14 Kamu Hizmetleri - TOBB

TÜRKİYE’DE KAMU HİZMETİ ve İMTİYAZIN DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ
“1. Ortak, genel yani kollektif ve karfl›lanmam›fl 103 bir gereksinimin bulunmas›;
2. Bu ihtiyac›n bir kere giderilmekle tükenmeyip süreklilik göstermesi ve
3. Giderilmedi¤i, daha do¤rusu topluma haz vererek giderilmedi¤i, yani tatmin
edilmedi¤i takdirde de bir huzursuzlu¤un baflgösterece¤i ve böylece kamu düzeninin
bozulabilece¤i öngörüsü.” 104
Kamu hizmetini en genifl flekliyle tan›mlayan105 bu görüfl, organik unsuru zorunlu
kabul etmeyerek idare tüzel kiflili¤inin d›fl›nda kalan kamu hizmetlerini idare hukukuna
ba¤l› k›lmas› bak›m›ndan “objektif nazariye” olarak adland›r›lmaktad›r. 106
Görüldü¤ü üzere, bu yaklafl›mda “faaliyetin kamusal usüllerle yürütülüp yürütülmemesi
bafll›bafl›na belirleyici bir faktör de¤ildir.” 107 Böylece, kamu iktisadi teflebbüslerince
özel hukuk kurallar›na göre yerine getirilen108 ve hatta özel sektör
taraf›ndan yürütülen kimi hizmetler de kamu hizmeti olarak kabul edilebilecektir.
Onar’a göre de, “hususi hukuktakinden ayr› bir usul ile görülmesini âmme hizmetinin
umumî bir karakteri ve unsuru saymak, âmme hizmeti oldu¤unda bugün flüphe
edilemeyen s›naî ve iktisadî âmme hizmetleri(nin) bu mahiyetlerini inkâr (anlam›na
gelecektir)... (Bu itibarla) “âmme hukukuna mahsus usuller ve üstün salâhiyetlerle
görülmesi ... âmme hizmetinin mahiyetinden ç›kan bir netice ve âmme
hizmetlerinde ekseriyetle tesadüf edilen ve âmme hizmetine mahsus olan bir vas›f
(olmakla) beraber ... ayr›lmaz bir unsur ve zarurî bir vas›f (de¤ildir).” 109 Aksi görüfller
de –kuflkusuz- bulunmaktad›r, buna göre “... kamu hizmetinin belirleyici özelli¤i,
üstün yetkilerle donat›lm›fl olmas›d›r.” 110
103 Toplumda halihaz›rda özel sektör eliyle yürütülmekte olan kimi faaliyetlerin bu gereksinimi karfl›lamakta
olmas› da muhtemeldir; dolay›s›yla, “karfl›lanmam›fl” ibaresiyle sadece halen böyle bir
tatmin durumunun sözkonusu olmad›¤› hallerin kastedildi¤i ve dolay›s›yla “karfl›lanmakta” olan
hizmetlerin de kapsam dahilinde bulundu¤u kabul edilmek gerekir. Bu anlay›fl, Anayasa’n›n 47.
maddesinde yer verilen “özel teflebbüs taraf›ndan yerine getirilen kamu hizmetleri” ifadesiyle
de uyumludur.
104 Özay, Türkiye’deki Klasik Kamu Hizmeti Anlay›fl›: “Çok Yafla” ya da “A Tes Amour”, op. cit., s. 295.
105 Özay, Türkiye’deki Klasik Kamu Hizmeti Anlay›fl›: “Çok Yafla” ya da “A Tes Amour”, op. cit., s. 295.
106 Onar, ‹dare Hukukunun Umumî Esaslar›, op. cit., s. 47.
107 Özay, Türkiye’deki Klasik Kamu Hizmeti Anlay›fl›: “Çok Yafla” ya da “A Tes Amour”, op. cit., s. 295.
108 Özay, Türkiye’deki Klasik Kamu Hizmeti Anlay›fl›: “Çok Yafla” ya da “A Tes Amour”, op. cit., s. 295.
109 Onar, ‹dare Hukukunun Umumî Esaslar›, op. cit., s. 25, 26.
110 Ç›rakman, Birsen; Kamu Hizmeti, A‹D, C. 9, Sy. 4, 1976, s. 88.
28
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği