Mesnevî’yi baştan sona, kendi vezninde,manzûm olarak Sultan Ahmed zamanındaOsmanlıcaya çeviren Süleyman Nahîfî ise:“Hz. Mevlânâ’nın bu güzel Mesnevî’si, ilim esnafınıntahkîk madenidir. Mesnevî beğenilenbir güzeldir. Bîbedeldir, güzeldir, sevgilidir.Lakin herkese cemâlini arz etmez. Sohbetininmahremleri, hâl sahipleridir. Cahiller onungüzelliğini, cemâlini inkâr edicidirler.Şu cihetten Peygamber’e, abaya bürünen vasfı verilip,“Ondan çık!” emri geldi. Yüzünü örtüp gizlenme,zîrâ cihan bir beden, sense onun aklısın. Kuru iddiacılardangizlenme, meydana çık, sen ki, vahiy mumuylanurun tâ kendisi oldun, “Geceleri kalk”, çünkü mumda şüphesiz geceleri ayakta durur. Aydın gün bile sensizgeceye döner; lütfun olmasa aslan hummaya tutulur.Safâ denizinin gemisi senin hükmünde; çünküey Mustafa (sallallahü aleyhi ve sellem) Sen, ikinci birNuh’sun. Akıllılar, yol için bir yol bilen ister, bâhususbu yol, deniz yolu olursa. Kervan yolunu kaybetmiş,bir bak! Her taraf gemicilik taslayan gulyabanilerledolu. Sen vaktin Hızır’ı, gemilerin imdadına yetişensin;İsa gibi yapayalnız yürüme! Sen ki, bu cemiyettegüneş gibisin, bizden kesilip halvete girmen canlarıkarartır. Halvetten cemiyete gel, bizden yüzünü çevirme.Hidayet, Kâf Dağı; Sen’se, Hümâ’sın. Dolunaygeceleyin gökte dolaşırken, onun seyrini, köpeklerinulumaları men edemez. Kınayanlar da senin dolunayınnuruna karşı, köpekler gibidir, yüceliğine karşıhavlar dururlar!.. Bu köpekler, “ensıtû-susunuz” emrine14 karşı sağırdırlar; kıskançlıklarından dolunayınahavlarlar! Ey hasta gönüllerin şifası, sağıra kızıp köründeğneğini alma. “Yolda köre mukayyed olan, Hakk’ınyüzlerce ecrine nail olur. Kim bir köre kırk adım delilolursa o, Mevlâ’nın ğufranına erişir.” 15 diye Sen buyurdun.Öyleyse ey meded edici, bu cihanda bunca katarkatar körlere rehber ol. Sen ki, doğru yolu göstericisin,doğru yolu gösterenin de işi budur; vaktin matemçekenleri seninle şâd olsun. Ey Hak’tan sakınanlarınönderi, bu hayale dalanları hakikate sen götür…” 16Verilen örneklerde de görüldüğü gibi gerçek birİslâm âlimi ve mutasavvıfı olan Mevlânâ, ortaya koyduğumisyonu ve eserleriyle Kur’ân ve nebevî hadîslerehizmet etmiş, onları izah etmiştir. Bu yüzden onu,Kur’ân’ı açıklayan bir müfessir; eserlerini bilhassaMesnevî’yi de bir tefsir kitabı olarak değerlendirmekyerinde olacaktır. Nitekim Mevlânâ’nın 20. yüzyıldakitakipçisi ve talebesi sayılan Muhammed İkbal’in, “Oki Pehlevî (Farsça) dili ile Kur’ân (a tefsir) yazmıştır” 17ve Nihad Sami Banarlı’nın “… Bu yüzdendir ki, onunbüyük Mesnevî’si hakikatte ve hemen baştan sonakadar Kur’ân-ı Kerîm’in Mevlânâ çapında bir evliyatarafından yapılmış heybetli bir tefsiridir.” 18 şeklindekiifadeleri, Mesnevî’nin Kur’ân-ı Kerîm ile olan sıkıve yakın ilgisini ve ayrıca diğer Kur’ân tefsirleri arasındakiyerini göstermesi bakımından dikkate değerifadelerdir.Şunu da belirtmek gerekir ki Mevlânâ’nın eğitimöğretimaçısından önemi büyük olan temsil vehikâyelerle Kur’ân’ı tefsir etmesi, üslûp olarak da şiirdilini kullanması, Mesnevî’nin bu yönünün bir kısımgözlerden kaçmasına, dolayısıyla asıl gayesinin anlaşılamamasınasebep olmuştur.*Atatürk Üniv. İlâhiyat Fak. Öğrtm. Üyesi.hgulluce@yeniumit.com.trDipnotlar1. Atatürk Üniv. İlâhiyat Fak. Öğrtm. Üyesi.2. İsmail Ankaravî, Mesnevî –i Şerîf Şerhi, İstanbul, 1289, I,1.3. Hacı Reşîd Paşa, Tasavvuf, Tarikatler Silsilesi ve İslâm Ahlâkı, İstanbul,1965, s. 120.4. Tâhiru’l-Mevlevî, Şerh-i Mesnevî, İstanbul, 1963-1975, I,1-3; Amil Çelebioğlu,Ali Nihat Tarlan, Ankara, 1989, s. 67.5. Mevlânâ, Mesnevî–i Şerîf, Aslı ve Sadeleştirilmişiyle Manzûm Nahîfi Tercümesi,haz. Amil Çelebioğlu, İstanbul, 1967-1972, VI, 5-8.6. Sarı Abdullah, Cevâhir-i Bevâhir-i Mesnevî, İstanbul, 1287, V,492.7. Sarı Abdullah, V,493.8. Bediüzzaman Said Nursî, İşârâtu’l-İ’câz fî Mazânni’l-Îcâz, çev.:Abdulmecîd Nursî, İstanbul, 1994, s. 226.9. Şemseddîn Ahmed el-Eflâkî, Âriflerin Menkıbeleri, Çev. Tahsin Yazıcı,İstanbul, 1989, II,182.10. Eflâkî, II,182-3.11. Nihad Sami Banarlı, Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul, 1971,I,314.12. Hilafet; vekâlet gibi asaletin mukabili olarak başkasına niyabet etmek,yani az veya çok onun yerini tutarak onu temsil etmek demektir. Her naibinve halîfenin kıymet ve şerefi, aslın şerefi ve niyabetin derecesiyle mütenasibtir.Cenâb-ı Allah da yeryüzünde bir halîfe yaratacağım deyince,kendilerini bir istişare makamında gören melekler, yerdeki bir mahlukayüksek bir irade selahiyeti bahşedilmesinde bir şer ihtimalinden korktular.(Bkz., Elmalılı, Hak Dini Kur’ân Dili, I,299 vd.)13. Mevlânâ, Mesnevî, VI,2156 başlık vd.; 2176 vd.14. A’râf, 7/204.15. Bu hadîsi, Suyûtî, “Kim bir köre kırk adım rehberlik yaparsa, ona cennetvacip olur/geçmiş günahları bağışlanır.” şeklinde iki varyantıyla verir. es-Suyûtî, el-Câmi’u’s-Sağîr (el-Azîzî’nin şerhi ile birlikte), III, 345.16. Mevlânâ, Mesnevî, IV,1453 başlık vd./1474 başlık vd.. Bu kısımda isedirâyet ve işâret tefsîrlerinin içiçe yer aldığını görüyoruz.17. Abdulkadir Karahan, “Mevlânâ’da Çağımızın Sorunlarına ve DertlerineUygun Cevaplar” (Dr. İkbal’in Pîr ve Mürşîd Şiirinden Yararlanılarak),Uluslararası İkinci Mevlânâ Semineri Bildirileri, (15-17 Aralık 1976,Konya Mevlânâ Enstitüsü) Konya, 1976, s. 28.18. Banarlı, Tarih ve Tasavvuf Sohbetleri, İstanbul, 1984, s. 215.66
yeNi üMiTNisan / Mayıs / Haziran - 2010 / 88Copyright © Işık Yayıncılık Tic. A.Ş. 20010Bu eserin tüm yayın hakları Işık Yayıncılık Tic. A.Ş.'ye aittir. Eserde yer alanmetin ve resimlerin Işık Yayıncılık Tic. A.Ş'nin önceden yazılı izni olmaksızın,elektronik, mekanik, fotokopi ya da herhangi bir kayıt sistemi ile çoğaltılması,yayımlanması ve depolanması yasaktır.IŞIK YAYINCILIK. TİC. A.Ş. ADINA SAHİBİM. Talat KATIRCIOĞLUGENEL KOORDİNATÖRDr. Ergün ÇAPANSORUMLU YAZI İŞLERİ MÜDÜRÜSelçuk CAMCIİDARİ MERKEZİstanbulYAYIN TÜRÜYaygın SüreliGÖRSEL YÖNETMENEngin ÇİFTÇİGRAFİK - TASARIMSinan ÖZDEMİRYAYIN VE İLETİŞİM ADRESİKısıklı Mah. Meltem Sk. No: 5 Üsküdar / İSTANBULTel: 0 ( 216 ) 318 10 00 - Faks: 0 ( 216 ) 422 41 40MÜŞTERİ HİZMETLERİ444 0 361Tüm GSM operatörlerinden dakikası 1 SMS/kontör Sabit telefondan0216 alan kodu eklenerek aranabilir.(Her türlü abonelik işlemleriniz için arayabilirsiniz.)iÇiNdekiLerVefatından Elli Yıl Sonra Bediüzzaman İle HelâlleşmeProf. Dr. Suat YILDIRIMKur’ân ve Sünnetin Çizdiği Aile ModeliProf. Dr. Saffet KÖSEÂhiret İnancının LüzumuDoç. Dr. Yener ÖZTÜRKKur'ân Perspektifinden KadınProf. Dr. Ali AKPINARPeygamberimiz’in Ashabıyla Yakından İlgilenmesiDr. Hasan YENİBAŞYoksulluk ve AçlıkProf. Dr. Muhit MERT24712152024Yurtiçi abone bedeli, 04.12.2009 - 30.01.2010 tarihleri arasıabone kampanyası olup bu süre içerisinde abone fiyatı 20 TL'dir.Yurtdışı abone bedeli, 1. Grup Ülkeler (Avrupa, Orta Asya, Orta Doğu ve KuzeyAfrika ülkeleri) 12 €, 2. Grup Ülkeler (Uzak Doğu, Amerika, Güney Afrika vePasifik ülkeleri) 18 $, 3. Grup Ülkeler (Avustralya ve Yeni Zelenda) ise 20 $'dır.Abone olmak isteyenlerin abone bedelini;Işık Yayıncılık. Ticaret A.Ş. adına, her PTT şubesinden; 556 TEMSİLCİLİKLER8324 nolu Postaçeki hesabına veya Bank Asya Anadolu Kurumsal Şubesi'nin;TL olarak, TR870020800094000540530040 (54053-40) numaralı,$ olarak, TR600020800094000540530041 (54053-41) numaralı,€ olarak TR330020800094000540530042 (54053-42) numaralı hesabınayatırıp, dekontun fotokopisini, açık isim, adres ve telefon bilgileri ile hangisayıdan itibaren abone olacaklarını belirten bir yazı ile abone merkezimizeposta veya faks ile bildirmeleri yeterlidir.ABONE VE DAĞITIM MÜDÜRLÜĞÜBulgurlu Mh. Bağlar Cd. No: 5 Üsküdar / İSTANBULP.K. 95 Üsküdar / İSTANBUL Tel: (0 216 ) 444 0 361Faks: (0 216 ) 522 11 78AVRUPA DAĞITIMWORLD MEDIA GROUP AG- İsmail KüçükAdres: SPRENDLINGER LANDSTR. 107-109, 630 69OFFENBACH am MAINMüşteri Hizmetleri: 0049 69 300 34 111-112Dağıtım Telefonu: 0049 69 300 34 103 Fax: 0049 69 300 34 105dergiler@worldmediagroup.eu - dagitim@eurozaman.deBASILDIĞI YERÇağlayan A.Ş. Gaziemir/İZMİRTel: 0 232 252 20 97 Faks: 0 232 252 21 00BAYİ DAĞITIMDPP A.Ş.BASIM TARİHİNisan 2009E-MAIL - WEBwww.yeniumit.com.tr • yeniumit@yeniumit.com.trFiyatı: KDV Dahil 5,00 TLYAYIN İLKELERİ•Gönderilen yazıların yayımlanmasına Yayın Kurulu karar verir.•Yayımlanan yazıların her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir.•Yazılar 2200 kelimeyi geçmemelidir.•Türkçeyi kullanmada itina gösterilmelidir.•Faydalanılan kaynaklar, metin içerisinde.. meselâ, (Yazır 1983, 2: 560)gibi, yazarın soy ismi, kitabın yayın tarihi, varsa cilt ve sayfa numarasıile kısaca verilmeli, daha sonra, yazının sonunda liste hâlinde açık olarakbelirtilmelidir. Kitap isimleri italik yazılmalıdır.•Yazılar yayımlansın veya yayımlanmasın iade edilmez.•Dergimizdeki 67 yazılar, başka yerlerde kaynak gösterilerek yayımlanabilir.•Yayımlanan yazılar için te'lif ücreti ödenir.Kur’ân’ın Akide ÜslûbuFerid el-EnsârîAltın NefeslerEşrefoğlu Abdullah Rûmî / M. Fethullah Gülenİmam Âzam Ebû Hanife’nin İçtihat Sistematiğinde Sünnet ve HadisProf. Dr. Beşir GÖZÜBENLİHac ve Umrenin HikmetleriDr. M. Selim ARIKRisale-i Nurlarda KüreselleşmeProf. Dr. Abdülaziz BERĞÛSÖmer Nasuhi BilmenProf. Dr. Davud AYDÜZAilede Din Eğitiminin Bazı Köşe TaşlarıProf. Dr. Suat CEBECİTürkiye’de Sahabe Ruhunun İhyâsıDr. İman KANDİLBir İnsanlık Suçu: İşkenceProf. Dr. Abdülkerim ÜNALANKur’ân’ın Mânevî Bir Tefsiri: MesnevîDoç. Dr. Hüseyin GÜLLÜCE28323441434752566064Dinî İlimler ve Kültür Dergisi 67