14 Kamu Hizmetleri - TOBB

TÜRKİYE’DE KAMU HİZMETİ ve İMTİYAZIN DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ
Bakan›na göre “piyasan›n kör, plans›z ve koordinasyonsuz hikmeti, hükümetlerin,
bürokrasinin ve uluslararas› kurulufllar›n iyi araflt›r›lm›fl, ak›lc›, sistematik, anlaml›, iflbirli¤ine
dönük iyi zamanlanm›fl, ileriye (yönelik) ve istatistiki olarak sayg› uyand›ran
planlar›na ezici bir üstünlük sa¤lamaktad›r” 22 fleklinde ifade edilmekteydi. Bu
e¤illimin, Türkiye’nin de aralar›nda bulundu¤u kimi ülkelerdeki geliflmeleri yo¤un
biçimde etkiledi¤i bilinmektedir. Öte yandan, rekabet esas›na dayand›r›lan serbest
piyasa rejiminin siyasal boyutuyla demokratikleflme ba¤lam›nda da önem
tafl›d›¤› ileri sürülmektedir; buna göre:
“... (E)ksik rekabetin oldu¤u her ekonomik ortam, kaynaklar›n ve gelir da¤›l›m›n›n
bozulmas› anlam›na geldi¤i kadar, ayn› zamanda politik güç da¤›l›m›n›n bozulmas›
anlam›na da gelir ve bu anlamda toplum sa¤l›kl› bir piyasa yap›s›ndan ne
kadar uzaklafl›rsa, demokratik idealden de o kadar uzaklafl›r. Çünkü, rekabet sürecinde
ekonomik anlamda baflar›l› olanlar, baflar›lar›n›n devam› için siyaseti de
etkilemek isteyeceklerdir.” 23
Ekonomik ve siyasal rejimlerin yo¤un bir dönüflüme sahne oldu¤u bu dönemde
Türkiye, bir yandan askeri rejim sonras› çok partili demokrasiye yeniden kavuflmakta,
di¤er yandan tek partili bir iktidar eliyle 24 Ocak (1980) kararlar›n›n daha
genifl ölçekli uygulanmas› yönünde fevkalade liberal bir ekonomi politikas›n›n yo-
¤un gündemini izlemektedir. Yine, bir taraftan kambiyo rejimi liberallefltirilerek döviz
hareketleri serbestiye kavuflturulmakta, öte yandan da özellefltirme uygulamalar›na
h›zl› bir girifl yap›lmaktad›r. Böylece, neredeyse 50 y›ll›k ithal ikameci bir
sanayileflme politikas› ile içe dönük, korumac› ve kapal› bir ekonomi politikas› uygulamas›ndan,
ihracat a¤›rl›kl› d›fla dönük ve dünya ekonomileriyle rekabete dayal›
bir ekonomi politikas›na geçifl yap›lm›flt›r. Ancak, “...ekonomik ve politik krizlerin
ortaya ç›kmas›ndan sonrad›r ki Türk liderlerin 50 y›ll›k devletçi politikalar›n de-
¤ifltirilebilmesi için harekete geçebilmeleri mümkün olabilmifltir.” 24 Ekonomik büyüme
için gereken kaynaklar, kamunun vergi gelirlerini art›rma olana¤›n›n s›n›rl› olmas›
nedeniyle özel sektör (ve finansman camias›) birikimlerine dayanmak zorunlulu¤unu
do¤urmufl, dolay›s›yla büyüme için özel sektör yat›r›mlar›na gereksinimi
art›rm›flt›r. Kamu yat›r›mlar›n›n sürdürülemez yap›s› çerçevesinde oluflan ekonomik
22 Keith Joseph’dan aktaran: Benson, Peter M.; içinde ‹ngiltere’de Özellefltirme Uygulamalar› Sem-
pozyumu, TÜS‹AD Yay›n›, Yay›n No. TÜS‹AD-T/94, 1-166, ‹stanbul, Ocak 1994, s. 30.
23 Kat›rc›o¤lu, Erol; ‹ktisatta “Güç” Kavram› Üzerine, Perflembe Konferanslar›, RK Yay›n›, Ankara,
Ocak 2000, s. 51.
24 Onis, Ziya - Riedel, James; Economic Crises and Long-Term Growth in Turkey, Comparative
Macroeconomic Studies, World Bank, Washington, D.C., 1993, s. 91.
6
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği