14 Kamu Hizmetleri - TOBB

TÜRKİYE’DE KAMU HİZMETİ ve İMTİYAZIN DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ
Burada hemen belirtmek gerekirse, kamu hizmeti kavram›, idare hukukunun
en temel ve belirleyici kavram›d›r, sözgelimi ö¤retideki en temel kaynak kabul
edilen (ve Türkiye’de “Kamu Hizmeti Okulu”nun kurucusu olan50 ) Onar’›n “‹dare
Hukukunun Umumî Esaslar›” adl› eseri, tamamen kamu hizmeti kavram›n› esas
alarak, idare hukukunu bu kavram üzerinden aç›klamaktad›r. 51 Öte yandan,
kamu hizmeti ekolüne mensup olunmasa dahi idare hukukunun kamu hizmetleriyle
aç›klanabilece¤i, zira kamu hizmetlerini ele alman›n idare hukukuna iliflkin
tüm konular› ele almak anlam›na gelece¤i de savunulmaktad›r. 52 Dolay›s›yla,
tezimizde kamu hizmeti kavram›n›n ele al›n›fl›nda, bahsekonu kavram›n özellikle
iktisadi hizmetler ve bu meyanda bu hizmetlerin özel sektör eliyle gördürülmesi
ba¤lam›nda imtiyaz kavram›yla bütünleflti¤i alanlar itibariyle de¤erlendirmeye
gidilmesini amaçlamaktay›z. Bu itibarla, bahsekonu s›n›rlay›c›l›k ba¤lam›nda
de¤erlendirme yap›ld›¤›n› vurgulamakta yarar görüyoruz.
Tezimizde idare hukukunun temel kavram› olan kamu hizmeti ve bundan
hareketle belirlendi¤i görülen imtiyaz kavramlar›n›n irdelemesini yaparken, uygulamadan
gelmekte olan biri s›fat›yla, teknik hukuk bak›m›ndan bir de¤erlendirmeye
gitmek ve bu kavramlar›n incelenmesi üzerinden uygulamaya ›fl›k tutmak,
yani bir nevi “tümden gelim” yöntemini izlemek yerine; uygulamay› esas alarak
ve bu uygulamalar›n idare hukukundaki akislerini izlemek ve de¤erlendirmek,
yani bir anlamda “tüme var›m” yöntemiyle hareket etmeyi tercih ettik. Bundaki
temel gayemiz, uygulamay› esas alarak an›lan kavramlar› irdelemeye yönelen
çal›flmalara gereksinim duyuldu¤u hususundaki inanc›m›zd›r. Nitekim, Onar’a
göre de, “... ötedenberi tümden gelim metodu yerine tüme var›m metoduna ve
olaylar›n zaman ve mekân içinde ak›fl›na ve kaidenin bu ak›fltan nas›l do¤du¤una
yer vermek, sosyal hukuk metodlar›ndan faydalanmak, hukuk tekni¤ini
a¤›rl›k merkezi olarak kabul etmekle beraber, hukuk kaidesinin muhtevas›na, kapsam›na
de¤er vermek lâz›m gelir.” 53 Tezimizde uygulamay› ve iktisadi kavramlar›
yo¤un biçimde ele al›fl›m›zdaki bir baflka temel neden ise, kamu hizmetindeki
esasl› de¤iflikliklere neden olan Anayasa de¤iflikli¤ine yol açan anlay›fllar›n ve
50 Özay, ‹l Han; Türkiye’deki Klasik Kamu Hizmeti Anlay›fl›: “Çok Yafla” ya da “A Tes Amour”, ‹ÜHFM,
C. 56, Sy. 1-4, 1998, s. 293.
51 Gülan, Ayd›n; Türkiye’de Kamu Hizmetlerinin Geliflimi, ‹ÜHFM, C. 56, Sy. 1-4, 1998, s. 102.
52 Karahano¤ullar›, Kamu Hizmeti (Kavramsal ve Hukuksal Rejim), op. cit., s. 6.
53 Onar, ‹dare Hukukunun Umumi Esaslar›, op. cit., s. XII.
14
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği