakt›r.Tebli¤, 15.03.2010 tarihinde yürürlü¤egirecek olup, Bu Tebli¤e göreverilecek ücretler afla¤›daki ücrettablosuna göre hesaplanacakt›r.ANLAfiMAZLIK KONUSUDE⁄ERXXI- AEROSOL ÜRET‹M‹NDEKULLANILACAKSIVILAfiTIRILMIfi PETROLGAZI TESL‹MLER‹NDEUYGULANACAK ÖZELTÜKET‹M VERG‹S‹TUTARININBEL‹RLENMES‹NE DA‹RKARAR YAYIMLANDI.(27.02.2010/27506 R.G.)4760 say›l› Özel Tüketim VergisiYasas›’n›n 12 nci maddesinde (I)ÜCRET TABLOSUsay›l› listedeki mallar için uygulananmaktu vergi tutarlar›n›, herbir mal itibar›yla en yüksek vergitutar›n›n yar›s›na kadar art›rmaya,s›f›ra kadar indirmeye, bus›n›rlar içinde mal cinsleri, özellikleri,kullan›m yerleri veya ithalat›nflekline göre farkl› tutarlartespit etmeye ve Özel TüketimVergisi Yasas›’na ekli listelerdegümrük tarife pozisyonu veyatarife alt pozisyonu olarak yeralan mallar›n her biri için belirlenmiflolan oran veya tutarlar›nalt ve üst s›n›rlar› içinde kalmaksuretiyle, bu pozisyonlar›n alt›ndayer alan mallar itibar›yla farkl›vergi tutarlar› veya oranlar› belirlemeye,Bakanlar Kurulu yetkilik›l›nm›flt›r.TEK HAKEMÜCRET3 VEYA DAHA FAZLASAYIDA HAKEM0 -500.000,00 TL %5 %8500.000,01 -1.000.000,00 TL. %4 %51.000.000,01-2.000.000,00 TL. %3 %42.000.000,01-5.000.000,00 TL %2 %35.000.000,01- %1 %2Bu yetkiye istinaden Bakanlar Kurulu’ncaç›kar›lan, ve 28.02.2010tarihinde yürürlü¤e giren 2010/135say›l› BKK ile 4760 say›l› ÖzelTüketim Vergisi Kanununa ekli (I)say›l› listenin (A) cetvelinde yeralan 2711.19.00.00.11 G.T.‹.P.numaral› “S›v›laflt›r›lm›fl PetrolGaz› (L.P.G.) Di¤erleri”nin, aerosolüretiminde kullan›lmak üzere teslimindeözel tüketim vergisi tutar›s›f›ra indirilmifltir.80 • MEVZUAT DE⁄‹fi‹KL‹KLER‹ OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

T.C. DANIfiTAY DÖRÜNCÜ DA‹REEsas No : 2004/1526Karar No: 2005/515DANIfiTAYÖzeti: Orta¤› oldu¤u limited flirketinkay›t ve beyan d›fl› b›rak›ld›¤›tespit edilen has›lat›ndan kaynaklanankazanc›n da¤›t›ld›¤› varsay›m›ile davac› ad›na menkul sermayeirad› elde etti¤inden söz edilerekgelir vergisi tarhiyat› yap›lamayaca¤›hakk›nda.Temyiz Eden: K›z›lbey VergiDairesi Müdürlü¤ü ANKARAKarfl› Taraf: ...‹stemin Özeti: Davac› ad›na, 2000y›l›nda tahakkuk eden kar pay›ndandolay› elde etti¤i menkul sermayeirad›n› beyan etmedi¤i ilerisürülerek, inceleme raporuyla belirlenenmatrah üzerinden re'sengelir vergisi sal›nm›fl, fon pay› hesaplan›pvergi ziya› cezas› kesilmifltir.Ankara 5. Vergi Mahkemesi15.4.2004 günlü ve E:2003/486,K:2004/473 say›l› karar›yla, dosyan›nincelenmesinden, davac›n›norta¤› oldu¤u Limited fiirketin 1999y›l› ifllemlerinin incelenmesi sonucu,flirketin giderlerini oldu¤undançok göstermek suretiyle dönemmatrah›n› eksik beyan etti¤i ilerisürülerek bulunan kurumlar vergisimatrah fark›n›n kurum kazanc› veortak aç›s›ndan da elde edilmiflmenkul sermaye irad› oldu¤u kabuledilerek beyan edilmedi¤i gerekçesiyleinceleme raporuna dayan›larakdava konusu tarhiyat›n yap›ld›-¤›n›n anlafl›ld›¤›, olayda davac›n›norta¤› oldu¤u ... ‹nflaat ve TicaretLimited fiirketinin 1999 y›l›ndaTekel Kald›r›m Tuz ‹flletmesi veTekel Yavflan Tuz ‹flletme Müdürlükleriile aras›nda yap›lan Özel‹dare fiartnamesi gere¤ince göl içihavuzlardan y›¤›n yerine kiral›kkamyonla taahhüdünü üstlendiklerituz tafl›ma ifli ile ilgili olarak giderlerineintikal ettirdikleri bir k›s›mmadeni ya¤ faturalar› ile tuz hafriyatve nakliye faturalar›n›n içeri¤iitibar›yla yan›lt›c› oldu¤u belirtilerekbu fatura tutarlar›n›n kurum giderlerindentenzili suretiyle flirkethakk›nda beyan d›fl› b›rak›lm›flmatrah fark› tespit edilmifl ise de,davac›n›n orta¤› oldu¤u flirketinilgili y›lda faturalarda belirtilen iflleriyapt›klar› ve faturalar içeri¤i mal vehizmeti faaliyeti ile ilgili olarakald›¤›n›n sabit oldu¤u, bu nedenleflirkete yap›lan hizmet ve sat›lanmal karfl›l›¤› olarak düzenlenen faturalar›ngider olarak kay›tlara intikalettirilmesinde yasaya ayk›r›l›kgörülmedi¤i, öte yandan davac›n›norta¤› oldu¤u limited flirketin sözkonusu faturalarda yaz›l› mal vehizmeti almad›¤› somut olarak tespitedilemedi¤i gibi gerek nakliyefaturalar› ve gerekse madeni ya¤faturalar› üzerinde yap›lan incelemesonucu bulunan matrah fark›-n›n varsay›ma dayal› oldu¤u gerekçesiyletarhiyat› kald›rmas›nakarar vermifltir. Daval› ‹dare, yap›-lan tarhiyat›n yasal oldu¤unu ilerisürerek karar›n bozulmas›n› istemektedir.Savunman›n Özeti: Savunma verilmemifltir.Tetkik Hakimi AbdurrahmanGençbay'›n Düflüncesi: Olaydadavac›n›n orta¤› oldu¤u limitedflirket hakk›nda yap›lan incelemesonucu inceleme raporu ile beyand›fl› b›rak›ld›¤› tespit edilen kazananortaklar›na örtülü olarak da¤›-t›lm›fl oldu¤u varsay›m› ile tarhiyatyap›lm›fl ise de, davac›n›n ihtilafl›dönemde kar pay› yada Kanundasay›lan di¤er her hangi bir tür veflekilde menkul sermaye irad› eldeetti¤i yönünde somut bir tespitbulunmad›¤›ndan davac›n›n menkulsermaye irad› elde etti¤indensöz edilerek yap›lan tarhiyatta isabetgörülmedi¤inden sonucu itibar›ylayerinde olan vergi mahkemesikarar›na yönelik temyiz istemininreddi gerekti¤i düflünülmektedir.Dan›fltay Savc›s› A. KemalTerlemezo¤lu'nun Düflüncesi:‹dare ve yergi mahkemelerince verilenkararlar›n temyizen incelenerekbozulabilmesi için, 2577 say›l›‹dari Yarg›lama Usulü Kanununun49 uncu maddesinin birinci f›kras›ndabelirtilen nedenlerin bulunmas›gerekmektedir.Temyiz dilekçesinde öne sürülenhususlar, söz konusu maddedeyaz›l› nedenlerden hiçbirisine uymad›¤›ndan,isteminin reddi iletemyiz edilen Mahkeme karar›n›nonanmas›n›n uygun olaca¤› düflünülmektedir.TÜRK M‹LLET‹ ADINAHüküm veren Dan›fltay DördüncüDairesince gere¤i görüflüldü: 193say›l› Gelir Vergisi Kanunu'nun 75inci maddesinde menkul sermayeirad› "sahibinin ticari zirai, veyamesleki faaliyeti d›fl›nda nakdi sermayeveya para ile temsil edilende¤erlerden müteflekkül sermayedolay›s›yla elde etti¤i kar pay›, faiz,kira ve benzeri iratlar menkul sermayeirad›d›r" fleklinde tan›mlanm›flve menkul sermaye irad› say›-lan ödemeler bentler halinde say›l-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010DANIfiTAY KARARLARI • 81

m›flt›r. Bu madde hükmüne görekar paylar›n›n menkul sermayeirad› olarak beyan edilmesi gerekmektedir.Menkul sermaye iratlar›n›n beyan›,irad› sa¤layanlar taraf›ndan irad›nhak sahibine ödenmesine ba¤l›d›r.Elde etme, hukuki ve ekonomiktasarruf imkan›n›n do¤du¤u andagerçekleflir. Hukuki tasarruf, gelirsahibinin talepte bulunma hakk›n›,ekonomik tasarruf ise gelirin sahibininemrine amede k›l›nmas›n›ifade etmektedir. Limited fiirketlerdekar paylar›n›n da¤›t›m›n›ngerçekleflebilmesi yan› menkulsermaye irad›n›n elde edilmifl say›labilmesiiçin flirketin yetkili organlar›ncakarar al›nmas› ve fiilenda¤›t›m›n gerçekleflmifl olmas› gerekmektedir.fiirketin kar pay›n›da¤›tt›¤› kesin olarak saptanmad›kçaorta¤›n bu kar› elde etti¤i kabuledilemez. Zira menkul sermayeirad›nda tahsil esas› geçerlidir.Olayda davac›n›n orta¤› oldu¤ulimited flirketin 1999 y›l› ifllemlerininincelenmesi sonucu düzenlenenrapora göre beyan d›fl› b›rak›ld›¤›tespit edilen matraha esaskazanan ortaklara da¤›t›lm›fl oldu-¤u kabul edilip davac› orta¤›n hissesinedüflen pay›n davac› aç›s›ndanelde edilmifl kar pay› oldu¤ubelirtilerek tarhiyat yap›lm›fl ise de,flirket ad›na yap›lan inceleme sonucubeyan d›fl› b›rak›ld›¤› saptanankazanc›n ortaklara da¤›t›lm›floldu¤u yolundaki tespit varsay›mdanöte herhangi bir somut belgeyedayanmad›¤› gibi, flirket orta¤›olan davac›n›nda bu kazançtanhissesine düflen kar pay›n› elde etti¤inedair bir bulguyada rastlan›lmam›flt›r.Bu durumda davac›n›n menkul sermayeirad› elde etti¤inden söz edilememesinedeniyle davac› ad›nayap›lan tarhiyatta isabet görülmedi¤indenvergi mahkemesi karar›sonucu itibar›yla yerindedir.Bu nedenle temyiz isteminin reddine31.3.2005 gününde oyçoklu-¤uyla karar verildi.KARfiI OYX- Davac› ad›na yap›lan tarhiyat›ndayana¤› davac›n›n orta¤›oldu¤u ... ‹nflaat ve TicaretLimited fiirketi hakk›ndayap›lan inceleme sonucu tespitedilen matrah fark› esasal›narak sal›nan vergilere karfl›,dava aç›l›p aç›lmad›¤›, aç›lm›flise sonucunun ne oldu¤uaraflt›r›larak buna göre birkarar verilmesi gerekirken,mahkemece ortak taraf›ndanaç›lan davada konununesas›n›n incelenerek kararverilmesine imkanbulunmad›¤›ndan belirtilenhususlarda bir araflt›rmayap›larak yeniden bir kararverilmek üzere vergimahkemesi karar›n›nbozulmas› gerekti¤i görüflüylekarara karfl›y›m.XX- Dosyan›n incelenmesinden,davac›n›n orta¤› oldu¤u ...‹nflaat ve Ticaret Limitedfiirketinin 1999 y›l› ifllemlerininincelenmesi sonucudüzenlenen rapora göreflirketin bir k›s›m has›lat›n›beyan d›fl› b›rakt›¤› ilerisürülerek tespit edilen matrahfark› üzerinden flirket ad›natarhiyat yap›ld›¤›, ayr›ca sözkonusu has›lat fark›ndando¤an bu kazanan ortakaç›s›ndan menkul sermayeirad› olmas› nedeniyile beyanedilmedi¤i belirtilerek davac›ad›na tarhiyat yap›ld›¤›anlafl›lmaktad›r.193 say›l› Gelir Vergisi Kanunu'nun86 ›nc› maddesinde, stopaj yoluylavergilendirilmifl bulunan (vergi alaca¤›dahil) kurumlardan elde edilenkar paylar›n›n y›ll›k beyannamelerinedahil edilmesi gerekti¤i aç›klanm›flt›r.Yine ayn› Yasan›n 94 üncü maddesininb-i bendinin bu y›llardayürürlükte olan hükmü, kurumlarvergisinden müstesna kazançlaraisabet eden k›s›m düflüldüktensonra, 75 inci maddesinin ikincif›kras›n›n 1,2 ve 3 numaral› bentlerindeyaz›l› kar paylar›ndan (Kar›nsermayeye ilavesi kar da¤›t›m›say›lmaz.) gelir vergisi stopaj› yap›laca¤›fleklindedir. 75 inci maddeninikinci f›kras›n›n I numaral›bendinde ise, her nevi hisse senetlerininkar paylar›n›n, 13 numaral›bendinde de mükerrer 75 incimaddede yaz›l› vergi alaca¤›n›nmenkul sermaye irad› oldu¤u hükmeba¤lanm›flt›r.Davac› ad›na yap›lan tarhiyat›n dayana¤›olan ve flirket ad›na yap›laninceleme ile beyan d›fl› b›rak›ld›¤›tespit edilen matrah fark›n›n yarg›karar› ile kald›r›ld›¤›na iliflkin birbilgi dosyada bulunmad›¤›na göre,kesinleflen bu matraha esas teflkileden kazanan da vergi kanunlar›ndabelirtilen biçimde yani yasayauygun flekilde, kurumca beyanedilmifl defterlerinde ve bilançolar›ndayer verilmifl kazançlar içinöngörülen "kar da¤›t›m karar›'naba¤l› kal›nmaks›z›n ortaklara gizliceda¤›t›ld›¤›n›n da kabulü yasalzorunluluktur. Dolay›s›yla, da¤›t›-lan kazançtan davac›n›n pay›nadüflen miktar›, y›ll›k beyannamesinedahil etmemesi nedeniyle yap›lantarhiyatta hukuka ayk›r›l›kbulunmamaktad›r.Aç›klanan nedenlerle temyiz istemininkabulü ile Vergi Mahkemesikarar›n›n bozulmas› gerekece¤igörüflüyle karara karfl›y›m.82 • DANIfiTAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

T.C. DANIfiTAY DÖRÜNCÜ DA‹REEsas No : 2003/1733Karar No: 2003/2369DANIfiTAYÖZET‹: Vergi Mükellefi olan davac›n›nvergi borcundan dolay› eflininad›na kay›tl› gayrimenkul üzerinehaciz uygulanmayaca¤› hakk›nda.Temyiz Eden:...........Vergi DairesiVekili:..........Av..........- Av.............‹stemin Özeti: Eflinin vergi borçlar›ndandolay› davac›n›n ad›nakay›tl› olan gayrimenkulü üzerineuygulanan haciz iflleminin iptaliistemiyle dava aç›lm›flt›r. AfyonVergi Mahkemesi 23.7.2003 günlüve E. 2003/32, K. 2003/213 say›l›karar›yla; olayda davac›n›n tapudakendi ad›na kay›tl› bulunan gayrimenkulüüzerine efli..........'›n vergiborçlar› nedeniyle idarece hacizuygulanarak tapu kayd›na flerhdüflülmüfl ise de, haciz ifllemi kütü¤eflerh verilen gayrimenkulündavac› ad›na kay›tl› olmas› ve gayrimenkulünmülkiyeti konusundabir ihtilaf bulunmamas› nedeniyletapuda kay›tl› olan söz konusugayrimenkul için tapu iptali gibiherhangi bir dava aç›lmadan1.1.2002 tarihinde Medeni Kanundayap›lan de¤ifliklikten önceki edinilmiflmallar›n efller aras›nda kat›lmarejimine tabi olaca¤› varsay›-m›ndan hareketle davac›ya ait tafl›nmazüzerine eflinin vergi borcundandolay› haciz uygulanamayaca¤›gerekçesiyle haciz ifllemininiptaline karar vermifltir. Daval›idare, uygulanan haczin yasal oldu¤unuileri sürerek karar›n bozulmas›n›istemektedir.Savunman›n Özeti: Yasal dayanaktanyoksun olan temyiz istemininreddi gerekti¤i savunulmufltur.Tetkik Hakimi AbdurrahmanGençbay'›n Düflüncesi: Temyizdilekçesinde öne sürülen hususlar,temyize konu mahkeme karar›n›nbozulmas›n› sa¤layacak niteliktebulunmad›¤›ndan temyiz istemininreddi gerekti¤i düflünülmektedir.Dan›fltay Savc›s› ‹brahimErdo¤du'nun Düflüncesi: Temyizdilekçesinde öne sürülen hususlar,2577 say›l› ‹dari Yarg›lama UsulüYasas›n›n 49. maddesinin 1. f›kras›ndabelirtilen nedenlerden hiçbirisineuymay›p vergi mahkemesinceverilen karar›n dayand›¤› hukuki veyasal nedenler karfl›s›nda, an›lankarar›n bozulmas›n› gerektirir niteliktegörülmemektedir.Aç›klanan nedenle temyiz istemininreddi ile vergi mahkemesi karar›n›nonanmas› gerekti¤i düflünülmektedir.TÜRK M‹LLET‹ ADINAHüküm veren Dan›fltay DördüncüDairesince gere¤i düflünüldü:Temyiz dilekçesinde ileri sürüleniddialar, bozulmas› istenilen karar›ndayand›¤› gerekçeler karfl›s›nda,yerinde ve karar›n bozulmas›n›sa¤layacak durumda görülmemifltir.Bu nedenle, temyiz isteminin reddine12.10.2003 gününde oybirli-¤iyle karar verildi.T.C. DANIfiTAY DÖRÜNCÜ DA‹REEsas No : 2002/1668Karar No: 2003/563DANIfiTAYÖzeti: Alaca¤›n flüpheli hale geldi¤iy›lda karfl›l›k ayr›lmas›n›n zorunluolmad›¤› ve tahakkuk edenancak yükümlü taraf›ndan tahsiledilmeden vergi dairesine ödenenkatma de¤er vergisinin flüpheli halegelen alacaklar için karfl›l›k ay›-r›rken soyutlanamayaca¤› hk.Temyiz Eden: Vekili D›fl TicaretVergi Dairesi Baflkanl›¤›Karfl› Taraf:.....................Temizlikve Kiflisel Bak›m Ürünleri San. veTic. A.fi.Vekili: Av................-Av..................‹stemin Özeti: Davac› flirketin 1996y›l› ifllemlerinin incelenmesi sonucu,flüpheli hale geldi¤i herhangibir belge ile kan›tlanamayan birk›s›m alacaklar için ve 1995 y›l›flüpheli hale gelen alacaklara aitihtilafl› dönem için yersiz karfl›l›kayr›ld›¤›n›n, flüpheli alacak olarakkarfl›l›k ayr›lan tutarlara dahil edilenkatma de¤er vergisinin yersizolarak karfl›l›k hesaplar›na aktar›ld›¤›n›nve as›l alacak tutar›ndanfazla tutarlarda karfl›l›k ayr›ld›¤›n›ntespit edildi¤i ileri sürülerek bulunanmatrah fark› üzerinden incelemeraporuna göre re'sen kurumlarvergisi, gelir (stopaj) vergisi ve geçicivergi sal›n›p fon pay› hesaplanm›fl,a¤›r kusur cezas› kesilmifl,bir k›s›m giderleri için muhteviyat›itibar›yla yan›lt›c› fatura kullan›ld›-¤›n›n tespit edildi¤i ileri sürülereközel usulsüzlük cezas› kesilmifltir.‹stanbul 3. Vergi Mahkemesinin23.11.2001 günlü ve E:2001/168,K:2001/1424 say›l› karar›yla; flüphelihale geldi¤i herhangi bir belgeile kan›tlanamayan bir k›s›m alacaklarile as›l alacak tutar›ndanfazla tutarlarda karfl›l›k ayr›lanBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010DANIfiTAY KARARLARI • 83

tutarlar için bulunan matrah fark›naisabet eden kurumlar vergisi, gelir(stopaj) vergisi ve fon pay›nda hukukaayk›r›l›k görülmedi¤i, 213 say›l›Vergi Usul Kanununun 323. maddesinde,alaca¤›n flüpheli hale geldi¤iy›lda karfl›l›k ayr›lmas›n›n zorunluk›l›nd›¤› yolunda bir hükmünyer almamas› ve alaca¤›n takipeden dönemde de an›lan maddedeöngörülen koflullar› halen tafl›y›ptafl›mad›¤› hususu önem arz etti-¤inden sadece dönemin de¤iflmesininalaca¤›n flüpheli olma niteli-¤ini kaybetti¤inin ve bu flekilde tasarrufde¤erini muhafaza eden alacakiçin karfl›l›k ay›rma imkan›n›ortadan kalkt›¤› kabul edilemeyece¤inden1995 y›l›nda flüpheli halegelen alacaklar için ihtilafl› dönemdekarfl›l›k ayr›lmas› nedeniyle bulunanmatrah fark›n›n yasal olmad›¤›,an›lan 323. maddede tahsiledilmeyen ve flüpheli hale gelenalacaklar için genel olarak düzenlenenkarfl›l›k ay›rma ilkesinin katmade¤er vergisini kapsamad›¤›,yönünde bir hüküm bulunmad›¤›,mal ve hizmet sat›fllar› dolay›s›ylatahsili flüpheli hale gelen alacaklariçin söz konusu olan karfl›l›k ay›rmaesas›n›n tahakkuk eden ancakyükümlü taraf›ndan tahsil edilmedenvergi dairesine ödenen katmade¤er vergisi bak›m›ndan uygulanmas›n›nVergi Usul Kanunundakidüzenleme flekline ve vergilemedeadalete ayk›r› düflece¤inden vekatma de¤er vergisi esas›nda indirimmüessesesiyle de ba¤daflmayaca¤›ndankarfl›l›k ayr›lan tutarlardankatma de¤er vergisineiliflkin alacaklar›n soyutlanmas› suretiylebulunan matrah fark›ndaisabet görülmedi¤i, matrah fark›n›ndefter ve belgeler üzerinden tespitedilmesi nedeniyle kusur cezas›uygulanmas›, re'sen ve ikmalentarh edilen vergiler üzerinden geçicivergi sal›nmas› mümkün bulunmad›¤›gibi vergi ziyama yol aç›ld›¤›ndansöz edilerek ceza dakesilemeyece¤inden geçici vergininve davac› flirket taraf›ndan faturaal›nmad›¤› ve verilmedi¤i yolundasomut bir tespit bulunmad›¤›ndan231 say›l› Vergi Usul Kanununun353/1.madde uyar›ncakesilen özel usulsüzlük cezas›n›nkald›r›lmas› gerekti¤i gerekçesiyledavan›n k›smen reddine kararvermifltir. Vergi Dairesi Müdürlü¤ü,düzenlenen inceleme raporunadayanarak yap›lan tarhiyat›n aynenonanmas› gerekti¤ini ileri sürerekkarar›n bozulmas›n› istemektedir.Savunman›n Özeti: Yasal dayanaktanyoksun bulunan temyiz istemininreddi gerekece¤i savunulmufltur.Tetkik Hakimi Fikret Erkan'›nDüflüncesi: Temyiz dilekçesindeileri sürülen hususlar, temyizekonu Mahkeme karar›n›n bozulmas›n›sa¤layacak durumda bulunmad›¤›ndan,temyiz isteminin reddigerekti¤i düflünülmektedir.Dan›fltay Savc›s› AhmetAlaybeyo¤lu'nun Düflüncesi:1995 y›l›yla ilgili ifllemleri incelenendavac› ad›na düzenlenen raporagöre yap›lan tarhiyata yönelikdavay› k›smen reddeden VergiMahkemesi Karar› Vergi DairesiMüdürlü¤ünce temyiz edilmektedir.Temyiz dilekçesinde ileri sürüleniddialar, mahkeme karar›n›n kurumlarvergisi ve fon tarhiyat›nailiflkin gerekçesi karfl›s›nda yerindeve karar›n bu yönden bozulmas›n›gerektirir nitelikte görülmemifltir.5422 say›l› Kurumlar Vergisi kanunununmükerrer 40. maddesiningöndermede bulundu¤u 193 say›l›Gelir Vergisi Kanununun GeçiciVergiyi düzenleyen mükerrer 120.maddesinde 3946 say›l› kanunun24. maddesiyle eklenen dördüncüf›krada ;"Yap›lan incelemeler sonucunda,geçmifl dönemlere ait geçiciverginin eksik beyan edildi¤inintespiti halinde eksik beyan edilenbu k›s›m için re'sen veya ikmalengeçici vergi tarh edilir. Ancak y›ll›kbeyanname verme süresi geçtiktensonra geçici verginin asl› aranmaz,bu vergiye gecikme faizi ve cezas›uygulan›r" denilmektedir. Kanununhükmüne göre geçici verginin beyansüresinden sonra tarh edilmesihalinde vergi asl› aranmayacakceza tatbiki gerekecektir.Bu nedenle Vergi Dairesi müdürlü-¤ü temyiz istemin geçici vergi cezas›yönünden kabulü ile mahkemekarar›n›n geçici vergi cezas›nailiflkin hükmü yönünden bozulmas›gerekti¤i düflünülmektedir.TÜRK M‹LLET‹ ADINAHüküm veren Dan›fltay DördüncüDairesince Gere¤i Görüflüldü:Temyiz dilekçesinde ileri sürüleniddialar, bozulmas› istenilen karar›ndayand›¤› gerekçeler karfl›s›nda,yerinde ve karar›n bozulmas›n›sa¤layacak durumda görülmemifltir.Bu nedenle, temyiz isteminin cezal›kurumlar vergisi, gelir (stopaj)vergisi ve fon pay› ile geçici vergive özel usulsüzlük cezas›na iliflkink›sm›n›n reddine oy birli¤i ile geçicivergi üzerinden kesilen cezaya iliflkink›sm›n›n ise reddine oy çoklu¤uile, 27.2.2003 gününde karar verildi.AZLIK OYUGelir Vergisi Kanununun "GeçiciVergi "bafll›kl› mükerrer 120. maddesine,1.1.1.994 gününde yürürlü¤egiren 3946 say›l› kanunun 24.maddesiyle eklenen f›krada "Kurumlardadahil olmak üzere ....yap›lan inceleme sonucu, geçmifldönemlere ait geçici verginin eksikbeyan edildi¤inin tespiti halinde,eksik beyan edilen bu k›s›m içinre'sen veya ikmalen geçici vergitarh edilir. Ancak y›ll›k vergi beyannameverme süresi geçtikten sonrageçici verginin asl› aranmaz, buvergiye gecikme faizi ve cezauygulan›r" denildi¤inden cezan›nterkininde yasaya uyarl›k bulunmam›flt›r.Aç›klanan nedenlerle, vergi dairesitemyiz isteminin geçici vergi üzerindenkesilen ceza yönünden kabulüile karar›n›n bozulmas› gerekece¤ioyuyla karara karfl›y›m.84 • DANIfiTAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

T.C. DANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹REEsas No : 2000/2317Karar No: 2003/3286DANIfiTAYÖzeti: Bankadan ald›¤› ihracatl›döviz kredisinin bir k›sm›n› faizalmaks›z›n flirket orta¤›na kulland›randavac› kurumun örtülükazanc› da¤›tt›¤›n›n kabulü gerekti¤ihk.Temyiz Eden :...Vergi DairesiMüdürlü¤üKarfl› Taraf :...Mermer San.veTic. A.fi.Vekili : Av...‹stemin Özeti: 1998 y›l› ifllemlerininincelenmesi sonucu bankadanald›¤› ihracatl› döviz kredisinin flirketorta¤›na kulland›r›lan k›sm›n›nörtülü kazanç da¤›t›m› oldu¤u belirtilipbankan›n uygulad›¤› faizoranlar›n›n ortalamas› esas al›narakbulunan matrah fark› üzerindendavac› ad›na re'sen sal›nan a¤›rkusur cezal› kurumlar vergisi vefon pay› ile Vergi Usul Kanununun353. maddesinin 6. bendine görekesilen özel usulsüzlük cezas›n›;kulland›¤› kredinin 241.918 -Dolarl›kk›sm›n› yasal kay›tlar›na intikalettirerek bu tutara isabet eden faizödemelerini gider kaydetti¤i, flirketorta¤›nca kullan›lan 258.082- Dolarl›kk›sm›n flirketle hiçbir flekildeiliflkilendirilmedi¤i anlafl›lan olaydaKurumlar Vergisi Kanununun 17.maddesinin 3.bendine göre örtülükazanc›n varl›¤›ndan söz edilemeyece¤i,özel usulsüzlük cezas› kesilmesinigerektiren fiilin somut olaraksaptanmad›¤› gerekçesiylekald›r›lan Antalya Vergi Mahkemesinin30.12.1999 gün ve E:1999/608,K: 1999/753 say›l› karar›n›n;kulland›¤› kredinin büyük birk›sm›n›n flirket orta¤›na aktarmaksuretiyle örtülü kazanç da¤›tt›¤›vergi inceleme raporuyla belirlenendavac› ad›na yap›lan cezal› tarhiyattayasaya ayk›r›l›k bulunmad›¤›ileri sürülerek bozulmas› istemidir.Savunman›n Özeti: Savunma verilmemifltir.Tetkik Hakimi: Birgül Ö⁄ÜLMÜfiDüflüncesi: Ticari amaçl› olarakbankadan kulland›¤› ihracatl› dövizkredisinin bir k›sm›n› faiz almaks›z›nflirket orta¤›na devrederekörtülü kazanç da¤›tt›¤› anlafl›landavac› ad›na yap›lan cezal› tarhiyattayasaya ayk›r›l›k bulunmad›¤›,bu nedenle temyize konu VergiMahkemesi karar›n›n bozulmas›-n›n uygun olaca¤› düflünülmektedir.Savc›: Nurten KARAÇAY Düflüncesi:Temyiz baflvurusu, davac›flirketin uyuflmazl›k dönemine iliflkinifllemlerinin incelenmesi sonucudüzenlenen inceleme raporunadayan›larak ad›na re'sen san›lanvergi, fon pay› ile bunlara ba¤l›olarak kesilen a¤›r kusur cezalar›ve özel usulsüzlük cezas›na karfl›aç›lan davay› kabul eden vergimahkemesi karar›n›n bozulmas›naistemine iliflkindir.5422 say›l› Kurumlar Vergisi Kanununun17. maddesinin 3. f›kras›nda;flirketin kendi ortaklar›yla münasebetlerindeemsaline göre gözeçarpacak derecede yüksekveya düflük faizle ödünç para al›rveya verirse, kazanc›n örtülü olarakda¤›t›lm›fl say›laca¤› öngörülmüflolup, bu f›kra hükmü uyar›ncaflirket bünyesi içinde oluflan veyaoluflmas› gereken kazanc›n normalyollar d›fl›nda flirketin ortaklar›naaktar›lmas›, dolay›s›yla hangi nedeneba¤l› olursa olsun ortaklar›namenfaat sa¤lanm›fl bulunmas› örtülükazanç da¤›t›m› konusundakiiradenin varsay›lmas› için yeterlioldu¤u kabul edilmifltir.Olayda davac› flirketin.......Bankas›...............fiubesinden ald›¤› ihracatkredisinin 258.082- Dolarl›k k›sm›-n› orta¤› ve kanuni temsilcisine faizal›nmaks›z›n devretti¤i sabittir.Bu durumda flirketçe iflletilmeyipyaln›zca bankalara vadeli olarakyat›r›lmas› halinde dahi büyük miktardafaiz ve kur fark› geliri sa¤layaca¤›kesin olan bu paran›n bedelsizolarak flirket orta¤› ve kanunitemsilcisine kulland›r›lmas›n›n davac›flirketin örtülü kazanç da¤›t›-m›nda bulundu¤unu gösterdi¤inden,ortakça bankadan çekilen258.082- Dolar kredinin flirket kay›tlar›naintikal etmedi¤i ve bunailiflkin faizinde kanuni defterlerinegider olarak yaz›lmad›¤›ndan borçparan›n flirket taraf›ndan de¤ilbankaca verildi¤inin kabulü gerekti¤igerekçesiyle cezal› tarhiyat›nkald›r›lmas› yolunda verilen Vergimahkemesi karar›nda yasal isabetgörülmemifltir.Aç›klanan nedenlerle temyiz istemininkabulü ile temyize konu vergimahkemesi karar›n›n bozulmas›-n›n uygun olaca¤› düflünülmektedir.TÜRK M‹LLET‹ ADINAHüküm veren Dan›fltay ÜçüncüDairesince iflin gere¤i görüflülüpdüflünüldü:1998 y›l›nda örtülü kazanç da¤›tt›¤›görüflüyle davac› ad›na yap›lanBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010DANIfiTAY KARARLARI • 85

cezal› tarhiyat ile kesilen özel usulsüzlükcezas›n› kald›ran vergi mahkemesikarar› temyiz edilmifltir.Gelir Vergisi Kanunu ve KurumlarVergisi Kanunu;gelirin ve kurumkazanc›n›n vergilendirilmesindeiflletme ile iflletme sahibini ve kurumile paydafllar›n›, iflletme ve kurumdanayr› tutmufl; sistemi bu ayr›l›¤›temel olarak kurmufltur.‹flletme ve kurum ile iflletme sahipleriyada paydafllar›n›n iliflkisindendo¤an ifllemler hakk›ndaki hukuksaldurum, Gelir Vergisi Kanununun41. maddesiyle, KurumlarVergisi Kanununun 15, 16 ve 17.maddelerinde düzenlenmifltir. Bukurallarla, iflletmenin geliri veya kurumkazanc›n›n bir k›sm›n›n vergilendirmed›fl›nda b›rak›lmas› önlenmekistenmifltir. Vergi UsulKanundaki tüm kurallarda bu esaslarailiflkin düzenlemeler içermektedir.Teflebbüs sahibi, efli ve çocuklar›n›niflletmeden çekti¤i de¤erlerin;teflebbüs sahibinin iflletmeyekoydu¤u sermayeye yürütülecekfaizlerin ;iflletmenin gideri kabuledilmemesinin nedeni budur. Ayn›flekilde Kurumlar Vergisi Kanunumuzda öz sermaye üzerindenhesaplanan faizler;örtülü sermayeyürütülen faizler gibi sermaye flirketlerinceda¤›t›lan örtülü kazançlardakurumun gayri safi kazanc›ndanindirilemeyen ödemelerolarak kabul edilmifltir.Sistemin bu flekilde kuruluflu nedeniyletan›mlar› Kurumlar VergisiKanununun 16. ve 17. Maddelerindeyer alan örtülü sermaye veörtülü kazanç da¤›t›m› kurum kazanc›n›ndolayl› yollarla ve yasayaayk›r› olarak afl›nd›r›lmas›na yolaçan durumlardan kabul etmifltir.Kurumlar Vergisi Kanunundaki budüzenlemelerden dolay› kurum ilepaydafllar› aras›ndaki iliflkinin, kurumunüçüncü kiflilerle olan iliflkilerindenfarkl› bir içerik kazanmas›önlenmifltir.Kurumlar Vergisi Kanununun 15,16 ve 17. maddelerindeki kurallarkarfl›s›nda ticari yaflam›n ola¤aniflleyifli içinde kurumlar›n, paydafllar›yada s›k› ekonomik iliflkiiçinde bulundu¤u gerçek ve tüzelkiflilere belli ölçüleri aflmamak üzereborçlu kalabilecekleri gibi onlardanalacakl› da kalabileceklerininilke olarak kabul edildi¤i anlafl›lmaktad›r.Ancak kuruma ait kaynaklar›nkurum kay›tlar› d›fl›nda tutularakpaydafllara veya belirtilenkiflilere karfl›l›ks›z kulland›r›lmas›,Vergi Usul Kanununun 3. maddesigere¤i iktisadi, ticari ve teknikgereklere uygun düflmeyen ve ola-¤an görülmeyecek al›fl›lmam›fl durumlardanoldu¤u gibi Vergi UsulKanununun kay›t ve belge düzenineiliflkin kurallar›na da ayk›r›d›r.‹fllemleri incelenen davac› kurumunNisan 1998 ay›nda bir bankadansa¤lad›¤› 500.000- ABD Dolar›döviz kredisinin sadece yar›s›nayak›n› iflletme kay›tlar›yla ilgilendirdi¤i,yar›s›n› aflan k›sm›n›, paydafl›naaktararak kay›tlar› d›fl›ndab›rakt›¤›nda tart›flma bulunmamaktad›r.Bu durum dönem kay›tlar›n›nVergi Usul Kanununa uygundüzenlenmedi¤ini göstermektedir.Yukar›da aç›kland›¤› gibi kurumuntüzel kiflili¤inden ayr› bir varl›kolmas› nedeniyle üçüncü kifli durumundakipaydafl›na, izleyen yoluda yans›yacak flekilde yüksek miktardanakit kayna¤›n› karfl›l›ks›zkulland›rmas›, ticari gereklere ayk›r›düflen davac›, bu ifllemin nedenini;paydafl›n kefil oldu¤u bir baflkakiflinin borcunu ödeyememesinedeniyle paydafl›n cebren takibininönlemek olarak dava dilekçesindeaç›klam›flt›r. Bu aç›klamadayukar›daki yarg›y› do¤rulamaktad›r.Kurulufl amac› mermer iflletmecili¤iolan ve yüksek miktardaki iflletmeyeait nakit kayna¤›n› karfl›l›ks›zolarak ve izleyen y›la da devamedecek flekilde paydafl›n kullan›-m›na b›rakan ve bu ifllemi kurumkay›tlar› d›fl›nda tutan davac› kurumunbu borç verme ifllemindendo¤acak kazançtan yoksun b›rak›ld›¤›aç›kt›r. Kredinin paydafla aktar›lank›sm›na isabet eden faizlerinkurum taraf›ndan gider yaz›lmamas›n›n,bu durumu de¤ifltirici biryönü bulunmamaktad›r.Kurum bu ifllemler yolu ile paydafl›na,yoksun kald›¤› düzeyde kazanc›n›aktard›¤› gibi söz konusukayna¤›n tümünü iflletmenin gereksiminde kullanmaktan da yoksunkald›¤› aç›k oldu¤undan, KurumlarVergisi Kanununun 17. maddesindeön görülen koflullar›n gerçekleflmedi¤igörüflüyle verilen karardahukuka uygunluk görülmemifltir.Aç›klanan nedenlerle temyiz istemininkabulü ile Antalya VergiMahkemesinin 30.12.1999 gün veE:1999/608, K:1999/753 say›l› karar›n›nmatrah›n miktar› hakk›ndakarar verilmek üzere bozulmas›na,492 say›l› harçlar kanununun 13.maddesinin (j) bendi parantez hükmüuyar›nca al›nmas› gerekenharç dahil olmak üzere yarg›lamagiderlerinin yeniden verilecek karardakarfl›lanmas› gerekti¤ine28.5.2003 gününde oybirli¤i ilekarar verildi.KARfiI OYDavac› flirketin bankadan ald›¤›kredinin bir k›sm›n› orta¤›na aktard›¤›ve bu krediye isabet eden faizkomisyon giderinin ortak taraf›ndankarfl›land›¤› dosya kapsam›ndananlafl›lmaktad›r.86 • DANIfiTAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

fiirketin ald›¤› kredinin bir k›sm›n›orta¤›na kulland›r›lmas› ve bu kredininfaiz ve komisyon giderinin ortaktaraf›ndan karfl›lanmas›na karfl›n,orta¤›n arac› olan flirketine ayr›cavadeli mevduat faizi oran›ndafaiz ödemesi, kullan›lan kredi nedeniyleiki defa faiz ödenmesi anlam›tafl›r. Böyle bir ödeme ticari hayat›nak›fl›na ayk›r› oldu¤u kadar ekonomikgerçeklerle de ba¤daflmaz.Davac› flirketin kendi ad›na al›p orta¤›nakulland›rd›¤› kredi nedeniylehiçbir gideri olmam›fl ve mali külfetekatlanmam›flt›r. Bu krediyi orta¤akulland›rmaktan dolay› flirketfaiz de¤il komisyon alabilir. Al›nacakkomisyonunda emsali kurumlaragöre miktar›n›n belirlenmesigerekir. Olayda böyle bir belirlemeyap›lmam›flt›r. fiirketlerin ald›klar›banka kredilerini, faiz ve giderlerinekatlan›lmas› karfl›l›¤›nda ortaklar›-na kullan›lmas› ticari teamülleringere¤i olup as›l olan kredinin faizkomisyon gibi giderlerinin krediyikullanan taraf›ndan karfl›lanmas›d›r.Olayda da flirketin ald›¤› kredininbir k›sm›n›n ortak taraf›ndan kullan›ld›¤›ve sözü edilen kredininfaiz, komisyon giderlerinin, ortaktaraf›ndan karfl›land›¤› aç›kt›r. Dolay›s›ylaher türlü gideri ortak taraf›ndankarfl›lanan kredi nedeniyleayr›ca faiz al›nmad›¤›ndan sözedilmesi ve bu ifllemden dolay›örtülü kazanç da¤›ld›¤› varsay›laraktarhiyat yap›lmas› hukukaayk›r› oldu¤undan tarhiyat› kald›-ran mahkeme karar›na karfl› yap›-lan temyiz isteminin reddi gerekti¤görüflüyle ço¤unluk karar›na kat›lm›yorum.T.C. DANIfiTAY ÜÇÜNCÜ DA‹REEsas No : 1997/3014Karar No: 1999/1091Tarih : 17.03.1999DANIfiTAYKDVK 27/5 / 3568 SK Md. 46SERBEST MESLEK MAKBUZU-NUN ÜCRET TAR‹FES‹N‹N AL-TINDA DÜZENLENEMEYECE⁄‹Vergilen serbest meslek hizmetikarfl›l›¤›nda asgari ücret tarifesininalt›nda makbuz düzenlenmesi veyahiç düzenlenmemesi halindetarifeye göre bulunan matrah fark›üzerinden yap›lan bir tarhiyat yerindeolmakla birlikte, nüfusu 50binin alt›nda olan yerleri çin tarifedekiücretin % 20 eksi¤i ile uygulanmas›gerekir.‹stemin Özeti: Serbest muhasebecive mali müflavir olan yükümlünün1995 y›l› ifllemlerinin incelenmesisonucu düzenlenen inceleme raporunadayan›larak, hizmet verdi¤ihalde baz› müflterilerine serbestmeslek makbuzu düzenlemedi¤i,baz›lar›n aise asgari ücret tarifesindeöngörülen miktar›n alt›ndamakbuz düzenledi¤inden bahisletespit edilen matrah fark› üzerindenayn› y›l›n Ocak-Ekim dönemleriiçin kusur cezal› katma de¤ervergisi tarh edilmifltir. Vergi Mahkemesininkarar›yla; 3065 Say›l›Katma De¤er Vergisi Kanunu'nun10/a maddesinde mal teslimi vehizmet ifas› hallerinde, mal›n teslimiveya hizmetin yap›lmas› an›ndavergiyi do¤uran olay›n meydanagelece¤i, 27/5. Maddesinde iseserbest meslek faaliyetleri için ilgilimeslek teflekküllerince tespit edilmiflbir tarife varsa, hizmet bedelininbu tarifede gösterilen ücrettendüflük olamayaca¤›n›n hükmeba¤land›¤›, 3568 say›l› SerbestMuhasebecilik, Serbest MuhasebeciMali Müflavirlik ve YeminliMali Müflavirlik Kanunu'nun 46.Maddesinde de, ücretin meslekmensuplar›n›n hizmetlerine karfl›l›kolan mebla¤› ifade etti¤i, ücretinasgari miktar›n›n tarife ile belirlenece¤i,tarifedeki asgari miktar alt›ndaücret karfl›l›¤›nda ifl kabulününyasak oldu¤u ve söz konusutariflerin ise her y›l oda yönetimkurullar›nca önerilen miktar›n birlikyönetim kurullar›nca uygun görülmesiüzerine Maliye Bakanl›¤›'n›nonay› ile belirlenece¤i kural›na yerverdi¤i, olayda yükümlü taraf›ndanhizmet verilen mükelleflerin vergidairesindeki beyannameleri ile yükümlünündefter ve belgelerindekimüflteri say›s› ve düzenlenen serbest,meslek makbuz tutarlar›n›nkarfl›l›kl› olarak incelenmesi sonucu,bir k›s›m müflteriye asgari ücrettarifesinin alt›nda makbuz düzenlendi¤i,baz›lar› için ise hiç makbuzdüzenlenmedi¤inin tespit edilmesiüzerine hesaplanan matrah fark›esas al›nmak suretiyle kusur cezal›tarhiyat yap›ld›¤›n›n anlafl›ld›¤›,dosyan›n incelenmesinden müflte-BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010DANIfiTAY KARARLARI • 87

ilerin ifadesi do¤rultusunda yükümlününvermifl; oldu¤u hizmetekarfl›l›k tarifede belirlenen miktarüzerinden her ay ücret ald›¤›n›ngörüldü¤ü, buna karfl›n söz konusumüflterilere ilgili dönemlerde hizmetverilen kifli ve kurulufllar›n hizmettenyararland›¤› süreler gözönündebulundurularak ödediklerimiktar üzerinden dönemler itibariyletespit edilen fark matrahagöre tarhiyat yap›lmas›n›n yasaloldu¤u, ancak yine yukar›da belirtilentarife uyar›nca nüfusu 50 bininalt›nda olayn yerleri çin tarifedekiücretin % 20 eksi¤i ile uygulanmas›gerekti¤i, bu durumda incelemeeleman›nca tespit edilen kay›td›fl› has›lat miktar›na bu oran›nuygulanmas›yla bulunan matrahüzerinden tarhiyat yap›lmas›n›nyerinde olaca¤› gerekçesiyle vergiasl› azalt›lmak suretiyle dava k›smenkabul edilmifltir. Yükümlü, verilenhizmetin bir y›ll›k oldu¤unu bunedenle y›l içindeki dönemler itibariylebulunan matrah fark› üzerindenyap›lan tarhiyatta yasal isabetbulunmad›¤›n› ileri sürerek karar›nbozulmas›n› istemektedir.Karar: Temyiz dilekçesinde ileri sürüleniddialar, bozulmas› istenilenkarar›n dayand›¤› gerekçeler karfl›-s›nda, yerinde ve karar›n bozulmas›n›sa¤layacak durumda görülmemifltir.Bu nedenle temyiz isteminin reddineVergi Mahkemesi karar›n›nonanmas›na, 2.790.000 lira kadarharc›n›n yükümlüden al›nmas›na,oybirli¤i ile karar verildi.T.C. YARGITAY 9. HUKUK DA‹RES‹Esas No : 2008/42859Karar No: 2009/27865Tarih : 19.10.2009YARGITAY• HAKLI NEDENLE FES‹H• ‹SPAT YÜKÜÖzet: Feshin geçerli nedene dayand›¤›n›nispat yükü iflverendedir.feshin baflka bir sebebe dayand›-¤›n› iddia etmesi halinde, iflçi bu iddias›n›ispatlamakla yükümlüdür.(4857 s. ‹fl K. m. 17, 20, 25)Davac›, feshin geçersizli¤ine ve ifleiadesine karar verilmesini istemifltir.Yerel mahkeme, iste¤i hüküm alt›-na alm›flt›r.Hüküm, süresi içinde daval› avukat›taraf›ndan temyiz edilmifl olmakla,dava dosyas› için tetkik hakimitaraf›ndan düzenlenen rapordinlendikten sonra dosya incelendi,gere¤i konuflulup düflünüldü:Davac›, sözleflmesinin iflverencesendikal nedenle feshedildi¤ini,08.05.2007 tarihinde gece vardiyas›ndaçal›flmaktayken flirket orta-¤›n›n keyfi tutumu ile iflten ç›kar›ld›-¤›n›, ertesi gün sendika flube temsilcileriningiriflimi ile 15 gün izinverildi¤ini, izin dönüflü 01.06.2007tarihinde iflbafl› yapt›¤›n›, disiplinkuruluna sevk edilerek sözleflmesinin4857 say›l› Yasa'n›n 17. maddesigere¤i feshedildi¤ini, ihbarönelini kullan›rken bu kez de madde25 gere¤i fesih yap›ld›¤›n›, gerçekfesih nedeninin iflyerinin sendikas›zlaflt›r›lmas›amac› oldu¤unubelirterek, feshin geçersizli¤ine, ifleiadeye, ifle bafllatmama tazminat›n›n2821 say›l› Sendikalar Kanunu'nun31/6. maddesine göre belirlenmesinekarar verilmesini istemifltir.Daval›, sözleflmenin önel verilmeksuretiyle 05.06.2007 tarihinde geçerlinedenle, sonra 15.06.2007 tarihindemadde 25/11-e ve h uyar›ncaderhal ve tazminats›z olarakfeshedildi¤ini, fesih nedeninin kötüniyetlidavac›n›n iflyerinde ifli yavafllatmaeylemlerinde bulunmas›,›srarla düflük performans ile çal›flmas›ve lakayt tav›rlar›n› bilinçli flekildesürdürmesi oldu¤unu, en soniflverenin imalathaneye girdi¤indedavac›y› çal›fl›rken takmak zorundaoldu¤u eldivenini elinden ç›karm›fl,sohbet ederken gördü¤ünü,iflçinin bu ifli savsaklar durumunuhazmedemeyip davac›y› çal›flmasahas›ndan ç›kmas› için uyard›-¤›n›, feshin hakl› nedene dayand›¤›n›,sendikal nedenin söz konusuolmad›¤›n› ifade ederek davan›nreddine karar verilmesini talepetmifltir.88 • YARGITAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Mahkemece daval› tan›k anlat›mlar›ve kamera görüntülerinin14.05.2007 tarihinde davac›n›nmesai saatinde iflinin bafl›ndanayr›larak arkadafl›yla konufltu¤u,iflvereni görünce tezgah›n›n bafl›-na gitti¤ine iliflkin oldu¤u, bu konudadisiplin kurulunun topland›¤›,oylar›n eflitli¤i nedeniyle karar›ngenel müdüre b›rak›ld›¤›, genelmüdürün fesih yönünde oy kulland›¤›,ancak fesih bildirimindebelirtilen performans düflüklü¤ününtespit edilebilmesi için objektifkriterlere göre düzenlenmifl performansçizelgesinin ibraz edilmedi¤i,yine davac›n›n laubali davran›fllardabulundu¤unun ispat edilemedi¤i,davac›n›n k›sa süreli iflinin bafl›ndanayr›lmas› nedeniyle uygulananiflten ç›karma yapt›r›m›n›nolayla orant›l› olmad›¤›, buna görefeshin geçerli nedene dayanmad›¤›,fesih bildiriminde davac›n›n08.06.2007 tarihinde davac›n›nyapmakla ödevli oldu¤u ifli hat›rlat›ld›¤›halde yapmamakta ›sraretti¤i iddia edilmifl ise de, daval› tan›klar›n›ndahi bu yönde beyan›bulunmad›¤›, feshin hakl› nedenedayand›¤›n›n kan›tlanamad›¤›, yeminledinlenen ve ifadelerine bunedenle üstünlük tan›nan tan›k beyanlar›nagöre iflverenin iflyerindekisendikal örgütlenmeyi engellemekiçin iflçilere bask› yapt›¤›, ifltenayr›lmaya ve sendikadan istifayazorlad›¤›, 15 sendika üyesininistifa etti¤i, 22 iflçinin iflten ç›kar›ld›¤›,sendikan›n yetkisini kaybetti¤i,davac›n›n sendika iflyeri temsilcisioldu¤u, olaylar s›ras›yla bütünolarak de¤erlendirildi¤inde feshinsendikal nedene dayand›¤› gerekçesiyle,feshin geçersizli¤ine veifle iadeye karar verilmifl, ifle bafllatmamatazminat› 2821 say›l› SendikalarKanunu'nun 31/6. maddesiuyar›nca belirlenmifltir. Karar daval›vekilince temyize getirilmifltir.4857 say›l› ‹fl Kanunu'nun 20/2.maddesi uyar›nca "feshin geçerlibir sebebe dayand›¤›n› ispat yükümlülü¤üiflverene aittir". ‹flçi fesihtesebep gösterilmedi¤i veyagösterilen sebebin geçerli olmad›¤›iddias›nda bulunacakt›r. ‹spat yüküise, iflverendedir. ‹flçi, feshin baflkabir sebebe da-yand›¤›n› iddia etmesidurumunda, bu iddias›n› ispatlayükümlüdür (m. 20/f.2). ‹flçininfeshin baflka bir sebebe dayand›¤›n›iddia etmesi ve bunu ispatlamas›,iflverenin geçerli fesihle ispatyükünü ortadan kald›rmaz.Gerek iflverenin geçerli sebebinvarl›¤›, gerekse iflverenin gösterdi¤isebep d›fl›nda bir sebeple dayand›¤›ileri sürülmesi durumundabu vak›alar bir hukuki ifllem olmad›¤›ndantakdiri delillerle ispat›mümkündür.Dosya içeri¤ine göre, daval› iflvereninfesih nedeni olarak gösterdi¤iiflçinin yapmakla ödevli oldu¤u görevlerihat›rlat›ld›¤› halde ›srarlayapmamas› olgusunu kan›tlayamad›¤›anlafl›ld›¤›ndan, feshin geçersizli¤ineve davac›n›n ifle iadesinekarar verilmesi yerindedir.Dairemizce, sendikal tazminat davalar›ndaispat yükünün iflçide oldu¤uhallerde, iflyerinde çal›flan vesendikaya üye olan iflçilerin say›s›,hangi tarihlerde üye olduklar›, üyeliktençekilen iflçilerin olup olmad›-¤›, iflyerinde çal›flmakta olan iflçilerinbulunup bulunmad›¤›, ayn›dönemde yetki prosedürünün iflletilipiflletilmedi¤i, iflyerinde öncekidönemlerde toplu ifl sözleflmelerininba¤›tlan›p ba¤›tlanmad›¤›, yeniiflçi al›n›p al›nmad›¤› ve al›nm›flsayeni iflçilerin sendikal› olup olmad›¤›gibi hususlarla, iflverence ekonomikveya teknolojik nedenleredayal› bir fesih yoluna gidilmesi durumundateknik yönden bu durumunaraflt›r›lmas› gibi ölçütler belirlenmifltir.Somut olayda, yarg›lama s›ras›ndadinlenen davac› tan›klar› iddia do¤rultusunda,daval› tan›klar› ise savunmay›teyit eder flekilde beyandabulunmufllard›r. Dosya içeri¤inden,iflyerinde fesih tarihi itibariyleçal›-flanlardan kaç iflçinin sendikaüyesi oldu¤u, kaç›n›n üyelikten çekildi¤i,üyelikten çekilenlerden çal›flt›r›laniflçi olup olmad›¤›, kaçiflçinin ifl sözleflmesinin feshedildi¤ive iflten ç›kar›lanlar›n tamam›-n›n sendika üyesi olup olmad›¤›,iflyerinde çal›flmas› devam edensendika üyesi iflçiler bulunup bulunmad›¤›gibi hususlar anlafl›lamamaktad›r.Feshin sendikal nedenedayan›p dayanmad›¤› konusununkuflkuya yer vermeyecek birflekilde aç›kl›¤a kavuflturulmas›için belirtilen yönlerden gerekliaraflt›rmaya gidilmeli ve toplanacakdeliller dosya içeri¤i ile yenidende¤erlendirmeye tutularak birkarar verilmelidir. Eksik incelemeile hüküm kurulmas› hatal› olup,bozmay› gerektirmifltir.Sonuç: Temyiz olunan karar›n yukar›dayaz›l› sebepten (BOZUL-MASINA), peflin al›nan temyiz harc›-n›nistek halinde ilgiliye iadesine,19.10.2009 gününde oybirli-¤iyle karar verildi.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010YARGITAY KARARLARI • 89

T.C. YARGITAY 12. HUKUK DA‹RES‹Esas No : 2009/1354Karar No: 2009/9469YARGITAYÖzet: Teminat mektuplar›, hangi ifliçin verilmiflse o iflin teminat›n›teflkil edip, o nedenle haczedilebilecektir.Baflka bir ifl için haczimümkün de¤ildir.2004/md.82Mahalli mahkemece verilen karar›nmüddeti içinde temyizen tetkikiflikayetçi vekili taraf›ndan istenmesiüzerine, bu iflle ilgili dosyamahallinden Daireye gönderilmiflolmakla okundu ve gere¤i görüflülüpdüflünüldü:‹cra Müdürlü¤ü taraf›ndan23.10.2008 tarihinde MSB HukukMüflavirli¤i Davalar Daire Baflkanl›¤›'nagönderilen haciz yaz›-s›nda, borçlu flirketin müzekkeredeyaz›l› borçlar için Bakanl›k nezdindekitüm hak ve alacak, istihkak,nakit teminat ve teminat mektuplar›nahaciz konuldu¤u bildirilmifltir.fiikayetçi MSB, 4734 say›l›Kamu ‹hale Kanunu'nun 34. maddesigere¤ince, her ne suretle olursaolsun idarece al›nan teminatlar›nhaczedilemeyece¤i ve üzerineihtiyati tedbir konulamayaca¤›nedeniyle, teminat mektuplar› üzerindekihaczin kald›r›lmas›n› istemifltir.Dairemizin yerleflik içtihatlar› gere-¤ince teminat mektuplar›, hangi ifliçin verilmiflse o iflin teminat›n›teflkil edip, o nedenle haczedilebilecektir.Baflka bir ifl için haczimümkün olmad›¤›ndan, flikayetinkabulü ile teminat mektuplar› üzerinekonulan hacizlerin kald›r›lmas›gerekirken, yaz›l› gerekçeyle reddiisabetsizdir.Sonuç: fiikayetçi vekilinin temyizitirazlar›n›n kabulü ile mahkemekarar›n›n yukar›da yaz›l› nedenlerle‹‹K 366 ve HUMK'n›n 428. maddeleriuyar›nca BOZULMASINA,30.04.2009 gününde oybirli¤iylekarar verildi.‹lgili Kanun / Madde4857 S.‹flK/22,37.T.C. YARGITAY 9. HUKUK DA‹RES‹Esas No : 2005/18642Karar No: 2005/34530Tarih : 25.10.2005YARGITAY• ‹fiÇ‹N‹N ÇALIfiMAKOfiULLARINDA ESASLIDE⁄‹fi‹KL‹K YAPILMASI• fiEF OLARAK ÇALIfiAN‹fiÇ‹N‹N ÜCRET‹N‹N ÜCRETARAfiTIRMASIYLABEL‹RLENMES‹ÖZET‹: 4857 say›l› ‹flKanununun 22. maddesindeçal›flma koflullar›ndade¤ifliklik ve bu de¤iflikli¤ingeçerli bir nedenedayanmas› halindede¤iflikli¤i kabul etmeyeniflçinin ifl sözleflmesininiflverence feshine dairdüzenlemeye yer verilmifltir.Gerçekten an›lan maddede,1475 say›l› ‹fl Kanunununyürürlükten kald›r›lan 16/2-emaddesindeki düzenlemedenfarkl› olarak iflçinin de¤iflikliksebebiyle hakl› fesih imkan›n›noldu¤u belirtilmemifltir.Bununla birlikte 4857 say›l›‹fl Kanununun iflçi taraf›ndanhakl› fesih hallerini düzenleyen24. maddesinin 2 bendinin(f) alt bendinde,“çal›flma flartlar› uygulanmazsa”iflçinin derhal vehakl› nedenle fesih imkan›n›nbulundu¤u öngörülmüfltür.An›lan hükme göre iflkoflullar› uygulanmayan birbaflka anlat›mla esasl›flekilde de¤ifltirilen iflçinindo¤rudan hakl› olarak iflsözleflmesini fesih imkan›bulunmaktad›r. ‹flçitaraf›ndan yaz›l› olarak kabuledilmedikçe ifl koflullar›ndaesasl› de¤ifliklik yap›lamayaca¤›yasada yer alm›flken,iflverence bu de¤iflikli¤inuygulamaya konulmas›halinde iflçinin eski iflindeçal›flmak üzere bir çaba içinegirmesi her zaman mümkünolmayabilir. ‹flçinin bu yöndebir belirsizlik ve çekiflmeiçinde olmaya zorlanmas› dabeklenemez. Bu nedenle iflkoflullar›nda esasl›de¤iflikli¤i kabul etmeyeniflçinin, derhal fesih hakk›n›nda oldu¤u sonucunavar›lmal›d›r.Davac›n›n ayl›k ücretlerinin miktar›konusunda taraflar aras›nda tart›flmamevcuttur. Davac› iflçi sonücretin 660.000.000. TL net oldu-¤unu ileri sürmüfl, daval› iflverenise imzal› ücret bordrolar›na dayanarakasgari ücret ödendi¤ini sa-90 • YARGITAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

vunmufltur. Davac›n›n desen bölümündeflef olarak çal›flt›¤› tart›flmad›fl›d›r. Mahkemece ilgili meslekörgütünden ücret araflt›rmas›nagidilmeli ve davac› iflçinin ifl yerindeçal›flt›¤› tarihler ile görevi bildirilerekne kadar ücret alabilece¤isorulmal›d›rDAVA: Taraflar aras›ndaki k›demtazminat› ile fazla çal›flma ücretininödetilmesi davas›n›n yap›lan yarg›-lamas› sonunda; ilamda yaz›l›nedenlerle gerçekleflen miktar›nfaiziyle birlikte daval›dan al›narakdavac›ya verilmesine iliflkin hükümsüresi içinde temyizen incelenmesitaraflar avukatlar›nca istenilmesive davac› avukat›ncada duruflmatalep edilmesi üzerine dosya incelenerekiflin duruflmaya tabi oldu¤uanlafl›lm›fl ve duruflma için25.10.2005 Sal› günü tayin edilerektaraflara ça¤r› ka¤›d› gönderilmiflti.Duruflma günü davac› ad›naAvukat V.A ile karfl› taraf ad›naAvukat S.A geldiler. Duruflmayabafllanarak haz›r bulunan avukatlar›nsözlü aç›klamalar› dinlendiktensonra duruflmaya son verilerekdosya incelendi, gere¤i konuflulupdüflünüldü:1. Dosyadaki yaz›lara toplanandelillerle karar›n dayand›¤›kanuni gerektirici sebepleregöre, tarafla-r›n afla¤›dakibendlerin kapsam› d›fl›ndakalan temyiz itirazlar› yerindede¤ildir.2. Davac› iflçi ifl koflullar›ndaesasl› de¤ifliklik yap›ld›¤›n› ilerisürerek ifl sözleflmesini 4857say›l› ‹fl Kanununun 24/ll-fmaddesine göre feshetti¤inibildirmifl ve açm›fl oldu¤u budavada k›dem tazminat›iste¤inde bulunmufltur.Mahkemece, 4857 say›l› ‹flKanununun 22. maddesinegöre yaz›l› olarak yap›lmayande¤iflikliklerin iflçiyi ba¤lamayaca¤›,davac› iflçinin de¤iflikli¤inkabul edilmedi¤ini bildirmedenifl sözleflmesini fesih hakk›n›nbulunmad›¤›, an›lan 22.maddede öngörülen prosedüriflletilmeden iflçi taraf›ndanyap›lan feshin hakl› olmad›¤›gerekçesiyle k›dem tazminat›iste¤inin reddine kararverilmifltir.4857 say›l› ‹fl Kanununun 22. maddesindeçal›flma koflullar›nda de-¤ifliklik ve bu de¤iflikli¤in geçerli birnedene dayanmas› halinde de¤iflikli¤ikabul etmeyen iflçinin ifl sözleflmesininiflverence feshine dairdüzenlemeye yer verilmifltir. Gerçektenan›lan maddede, 1475 say›l›‹fl Kanununun yürürlükten kald›r›lan16/2-e maddesindeki düzenlemedenfarkl› olarak iflçininde¤ifliklik sebebiyle hakl› fesih imkan›n›noldu¤u belirtilmemifltir. Bununlabirlikte 4857 say›l› ‹fl Kanunununiflçi taraf›ndan hakl› fesihhallerini düzenleyen 24. maddesinin2 bendinin (f) alt bendinde,“çal›flma flartlar› uygulanmazsa”iflçinin derhal ve hakl› nedenlefesih imkan›n›n bulundu¤u öngörülmüfltür.An›lan hükme göre iflkoflullar› uygulanmayan bir baflkaanlat›mla esasl› flekilde de¤ifltirileniflçinin do¤rudan hakl› olarak iflsözleflmesini fesih imkan› bulunmaktad›r.‹flçi taraf›ndan yaz›l› olarakkabul edilmedikçe ifl koflullar›ndaesasl› de¤ifliklik yap›lamayaca-¤› yasada yer alm›flken, iflverencebu de¤iflikli¤in uygulamaya konulmas›halinde iflçinin eski iflindeçal›flmak üzere bir çaba içine girmesiher zaman mümkün olmayabilir.‹flçinin bu yönde bir belirsizlikve çekiflme içinde olmaya zorlanmas›da beklenemez. Bu nedenleifl koflullar›nda esasl› de¤iflikli¤ikabul etmeyen iflçinin, derhal fesihhakk›n›n da oldu¤u sonucunavar›lmal›d›r.Davac› iflçi daval›ya ait tekstil iflyerinde desen bölümünde flefolarak çal›fl›rken flablon bölümündedüz iflçi olarak görevlendirildi-¤ini ve ücretinin de düflürülmekistendi¤ini ileri sürmüfltür. Buyönde iki taraf da, tan›k beyanlar›nadayanm›flt›r. Mahkemece,karar›n gerekçesinde sadece an›-lan 22. maddedeki prosedürüniflletilmedi¤inden söz edilmifl, dosyadakideliller ifl koflullar›n›n esasl›flekilde de¤iflikli¤e u¤rat›lmas› noktas›ndande¤erlendirilmeye al›nmam›flt›r.Bu nedenle öncelikle,iflverence yap›lmak istenen de¤iflikli¤inifl koflullar›n›n iflçi aleyhinede¤iflikli¤i anlam›na gelip gelmedi¤inoktas›nda bir de¤erlendirmeyap›lmal›d›r. Daha sonra da 4857say›l› ‹fl Kanununun 24/ll-f maddesiuyar›nca iflçinin hakl› fesihkoflullar›n›n oluflup oluflmad›¤›nadair bir karar verilmelidir. K›demtazminat›n›n eksik inceleme vehatal› de¤erlendirme ile reddinekarar verilmesi hatal› olup bozmay›gerektirmifltir.3. Davac›n›n ayl›k ücretlerininmiktar› konusunda taraflararas›nda tart›flma mevcuttur.Davac› iflçi son ücretin660.000.000. TL net oldu¤unuileri sürmüfl, daval› iflveren iseimzal› ücret bordrolar›na dayanarakasgari ücret ödendi¤inisavunmufltur. Davac›n›n desenbölümünde flef olarak çal›flt›¤›tart›flma d›fl›d›r. Mahkemeceilgili meslek örgütünden ücretaraflt›rmas›na gidilmeli vedavac› iflçinin ifl yerindeçal›flt›¤› tarihler ile görevibildirilerek ne kadar ücret alabilece¤isorulmal›d›r. Al›nacakolan cevap, dosya kapsam› birde¤erlendirmeye tabi tutularakücretin miktar› yönünden birsonuca gidilmelidir. Karar›n buyönden de bozulmas›gerekmifltir.SONUÇ: Temyiz olunan karar›nyukar›da yaz›l› sebepten BOZUL-MASINA, davac› yarar›na takdiredilen 400 YTL. duruflma avukatl›kparas›n›n daval›ya daval› yarar›natakdir edilen 400 YTL. duruflmaavukatl›k paras›n›n davac›ya yükletilmesine,peflin al›nan temyizharc›n›n istek halinde ilgiliye iadesine,25.10.2005 gününde oybirli¤iile karar verildi.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010YARGITAY KARARLARI • 91

T.C. YARGITAY 9. HUKUK DA‹RES‹Esas No : 2008/43245Karar No: 2009/25694Tarih : 05.10.2009YARGITAY• ALT ‹fiVEREN• ASIL ‹fiVEREN• B‹RL‹KTE SORUMLULUK• MÜTESELS‹L SORUMLULUKÖZET: As›l iflveren, alt iflvereniniflçilerine karfl›, ifl kanunu, ifl veyatoplu ifl sözleflmesi hükümleri uyar›ncaalt iflverenle birlikte sorumludur.Birlikte sorumlulu¤u, müteselsilsorumluluk olarak anlamakgerekir.(4857 s. ‹fl K. m. 2, 18, 20)Davac›, feshin geçersizli¤ine, ifleiadeye, boflta geçen süre ücreti ve8 ayl›k ücret tutar›nda ifle bafllatmamatazminat›n›n ödetilmesinekarar verilmesini istemifltir.Yerel mahkeme, iste¤i hükümalt›na alm›flt›r.Hüküm, süresi içinde daval›lardanM... G›da San. ve Tic. A.fi. avukat›taraf›ndan temyiz edilmifl olmakla,dava dosyas› için tetkik hakimitaraf›ndan düzenlenen rapor dinlendiktensonra dosya incelendi,gere¤i konuflulup düflünüldü:Davac›, daval› M... G›da San. veTic. A.fi.'nin baz› ifllerini tafleronaverdi¤ini, bunlardan birisinin deiflgüvenli¤i ve itfaiye ifli oldu¤unu,çal›flt›¤› flirketlerin M... Grup, A...Güvenlik ve en son di¤er daval›B... Servis A.fi. oldu¤unu, M../detafleron M... Grup iflçisi olarak iflebafllad›¤›n›, tafleronlar de¤iflmesinera¤men çal›flan iflçiler ve iflde¤iflmedi¤ini, ç›kar›ld›¤› tarihekadar sürekli çal›flt›¤›n›, en sonM... yetkilisi taraf›ndan gerekçegösterilmeden sözlü olarak sözleflmesininfeshedildi¤ini, as›l iflvereninM... oldu¤unu belirterek, feshingeçersizli¤ine ve ifle iadeye kararverilmesini istemifltir.Daval› M... G›da San. ve Tic. A.fi.davac›n›n di¤er daval›n›n iflçisi oldu¤unu,daval›lar aras›nda as›l iflverenalt iflveren iliflkisi bulundu¤ukabul edilse dahi, di¤er daval›yaiade edilmesi gerekti¤ini savunmufltur.Di¤er daval› B... ServisA.fi., davac›n›n sözleflmesinin 2ayl›k deneme süresi içinde performansdüflüklü¤ü nedeniyle sonaerdirildi¤ini, iflin sevk ve sorumlulu¤ununkendilerine ait oldu¤unubeyan ederek davan›n reddinitalep etmifltir.Mahkemece, davac›n›n tafleronfirma eleman› olarak M... A.fi.'yeait tafleron flirketlerde çal›flt›¤›,düflük performans›n neye görebelirlendi¤inin aç›klanmad›¤›, davac›n›ntecrübesiz bir eleman olmay›p,tafleron B... Servisten önce deçal›flmas› bulundu¤u, iflbafl›nagelen yeni flirketin feshi hakl› göstermekiçin bu yola baflvurdu¤u,deneme süresinin yasada yeni iflebafllayan iflçiler için koyulmuflbulundu¤u, daval›n›n feshi hakl›hale getirmek için bunu getirdi¤i,davac›n›n çal›flt›¤› B... Servis vedi¤er flirketlerin M../nin tafleronuoldu¤u, as›l iflverenin M... oldu¤ude¤erlendirilerek B... Servis veDan›flmanl›k Hizmetleri A.fi. hakk›ndakidavan›n husumetten reddine,feshin geçersizli¤ine, M...G›da San. ve Tic. A.fi/de ifle iadeyekarar verilmifltir.4857 say›l› ‹fl Kanunu'nun 2/6 soncümlesi uyar›nca as›l iflveren, altiflverenin iflçilerine karfl› o iflyeri ileilgili olarak bu Kanundan, ifl sözleflmesindenveya alt iflverenin tarafoldu¤u toplu ifl sözleflmesindendo¤an yükümlülüklerden alt iflverenlebirlikte sorumludur. 4857say›l› ‹fl Kanunu ile as›l iflverenin,bu Kanundan, ifl sözleflmesindenve alt iflverenin taraf oldu¤u topluifl sözleflmesinden do¤an yükümlülüklerdensorumlu tutulmas› fleklindekidüzenleme, as›l iflvereninsorumlulu¤unun geniflletilmesi olarakde¤erlendirilmelidir. Bu durumda,ihbar, k›dem, kötüniyet ve ifleiade sonucu ifle bafllatmama tazminatlar›ile ücret, fazla çal›flma,hafta tatili, bayram ve genel tatili,y›ll›k izin, ikramiye, prim, yemekyard›m›, yol yard›m› gibi tüm iflçilikhaklar›ndan birlikte sorumlulukesast›r. Kanunun kulland›¤› "birliktesorumluluk" deyiminden tam teselsülün,dolay›s› ile müteselsil sorumlulu¤unanlafl›lmas› gerekir.Feshin geçersizli¤i ve ifle iade davas›n›nalt ve as›l iflveren iliflkisinde,her iki iflverene birlikte aç›lmas›halinde, davac› iflçi alt iflveren iflçisiolup, ifl sözleflmesi alt iflverentaraf›ndan feshedildi¤inden, feshingeçersizli¤i ve ifle iade yükümlülü-¤ü alt iflverenindir. As›l iflverenin ifliliflkisinde sözleflmenin taraf s›fat›bulunmad›¤›ndan, as›l iflvereninifle iade yönünde bir yükümlülü-92 • YARGITAY KARARLARI OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

¤ünden söz edilemez. As›l iflvereninifle iade karar› sonras› iflçininifle bafllamak için baflvurmas› vealt iflverenin ifle almamas›ndankaynaklanan ifle bafllatmama tazminat›ile dört aya kadar bofltageçen süre ücretinden yukar›dabelirtilen hüküm nedeni ile alt iflverenlebirlikte sorumlulu¤u vard›r(Dairemizin 09.06.2008 gün ve2007/40942 Esas, 2008/14420Karar say›l› ilam›).Somut uyuflmazl›kta, daval›lar aras›ndaiflyeri güvenli¤i ve itfaiye iflininyap›lmas› için sözleflme bulundu¤u,davac› iflçinin iflvereni olanflirketinin bu ifli üstlendi¤i, daval›lararas›nda as›l-alt iflveren iliflkisi oldu¤u,davac›n›n ifl sözleflmesinindaval› alt iflveren taraf›ndan geçerlineden olmadan feshedildi¤i dedosya içeri¤inden anlafl›lmaktad›r.Mahkemece feshin geçersizli¤inekarar verilmesi yerindedir. Daval›lararas›nda sözleflmeye konuolan kamu kurumuna ait iflyerleriningüvenli¤inin sa¤lanmas› veitfaiye ifli as›l iflin bir bölümüolmay›p, hizmet al›m sözleflmesinekonu ifl alt iflverenli¤e verilebilecekniteliktedir; daval› M... A.fi. iledi¤er daval› firma aras›nda as›liflveren-alt iflveren iliflkisi bulunmaktad›r.As›l iflverenin, alt iflvereniniflçilerine karfl› o iflyeri ile ilgiliolarak bu Kanundan ve ifl sözleflmesindendo¤an yükümlülüklerdenalt iflverenle birlikte sorumlu olaca¤›kural› dikkate al›nmadan veifle bafllatmama tazminat› ve bofltageçen süre ücretinden birlikte sorumluoldu¤u gözden kaç›r›larak,alt iflveren yönünden davan›n husumetnedeni ile reddine karar verilmesihatal› bulunmufltur.4857 say›l› ‹fl Yasas›'n›n 20/3.maddesi uyar›nca Dairemizce afla-¤›daki flekilde karar verilmifltir.Hüküm: Yukar›da aç›klanangerekçe ile;1- Mahkemenin karar›n›n BOZU-LARAK ORTADANKALDIRILMASINA,2- Feshin GEÇERS‹ZL‹⁄‹NE vedavac›n›n B... Servis ve Dan›flmanl›kHizmetleri A.fi.iflyerinde ‹fiE ‹ADES‹NE,3- Davac›n›n yasal süre içindebaflvurusuna ra¤men daval›iflverence süresi içinde iflebafllat›lmamas› halindeödenmesi gereken tazminatmiktar›n›n davac›n›n k›demi,fesih nedeni dikkate al›naraktakdiren davac›n›n 4 ayl›k brütücreti tutar›nda BEL‹RLEN-MES‹NE, daval›lar›n müteselsilensorumlulu¤una,4- Davac› iflçinin ifle iadesi içiniflverene süresi içinde müracaat›halinde hak kazan›lacakolan ve karar›n kesinleflmesinekadar en çok 4 aya kadar ücretve di¤er haklar›n›n daval›lardanmüteselsilen tahsilininGEREKT‹⁄‹NE,5- Harç peflin al›nd›¤›ndanyeniden al›nmas›na yerolmad›¤›na,6- Davac›n›n yapm›fl oldu¤u72.30 TL yarg›lama giderinindaval› Kr... flirketinden tahsiliile davac›ya verilmesine, ad›geçen daval›n›n yapt›¤›yarg›lama giderinin üzerindeb›rak›lmas›na,7- Karar tarihinde yürürlükte bulunantarifeye göre 575 YTLücreti vekaletin daval› Ka...flirketinden al›narak davac›yaverilmesine,8- Peflin al›nan temyiz harc›n›niste¤i halinde ilgililere iadesine,Kesin olarak 05.10.2009 günündeoybirli¤i ile karar verildi.T.C. GEL‹R ‹DARES‹ BAfiKANLI⁄I‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›(Mükellef Hizmetleri Katma De¤er Vergisi Grup Müdürlü¤ü)ÖZELGESay›: KDV.MUK.B.07.1.G‹B.4.34.17.01.08.25-35642 21.12.2009*12714Konu: Kullan›m süresi geçen veyakullan›lamayacak hale gelen mallarailiflkin yüklenilen KDV hakk›ndayap›lacak ifllem hk.UYGULAMA TAM‹M‹ NO: KDV-2009/1293065 say›l› Katma De¤er Vergisi(KDV) Kanunu'nun 29. maddesindemükelleflerin vergiye tabi ifllemlerdolay›s›yla hesaplanan KDV'den,bu konuda aksine hüküm olmad›kçafaaliyetlerine iliflkin olarak kendilerineyap›lan teslim ve hizmetlerdolay›s›yla hesaplanarak düzenlenenfatura ve benzeri vesikalardagösterilen KDV'yi indirim konusuyap›labilece¤i hükme ba¤lanm›flt›r.Di¤er taraftan, 05.12.2009 tarih27423 say›l› Resmi Gazete'deyay›mlanan 113 Seri No.lu KDVBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010ÖZELGELER • 93

Genel Tebli¤i'nin "E-Kullan›m SüresiGeçen veya Kullan›lamayacakHale Gelen Mallara ‹liflkin YüklenilenKDV Hakk›nda Yap›lacak‹fllem" bafll›kl› bölümünde;"Gelir ‹daresi Baflkanl›¤›na intikaleden olaylardan; mükelleflerinfaaliyetlerine iliflkin olarak stoklar›ndamevcut olan ancak kullan›msüresi geçen veya bir baflka nedenlekullan›lamayacak durumdaolan mallar›n, ilgili mevzuat uyar›ncateflkil edilen resmi komisyonlarveya Takdir Komisyonu huzurundaimha edilmesi durumunda,bu mallara iliflkin yüklenilenKDV'nin indirilip indirilemeyece¤ihususunda tereddüde düflüldü¤üanlafl›lm›flt›r.KDV Kanununun (30/c) maddesinde;deprem, sel felaketi veMaliye Bakanl›¤›n›n yang›n sebebiylemücbir sebep ilân etti¤i yerlerdekiyang›n sonucu zayi olanlarhariç olmak üzere, zayi olan mallaraait KDV'nin indirim konusu yap›lamayaca¤›hükme ba¤lanm›flt›r.Bu hüküm uyar›nca, kullan›m süresigeçen veya bir baflka biçimdekullan›lamayacak hale gelen ve imhaedilen mallar, zayi olan mal mahiyetindeoldu¤undan mükelleflercebu mallar›n iktisab› dolay›s›ylayüklenilen KDV'nin indirim konusuyap›lmas› da mümkün bulunmamaktad›r.Bu çerçevede, zayi olan mallara aityüklenilen ve daha önce indirimkonusu yap›lan KDV'nin, imha tarihinikapsayan vergilendirme dönemineait 1 No.lu KDV Beyannamesinin"‹lave Edilecek KDV" sat›r›nadahil edilmek suretiyle indirimhesaplar›ndan ç›kar›lmas› gerekmektedir."denilmektedir.Bilgi edinilmesini rica ederim.T.C. GEL‹R ‹DARES‹ BAfiKANLI⁄I‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›(Mükellef Hizmetleri Katma De¤er Vergisi Grup Müdürlü¤ü)ÖZELGESay›: KDV.MUK.B.07.1.G‹B.4.34.17.01.29/2.25-38649 26.11.2009*11843Konu: ‹ndirimli orana tabi ifllemlerdolay›s›yla yüklenilen vergilerin y›l›içerisinde, düzeltme beyannamesiverilmek suretiyle mahsuben iadesinintalep edilip edilemeyece¤i hk.UYGULAMA TAM‹M‹ NO: KDV-2009/1343065 say›l› Katma De¤er Vergisi(KDV) Kanununun 29/2. maddesinde;"Bir vergilendirme dönemindeindirilecek KDV toplam›, mükellefinvergiye tabi ifllemleri dolay›-s›yla hesaplanan KDV toplam›ndanfazla oldu¤u takdirde, aradakifark sonraki dönemlere devrolunurve iade edilmez. fiu kadar ki, 28.madde uyar›nca Bakanlar Kurulutaraf›ndan vergi nispeti indirilenteslim ve hizmetlerle ilgili olup teslimve hizmetin gerçekleflti¤i vergilendirmedöneminde indirilemeyenve tutar› Bakanlar Kurulunca tespitedilecek s›n›r› aflan vergi, bu mükelleflerinvergi ve sosyal sigortaprim borçlar› ile genel ve katmabütçeli idareler ile belediyelereolan borçlar›na ya da döner sermayelikurulufllar ile sermayesinin %51'i veya daha fazlas› kamuya aitolan veya özellefltirme kapsam›ndabulunan iflletmeler ile organizesanayi bölgelerinden temin ettiklerimal ve hizmet bedellerine iliflkinborçlar›na mahsuben ödenir. Y›l›içinde mahsuben iade edilemeyenvergi izleyen y›l içinde talep edilmesiflart›yla nakden veya mükellefinyukar›da say›lan borçlar›namahsuben iade edilir. BakanlarKurulu, vergi nispeti indirilen malve hizmet gruplar› ile sektörleritibar›yla, iade hakk›n› k›smen veyatamamen ya da amortismana tabiiktisadi k›ymetler dolay›s›yla yüklenilenKDV ile s›n›rl› olmak üzerekald›rmaya; Maliye Bakanl›¤›, buf›kran›n uygulanmas›na iliflkin usulve esaslar› belirlemeye yetkilidir."hükmü yer almaktad›r.‹ndirimli oranda vergiye tabi ifllemlerdendo¤an KDV alacaklar›n›nnakden veya mahsuben iadesineiliflkin usul ve esaslar 74, 76, 85,99,101, 105 ve 106 Seri No.lu KDVGenel Tebli¤leri ve 41 No.lu KDVSirküleri ile belirlenmifltir.105 Seri No.lu KDV Genel Tebli¤iile de¤iflik 99 Seri No.lu KatmaDe¤er Vergisi Genel Tebli¤i'nin"Mahsuben ‹ade Tutar›n›n Hesaplanmas›"bafll›kl› (1.3.) bölümünde;Y›l› içinde mahsuben iade edilecekKDV tutarlar›n›n hesaplanmas›nailgili y›l›n Ocak döneminden itiba-94 • ÖZELGELER OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

en bafllanacakt›r. Hesaplama 74Seri No.lu KDV Genel Tebli¤inin(1.2.) ve 76 Seri No.lu KDV GenelTebli¤inin (3) numaral› bölümlerindekiaç›klamalara uygun olarakaylar itibariyle ve kümülatif olarakgerçeklefltirilecektir. 3 ayl›k vergilendirmedönemine tabi olup indirimlioran kapsam›nda ifllemleri bulunanmükelleflerde hesaplamayatakvim y›l›n›n ilk 3 ayl›k dönemi(Ocak-fiubat-Mart) ile bafllanacakve izleyen üçer ayl›k dönemleritibariyle devam edilecektir.Bu flekilde yap›lacak hesaplamasonunda iade tutar›n›n 10.000YTL'yi geçti¤i dönemde aflan k›sm›n,izleyen dönemlerde ise tamam›n›nmahsuben iadesi talep edilebilecektir.‹ade alaca¤›n›n do¤du¤udönemde, alaca¤›n tamam›n›nmahsup olarak kullan›lamamas›halinde kullan›lamayan tutar, gelecekdönemlerdeki mahsup taleplerindedikkate al›nabilecektir.…" denilmekte,"Mahsup Talebinin Yerine Getirilmesi"bafll›kl› (1.4.) bölümünün(1.4.1.) alt bölümünde;"Mahsup talebi bir dilekçe ile yap›-lacakt›r. Dilekçeye afla¤›daki belgelereklenecektir:a) Takvim y›l› bafl›ndan mahsuphakk›n›n do¤du¤u döneme kadaryap›lan al›fllara iliflkin fatura ve benzeribelgeler ile ayn› dönemde yap›lanindirimli orana tabi sat›fllarailiflkin fatura ve benzeri belgelerinlistesi (bu listelerde fatura düzenlemehaddinin alt›nda kalan al›fl vesat›fl tutarlar› ile ayn› mükelleftenyap›lan al›fl veya ayn› mükellefeyap›lan sat›fllar›n toplam› tek tutarolarak belirtilebilecektir).b) Takvim y›l› bafl›ndan mahsuphakk›n›n do¤du¤u döneme kadariade edilecek vergi tutar›n›n hesaplanmas›nailiflkin olarak dönemleritibariyle haz›rlanacak tablo.c) Mahsup hakk›n›n do¤du¤u dönemdenitibaren sadece mahsuptalep edilen vergilendirme dönemineait olmak üzere; indirilecek KDVlistesi, indirimli orana tabi ifllemlereait sat›fl faturalar› ve yüklenilenKDV tablosu.Vergilendirme dönemleri itibariyle4.000 YTL'yi aflmayan mahsup talepleriinceleme raporu ve teminataran›lmaks›z›n yerine getirilecek,talep belgelerin tamamland›¤› tarihitibariyle geçerlik kazanacakt›r.4.000 YTL ve üstündeki mahsuptalepleri vergi inceleme veya YMMtasdik raporu karfl›l›¤›nda yerinegetirilecektir. Talep tutar›n›n 4.000YTL'yi aflan k›sm› kadar teminatgösterilmesi halinde ilgili belgelerintamamlan›p teminat›n verildi¤i tarihitibariyle mahsup talebi geçerlikkazanacak, teminat vergi incelemeveya YMM tasdik raporu ile çözülebilecektir.YMM tasdik raporlar›ndaihracat istisnas›ndan do¤anKDV alacaklar›n›n iadesi ile ilgililimitler uygulanacakt›r. Ancak 2006y›l› içindeki indirimli orana tabi ifllemlerdendo¤an iade taleplerinde,tam tasdik sözleflmesinin bulunmamas›halinde de miktara bak›lmaks›z›nmahsuben iade ifllemiyap›labilecektir......‹ndirimli orana tabi ifllemlerdenkaynaklanan mahsuben (y›l› içinde)iade taleplerinde 84 Seri No.luKDV Genel Tebli¤inde yer alan vebu Tebli¤e ayk›r› olmayan aç›klamalargeçerli olacakt›r." denilmekte,"Y›l› ‹çinde Mahsup EdilemeyenVergilerin ‹adesi" bafll›kl› (1.5.)bölümünde de;"‹ndirimli orana tabi ifllemlerdendo¤an iade alaca¤›n›n y›l› içindemahsuben iade edilemeyen k›sm›,izleyen y›l içinde mükellefin iste¤ineba¤l› olarak, nakden veya mahsubeniade edilebilecektir. ‹adetalebi en erken izleyen y›l›n Ocakdönemine ait olup fiubat ay› içindeverilecek, en geç Kas›m dönemineait olup Aral›k ay› içinde verilecekKDV beyannameleri ile yap›labilecektir.3 ayl›k vergilendirme döneminetabi olan mükelleflerde iadetalebi en erken izleyen y›l›n ilk 3ayl›k, en geç üçüncü 3 ayl›k vergilendirmedönemlerine ait beyannamelerleyap›labilecektir......" denilmektedir.Buna göre; yukar›da yap›lan aç›klamalarçerçevesinde bir takvim y›l›içerisinde indirimli oranda vergiyetabi ifllemlerle ilgili olarak yüklendi¤ivergileri kanuni süresinde verdi¤iKDV beyannamelerinde iadetalep etmeyerek indirim yoluylagidermeyi tercih eden mükellefleriny›l› geçmeden ayn› y›l içerisindedüzeltme beyannamesi vermek suretiyle(ayl›k) mahsuben iade talebindebulunmalar› mümkün olup,mahsup için gerekli belgelerin eksiksizolarak ibraz edilmesi vemahsubu talep edilen tutar›n 4.000YTL'yi aflmamas› kayd›yla mahsuptalepleri inceleme raporu ve teminataran›lmaks›z›n yerine getirilecektir.Di¤er taraftan, 4.000 YTL ve üstündekimahsup talepleri teminatkarfl›l›¤›nda veya vergi incelemeraporu yada YMM tasdik raporu iletalep edilebilecektir. Talep tutar›n›n4.000 YTL'yi aflmas› durumundaaflan k›s›m kadar teminat gösterilmesihalinde ilgili belgelerin tamamlan›pteminat›n verildi¤i tarihitibariyle mahsup talebi geçerlik kazanacak,teminat vergi incelemeveya YMM tasdik raporu ile çözülebilecektir.Bilgi edinilmesini rica ederim.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010ÖZELGELER • 95

T.C. GEL‹R ‹DARES‹ BAfiKANLI⁄I‹stanbul Vergi Dairesi Baflkanl›¤›(Mükellef Hizmetleri Katma De¤er Vergisi Grup Müdürlü¤ü)ÖZELGESay›: KDV.MUK.B.07.1.G‹B.4.34.17.01.08.25-35642 21.12.2009*12714KONU :............................................. LTD. fiT‹....................................................................‹lgi: .................. tarihli dilekçeniz‹lgide kay›tl› dilekçenizin incelenmesindenkredi kart› ile yapt›¤›n›z sat›fllardafaturan›n düzenlenme süresi ile katmade¤er vergisi uygulamas› hususlar›ndaBaflkanl›¤›m›z görüflünün istenildi¤ianlafl›lm›flt›r.213 say›l› Vergi Usul Kanununun 229uncu maddesinde fatura, sat›lan emtiaveya yap›lan ifl karfl›l›¤›nda müflterininborçland›¤› mebla¤› göstermek üzereemtiay› satan veya ifli yapan tüccartaraf›ndan müflteriye verilen ticari vesikaolarak tan›mlanm›flt›r. Kanunun 231inci maddesinin (5) numaral› bendindede, faturan›n mal›n teslimi veyahizmetin yap›ld›¤› tarihten itibaren yedigün içinde düzenlenece¤i, bu süreiçinde düzenlenmemifl olan faturalar›nhiç düzenlenmemifl say›laca¤›; 232 ncimaddesinde ise, birinci ve ikinci s›n›ftüccarlarla kazanc› basit usulde tespitedilenler ve defter tutmak mecburiyetindeolan çiftçilerin satt›klar› emtiaveya yapt›klar› ifller için fatura vermek,sat›n ald›klar› emtia ve hizmetler içinde fatura istemek ve almak zorundaolduklar› hükme ba¤lanm›flt›r.Bu hükümler uyar›nca fatura, emtiasat›fl› veya ifl yap›lmas› dolay›s›yla düzenlenenbir belgedir.Kredi kart›, sat›fla konu mal veyahizmetin bedelinin tahsilinde kullan›lanbir araç olup, kredi kart›yla yap›lan hertahsilat›n, iflletme taraf›ndan yap›lanbir mal sat›fl› veya sunulan hizmeteiliflkin oldu¤u kabul edilir. Buna görefatura, mükellefler taraf›ndan kredikart›yla yap›lan tahsilata de¤il, tahsilat›nait oldu¤u sat›fl veya hizmetinVergi Usul Kanununda belirtildi¤iflekilde belgelendirilmesine yönelikolarak düzenlenmektedir.Yukar›da yap›lan aç›klamalara göre,yap›lan tüm mal veya hizmet sat›fllar›nailiflkin olarak, Kanunda belirtilenflekil flartlar›na uygun olarak azamiyedi gün içinde fatura vb. belge düzenlenmesizorunlu olup, bu sat›fllarla ilgiliolarak tahsilat›n kredi kart› ile yap›lmas›s›ras›nda ayr›ca fatura vb. belgedüzenlenmesine gerek bulunmamaktad›r.Di¤er taraftan, mal›n tesliminden veyahizmetin yap›lmas›ndan önce faturadüzenlenmesi de mümkün bulunmaktad›r.Mal bedelinin tamam›n›n veya birk›sm›n›n mal›n tesliminden önce avansolarak al›nmas› durumunda bu tarihitibariyle fatura düzenlemeniz mümkündür.Mal›n teslimi an›nda toplambedel üzerinden faturas› düzenlenentaksitli sat›fllarda sonraki taksitlerinkredi kart› ile ödenmesi durumunda,yap›lan tahsilatlar daha öncedendüzenlenmifl olan faturayla iliflkilendirilmeksuretiyle yeni bir fatura düzenlenmesinegerek bulunmamaktad›r.Öte yandan, kredi kart›yla yap›lan tahsilatlar›nilgili oldu¤u mal veya hizmetsat›fl›na iliflkin belgelerinin düzenlenmifloldu¤una dair ispat külfetininmükellefe ait oldu¤u tabiidir.Katma De¤er Vergisi Kanununun 1/1inci maddesine göre her türlü ticari,zirai ve serbest meslek faaliyeti çerçevesindeyap›lan teslim ve hizmetlerkatma de¤er vergisine tabi bulunmaktaolup Kanunun 10 uncu maddesindevergiyi do¤uran olay›n mal teslimi vehizmet ifas› hallerinde, mal›n teslimiveya hizmetin yap›lmas› ile; mal›n teslimindenveya hizmetin yap›lmas›ndanönce fatura veya benzeri belgeler verilmesihallerinde, bu belgelerde gösterilenmiktarla s›n›rl› olmak üzere faturaveya benzeri belgelerin düzenlenmesiile meydana geldi¤i belirtilmifltir.Buna göre, ileride gerçekleflecek birteslim veya hizmete iliflkin olarakyap›lan avans niteli¤indeki tahsilatlar,henüz vergiyi do¤uran ifllem meydanagelmemifl oldu¤undan katma de¤ervergisine tabi de¤ildir.Mükelleflerin, katma de¤er vergisinetabi ifl ve ifllemlerinin beyan›na iliflkin 1No.lu Katma De¤er Vergisi Beyannamesinin45 inci sat›r›nda "Kredi Kart›ile Tahsil edilen Teslim ve HizmetBedelleri" yer almaktad›r. Ancak bubilgi verginin tarh ve tahakkuku ile ilgiliolmayan denetim amaçl› bir bilgidir.Burada, vergiyi do¤uran olay vuku bulsunbulmas›n belirli bir dönemde kredikart› ile yap›lan tahsilatlar gösterilmektedir.Dolay›s›yla kredi kart›yla yap›lansöz konusu tahsilat, o anda gerçekleflenbir mal veya hizmet sat›fl›na aitolabilece¤i gibi daha önceden gerçekleflmiflve faturaland›r›lm›fl bir ifllemede ait olabilir.Bu çerçevede, flirketiniz taraf›ndanavans niteli¤inde veya mal›n teslimian›nda faturas› düzenlenmifl olansat›fllara iliflkin olarak ileri bir tarihtekredi kart› ile yap›lan tahsilat tutarlar›n›n,verilecek beyannamenin ilgilidönemde gerçeklefltirilen teslim ve hizmetlereait bedelin kredi kart› ile tahsiledilen k›sm› sat›r›nda yer almas› gerekmektedir.Ancak, yer alan bu tutar›nTablo-1'de (e-Beyannamede Matrah)beyan edilen tutar ile uyum göstermemesive vergi dairesince bu hususunsorulmas› halinde, tahsilat›n avansniteli¤indeki veya taksitli sat›fllara yönelikoldu¤u ve toplam teslim bedelinin,teslim an›nda Vergi Usul Kanunundabelirtildi¤i flekilde "izah" nedeniolarak kullan›labilecektir.Bilgi edinilmesini ve gere¤ini ricaederim.96 • ÖZELGELER OCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

PRAT‹K B‹LG‹LERVERG‹DAMGA VERG‹S‹ ORANLARI2009 Y›l› 2010 Y›l›Ücretlerde (avans olarak yapılan ödemeler dahil) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(Binde 6) . . . . . . . . . . . . . .(Binde 6,6)Sözleşmeler, taahhütnameler ve temliknameler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(Binde 7,5) . . . . . . . . . . . .(Binde 8,25)Kira mukavelenameleri (Mukavele süresine göre kira bedeli üzerinden) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .(Binde 1,5) . . . . . . . . . . . .(Binde 1,65)Yıllık gelir vergisi beyannameleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .25,40 TL . . . . . . . . . . . . . .27,90 TLKurumlar vergisi beyannameleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33,90 TL . . . . . . . . . . . . . .37,25 TLKatma değer vergisi beyannameleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16,90 TL . . . . . . . . . . . . . .18,55 TLMuhtasar beyannameler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16,90 TL . . . . . . . . . . . . . .18,55 TLDiğer vergi beyannameleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16,90 TL . . . . . . . . . . . . . .18,55 TLGümrük idarelerine verilen beyannameler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .33,90 TL . . . . . . . . . . . . . .37,25 TLBelediye ve il özel idarelerine verilen beyannameler . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12,50 TL . . . . . . . . . . . . . .13,75 TLSosyal güvenlik kurumlarına verilen sigorta prim bildirgeleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12,50 TL . . . . . . . . . . . . . .13,75 TLBilançolar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .19,60 TL . . . . . . . . . . . . . .21,55 TLGelir tabloları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9,60 TL . . . . . . . . . . . . . .10,55 TLİşletme hesabı özetleri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9,60 TL . . . . . . . . . . . . . .10,55 TLDO⁄RUDAN G‹DER YAZILAB‹LECEK PEfiTEMALLIK, ALET, EDAVAT, MEFRUfiAT VE DEM‹RBAfiBEDELLER‹NDE SINIRYılTutar2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .680,00 TL2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .670,00 TL2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .600,00 YTL2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .560,00 YTL2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .520,00 YTL2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .480,00 YTLEK MAL‹ TABLOLARI DÜZENLEME ZORUNLULU⁄UDönemi Aktif Toplam› Net Sat›fllar Toplam›2009 yılına ait ek mali tablolar için - (2010 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .9.099.600,00 . . . . . . . . . .20.221.200,002008 yılına ait ek mali tablolar için - (2009 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.903.700,00 . . . . . . . . . .19.785.900,002007 yılına ait ek mali tablolar için - (2008 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.949.700,00 . . . . . . . . . .17.666.000,002006 yılına ait ek mali tablolar için - (2007 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .7.415.800,00 . . . . . . . . . .16.479.500,002005 yılına ait ek mali tablolar için - (2006 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6.879.200,00 . . . . . . . . . .15.287.100,002004 yılına ait ek mali tablolar için - (2005 yılında verilmesi gereken) . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6.265.200,00 . . . . . . . . . .13.922.700,00TL’nı (aktif toplamı veya net satışları toplamı) aşan mükellefler ek mali tabloları düzenlemek zorundadır.EMLAK VERG‹S‹ ORANLARIMesken ‹flyeri Arazi ArsaNormal yörelerde Binde 1 Binde 2 Binde 1 Binde 3Büyükşehir belediye sınırları İçinde Binde 2 Binde 4 Binde 2 Binde 6EMLAK VERG‹S‹ DE⁄ER‹ YILLIK ARTIfi ORANLARIYıl Y. D. O. Açıklama Artış Oranı2010 - Genel Tarh ve Tahakkuk -2009 % 2,2 2008 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 62008 % 12 2007 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 3,62007 % 7,2 2006 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 3,92006 % 7,8 Genel Tarh ve Tahakkuk -2005 % 9,8 2004 yılı vergi değerine uygulanacak artış oranı % 5,6BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 97

GEC‹KME ZAMMI ORANLARIDönemi Aylık Yıllık19.11.2009 Tarihinden itibaren % 1,95 % 23,421.04.2006 – 18.11.2009 Tarihleri arası % 2,5 % 3002.03.2005 - 20.04.2006 Tarihleri arası % 3 % 3612.11.2003 - 01.03.2005 Tarihleri arası % 4 % 4831.01.2002 - 11.11.2003 Tarihleri arası % 7 % 8429.03.2001 - 30.01.2002 Tarihleri arası % 10 % 120GEÇ‹C‹ VERG‹ ORANLARIGelir Vergisi Mükelleflerinde01.01.2004 tarihinden itibaren 01.01.2005 tarihinden itibaren 01.01.2006 tarihinden itibaren% 20 % 20 % 15Kurumlar Vergisi Mükelleflerinde01.01.2004 tarihinden itibaren 01.01.2005 tarihinden itibaren 01.01.2006 tarihinden itibaren% 33 % 30 % 20GEL‹R VERG‹S‹ TAR‹FES‹(2010 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere)Gelir vergisine tabi gelirler;8.800 TL’ye kadar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 1522.000 TL’nin 8.800 TL’si için 1.320 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2050.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.960 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2750.000 TL’den fazlasının 50.000 TL’si için 11.520 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 35Oranında vergilendirilir.(2009 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere)Gelir vergisine tabi gelirler;8.700 TL’ye kadar . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 1522.000 TL’nin 8.700 TL’si için 1.305 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2050.000 TL’nin 22.000 TL’si için 3.965 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2750.000 TL’den fazlasının 50.000 TL’si için 11.525 TL, fazlası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 35Oranında vergilendirilir.KAZANÇLARDA BEYAN SINIRI2006 2007 2008 2009 2010Konut kira gelirlerindeTevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunanmenkul sermaye iratları ve vergi alacağıdahil kurumlardan elde edilen kar paylarındaTevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunangayrimenkul sermaye iratlarındaDeğer artış kazançlarındaGVK 82. Maddesinde belirtilen bazı arizikazançlarda2.200,00 YTL 2.300,00 YTL 2.400,00 YTL 2.600,00 TL 2.600,00 TL18.000,00 YTL 19.000,00 YTL 19.800,00 YTL 22.000,00 TL 22.000,00 TL18.000,00 YTL 19.000,00 YTL 19.800,00 YTL 22.000,00 TL 22.000,00 TL6.000,00 YTL 6.400,00 YTL 6.800,00 YTL 7.600,00 TL 7.700,00 TL14.000,00 YTL 15.000,00 YTL 16.000,00 YTL 17.900,00 TL 17.900,00 TL98 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

KATMA DE⁄ER VERG‹S‹ TEVK‹FAT ORANLARITevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu OlanlarTicari İşletmeye Dahil Olmayan Mal ve HaklarınKiralama İşlemleriKDV mükellefi olanların, KDV mükellefi olmayanlardan,ticari işletmeye dahil olmayan (KDV Kanunun 17-4/d)ve Gelir Vergisi Kanunu’nun 70’nci maddesinde sayılanmal ve hakları kiralama işlemleri,(KDV Genel Tebliği Seri No: 30, 31)Reklam Verme İşlemleriGerçek usulde KDV mükellefi olan işletmelerin profesyonelveya amatör spor kulüplerine oyuncularının formalarındagösterilmek, şahıslara veya kuruluşlara ait bina,arsa, arazi gibi yerlerde duvarlara yazılmak, pano olarakyerleştirilmek, dergi, kitap gibi yazılı eserlerde yayınlanmakve benzeri şekillerde reklam verme işlemleri,(KDV Genel Tebliği Seri No: 30)Hurda Metal Teslimleri(Hurda metal teslimleri Katma Değer Vergisi Kanununun17/4-g maddesi uyarınca katma değer vergisinden istisnadır.Ancak, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 18’ncimaddesi uyarınca hurda mal tesliminde bulunanmükellefin istisnadan vazgeçmesi halinde tevkifatyapılacaktır.)HesaplananKDV'ninTamamıHesaplananKDV‘ninTamamıTeslim bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin % 90’ıKiraya verenin başka faaliyetleri nedeniyle gerçekusulde KDV mükellefiyetinin bulunmaması, kiralayanıngerçek usulde KDV mükellefi olması, şartlarının birliktevarolması halinde kiralayan tarafından sorumlu sıfatıylabeyan edilecektir.Reklamı alanların gerçek usulde Katma Değer Vergisimükellefi olmamaları halinde, reklamı verenler tarafındansorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Gerçek usule tabi mükelleflerden yapılacak Demir, bakır,alüminyum, pirinç, kurşun, teneke, çelik, çinko, pik, sarı,bronz, nikel, kızıl, lehim, mangan-tutya antimon ve benzeriher türlü metal hurdaları ile bu metallerin alaşım,bileşim ve cürufları, imalathane ve fabrikalarda imalatsırasında elde edilen metal kırpıntı, döküntü ve talaşlarile standart dışı çıkan metal ürünler, izabe tesislerindençıkan standart dışı metal hammaddeler, yarı mamuller,hadde bozukları ve benzerleri hurda metal kabul edilerektevkifata tabi tutulacaktır.Ancak işlenmemiş elektrolit olan külçe çinko, birincil(primer) alüminyum, rafine edilmiş kurşun, elektrolitikbakırdan gibi birincil metal mahiyetindeki ürünlerin teslimitevkifata tabi değildir.İthal edilen hurda metallerin yurt içindeki ilk satış ve teslimleri,satıcı tarafından düzenlenecek faturada buhususa ilişkin şerh düşülmesi ve ithalata ilişkin belgelerinbir fotokopisinin alıcıya verilmesi suretiyle tevkifatyapılmayacaktır.(Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri,belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettiği birlikler vekamu iktisadi teşebbüsleri (tarımsal amaçlı kooperatiflerhariç) sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya aitişletmeler ile özelleştirme kapsamındaki kuruluşlartarafından yapılan hurda metal teslimleri katma değervergisi tevkifatı dışında bırakılmıştır. Bu kurum ve kuruluşların,verginin konusuna giren teslimlerinde hesaplanankatma değer vergisinin tamamı bahsi geçen kuruluşlaraödenerek genel esaslara göre işlem yapılacaktır.)(KDV Genel Tebliği Seri No: 51, 53, 58, 70, 85, 86, 87,89, 97)BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 99

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu OlanlarKDV’siz İthal Edilen Akaryakıt Teslimleriİthalatçılar, rafineriler, akaryakıt dağıtım firmaları veakaryakıt bayileri dışında kalan satıcılar tarafındanKatma değer vergisi ödenmeksizin yurda getirilen petrolürünlerinin (motorin, benzin ve fuel oil) gerçek usule tabikatma değer vergisi mükellefleri ile kamu kurum ve kuruluşlarınayapılan teslimleri tevkifata tabi tutulacaktır.Teslim bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin % 90’ıAlıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.(KDV Genel Tebliği Seri No: 68, 85)Atık Kâğıt, Hurda Plastik ve Hurda Cam Teslimleri(Kağıt, Plastik ve cam hurda ve atıklarının teslimleriKatma Değer Vergisi Kanununun 17/4-g maddesiuyarınca katma değer vergisinden istisnadır. Ancak,Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 18’nci maddesiuyarınca hurda mal tesliminde bulunan mükellefin istisnadanvazgeçmesi halinde tevkifat yapılacaktır.)Teslim bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin % 90’ıAlıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Hurda veya kırpıntı kağıtlar, hurda plastik maddeler veatık cam teslimleri,Bu uygulamada hurda kavramı; her türlü plastik, kağıt vecam hurdasını, bunların hurda halindeki karışımlarını,aynen veya onarılmak suretiyle üretim amaçlarınauygun olarak kullanılamayacak haldeki plastik, kağıt vecam karakterli her türlü ham, yarı mamul ve mamulmaddeyi ifade etmektedir.Genel ve katma bütçeli idareler, il özel idareleri,belediyeler ve köyler ile bunların teşkil ettiği birlikler vekamu iktisadi teşebbüsleri (tarımsal amaçlı kooperatiflerhariç) sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya aitişletmeler ile özelleştirme kapsamındaki kuruluşlartarafından yapılan atık kağıt, hurda plastik ve hurda camteslimleri katma değer vergisi tevkifatı dışındabırakılmıştır. Bu kurum ve kuruluşların, vergininkonusuna giren teslimlerinde hesaplanan katma değervergisinin tamamı bahsi geçen kuruluşlara ödenerekgenel esaslara göre işlem yapılacaktır.(KDV Genel Tebliği Seri No: 81, 86, 97)Yapı Denetim HizmetleriYapı denetim kuruluşlarının sunduğu yapı denetimhizmetleri(KDV Genel Tebliği Seri No: 93, 99)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siHizmet Alanlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyanedilecektir.100 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu OlanlarHizmet Alımları- Yapım işleri ile bu işlere ilişkin mühendislikmimarlık ve etüt-proje hizmetleri,Yapım işleri; bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı,rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro,viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı,haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali,rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın korumave dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgilitesisat, imalat, ihrazat, nakliye, tamamlama, (boyabadana dahil) her türlü onarım, restorasyon, çevredüzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montajişleri ile benzeri yapım işlerini kapsamaktadır.Ayrıca, yapım işleri ile birlikte ifa edilen mimarlık vemühendislik, etüt ve proje, harita ve kadastro, imar uygulama,her ölçekte imar planı hizmetleri ve benzerihizmetlere de tevkifat uygulanacaktır. Ancak, buhizmetler yapım işlerinden ayrı olarak danışmanlık vebenzeri hizmetler adı altında verildiği takdirde bubölümün Danışmanlık ve Denetim Hizmetlerikapsamında değerlendirilecektir.Öte yandan, yüklenicileri tarafından tamamen veyakısmen alt yüklenicilere (taşeronlara) veya daha ait yüklenicileredevredilmiş ve devredilecek yapım işlerinde, işidevreden her yüklenicinin, kendisine ifa edilen hizmeteait katma değer vergisi üzerinden tevkifat yapmasıgerekmektedir.Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/6’sıGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.(KDV Genel Tebliği Seri No: 91, 95, 99)- Temizlik hizmetleri,Temizlik hizmetleri sektörünün yaygın olarak sunduğuhizmetler; Bina temizliği, Sağlık kuruluşlarının hijyeniktemizliği ve hastane atıklarının imhası, Çöp toplama vetoplanan çöplerin imhası, Park ve bahçeler ile mezarlıkalanlarının temizliği ve bakımı, Haşere mücadelesi,Demiryolu ve kara nakil vasıtalarının temizliği ve benzeriişlerden oluşmaktadır.Bina temizliğine; binaların müştemilat ve eklentileri dahiliç ve dış cephesinin temizliği ve her türlü mefruşatının(halı, perde, koltuk, süs eşyası vb.) bina içinde veyadışında yaptırılan temizliği dahildir. Ayrıca, havlu, çarşaf,elbise, çamaşır gibi eşyaların kuru temizlettirilmesi veyayıkattırılması da temizlik hizmetleri kapsamında tevkifatatabi olacaktır.(KDV Genel Tebliği Seri No: 91, 95)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 2/3’siGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 101

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu Olanlar- Bahçe ve çevre bakım hizmetleri,Park ve bahçeler ile bulvar, refüj, göbek, rekreasyonalanları ve havuzların bakımı, bitkilendirilmesi, sulanmasıve haşere mücadelesine ilişkin hizmet alımları,(KDV Genel Tebliği Seri No: 91, 95)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.- Özel güvenlik hizmetleri,Güvenlik hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren işletmelerkendilerine bağlı güvenlik görevlileri marifetiylegenel olarak; sabotaj, yangın, hırsızlık, soygun, yağma,yıkma tehditlerine karşı caydırıcı ön tedbirlerialmaktadırlar. Bunun yanında söz konusu şirketler girişçıkış kontrolü, danışma hizmeti, santral, trafik hizmeti,yangınla mücadele, değerli evrak, nakit, maden gibikıymetlerin bir yerden başka bir yere taşınması, ikazihbar,ilk yardım, alarm izleme ve koruma hizmetlerini desunmaktadırlar.Yukarıda sayılanlar ile benzeri tüm hizmetler özel güvenlikhizmetlerinin içinde kabul edilecektir(KDV Genel Tebliği Seri No : 91, 95,104)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 4/5’siKatma Değer Vergisi mükellefleri,Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.102 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu Olanlar- Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadil,bakım ve onarım hizmetleri,Tevkifattan sorumlu tutulan kurum ve kuruluşlara aitveya bu kurum ve kuruluşlara tahsis edilen ve faaliyetlerininyürütülmesinde kullanılan makine, teçhizat,demirbaş ve taşıtlara ait tadil, bakım ve onarım hizmetlerineilişkin bedel üzerinden hesaplanan katma değervergisi de tevkifata tabi tutulacaktır.Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtların bakım hizmetleri,bunların kendinden beklenen görev ve işlevlerisağlamak için belli aralıklarla veya gerektiği zamanyapılan faaliyetlerdir. Bu hizmet sırasında bakımı yapılanşeyin belli aksam ve parçalarının değiştirilmesi dehizmetin ayrılmaz bir parçasıdır.Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtların onarımı isebozulmuş, eskimiş araçların kullanılabilir hale getirilmesindenibarettir.Bakım hizmetinde olduğu gibi onarım hizmetinde deonarılan şeye ait bazı parçaların değiştirilmesi işin tabiibir sonucudur. Dolayısıyla, makine, teçhizat, demirbaşve taşıtlara ait bakım ve onarım hizmetlerinin yalnızcaişçilik hizmetinden ibaret sayılması söz konusu olmayıp,bu hizmetin gereği olarak yapılan mal, malzeme veparça teslimleri de bakım ve onarım hizmetine dahilbulunmaktadır.(KDV Genel Tebliği Seri No: 91)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/3’üGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve yardımsandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.- Yemek servis hizmetleri:Tevkifattan sorumlu tutulan kurum ve kuruluşların personel,öğrenci, hasta, müşteri, misafir, yolcu sıfatıtaşıyan kişilerin yemek ihtiyaçlarını karşılamak amacıylayapacakları hizmet alımlarını kapsamaktadır. Ayrıca bukuruluşların kokteyl, davet, toplu yemek vb. hizmetalımları da tevkifata tabidir.Bu amaçla yapılan hizmet alımlarının tevkifat yapmaklasorumlu kurum veya kuruluşlara ait bir yerde hazırlanması(pişirilmesi) veya tüketilmesi hazır halde teminedilmesi tevkifat uygulanmasına engel değildir.Bazı şirketlerin üreterek pazarladıkları ve oluşturulansisteme dahil işyerlerinde yeme içme hizmeti teminineimkan veren yemek (karne-bilet) çeklerinin bedeliüzerinden hesaplanan katma değer vergisi tevkifata tabitutulmayacaktır. Ancak, yemek servis hizmetinin hizmetialan kuruluşun bünyesinde ve doğrudan yemek çekinisatan firma tarafından verilmesi halinde tevkifat uygulanacağıtabiidir.Öte yandan, tevkifat yapmak zorunda olan kurum vekuruluşların kendi personeli marifetiyle hazırlanacakyemekler için piyasadan yiyecek maddeleri ve bu işleilgili çeşitli malzemeleri satın alması tevkifata tabideğildir.(KDV Genel Tebliği Seri No : 91, 95)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 103

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu Olanlar- Danışmanlık ve denetim hizmetleri;Teknik, ekonomik, mali ve hukuki alanda sunulandanışmanlık ve denetim hizmetleri üzerinden hesaplanankatma değer vergisi tevkifata tabi tutulacaktır.Tevkifat yapmakla sorumlu kurum veya kuruluşlarasunulan piyasa etüt-araştırma ve ekspertiz hizmetleri ilebu kuruluşlara yapılan herhangi bir teslim ya da hizmetkapsamında veya bu teslim ya da hizmetin devamıniteliğinde verilen ve bedeli ayrıca belirlenen eğitimhizmetleri danışmanlık hizmeti kapsamında görülecektir.Avukatların hukuki ihtilaflarla ilgili olarak yargı mercilerinezdinde veya yargı kararlarının sonuçları ile ilgili olarakvekalet akdi çerçevesinde (icra vb.) verdikleri hizmetlerprensip olarak tevkifat kapsamına girmemektedir.Avukatların verdikleri danışmanlık hizmetleri ise tevkifatatabidir. Avukatlarla yapılan sözleşmede avukatlık vedanışmanlık hizmetleri birlikte yer alıyorsa bu iki unsurayrı ayrı ücretlendirilmediği takdirde yapılan toplamödeme üzerinden tevkifat uygulanacaktır.(KDV Genel Tebliği Seri No : 91, 95)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siGenel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler, birbirlerine karşı ifa ettikleri hariçolmak üzere, söz konusu hizmetlerde katma değer vergisitevkifatı yapmakla zorunludur.İşgücü Hizmeti Alımlarıİşletmelerin mal veya hizmet üretimlerine ilişkin olarakihtiyaç duydukları işgücünü kendilerine hizmet akdi ilebağlı ücretli statüsünde hizmet erbabı çalıştırarak teminetmek yerine, alt işverenlerden veya bu alanda faaliyettebulunan diğer kurum, kuruluş veya organizasyonlardansatın almaları,(KDV Genel Tebliği Seri No : 96, 97)Hizmete bedeliüzerindenhesaplananKDV‘nin % 90’ınıİşgücü Hizmetini Alanlar,Katma Değer Vergisi Mükellefi olmasalar bile aşağıdasayılan kuruluşlar, (Ancak, bu kurum ve kuruluşlardansatın alınan işgücü hizmetleri tevkifata tabi tutulmayacaktır.)Genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler,il özel idareleri, belediyeler ve bunların teşkil ettikleribirlikler,Döner sermayeli kuruluşlar,Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli veyardım sandıkları,Bankalar ve özel finans kurumlarıKamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları,İktisadi Devlet Teşekkülleri),Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarOrganize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler, vadeliişlemler borsaları dahil bütün borsalar,Hisse senetleri İstanbul Menkul Kıymetler Borsasınakote edilmiş şirketler (bunlar yalnızca “yapım işleri”,“temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmetleri”, “özel güvenlikhizmetleri” ile “yemek servis hizmetleri”ne ait katmadeğer vergisini tevkifata tabi tutacaklardır.),Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurumve kuruluşlara ait olan (tek başına ya da birlikte) kurum,kuruluş ve işletmeler,104 • PRAT‹K B‹LG‹LERKASIM - ARALIK 2009 • BÜLTEN

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu OlanlarHurdadan Elde Edilenler Dışındaki Bakır,Alüminyum ve Çinko Külçe TeslimleriHurda metallerden elde edilenler dışındaki bakır, çinkove alüminyum külçelerinin teslimleri tevkifata tabi bulunmaktadır.(Katma Değer Vergisi Kanununun 17/1 maddesindesayılan kurum ve kuruluşlar (tarımsal amaçlı kooperatiflerhariç), sermayelerinin % 51 veya daha fazlasıkamuya ait işletmeler ve özelleştirme kapsamındakikuruluşlar ile bu ürünlerin ilk üretici veya ithalatçılarınınbu kapsamdaki teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır.)Hizmete bedeliüzerindenhesaplananKDV‘nin % 90’ınıAlıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.(KDV Genel Tebliği Seri No: 95, 97, 104)Bakır, Alimünyum ve Çinko Ürünleri TeslimleriBakır ve alaşımlarından, çinko ve alaşımlarından,alüminyum ve alaşımlarından mamul anot, katot, herçeşit takoz (biyet), slab, platina, kütük, granül, filmaşin,levha, boru, prinç çubuk, lama, her türlü tel ve benzerlerininteslimleri tevkifata tabi bulunmaktadır.Teslim bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin % 90’ıAlıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Alüminyum profil ve alüminyum levha teslimlerinde bunlarıdoğrudan slab, billet, külçe gibi hammaddeden imaledenler tarafından yapılacak ilk teslimleri ile bunları ithaledenler tarafından yapılacak ilk teslimlerinde tevkifatuygulanacak, profil ve levhanın ilk üreticileri ve ithalatçılarındansonraki safhalardaki teslimleri kdv tevkifatınatabi tutulmayacaktır. Levha ve profil dışında kalan diğeralüminyum mamullerinin her safhasında KDV tevkifatıuygulanacaktır.(Katma Değer Vergisi Kanununun 17/1 inci maddesindesayılan kurum ve kuruluşların (tarımsal amaçlı kooperatiflerhariç), sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuyaait işletmelerin ve özelleştirme kapsamındakikuruluşlar ile bu ürünlerin ilk üretici (cevherden üretimyapanlar) veya ithalatçılarının bu kapsamdaki teslimlerindetevkifat uygulanmayacaktır.)(KDV Genel Tebliği Seri No : 96, 97, 104, 105)Fason Olarak Yaptırılan Tekstil veKonfeksiyon İşleriTekstil ve konfeksiyon işlerinde fason imalatın şartı, imaledilecek mal ile ilgili ana hammadde başta olmak üzerehammaddelerin fason iş yaptıranlarca temin edilmesidir.Fason işlerde mamul bir bütün olarak imal ettirilebileceğigibi, üretim aşamaları itibariyle kısmi olarak fason işiyaptırılması da mümkündür. Fason iş yapanların, başkalarınafason iş yaptırmaları, her iki fason iş bakımındantevkifat uygulamasına engel değildir.Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siFason iş yaptıranlar tarafından sorumlu sıfatıyla beyanedilecektir.(KDV Genel Tebliği Seri No : 51, 53, 58, 107)BÜLTEN • KASIM - ARALIK 2009 PRAT‹K B‹LG‹LER • 105

Tevkifata Tabi Mal Ve Hizmet Tevkifat Oranı Tevkifattan Sorumlu OlanlarPamuk, Tiftik, Yün ve Yapağı İle Ham Post veDeri TeslimleriKütlü ve elyaf pamuk, linter pamuk, pamuk lifi döküntüleri,natürel veya tops haldeki tiftik, yün ve yapağı ile TürkGümrük Tarife Cetvelinin 41.01 pozisyonundaki sığır veatların, 41.02 pozisyonundaki koyun ve kuzuların (astraganveya karakul, persaniye, breitschwanz ve benzerleri, Hint,Çin, Moğolistan ve Tibet kuzuları hariç), 41.03 pozisyonundakikeçi ve oğlakların (Yemen, Moğolistan ve Tibet keçi veoğlakları hariç) ham post ve derilerinin tesliminde alıcılartarafından tevkifat uygulanacaktır.- Satıcılar, tevkifat uygulanan satışları ile satışyaptıkları alıcılara ait bir listeyi izleyen ayın 15 incigününün mesai saati bitimine kadar bağlı olduklarıvergi dairesine vermek zorundadırlar.(KDV Genel Tebliği Seri No : 107, 108)Büyük ve Küçükbaş Hayvanların Et, Sakatat veBağırsaklarının TeslimiBüyük ve küçükbaş hayvanların etlerinin (sakatat vebağırsak dahil) gerçek usulde KDV mükellefleri ile 91 serino.lu KDV genel tebliğinin (A/2) bölümünde sayılan kurumve kuruluşlara teslimlerinde tevkifat uygulanacaktır.- Satıcılar, tevkifat uygulanan satışları ile satışyaptıkları alıcılara ait bir listeyi izleyen ayın 15 incigününün mesai saati bitimine kadar bağlı olduklarıvergi dairesine vermek zorundadırlar.(KDV Kanununun 17/1 inci maddesinde sayılan kurum vekuruluşların (tarımsal amaçlı kooperatifler hariç), sermayelerinin% 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmelerin veözelleştirme kapsamındaki kuruluşların bu bölümdebelirtilen teslimlerinde tevkifat uygulanmayacaktır.)(KDV Genel Tebliği Seri No: 108, 110)Turizm Acentesi, Rehber ve BenzerleriTarafından Verilen Bazı HizmetlerTurizm acentesi, rehber ve benzerleri tarafından turistkafilelerini alışveriş etmeleri için belirli dükkânlara / mağazalaragötürme karşılığında bu işletmelerden alınan bedellerüzerinden hesaplanan KDV tutarına tevkifatuygulanacaktır.- Satıcılar, tevkifat uygulanan satışları ile satışyaptıkları alıcılara ait bir listeyi izleyen ayın 15 incigününün mesai saati bitimine kadar bağlı olduklarıvergi dairesine vermek zorundadırlar.(KDV Genel Tebliği Seri No: 110)Hizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siHizmet bedeliüzerindenhesaplananKDV’nin 1/2’siHizmete bedeliüzerindenhesaplananKDV‘nin 2/3’üAlıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.- Gerçek usulde KDV Mükellefleri,- Genel bütçeye dahil daireler,- Katma bütçeli idareler,- İl özel idareleri,- Belediyeler ve bunların teşkil ettikleri birlikler,- Döner sermayeli kuruluşlar,- Kanunla kurulan kamu kurum ve kuruluşları,- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları,- Üniversiteler (vakıf üniversiteleri hariç),- Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz emekli ve . . . . . . . . .yardım sandıkları,- Bankalar ve özel finans kurumları,- Kamu iktisadi teşebbüsleri (Kamu İktisadi Kuruluşları, . . . . . .İktisadi Devlet Teşekkülleri),- Özelleştirme kapsamındaki kuruluşlar,- Organize sanayi bölgeleri ile menkul kıymetler,- Vadeli işlemler borsaları dahil bütün borsalar,Yarıdan fazla hissesi doğrudan yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlaraait olan (tek başına ya da birlikte) kurum, kuruluş ve işletmeler,Alıcılar tarafından sorumlu sıfatıyla beyan edilecektir.Tevkifat Uygulamasında Alt SınırTevkifat kapsamına giren her bir işlemin bedeli Vergi Usul Kanununa göre (hesaplanan KDV ile birlikte) o yıl için geçerli fatura düzenlemesınırını aşmadığı takdirde hesaplanan katma değer vergisi tevkifata tabi tutulmayacaktır.Fatura düzenleme sınırı 2010 yılı için 680 TL. olduğu dikkate alındığında; bu tutarı geçmeyen işlemler için tevkifat uygulanmasısöz konusu değildir.Ancak, fatura düzenleme sınırını aşan işlemlere ait katma değer vergisinin tevkifat zorunluluğundan kaçınmak amacıyla bedeliparçalara ayrılmayacak, aynı işleme ait bedellerin toplamı üzerinden tevkifat yapılacaktır.106 • PRAT‹K B‹LG‹LERKASIM - ARALIK 2009 • BÜLTEN

PERAKENDE SATIfi F‹fi‹, YAZAR KASA F‹fi‹, FATURA DÜZENLEME SINIRI01.01.2010 – 31.12.2010 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 680,00 TL01.01.2009 – 31.12.2009 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 670,00 TL01.01.2008 – 31.12.2008 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 600,00 YTL01.01.2007 – 31.12.2007 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 560,00 YTL01.01.2006 – 31.12.2006 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 520,00 YTL01.01.2004 – 31.12.2005 Dönemi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 480,00 YTLREESKONT VE AVANS ‹fiLEMLER‹NDE UYGULANACAK FA‹Z ORANLARIDönemi Reeskont Avans22.12.2009- tarihinden itibaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 15 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 1612.06.2009 - 21.12.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 18 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 1909.04.2009 - 11.06.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 19 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 2028.12.2007 - 08.04.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 25 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 2720.12.2006 - 27.12.2007 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 27 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 2920.12.2005 - 19.12.2006 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 23 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 2525.05.2005 - 19.12.2005 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 28 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 3013.01.2005 - 24.05.2005 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 32 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 3515.06.2004 - 12.01.2005 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 38 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 42TEC‹L FA‹Z‹ ORANLARIDönemi Ayl›k Y›ll›k21.11.2009 - Tarihinden itibaren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 1,583 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 1928.04.2006 - 20.11.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 2404.03.2005 - 27.04.2006 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 2,5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 3012.11.2003 - 03.03.2005 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 3602.02.2002 - 11.11.2003 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 5 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 6031.03.2001 - 01.02.2002 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .% 6 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . % 72T‹CARET S‹C‹L‹ HARÇLARIGerçek Kiflilere vekooperatiflere Ait‹flletmelerdefiah›sfiirketlerine Ait‹flletmelerdeSermayefiirketlerine Ait‹flletmelerdeI- Kayıt ve Tescil Harçları; (Ticari İşletme Rehni Dahil)1. Ticari işletmenin ve unvanının tescil ve ilanında:2. Temsile yetkili kılınan kişilerin tescil ve ilanında (her kişi için):3. Ticaret siciline tescil edilmiş olan vakalardaki değişikliklerin tescilinde:(Ticari işletme rehini ile ilgili vakalar dahil) (muhteva ile ilgili bulunmayandüzeltmelerde harç alınmaz.)4. Kayıt silinmesinde: (Ticari işletme rehni kaydının silinmesi dahil)126,50 TL 362,55 TL 816,75 TL62,80 TL 89,95 TL 198,85 TL62,80 TL 89,95 TL 198,85 TL24,60 TL 35,50 TL 62,80 TLII- Kayıt ve Belge Suretleri ve Tasdikname Harçları1. Bir ticari işletmeye ait sicil esas defterindeki kayıtların tamamının veya bir kısmının veya memurlukta saklanan bütün belgelerin . .örneğinin beher sayfasının (Ticaret Sicili Tüzüğü Madde 11/1) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6,35 TL2. Tasdiknamelerden (Ticaret Sicili Tüzüğü Madde 11/2, 104, 105) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .21,00 TLBÜLTEN • KASIM - ARALIK 2009 PRAT‹K B‹LG‹LER • 107

BEYANNAME ‹MZALATMA ZORUNLULU⁄U- İmzalatma Kapsamındaki Mükellefler2009 yılı faaliyet döneminde;Aktif toplamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4.358.000,00Net satışlar toplamı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8.715.000,00TL’ nı aşmayan kurumlar vergisi veya ticari, zirai ve mesleki kazancı nedeniyle gerçek usulde vergilendirilen Gelir Vergisi mükellefleri2010 yılı beyannamelerini meslek mensuplarına imzalatmak zorundadırlar.- İmzalatma Kapsamı Dışında Kalan Mükellefler1- 2009 yılı faaliyet döneminde;- Serbest meslek faaliyetinde bulunanlardan gayrisafi hasılatları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .102.000,00- II. sınıf tacirlerden Alım satım veya imalat faaliyetinde bulunanlardan satışları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146.000,00- II. sınıf tacirlerden yukarıda yazılı olanlar dışındaki işlerle uğraşanlardan gayrisafi iş hasılatları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .73.000,00- Zirai kazancı işletme hesabı esasına göre tespit edilen çiftçilerden hasılatları . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .146.000,00TL’ nı aşmayan mükelleflerin,2- Noterlerin,3- Özel kanunlarına göre kurulan kooperatifler ile bunların oluşturdukları birliklerin,4- Gelir ve kurumlar vergisinden muaf olan mükelleflerin,beyannamelerini meslek mensuplarına imzalatma zorunluluğu bulunmamaktadır.YEN‹DEN DE⁄ERLEME ORANLARIYıl Oran Yıl Oran2009 % 2,22008 % 12 2004 % 11,22007 % 7,2 2003 % 28,52006 % 7,8 2002 % 592005 % 9,8 2001 % 53,2108 • PRAT‹K B‹LG‹LERKASIM - ARALIK 2009 • BÜLTEN

SOSYAL GÜVENL‹K - ÇALIfiMA MEVZUATIASGAR‹ ÜCRET TUTARLARIDönemi16 Yafl›ndan Büyükler ‹çin Ayl›k Brüt16 Yafl›ndan Küçükler ‹çin Ayl›k Brüt01.07.2010 - 31.12.2010 760,50 TL 648,00 TL01.01.2010 - 30.06.2010 729,00 TL 621,00 TL01.07.2009 - 31.12.2009 693,00 TL 589,50 TL01.01.2009 - 30.06.2009 666,00 TL 567,00 TL01.07.2008 - 31.12.2008 638,70 YTL 540,60 YTL01.01.2008 - 30.06.2008 608,40 YTL 515,40 YTL01.07.2007 - 31.12.2007 585,00 YTL 491,40 YTL01.01.2007 - 30.06.2007 562,50 YTL 476,70 YTL01.01.2006 - 31.12.2006 531,00 YTL 450,00 YTL01.01.2005 - 31.12.2005 488,70 YTL 415,80 YTLÇIRAK VE Ö⁄RENC‹LERE ÖDENECEK ASGAR‹ ÜCRET (iflletmelerde Mesleki E¤itim Gören)Dönemi16 Yafl›ndan Büyükler ‹çin Ayl›k Brüt 16 Yafl›ndan Küçükler ‹çin Ayl›k Brüt01.07.2010 - 31.12.2010 228,15 TL 194,40 TL01.01.2010 - 30.06.2010 218,70 TL 186,30 TL01.07.2009 - 31.12.2009 207,90 TL 176,85 TL01.01.2009 - 30.06.2009 199,80 TL 170,10 TL01.07.2008 - 31.12.2008 191,61 YTL 162,18 YTL01.01.2008 - 30.06.2008 182,52 YTL 154,62 YTL01.07.2007 - 31.12.2007 175,50 YTL 147,42 YTL01.01.2007 - 30.06.2007 168.75 YTL 143,01 YTL01.01.2006 - 31.12.2006 159,30 YTL 135,00 YTL01.01.2005 - 31.12.2005 146,61 YTL 124,74 YTL‹STE⁄E BA⁄LI S‹GORTA PR‹M‹ ORANIPrim OranıMalüllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi % 20Genel sağlık sigortası primi % 12Toplam % 32‹fiS‹ZL‹K ÖDENE⁄‹ TUTARI VE SÜRES‹Dönemi / Tutar›1-6/2010 7-12/2010Aylık asgari işsizlik ödeneği 291,60 TL 304,20 TLAylık azami işsizlik ödeneği 583,20 TL 608,40 TL‹flsizlik Ödene¤i Süresi600 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 180 gün900 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 240 gün1080 gün işsizlik sigortası primi ödemiş olan işsizlere 300 günsüre ile İşsizlik ödeneği verilir.İşsizlik ödeneği almaya hak kazanılması için gerekli şartlar;- Hizmet akdinin sona erdiği tarihten önceki son 3 yıl içinde en az 600 gün sigortalı olarak prim ödenmiş olması,- İş akdinin feshedildiği tarihten geriye doğru sürekli 120 gün prim ödenmiş olması,- Hizmet akdinin, İşsizlik Sigortası Kanununun 51’inci maddesinde sayılan hallerden birisine dayalı olarak sona ermiş olması,- Sigortalı işsizin, İşten Ayrılma Bildirgesi ile birlikte; hizmet akdinin feshedildiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içindeİŞKUR’un ilgili birimine doğrudan veya elektronik ortamda başvurması,KEND‹ ADINA VE HESABINA BA⁄IMSIZ ÇALIfiANLAR ‹Ç‹N PR‹M ORANIPrim OranıMalûllük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi % 20Kısa vadeli sigorta kolları primi % 1 - 6,5Genel sağlık sigortası primi % 12,5TOPLAM % 33,5 – 39BÜLTEN • KASIM - ARALIK 2009 PRAT‹K B‹LG‹LER • 109

S‹GORTA PR‹M‹ VE ‹fiS‹ZL‹K S‹GORTASI PR‹M‹NE ESAS KAZANÇLARINALT VE ÜST SINIRLARIAlt S›n›rÜst S›n›rDönemiGünlükAyl›kGünlükAyl›k01.07.2010 - 31.12.2010 25,35 TL 760,50 TL 164,78 TL 4.943,40 TL01.01.2010 - 30.06.2010 24,30 TL 729,00 TL 157,95 TL 4.738,50 TL01.07.2009-31.12.2009 23,10 TL 693,00 TL 150,15 TL 4.504,50 TL01.01.2009-30.06.2009 22,20 TL 666,00 TL 144,30 TL 4.329,00 TL01.07.2008-31.12.2008 21,29 YTL 638,70 YTL 138,39 YTL 4.151,70 YTL01.01.2008-30.06.2008 20,28 YTL 608,40 YTL 131,82 YTL 3.954,60 YTL01.07.2007-31.12.2007 19,50 YTL 585,00 YTL 126,75 YTL 3.802,50 YTL01.01.2007-30.06.2007 18,75 YTL 562,50 YTL 121,88 YTL 3.656,40 YTL01.01.2006-31.12.2006 17,70 YTL 531,00 YTL 115,05 YTL 3.451,50 YTL01.01.2005-31.12.2005 16,29 YTL 488,70 YTL 105,89 YTL 3.176,70 YTLSOSYAL GÜVENL‹K DESTEK PR‹M‹ ORANLARIHizmet Akdine Bağlı Çalışan Emekliler İçin (4/a) Prim Oranıİşçi İşveren ToplamSosyal güvenlik destek primi % 7,5 % 22,5 % 30Kısa vadeli sigorta kolları primi - % 1 - 6,5 % 1 - 6,5TOPLAM % 7,5 % 23,5 - 29 % 31 – 36,5Kendi Adına ve Hesabına Bağımsız Çalışan Emekliler İçin (4/b) Prim Oranı2008 Yılında 2009 Yılında 2010 Yılında 2011 ve sonrasıEmekli Aylığı Üzerinden % 12 % 13 % 14 % 15B‹LD‹R‹M SÜRELER‹ VE ‹HBAR TAZM‹NATIHizmet Süresi Bildirim Süresi İhbar Tazminatı6 aydan az sürmüş işçi için 2 hafta 2 haftalık ücret6 aydan 1,5 yıla kadar sürmüş olan işçi için 4 hafta 4 haftalık ücret1,5 yıldan 3 yıla kadar sürmüş işçi için 6 hafta 6 haftalık ücret3 yıldan fazla sürmüş işçi için 8 hafta 8 haftalık ücret‹fiS‹ZL‹K S‹GORTASI PR‹M‹ ORANLARIPrime Esas Aylık Brüt Kazanç Üzerinden İşçi Payı İşveren Payı Devlet Katkı Payı01.01.2002 Tarihinden İtibaren % 1 % 2 % 101.06.2000-31.12.2001 Tarihleri arasında % 2 % 3 % 2110 • PRAT‹K B‹LG‹LERKASIM - ARALIK 2009 • BÜLTEN

KIDEM TAZM‹NATI TAVANIDönemiTutar01/01/2010 - 30/06/2010 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.427,04 TL01/07/2009 - 31/12/2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.365,16 TL01/01/2009 - 30/06/2009 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.260,04 TL01/07/2008 - 31/12/2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.173,18 YTL01/01/2008 - 30/06/2008 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.087,92 YTL01/07/2007 - 31/12/2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2.030,19 YTL01/01/2007 - 30/06/2007 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.960,69 YTL01/07/2006 - 31/12/2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.857,44 YTL01/01/2006 - 30/06/2006 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.770,63 YTL01/07/2005 - 31/12/2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.727,15 YTL01/01/2005 - 30/06/2005 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1.648,90 YTLÖZÜRLÜ VE ESK‹ HÜKÜMLÜ ÇALIfiTIRMA ORANLARIİşyeriİstihdamı Zorunlu Olan Özel KamuÖzürlü işçi % 3 % 4Eski Hükümlü - % 2YILLIK ÜCRETL‹ ‹Z‹N HAKKI VE ‹Z‹N SÜRELER‹Hizmet Süresiİzin Süresi1 yıldan 5 yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara 14 iş gününden5 yıldan fazla 15 yıldan az olanlara 20 iş gününden15 yıl (dahil) ve daha fazla olanlara 26 iş günündenaz olamaz.Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçiler ile elli ve daha yukarı yaştaki işçilere verilecek yıllık ücretliizin süresi yirmi iş gününden az olamaz.SUÇ VE CEZALARB‹R‹NC‹ VE ‹K‹NC‹ DERECE USULSÜZLÜK CEZALARI20092010Mükellef Gruplar›Sermaye ŞirketleriSermaye şirketleri dışında kalan birinci sınıf tüccar veserbest meslek erbabıİkinci sınıf tüccarlarYukarıdakiler dışında kalıp beyanname usulüylegelir vergisine tabi olanlarKazancı basit usulde tespit edilenlerGelir vergisinden muaf esnafBirinci DereceUsulsüzlükler‹kinci DereceUsulsüzlüklerBirinci DereceUsulsüzlükler‹kinci DereceUsulsüzlükler89,00 TL 50,00 TL 90,00 TL 50,00 TL56,00 TL 28,00 TL 57,00 TL 28,00 TL28,00 TL 14,00 TL 28,00 TL 14,00 TL14,00 TL 7,60 TL 14,00 TL 7,70 TL7,60 TL 3,50 TL 7,70 TL 3,50 TL3,50 TL 2,00 TL 3,50 TL 2,00 TL- Bu cetvel de mükellef grubu: Gelir, Kurumlar Vergilerinden başka, Gider, İstihlak İşletme ve Dış Seyahat Harcamaları Vergilerineait usulsüzlükler hakkında da esas tutulur.- Emlak Alım, Gayrimenkul Kıymet Artışı, Veraset ve İntikal Vergisi, Taşıt Alım ve Motorlu Taşıtlar Vergilerine ait usulsüzlükler ileDamga Vergisinin, beyanname verilmek suretiyle ödeneceği hallerde beyannamenin süresinde verilmemesine ilişkin usulsüzlüklerbu cetvelin mükellef grupları sütununun 3'üncü sırasında göre cezalandırılır.- Emlak vergisine ait usulsüzlükler, bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3'üncü sırasına göre cezalandırılır.- Kamu İdare ve müesseseleri ile dernek ve vakıfların yaptıkları usulsüzlükler (Bunların iktisadi işletmelerine ait usulsüzlüklerhariç) bu cetvelin mükellef grupları sütununun 3'üncü sırasına göre cezalandırılır.- Yukarıdakiler dışında kalan diğer vergi, resim ve harçlara ait usulsüzlükler bu cetvelin mükellef grupları sütununun 4'üncüsırasına göre cezalandırılır.BÜLTEN • KASIM - ARALIK 2009 PRAT‹K B‹LG‹LER • 111

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARIFatura, gider pusulası, müstahsil makbuzu ile serbest meslek makbuzunun verilmemesi,alınmaması ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması(2010 yılında her belge için 160,00 TL’den az, cezalar toplamı 77.000,00 TL’den fazla olamaz)Perakende satış fişi, ödeme kaydedici cihazla verilen fiş, giriş ve yolcu taşıma bileti, sevk irsaliyesi,ve benzeri evrak verilmemesi ile diğer şekil ve usul hükümlerine uyulmaması(2010 yılında her bir tespit için 7.700,00 TL’nı ve yıllık toplam 77.000,00 TL’nı aşamaz)VUK’un 232’nci maddesinin 1-5.bentleri dışında kalan kişilerin fatura, gider pusulası, müstahsilmakbuzu, serbest meslek makbuzu, Perakende satış fişi, Ödeme kaydedici cihaz fişi veyolcu taşıma bileti almadıklarının tespitindeMaliye Bakanlığınca tutulma ve günü gününe kayıt edilme mecburiyeti getirilen defterlerin; bulundurulmaması,günü gününe kayıt yapılmaması, yetkililere ibraz edilmemesi ile levha bulundurma ve asmamecburiyetine uyulmamasıBelirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali tablolara ilişkin usul ve esaslarile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine ilişkin kural ve standartlara uyulmamasıKamu kurum ve kuruluşları ile gerçek ve tüzel kişilerce yapılacak işlemlerde kullanılma zorunluluğugetirilen vergi numarasını kullanmaksızın işlem yapanlara,Belge basımı ile ilgili bildirim görevini tamamen veya kısmen yerine getirmeyen matbaa işletmecilerine4358 sayılı Kanun uyarınca vergi kimlik numarası kullanma zorunluluğu getiren kuruluşlardanyaptıkları işlemlere ilişkin bildirimleri, belirlenen standartlarda ve zamanda yerine getirmeyenlereVUK.’nun127 nci maddenin (d) bendi uyarınca Maliye Bakanlığının özel işaretli görevlisinin ikazınarağmen durmayan aracın sahibi adına2009 2010%10 %10160,00 TL 160,00 TL29,80 TL 29,80 TL160,00 TL 160,00 TL3.500,00 TL 3.500,00 TL190,00 TL 190,00 TL560,00 TL 570,00 TL760,00 TL 770,00 TL560,00 TL 570,00 TLB‹LG‹ VERMEKTEN ÇEK‹NENLER ‹LE 256, 257 VE MÜKERRER 257’NC‹ MADDE HÜKMÜNEUYMAYANLARA UYGULANACAK ÖZEL USULSÜZLÜK CEZASI1 - Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.000,00 TL2 - İkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancı basit usulde tespit edilenler hakkında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .500,00 TL3 - Yukarıdaki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .250,00 TLözel usulsüzlük cezası kesilir.Elektronik Ortamda Beyanname Verilmesi Mecburiyetine UyulmamasıKanuni Verilme Süresinin Sonundan İtibaren İlk 15 Gün İçinde İkinci 15 Gün İçinde SonrasıBirinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkındaİkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancıbasit usulde tespit edilenler hakkındaYukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında250,00 TL 500,00 TL 1.000,00 TL125,00 TL 250,00 TL 500,00 TL62,50 TL 125,00 TL 250,00 TLElektronik Ortamda Verilme Zorunluluğu Getirilen Bildirim veya Formlara İlişkin Süresinden SonraDüzeltme Amacıyla Bildirim ve Form VerilmesiKanuni Verilme Süresinin Sonundan İtibaren İlk 10 Gün İçinde Takip Eden 15 Gün İçinde SonrasıBirinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı hakkındaİkinci sınıf tüccarlar, defter tutan çiftçiler ile kazancıbasit usulde tespit edilenler hakkındaYukarıda yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkındaCeza yok 500,00 TL 1.000,00 TLCeza yok 250,00 TL 500,00 TLCeza yok 125,00 TL 250,00 TL112 • PRAT‹K B‹LG‹LERKASIM - ARALIK 2009 • BÜLTEN

‹DAR‹ PARA CEZALARI(4857 Say›l› ‹fl Kanunu)FiilMad.CezaMad.Ceza Uygulanan Fiil3 98 İşyerinin Açılmasını, Devir alınmasını, Çalışma Konusunun Kısmen veya TamamenDeğiştirilmesini, Kapatılmasını Bir Ay İçinde Bölge Müdürlüğüne Bildirmemek√ Bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işverenvekiline çalıştırılan her işçi için√ Ağır ve tehlikeli iş kapsamındaki işyerlerinde bildirme yükümlülüğüne aykırı davrananİşveren veya işveren vekiline çalıştırılan her işçi için√ İşyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı√ Para cezasının kesinleşmesinden sonra bildirim yükümlülüğüne aykırılığın sürmesihalinde takip eden her ay için aynı miktar ceza uygulanırTUTAR (TL)2009 2010112,00 TL 114,00 TL1.120,00 TL 1.144,00 TL11.200,00 TL 11.446,00 TL5 99/a İşçilere Eşit Davranma İlkesine Aykırı Davranışta Bulunmak√ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için98,00 TL 100,00 TL7 99/a Geçici İş İlişkisine İlişkin Yükümlülüklere Uymamak√ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için98,00 TL 100,00 TL8 99/b Yazılı İş Sözleşmesi Yapılmayan Hallerde İki Ay İçinde ÇalışmaKoşullarına İlişkin Belgeyi İşçiye Vermemek√ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için98,00 TL 100,00 TL14 99/b Çağrı Üzerine Çalışma Hükümlerine Aykırı Davranmak√ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için98,00 TL 100,00 TL28 99/c İşten Ayrılan İşçiye Çalışma Belgesi Vermemek, BelgeyeGerçeğe Aykırı Bilgi Yazmak√ İşveren veya İşveren vekiline bu durumdaki her işçi için98,00 TL 100,00 TL29 100 Toplu İşçi Çıkarma Hükümlerine Aykırı Olarak İşçi Çıkartmak√ İşveren veya İşveren vekiline işten çıkardığı her işçi için403,00 TL 411,00 TL30 101 Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırma Yükümlülüğüne Uymamak√ İşveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü veeski hükümlü ve çalıştırılmadığı her ay için1.519,00 TL 1.552,00 TL32 102/a Ücret, Prim, İkramiye Ve Bu Nitelikteki Her Çeşit İstihkakın ZorunluTutulduğu Halde Özel Olarak Açılan Banka Hesabına Ödememek√ İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için112,00 TL 114,00 TL32 102/a Ücret İle Kanundan, TİS'den Veya İş Sözleşmesinden Doğan ÜcretÖdemelerini Süresi İçinde Kasten Ödememek Veya Eksik Ödemek√ İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için112,00 TL 114,00 TL37 102/b Ücret Hesap Pusulası Düzenlememek√ Ücrete ilişkin hesap pusulası düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline403,00 TL 411,00 TL38 102/b Yasaya Aykırı Ücret Kesme Cezası Vermek Veya Kesintinin Sebep veHesabını Bildirmemek√ Yasaya aykırı ücret kesme cezası veren veya yaptığı kesintininsebebini ve hesabını bildirmeyen işveren veya işveren vekiline403,00 TL 411,00 TLBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 113

‹DAR‹ PARA CEZALARI(4857 Say›l› ‹fl Kanunu)FiilMad.CezaMad.Ceza Uygulanan Fiil39 102/a Asgari Ücret Ödememek veya Eksik Ödemek, Ücret, Prim, İkramiye veBu Nitelikteki Her Çeşit İstihkakı Zorunlu Tutulduğu Halde Özel OlarakAçılan Banka Hesabına Ödememek√ İşveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay içinTUTAR (TL)2009 2010112,00 TL 114,00 TL41 102/c Fazla Çalışma Ücretini Ödememek, İşçiye Hak Ettiği Serbest Zamanı Altı Ay İçindeKullandırmamak Veya İşçinin Onayını Almadan Fazla Çalışma Yaptırmak√ İşveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL52 102/b Yüzde İle İlgili Belgeyi Temsilciye Vermemek.√ Yüzde usulü uygulanan işyerlerinde her hesap pusulasının genel toplamını gösterenbelgeyi işçilerin seçtiği temsilciye vermeyen işveren veya işveren vekiline403,00 TL 411,00 TL56 103 Yıllık Ücretli İzni Yasaya Aykırı Şekilde Bölmek√ Yıllık ücretli izni yasaya aykırı bölen işveren veya işveren vekilinebu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL57 103 Yıllık İzin Ücretini Yasaya Aykırı Şekilde Ödemek Veya Eksik Ödemek√ Yıllık izin ücretini yasada belirtilen usule aykırı olarak ödeyen veya eksik ödeyenişveren vekiline bu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL59 103 Sözleşmesi Herhangi Bir Nedenle Sona Eren İşçiye Hak Kazanıp da KullanmadığıYıllık İzin Sürelerine Ait Ücreti Ödememek√ İş sözleşmesinin sona ermesinde işçiye kullanmadığı iznin ücretini ödemeyenişveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL60 103 Yıllık İzin Yönetmeliğinin Esas ve Usullerine Aykırı Olarak İzni Kullandırmamak VeyaEksik Kullandırmak√ Yıllık ücretli izinleri yönetmelik hükümlerine uygun kullandırmayan veya eksikkullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL63 104 Çalışma Sürelerine ve Buna İlişkin Yönetmelik Hükümlerine Uymamak√ Yönetmelikle belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerinçalıştıran işveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL64 104 Telafi Çalışması Usullerine Uymamak√ Telafi çalışması usullerine uymayan işveren veya işveren vekilinebu durumda olan her işçi için200,00 TL 204,00 TL68 104 Ara Dinlenmesini Yasa Hükümlerine Göre Uygulamamak√ Ara dinlenmelerini yasa hükümlerine göre uygulamayan işveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL69 104 İşçileri Geceleri 7,5 Saatten Fazla Çalıştırmak, Gece ve Gündüz PostalarınıDeğiştirmemek√ Gece süresi ve gece çalışmaları konusunda kanun hükümlerine uymayanişveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL1.012,00 TL 1.034,00 TL71 104 Çalıştırma Yaşı ve Çocukları Çalıştırma Yasağına Aykırı Davranmak√ Çalıştırma yaşı ve çocukları çalıştırma yasağına aykırı davrananişveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL114 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹DAR‹ PARA CEZALARI(4857 Say›l› ‹fl Kanunu)FiilMad.CezaMad.Ceza Uygulanan Fiil72 104 Yer ve Sualtında Çalıştırma Yasağına Uymamak√ Yer ve su altında onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştakikadınları çalıştıran işveren veya işveren vekilineTUTAR (TL)2009 20101.012,00 TL 1.034,00 TL73 104 Çocuk ve Genç İşçileri Gece Çalıştırmak Veya İlgili Yönetmelik HükümlerineAykırı Hareket Etmek√ Sanayie ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran,kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin yönetmelik hükümlerineuymayan işveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL74 104 Doğum Öncesi - Sonrası Sürelerde Kadın İşçiyi Çalıştırmak, Ücretsiz İzin VeyaSüt İzni Vermemek√ Yasa hükmüne aykırı olarak doğum öncesi ve sonrası kadın işçiyi çalıştıran ücretsiz izinveya süt iznini vermeyen işveren veya vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL75 104 İşçi Özlük Dosyasını Düzenlememek√ İşçi özlük dosyasını düzenlemeyen işveren veya işveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL76 104 Çalışma Sürelerine İlişkin Yönetmelik Hükümlerine Uymamak√ Çalışma sürelerine ilişkin yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veyaişveren vekiline1.012,00 TL 1.034,00 TL77 105/c İş Sağlığı ve Güvenliği Hükümlerine Aykırı Davranmak√ İş sağlığı ve güvenliği hükümlerine aykırı davranan işveren veya işveren vekiline1.120,00 TL 1.144,00 TL78 105/a İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliklerindeki Hükümlerine Uymamak√ Yönetmeliklerdeki hükümlere uymayan işveren veya işveren vekiline alınmayanher iş sağlığı ve güvenliği önlemi için√ Alınmayan önlemler için izleyen her ay aynı miktar224,00 TL 228,00 TL78 105/c İşletme Belgesi Almadan İşyeri Açmak Veya BelgelendirilmesiGereken İşler Veya Ürünler İçin Belge Almamak√ İşletme belgesi almadan işyeri açan veya belgelendirilmesi gereken işler veya ürünleriçin belge almayan işveren veya işveren vekillerine1.120,00 TL 1.144,00 TL79 105/c Faaliyeti Durdurulan İşi İzin Almadan Devam Ettirmek, Kapatılan İşyeriniİzinsiz Açmak√ Faaliyeti durdurulan işi izin almadan devam ettiren veya kapatılan işyerini izinsiz açanişveren veya işveren vekiline1.120,00 TL 1.144,00 TL80 105/c İş Sağlığı ve Güvenliği Kurullarının Kurulması ve Çalıştırılması İle İlgili HükümlereAykırı Davranmak, Kurullarca Alınan Kararları Uygulamamak√ İş sağlığı ve güvenliği kurullarının kurulması ve çalıştırılması ile ilgili hükümlere aykırıdavranan, iş sağlığı ve güvenliği kurullarınca alınan kararları uygulamayanişveren veya işveren vekiline1.120,00 TL 1.144,00 TL81 105/c İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmetleri İle İlgili Yükümlülükleri Yerine Getirmemek√ İşyeri sağlık ve güvenlik birimi oluşturma, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeligörevlendirme ve sanayiden sayılan işlerde iş güvenliği uzmanı görevlendirmeyükümlülüğünü yerine getirmeyen İşveren veya işveren vekillerine1.120,00 TL 1.144,00 TLBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 115

‹DAR‹ PARA CEZALARI(4857 Say›l› ‹fl Kanunu)FiilMad.CezaMad.Ceza Uygulanan Fiil85 105/d Ağır ve Tehlikeli İşlerde Mesleki Eğitim Almamış İşçi Çalıştırmak√ Ağır ve tehlikeli işlerde mesleki eğitim almamış işçi çalıştıran işveren veya işverenvekiline her işçi içinTUTAR (TL)2009 2010560,00 TL 572,00 TL85 105/d Ağır ve Tehlikeli İşlerde 16 Yaşından Küçükleri Çalıştırmak Veya YönetmelikteGösterilen Yaş Kayıtlarına Aykırı İşçi Çalıştırmak√ Ağır ve tehlikeli işlerde küçükleri veya yönetmelikte gösterilen yaş kayıtlarına aykırı işçiçalıştıran işveren veya işveren vekiline her işçi için1.120,00 TL 1.144,00 TL86 105/b Ağır ve Tehlikeli İşlerde Çalışanlar İçin Sağlık Raporu Almamak√ Ağır ve tehlikeli işlerde çalışan işçilere doktor raporu almayan işveren veya işverenvekiline bu durumda olan her işçi için224,00 TL 228,00 TL87 105/b 18 Yaşından Küçük İşçiler İçin Sağlık Raporu Almamak√ 18 yaşından küçük işçiler için doktor raporu almayan işveren veya işveren vekiline budurumdaki her çocuk için224,00 TL 228,00 TL88 105/c Gebe ve Emzikli Kadınlar Hakkındaki Yönetmelik Hükümlerine Uymamak√ Gebe ve emzikli kadınlar hakkındaki yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullereuymayan İşveren veya işveren vekillerine1.120,00 TL 1.144,00 TL89 105/c İş Kanununa Göre Çıkartılan Çeşitli Yönetmeliklerine Aykırı Davranmak√ Yönetmeliklerde gösterilen şartlara ve usullere uymayan işveren veya işveren veyaişveren vekillerine1.120,00 TL 1.144,00 TL90 106 İş ve İşçi Bulmaya Aracılık Faaliyetini İş-Kur'dan İzin Almadan Yürütmek√ İş-Kur’dan izin almadan faaliyet gösteren işverene11.200,00 TL 11.446,00 TL92/2 107/a İş Müfettişlerinin Davetine Gelmemek, İfade ve Bilgi Vermemek Gerekli OlanBelge ve Delilleri Göstermemek Veya Vermemek, Görevlerini Yapmaları İçin GerekliKolaylığı Göstermemek√ Teftiş ve denetleme sırasında çağırıldıkları zaman gelmek, ifade ve bilgi vermek, gereklibelge ve delilleri göstermek yükümlülüğünü yerine getirmeyen işveren veya işveren vekillerine8.960,00 TL 9.157,00 TL96 107/b İş Müfettişleri tarafından İfade ve Bilgilerine Başvurulan İşçilere İşverenlerceTelkinlerde Veya Kötü Davranışlarda Bulunmak√ İfade ve bilgilerine başvurulan işçilere gerçeği saklama, değiştirme yönünde telkindebulunan, ilgili makamlara başvurmaları üzerine kötü davranan işveren veya işveren vekillerine8.960,00 TL 9.157,00 TL107/2 İş Müfettişlerinin Kanunlardan Doğan Teftiş ve Denetim Görevlerini Yapmalarını veSonuçlandırmalarını Engellemek√ İş müfettişlerinin teftiş ve denetim görevlerini yapma ve sonuçlandırmayaengel olan kimselere8.960,00 TL 9.157,00 TL- Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları, 101 ve 106 ncı maddelerdeki idari para cezaları hariç, gerekçesi belirtilmek suretiyleÇalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verilir.- 101 ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları ise, doğrudan Türkiye İş Kurumu İl Müdürü tarafından verilir ve genelesaslara göre tahsil edilir.- 106 ncı maddeye göre verilecek idari para cezası için, 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alınır.(Madde:108)116 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;İşyeri Bildirgesinin Süresinde Veya Kurumca Belirlenen Şekleve Usule Uygun Verilmemesiİşyeri Bildirgesini, kurumca belirlenen şekle ve usule uygun vermeyenlerveya kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermeklezorunlu tutulduğu halde, anılan ortamda göndermeyenlerveya bu kanunda belirtilen süre içinde kuruma vermeyenlere;Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlariçin asgari ücretin üç katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/20101.998,00 TL 2.079,00 TL 2.187,00 TL 2.281,50 TLDiğer defterleri tutmak zorunda olanlar için asgari ücretin iki katı . . . .Defter tutmakla yükümlü olmayanlar için bir aylık asgari ücret . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TL666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLİşyeri Bildirgesinin Süresi Geçtikten Sonra İlgililerceKendiliklerinden VerilmesiMahkeme kararına, Kurumun denetim ve kontrol ile görevlendirilmişmemurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamu idarelerinin denetimelemanlarınca kendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma,denetim ve incelemelere ya da kamu idarelerinden alınan belgelereistinaden düzenlenenler hariç olmak üzere; bildirgenin yasal süresigeçtikten sonra ilgililerce kendiliklerinden verilmesi halinde öngörülencezalar üçte ikisi oranında uygulanır.Yasal süresi geçtikten sonra işyeri bildirgesinin ilgililerce kendiliklerindenverilmesi durumunda;Kamu idareleri ile bilânço esasına göre defter tutmak zorunda olanlariçin . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Diğer defterleri tutmak zorunda olanlar için . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TL888,00 TL 924,00 TL 972,00 TL 1.014,00 TLDefter tutmakla yükümlü olmayanlar için . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.444,00 TL 462,00 TL 486,00 TL 507,00 TLSigortalı İşe Giriş Bildirgesi İle Genel Sağlık SigortasıGiriş Bildirgesinin Süresinde Veya Kurumca Belirlenen Şekle veUsule Uygun VerilmemesiSigortalı İşe Giriş Bildirgesi ile Genel Sağlık Sigortası GirişBildirgesini; bu kanunda belirtilen süre içinde ya da kurumca belirlenenşekle ve usule uygun vermeyenler veya kurumca internet,elektronik veya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğuhalde anılan ortamda göndermeyenler hakkında her bir sigortalı içinasgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLSigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Verilmediğinin KurumcaTespit EdilmesiSigortalı İşe Giriş Bildirgesi’nin verilmediğinin, mahkeme kararındanveya kurumun denetim ve kontrolle görevli memurlarınca yapılantespitlerden ya da diğer kamu idarelerinin denetim elemanlarınınkendi mevzuatları gereğince yapacakları soruşturma, denetim veincelemelerden veya bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamuidareleri ile kanunla kurulan kurum ve kuruluşlardan alınan bilgi vebelgelerden anlaşılması halinde bildirgeyi vermekle yükümlü olanlarhakkında her bir sigortalı için asgari ücretin iki katı . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TLBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 117

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin Verilmemesi Fiilinin Bir Yılİçerisinde Yeniden Tekrarlanmasıİşyeri esas alınmak suretiyle Sigortalı İşe Giriş Bildirgesinin verilmediğineilişkin; mahkemenin karar tarihinden, kurumun denetim vekontrolle görevli memurlarının tespit tarihinden, diğer kamu kurum vekuruluşlarının denetim elemanlarının rapor tarihinden, bankalar,döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulan kurumve kuruluşlardan alınan bilgi veya belgelerin kuruma intikal tarihindenitibaren bir yıl içinde yukarıdaki paragrafta sayılan durumlardanbiriyle tekrar bildirge verilmediğinin anlaşılması halinde, bildirgeyivermekle yükümlü olanlar hakkında bu defa her bir sigortalı içinasgari ücretin beş katı tutarında . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/20103.330,00 TL 3.465,00 TL 3.645,00 TL 3.802,50 TLAylık Prim ve Hizmet Belgesinin Süresinde Veya KurumcaBelirlenen Şekle ve Usule Uygun VerilmemesiAsıl veya ek Aylık Prim ve Hizmet Belgesini, kurumca belirlenenşekilde ve usulde vermeyenler ya da kurumca internet, elektronikveya benzeri ortamda göndermekle zorunlu tutulduğu halde anılanortamda göndermeyenler veya kanunda belirlenen süre içinde vermeyenlereher bir fiil için;Belgenin asıl olması halinde aylık asgari ücretin iki katını geçmemekkaydıyla belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretinbeşte biri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Belgenin ek olması halinde, aylık asgari ücretin iki katını geçmemekkaydıyla her bir ek belgede kayıtlı sigortalı sayısı başına, aylık asgariücretin sekizde biri . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.133,20 TL 138,60 TL 145,80 TL 152,10 TL83,25 TL 86,63 TL 91,12 TL 95,06 TLAylık Prim ve Hizmet Belgesinin İşyerinde AsılıBulundurulmamasıAylık prim ve hizmet belgesinin kurumca onaylanan bir nüshasınısigortalının çalıştığı işyerinde, birden fazla işyeri olması halinde isesigortalının çalıştığı her işyerinde ayrı ayrı olmak üzere, kuruma verilmesigereken sürenin son gününü takip eden günden başlanarak,müteakip belgenin verilme süresinin sonuna kadar, sigortalılartarafından görülebilecek bir yere asma zorunluluğunu yerinegetirmeyen işverenlere aylık asgari ücretin iki katı . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TLSigortalıların Otuz Günden Az Çalıştığını Gösteren Bilgi veBelgelerin Süresinde Verilmemesi Veya Verilen BelgelerinKurumca Geçerli SayılmamasıSigortalıların otuz günden az çalıştığını gösteren bilgi ve belgelerinaylık prim ve hizmet belgesinin verilmesi gereken süre içinde kurumaverilmemesi veya verilen bilgi ve belgelerin kurumca geçerli sayılmamasıek belgenin kurumca re’sen düzenlenmesi durumunda, aylıkasgari ücretin iki katını geçmemek kaydıyla her bir ek belgede kayıtlısigortalı sayısı başına, aylık asgari ücretin yarısı . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.333,00 TL 346,50 TL 364,50 TL 380,25 TLİşten Ayrılış Bildirgesinin (4/A Kapsamındaki Sigortalılaraİlişkin) Süresinde Kuruma VerilmemesiSigortalılığı sona erenlere ilişkin (4/a’lılar) bildirimi, süresi içinde yada Kurumca belirlenen şekle ve usule uygun olarak yapmayanlarveya Kurumca internet, elektronik veya benzeri ortamda göndermeklezorunlu tutulduğu halde anılan ortamda göndermeyenler hakkında,her bir sigortalı için asgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır. (01.08.2009 tarihindengeçerli olmak üzere)- 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TL118 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;İşten Ayrılış Bildirgesinin (4/B Kapsamındaki Sigortalılaraİlişkin) Süresinde Kuruma VerilmemesiKöy ve mahalle muhtarları, ticari kazanç veya serbest meslekkazancı nedeniyle gerçek veya basit usulde gelir vergisi mükellefiolanlar, gelir vergisinden muaf olup, esnaf ve sanatkâr siciline kayıtlıolanlar, anonim şirketlerin yönetim kurulu üyesi olan ortakları, sermayesipaylara bölünmüş komandit şirketlerin komandite ortakları,diğer şirket ve donatma iştiraklerinin ise tüm ortakları ile tarımsalfaaliyette bulunanlardan, sigortalılıkları sona erenlerin durumlarıkendileri ve sözü edilen faaliyetin sona erme halinin bildirildiği kuruluşlarveya vergi daireleri tarafından, en geç on gün içinde kurumabildirilir. Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum vekuruluşlar ile tüzel kişilere aylık asgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/2010666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLGenel Sağlık Sigortalılarının Bakmakla Yükümlü OlduklarıKişilere Ait Bilgi Girişlerinin Süresinde Yapılmaması VeyaBakmakla Yükümlü Olunan Kişi Olmayanlara AitBilgi Girişi YapılmasıGenel sağlık sigortalılarının bakmakla yükümlü oldukları kişilere aitbilgi girişlerini süresinde yapmayan, bakmakla yükümlü olunan kişiolmayanlara ait bilgi girişi yapan kamu idarelerine, işverenlere ve buKanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendine tabisigortalılara asgari ücretin yarısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.(10.07.2009 tarihinden geçerli olmak üzere)- 346,50 TL 364,50 TL 380,25 TLSigortalılarla İlgili Hizmet Veya Kazançların BildirilmediğininVeya Eksik Bildirildiğinin Kurumca Tespit EdilmesiBelgenin mahkeme kararı, Kurumun denetim ve kontrol ilegörevlendirilmiş memurlarınca yapılan tespitler veya diğer kamuidarelerinin denetim elemanlarınca kendi mevzuatları gereğinceyapacakları soruşturma, denetim ve incelemeler neticesinde ya dabankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kamu idareleri ile kanunla kurulankurum ve kuruluşlardan alınan bilgi ve belgelerden, hizmetleriveya kazançları Kuruma bildirilmediği veya eksik bildirildiği anlaşılansigortalılarla ilgili olması halinde, belgenin asıl veya ek nitelikte olupolmadığı, işverence düzenlenip düzenlenmediği dikkate alınmaksızın,aylık asgari ücretin iki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TLEksik İşçilik Bildirildiğinin Kurumca Tespit EdilmesiKurumun defter ve belge incelemeye yetkili denetim ve kontrollegörevlendirilmiş memurları tarafından veya serbest muhasebeci malîmüşavirler ile yeminli malî müşavirlerce düzenlenen raporlara istinaden,kuruma bildirilmediği tespit edilen eksik işçilik tutarının maledildiği her bir ay için, aylık asgari ücretin iki katı . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TLBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 119

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;İşyerine Ait Defter Belge Kayıt ve Belgelerin Süresindeİbraz Edilmemesiİşyeri defter, kayıt ve belgelerini Kurumca yapılan yazılı ihtararağmen onbeş gün içinde mücbir sebep olmaksızın tam olarak yerinegetirmeyenlere;Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylıkasgari ücretin oniki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretinaltı katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Defter Kayıtlarının Geçersiz SayılmasıTutmakla yükümlü bulunulan defter ve belgelerin ibraz edilmemesinedeniyle verilmesi gereken ceza tutarını aşmamak kaydıyla; defterve belgelerin tümünü verilen süre içinde ibraz etmekle birlikte;kanunî tasdik süresi geçtikten sonra tasdik ettirilmiş olan defterlerintasdik tarihinden önceki kısmı, işçilikle ilgili giderlerin işlenmemişolduğu tespit edilen defterler, sigorta primleri hesabına esas tutulankazançların kesin olarak tespitine imkân vermeyecek şekilde usulsüzveya noksan tutulmuş defterler, herhangi bir ay için sigorta primlerihesabına esas tutulması gereken kazançların ve kazançlarla ilgiliödemelerin (sigorta primine esas kazancın ödemeye bağlı olduğudurumlar dahil) o ayın dahil bulunduğu hesap dönemine ait defterlereişlenmemiş olması halinde, o aya ait defter kayıtları geçerli sayılmazve bu geçersizlik hallerinin gerçekleştiği her bir takvim ayı için, aylıkasgari ücretin yarısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/20107.992,00 TL 8.316,00 TL 8.748,00 TL 9.126,00 TL3.996,00 TL 4.158,00 TL 4.374,00 TL 4.563,00 TL1.998,00 TL 2.079,00 TL 2.187,00 TL 2.281,50 TL333,00 TL 346,50 TL 364,50 TL 380,25 TLDefterlerin Tasdiksiz Olarak Tutulmuş OlmasıKullanılmaya başlanmadan önce tasdik ettirilmesi zorunlu olduğuhalde tasdiksiz tutulmuş olan defterler geçerli sayılmaz ve tutmaklayükümlü bulunulan defter türü dikkate alınarak;Bilanço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylıkasgari ücretin oniki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretinaltı katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.7.992,00 TL 8.316,00 TL 8.748,00 TL 9.126,00 TL3.996,00 TL 4.158,00 TL 4.374,00 TL 4.563,00 TLDefterlerin Bilanço Esasına Göre Tutulması Gerekirken İşletmeHesabı Esasına Göre TutulmasıVergi Usul Kanunu gereğince bilanço esasına göre defter tutulmasıgerekirken işletme hesabı esasına göre tutulmuş defterler geçerlisayılmaz ve tutmakla yükümlü bulunduğu defter türü dikkate alınarakaylık asgari ücretin oniki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.7.992,00 TL 8.316,00 TL 8.748,00 TL 9.126,00 TLAylık Ücret Tediye Bordrosunun Geçersiz Sayılmasıİşverenler tarafından ibraz edilen aylık ücret tediye bordrosunda;işyerinin sicil numarası, bordronun ilişkin olduğu ay, sigortalının adı,soyadı, sigortalının sosyal güvenlik sicil numarası, ücret ödenen günsayısı, sigortalının ücreti, ödenen ücret tutarı ve ücretin alındığınadair sigortalının imzasının bulunması zorunludur. Belirtilen unsurlardanherhangi birini ihtiva etmeyen (imza şartı yönünden makbuzmukabilinde veya banka kanalıyla yapılan ödemeler hariç) ücrettediye bordroları geçerli sayılmaz ve her bir geçersiz ücret tediyebordrosu için aylık asgari ücretin yarısı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.333,00 TL 346,50 TL 364,50 TL 380,25 TL120 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;İbraz Süresi Geçirildikten Sonra İncelemeye Sunulan Defter veBelgelerin Geçersiz Sayılmasıİbraz süresi geçirildikten sonra incelemeye sunulan ve tümünün veyabir bölümünün geçersiz olduğu tespit edilen defter ve belgeler yönünden,ayrıca geçersizlik fiilleri için idari para cezası uygulanmaz,sadece tutulan defter türü dikkate alınarak;Bilânço esasına göre defter tutmakla yükümlü olanlar için, aylıkasgari ücretin oniki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Diğer defterleri tutmakla yükümlü olanlar için, aylık asgari ücretinaltı katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Defter tutmakla yükümlü değil iseler, asgari ücretin üç katı . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Asgari İşçilik Uygulaması Kapsamında Kamu Kurum veKuruluşları İle Bankalardan Kurumca İstenecek Bilgi veBelgelerin Süresinde VerilmemesiKamu idareleri, döner sermayeli kuruluşlar kanunla kurulan kurum vekuruluşlar ile bankalar, asgari işçilik uygulamasıyla ilgili kurumcaistenilecek bilgileri ve belgeleri yazılı olarak en geç bir ay içindevermeye mecburdur. Söz konusu bilgi ve belge vermeyükümlülüğünü belirtilen sürede yerine getirmeyenlere aylık asgariücretin iki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/20107.992,00 TL 8.316,00 TL 8.748,00 TL 9.126,00 TL3.996,00 TL 4.158,00 TL 4.374,00 TL 4.563,00 TL1.998,00 TL 2.079,00 TL 2.187,00 TL 2.281,50 TL1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TLVazife Malullüğüne Sebep Olan Olayın İlgili MercilereSüresinde BildirilmemesiKamu idareleri vazife malullüğüne sebep olan olayı, o yer yetkili kollukkuvvetlerine veya kendi mevzuatına göre yetkili mercilere derhal,kuruma da en geç onbeş iş günü içinde bildirmekle yükümlüdür.Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyen kurum ve kuruluşlar iletüzel kişilere aylık asgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLİhaleli İşlerde Bildirim Yükümlülüğüne UyulmamasıKamu idareleri ile döner sermayeli kuruluşlar ve 5411 sayılıBankacılık Kanunu kapsamındaki kuruluşlar, kanunla kurulan kurumve kuruluşlar, ihale yolu ile yaptırdıkları her türlü işleri üstlenenlerive bunların adreslerini onbeş gün içinde Kuruma bildirmekleyükümlüdür. Bildirim yükümlülüğünü belirtilen sürede yerinegetirmeyenlere aylık asgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLSigortalılığı Bulunmayan Kişilerle İlgili Kamu İdareleri İleBankaların Bildirim Yükümlülüğünü Yerine GetirmemesiKamu idareleri ile bankalar, kurumca sağlanacak elektronik altyapıdanyararlanmak suretiyle, kurumca belirlenecek işlemlerde, işlemyaptığı kişilerin sigortalılık bakımından tescilli olup olmadığını kontroletmek sigortasız olduğunu tespit ettiği kişileri, kuruma bildirmekleyükümlü tutulmuşlardır. Bildirim yükümlülüğünü yerine getirmeyenkamu idareleri ile bankalara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğüiçin aylık asgari ücretin onda biri tutarında . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.66,60 TL 69,30 TL 72,90 TL 76,05 TLTicaret Sicil Memurluklarınca Bildirim Yükümlülüğünün YerineGetirilmemesiİşverenlerce şirket kuruluş aşamasında ticaret sicil memurluklarınabildirilen çalıştırılacak sigortalı sayısı ile bunların işe başlamatarihlerinin en geç on gün içinde kuruma bildirilmemesi halindekuruluşlara yerine getirilmeyen her bir bildirim yükümlülüğü için aylıkasgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLBÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 121

‹DAR‹ PARA CEZALARI(Sosyal Sigortalar ve Genel Sa¤l›k Sigortas› Kanunu)Kurumca dayanağı belirtilmek suretiyle;Ruhsat ve Ruhsat Niteliği Taşıyan Bilgi ve Belgeleri VermeyeYetkili Makamlarca Bildirim Yükümlülüğünün YerineGetirilmemesiValilikler, belediyeler ve ruhsat vermeye yetkili diğer kamu ve özelhukuk tüzel kişileri, yapı ruhsatı ve diğer tüm ruhsat ve ruhsat niteliğitaşıyan işlemlerine ilişkin bilgi ve belgeleri verildiği tarihten itibarenbir ay içinde kuruma bildirmemeleri halinde yerine getirilmeyen herbir bildirim yükümlülüğü için aylık asgari ücret . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.Dönem / Ceza Tutarı01-06/2009 07-12/2009 01-06/2010 07-12/2010666,00 TL 693,00 TL 729,00 TL 760,50 TLİnceleme ve Soruşturma Görevlerini Yerine Getiren KurumElemanlarına Engel OlunmasıKurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınınkanunun uygulanmasından doğan inceleme ve soruşturmagörevlerini yerine getirmeleri sırasında işverenler, sigortalılar, işyerisahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler görevlerini yapmasına engelolamazlar; engel olanlar hakkında eylemleri başka bir suç oluştursadahi, asgari ücretin beş kat . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.3.330,00 TL 3.465,00 TL 3.645,00 TL 3.802,50 TLİnceleme ve Soruşturmayı Engellenmek Amacıyla KurumElemanlarına Cebir ve Tehdit KullanılmasıKurumun denetim ve kontrolle görevlendirilmiş memurlarınıngörevlerini yapmasını engellemek amacıyla cebir ve tehdit kullananişverenler, sigortalılar, işyeri sahipleri ve bu işle ilgili diğer kişiler fiildaha ağır bir cezayı gerektiren ayrı bir suç teşkil etmediği takdirdeTürk Ceza Kanununun 265 inci maddesinin ikinci fıkrasına görecezalandırılır. Bu suçu işleyenler hakkında ayrıca asgari ücretinon katı. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.6.660,00 TL 6.930,00 TL 7.290,00 TL 7.605,00 TLBilgi ve Belgelerin Süresinde VerilmemesiKanunun 100 maddesi kapsamında Kurum tarafından istenen bilgive belgeleri belirlenen süre içinde mücbir sebep olmaksızın vermeyenkamu idareleri, bankalar, döner sermayeli kuruluşlar, kanunlakurulmuş kurum ve kuruluşlar ile diğer gerçek ve tüzel kişilerhakkında aylık asgari ücretin beş katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .İstenen bilgi ve belgelerin geç verilmesi halinde aylık asgari ücretiniki katı . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .tutarında idari para cezası uygulanır.3.330,00 TL 3.465,00 TL 3.645,00 TL 3.802,50 TL1.332,00 TL 1.386,00 TL 1.458,00 TL 1.521,00 TL- İdari para cezası uygulanmasında sanayi kesiminde çalışan onaltı yaşından büyük işçiler için fiilin oluştuğu tarihte uygulanan asgariücret esas alınır.- İdarî para cezası uygulanması İşyeri Bildirgesi, Sigortalı İşe Giriş Bildirgesi ve Aylık Prim ve Hizmet belgelerinin kuruma verilmesiyükümlülüğünü kaldırmaz.- İdarî para cezaları ilgiliye tebliğ ile tahakkuk eder. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde Kuruma ya da Kurumun ilgilihesaplarına yatırılır veya aynı süre içinde Kuruma itiraz edilebilir. İtiraz takibi durdurur. Kurumca itirazı reddedilenler, kararın kendilerine tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde yetkili idare mahkemesine başvurabilirler. Bu süre içinde başvurunun yapılmamışolması halinde, idari para cezası kesinleşir.- İdarî para cezalarının, Kuruma itiraz edilmeden veya yargı yoluna başvurulmadan önce tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içindepeşin ödenmesi halinde, bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme idari para cezasına karşı yargı yoluna başvurma hakkını etkilemez. Ancak Kurumca veya mahkemece Kurum lehine karar verilmesi halinde, daha önce tahsil edilmemiş olan dörtte birlik cezatutarı, 89 uncu maddenin ikinci fıkrası hükmü de dikkate alınarak tahsil edilir.- Mahkemeye başvurulması idari para cezasının takip ve tahsilini durdurmaz. Tebliğ tarihinden itibaren onbeş gün içinde ödenmeyenidari para cezaları, 89 uncu madde hükmü gereğince hesaplanacak gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilir.- İdarî para cezaları on yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Zamanaşımı süresi, fiilin işlendiği tarihten itibaren başlar.122 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN

D‹⁄ERARAÇ MUAYENE ÜCRETLER‹(01.01.2010 tarihinden itibaren uygulanmak üzere)Otobüs, kamyon, çekici ve tanker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .168,74 TLOtomobil, Minübüs, kamyonet, özel amaçlı taşıt, arazi taşıtı, römork, yarı römork . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .126,26 TLTraktör (römorklu ve römorksuz), motosiklet, motorlu bisiklet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .64,90 TLKARfiILIKSIZ ÇIKAN ÇEKLERDE MUHATAP BANKALARIN ÖDEME YÜKÜMLÜLÜ⁄Ü(20.12.2009 tarihinden geçerli olmak üzere)Muhatap banka, ibraz eden düzenleyici dışındaki hamile, süresinde ibraz edilen her çek yaprağı için;a) Karşılığının hiç bulunmaması hâlinde,- Çek bedeli altıyüz Türk Lirası veya üzerinde ise . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .600,00 TL- Çek bedeli altıyüz Türk Lirasının altında ise çek bedelini,b) Karşılığının kısmen bulunması hâlinde,- Çek bedeli altıyüz Türk Lirası veya altında ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla,kısmî karşılığı altıyüz Türk Lirasına tamamlayacak bir miktarı,- Çek bedeli altıyüz Türk Lirasının üzerinde ise, çek bedelini aşmamak koşuluyla,kısmî karşılığa ilave olarak altıyüz Türk Lirasını,ödemekle yükümlüdür.Bu husus, hesap sahibi ile muhatap banka arasında çek defterinin teslimi sırasında yapılmış olandönülemeyecek bir gayri nakdî kredi sözleşmesi hükmündedir.26.01.2009 – 19.12.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .470,00 TL28.01.2008 – 25.01.2009 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .435,00 TL29.01.2007 – 27.01.2008 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .410,00 YTL30.01.2006 – 28.01.2007 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .370,00 YTL24.01.2005 – 29.01.2006 Tarihleri arası . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .350,00 YTLTOPTAN EfiYA F‹YATLARI GENEL ENDEKS‹ (TEFE) (1994=100)YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK2010 11962,11 11161,102009 11253,10 11384,56 11417,60 11491,59 11485,84 11594,31 11512,42 11560,55 11631,67 11664,71 11815,57 11893,152008 10429,14 10696,37 11035,44 11531,83 11776,07 11814,14 11961,40 11681,96 11577,08 11643,17 11639,58 11227,242007 9797,71 9890,38 9986,64 10066,38 10105,89 10095,11 10101,58 10187,78 10291,22 10277,57 10369,52 10385,322006 8957,94 8980,93 9003,20 9177,76 9432,06 9811,35 9896,12 9822,13 9799,14 9843,68 9814,95 9802,742005 8328,42 8326,55 8503,6 8675,43 8647,64 8677,15 8655,06 8804,91 8950,24 9009,11 8805,20 8785,742004 7576,5 7700,6 7862,2 8070,5 8067,8 7982,7 7861,6 7923,5 8069,7 8330,1 8392,7 8403,82003 6840,7 7055,7 7281,8 7410,0 7364 7222,2 7183,5 7169,4 7173,3 7213,4 7336,2 7382,12002 5157,4 5289,5 5387,9 5485,5 5508,4 5572 5720,7 5842,8 6024,6 6213,3 6314,3 6478,82001 2686,8 2757,6 3035 3470,8 3689,6 3795,6 3920,6 4059,5 4276,7 4564,5 4755,5 4951,72000 2094 2179,3 2246,8 2300,5 2339,5 2346,4 2370,5 2393 2448,3 2516,7 2577,2 26261999 1258,6 1301 1352,9 1424,4 1469,9 1496,5 1556 1606,8 1700,8 1780,1 1852,7 1979,51998 839,10 877,40 912,70 949,30 980,20 995,50 1020,70 1045,30 1101,20 1146,80 1185,70 1215,101997 435,80 462,80 490,70 517,90 544,80 563,40 593,10 624,60 663,70 708,00 747,60 787,701996 244,80 259,10 277,30 299,70 312,10 320,60 328,20 340,60 358,00 377,60 396,90 412,501995 148,50 159,00 167,80 176,40 179,70 182,00 186,10 190,30 199,10 206,50 213,80 223,105079 Say›l› Kanun’un 11’nci maddesi ile 01.01.2006 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298’inci maddesininsonuna afla¤›daki (c ) f›kras› eklenmifltir.c) Vergi kanunlar›nda yer alan toptan eflya fiyatlar› genel endeksi ibaresi “üretici fiyat endeksi” ve “TEFE” ibaresi “ÜFE” olarak uygulan›r.TÜKET‹C‹ F‹YATLARI ENDEKS‹ (TÜFE) (2003 = 100)EndeksYIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK2010 174,07 176,592009 160,90 160,35 162,12 162,15 163,19 163,37 163,78 163,29 163,93 167,88 170,01 170,912008 146,94 148,84 150,27 152,79 155,07 154,51 155,40 155,02 155,72 159,77 161,10 160,442007 135,84 136,42 137,67 139,33 140,03 139,69 138,67 138,70 140,13 142,67 145,45 145,772006 123,57 123,84 124,18 125,84 128,20 128,63 129,72 129,15 130,81 132,47 134,18 134,492005 114,49 114,51 114,81 115,63 116,69 116,81 116,14 117,13 118,33 120,45 122,14 122,652004 104,81 105,35 106,36 106,89 107,35 107,21 107,72 108,54 109,57 112,03 113,50 113,862003 94,77 96,23 98,12 99,09 100,04 100,12 99,93 100,09 101,44 102,38 103,68 104,12BÜLTEN • OCAK - fiUBAT 2010 PRAT‹K B‹LG‹LER • 123

ÜRET‹C‹ F‹YATLARI ENDEKS‹ VE DE⁄‹fi‹M ORANLARI (ÜFE) (2003 = 100)YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK2010 166,52 169,292009 156,65 158,48 158,94 159,97 159,89 161,40 160,26 160,93 161,92 162,38 164,48 165,56Endeks2008 145,18 148,90 153,62 160,53 163,93 164,46 166,51 162,62 161,16 162,08 162,03 156,292007 136,39 137,68 139,02 140,13 140,68 140,53 140,62 141,82 143,26 143,07 144,35 144,572006 124,70 125,02 125,33 127,76 131,30 136,58 137,76 136,73 136,41 137,03 136,63 136,462005 118,64 118,77 120,27 121,72 121,96 121,38 120,48 121,73 122,68 123,52 122,35 122,302004 107,17 107,40 108,03 110,49 115,50 116,43 115,56 116,69 117,53 120,43 120,43 119,132003 96,99 99,12 100,84 100,02 99,04 98,80 99,16 99,70 99,61 100,66 102,80 103,28YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIK2010 0,58 1,66Aylık Değişim %2009 0,23 1,17 0,29 0,65 -0,05 0,94 -0,71 0,42 0,62 0,28 1,29 0,662008 0,42 2,56 3,17 4,50 2,12 0,32 1,25 -2,34 -0,90 0,57 -0,03 -3,542007 -0,05 0,95 0,97 0,80 0,39 -0,11 0,06 0,85 1,02 -0,13 0,89 0,152006 1,96 0,26 0,25 1,94 2,77 4,02 0,86 -0,75 -0,23 0,45 -0,29 -0,122005 -0,41 0,11 1,26 1,21 0,20 -0,48 -0,74 1,04 0,78 0,68 -0,95 -0,042004 3,77 0,21 0,59 2,27 4,54 0,80 -0,74 0,97 0,72 2,47 0,00 -1,082003 2,20 1,73 -0,82 -0,98 -0,24 0,36 0,54 -0,09 1,06 2,12 0,47YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIKBir Önceki Yılın Aralık AyınaGöre Değişim %2010 0,58 2,252009 0,23 1,40 1,70 2,35 2,30 3,27 2,54 2,97 3,60 3,90 5,24 5,932008 0,42 3,00 6,26 11,04 13,39 13,76 15,18 12,49 11,48 12,11 12,08 8,112007 -0,05 0,89 1,88 2,69 3,09 2,98 3,05 3,93 4,98 4,84 5,78 5,942006 1,96 2,22 2,48 4,46 7,36 11,68 12,64 11,80 11,54 12,04 11,72 11,582005 -0,41 -0,30 0,96 2,18 2,38 1,89 1,14 2,18 2,98 3,69 2,71 2,662004 3,77 3,99 4,60 6,98 11,84 12,73 11,89 12,99 13,80 16,60 16,60 15,352003YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIKYıllık Değişim (Bir Önceki YılınAynı Ayına Göre Değişim) %2010 6,30 6,822009 7,90 6,43 3,46 -0,35 -2,46 -1,86 -3,75 -1,04 0,47 0,19 1,51 5,932008 6,44 8,15 10,50 14,56 16,53 17,03 18,41 14,67 12,49 13,29 12,25 8,112007 9,37 10,13 10,92 9,68 7,14 2,89 2,08 3,72 5,02 4,41 5,65 5,942006 5,11 5,26 4,21 4,96 7,66 12,52 14,34 12,32 11,19 10,94 11,67 11,582005 10,70 10,58 11,33 10,17 5,59 4,25 4,26 4,32 4,38 2,57 1,60 2,662004 10,50 8,36 7,13 10,47 16,62 17,84 16,54 17,04 17,99 19,63 17,15 15,352003YIL OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMM. AĞUS. EYLÜL EKİM KASIM ARALIKOniki Aylık OrtalamalaraGöre Değişim %2010 1,14 1,202009 12,81 12,63 11,99 10,65 8,96 7,34 5,47 4,19 3,22 2,20 1,37 1,232008 6,08 5,94 5,95 6,39 7,20 8,39 9,76 10,68 11,29 12,03 12,56 12,722007 9,68 10,08 10,63 11,01 10,95 10,09 9,03 8,29 7,77 7,23 6,75 6,312006 5,45 5,04 4,49 4,09 4,27 4,97 5,82 6,49 7,06 7,76 8,60 9,342005 14,55 14,70 15,03 14,96 13,97 12,78 11,72 10,65 9,54 8,16 6,89 5,892004 14,572003124 • PRAT‹K B‹LG‹LEROCAK - fiUBAT 2010 • BÜLTEN