14 Kamu Hizmetleri - TOBB

TÜRKİYE’DE KAMU HİZMETİ ve İMTİYAZIN DÖNÜŞÜM ÖYKÜSÜ
için sebebini teflkil eden ihtiyac›n ve temin edilecek menfatin bir zaruret derecesine
ç›kmas›(na) lüzum olma(y›p)... alelâde bir ihtiyac›n karfl›lanmas› ve sadece
umumî bir menfaatin temini de âmme hizmeti say›lmas› için kâfi(dir).” 116
Bütün bunlar bir arada de¤erlendirildi¤inde, süreklilik, eflitlik, de¤iflkenlik ve
uyarlanabilirlik ile meccanilik (bedelsizlik), bafll›ca tan›mlay›c› ilkeler olarak öne
ç›kmaktad›r. 117 Bununla birlikte hemen kaydetmek gerekirse, “(k)amu hizmetlerine
egemen olmas› gereken bu ilkelerden hiçbirine, ülkemizde hiçbir zaman tam
anlam›yla uyulmam›fl(t›r).” 118 Afla¤›da bahsekonu niteliklerden öne ç›kan kimilerine
k›saca de¤inmek istiyoruz:
Süreklilik: Süreklilik ilkesi, kamu hizmetinin kesintiye u¤ramaks›z›n yürütülmesi gereklili¤ine
iflaret etmektedir. Bu, “kronolojik” bir süreklili¤i içerdi¤i gibi, ayn› zamanda
“içerik” ve “yo¤unluk” olarak “nitel” özellik yönünü de kapsamaktad›r. 119 Dolay›s›yla,
hizmetin süre anlam›nda kesintisiz olmas› yan›nda, kalitesinin de gereksinimleri
karfl›lamas› (flehir flebekesindeki suyun sa¤l›¤a uygunlu¤u gibi) zorunludur.
Öte yandan, süreklilik niteli¤inin uyarlama ve de¤iflkenlik niteliklerini de beraberinde
getirdi¤i belirtilmektedir. 120 Havagaz›yla ayd›nlat›lan sokaklar›n elektrik devrine
geçifl yap›ld›kta art›k elektrikli ayd›nlatmaya dönüfltürülmesi gere¤inin ortaya
ç›kmas›, uyarlama ve de¤iflkenlik ilkelerinin uygulamas› bak›m›ndan örnek gösterilebilir.
Meccanilik: Kamu hizmetlerinin “bedeli”, uzun süreyle tart›flmalar› üzerinde tutmufltur.
Anayasal ba¤lamda (ilkö¤retimin bedelsizli¤i gibi) kimi kamu hizmetlerinin
bedel al›nmaks›z›n yap›laca¤› belirtilirken, zaman içerisinde toplumsal yaflam›n
gereklerine uygun olarak bu ilkeden sapmalar ortaya ç›km›fl ve nihayet idarenin
116 Onar, ‹dare Hukukunun Umumî Esaslar›, op. cit., s. 32.
117 Bu konuda ayr›nt›l› bilgi için bkz. Onar, ‹dare Hukukunun Umumî Esaslar›, op. cit., s. 14-38; Günday,
‹dare Hukuku (2003), op. cit., s. 299-302; Duran, ‹dare Hukuku Ders Notlar›, op. cit., s. 308-
311; Gözübüyük-Tan, ‹dare Hukuku (2006), op. cit., s. 655-670; Özay, Gün›fl›¤›nda Yönetim (2004),
op. cit., s. 235-242; Karahano¤ullar›, Kamu Hizmeti (Kavram ve Hukuksal Rejim), op. cit., s. 190-
254; Gözler, Kemal; ‹dare Hukuku Dersleri, Güncellefltirilmifl ve Geniflletilmifl 5. Bask›, Ekin Kitabevi
Yay›nlar›, Bursa, fiubat 2007, s. 518-525.
118 Özay, Gün›fl›¤›nda Yönetim (2004), op. cit., s. 235.
119 Özay, Gün›fl›¤›nda Yönetim (2004), op. cit., s. 236.
120 Özay, Gün›fl›¤›nda Yönetim (2004), op. cit., s. 236, 237.
30
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği