C.1.1. Doğal EtmenlerYıllık Ortalama Doğal EtmenlerŞek<strong>il</strong> 2. Kırklareli <strong>il</strong>i ortalama sıcaklık zaman serisi ve trendiKırklareli <strong>il</strong>i 1971-2000 ortalama sıcaklığı 13.0ºC’dir. Uzun yıllık trende bakıldığında ortalama sıcaklıklarda1.28ºC/100 yıl olmak üzere artış trendi vardır.15Kırklareli Ortalama Sıcaklık Trendi - D.M.İ. y = 0,0128x + 12,824R 2 = 0,0948Ort. sıcaklık (°C)1413121119621963196419651966196719681969197019711972197319741975197619771978197919801981198219831984198519861987198819891990199119921993199419951996199719981999200020012002200320042005200620072008Ortalama sıcaklıkDoğrusal (Ortalama sıcaklık)1971-2000'den sapma (°C)2,01,51,00,50,0-0,5-1,0-1,5Kırklareli Ortalama Sıcaklık Sapması - Anomali1971-2000 ort. sıcaklık = 13.0°C19621963196419651966196719681969197019711972197319741975197619771978197919801981198219831984198519861987198819891990199119921993199419951996199719981999200020012002200320042005200620072008Şek<strong>il</strong> 3. Kırklareli <strong>il</strong>i ortalama yıllık toplam yağış zaman serisiKırklareli <strong>il</strong>i 1971-2000 ortalama yıllık toplam yağışı 542.9mm’dir. Uzun yıllık trende bakıldığında yağışlarda79.1mm/100 yıl olmak üzere bir azalma eğ<strong>il</strong>imi görülmektedir.12001000Kırklareli Yıllık Toplam Yağış Trendiy = -0,7908x + 593,52R 2 = 0,0177yağış (mm)800600400200193319351937193919411943194519471949195119531955195719591961196319651967196919711973197519771979198119831985198719891991199319951997199920012003200520071971-2000' den sapma (%)1,000,80Kırklareli Yıllık Toplam Yağış Artma Azalma82%1971-2000 ort. yağış = 543mm0,6049% 50%49%43%40%40% 42%30%34%0,4025% 26% 25% 26%30%24%19%18%21% 22% 24%20%10%10% 9%1%3%7%-1% 1% 1%9% 15% 16%0,209% 9%6%8% 9%9% 2%0,00-7%-7% -8% -4% -3%-9%-19% -15%-11% -8%-9%-5% -7% -3%-9%-4%-0,20-10%-25%-20%-28%-23% -20%-18% -19% -19%-20% -21%-30% -27% -27%-22%-0,40-38%-40% -39%-0,6019331935193719391941194319451947194919511953195519571959196119631965196719691971197319751977197919811983198519871989199119931995199719992001200320052007- 21 -
Kırklareli’nde Kayded<strong>il</strong>en Uç ve Ortalama Değerler (veri aralığı 1959-2008)• En Yüksek Sıcaklık (ºC) : 42.5 27.07.2000• En Düşük Sıcaklık (ºC) : -15.8 14.01.1972• En çok yağış (kg/m²) : 128.3 03.03.1962• En hızlı rüzgar (km/saat) : 118.8 05.08.1972• En yüksek kar (cm) : 30 08.11.1995• Uzun yıllık ortalama sıcaklığı : 13.0°C,• Ortalama nispi nemi : % 69.9,• Ortalama güneşlenme süresi : 6.5 saat,• Ortalama rüzgar hızı : 1.8 m/sn,• Ortalama yıllık toplam yağışı : 542.9mm.dir.C.2. Havayı Kirletici Gazlar ve KaynaklarıHava kirlenmesi, havada yabancı maddelerin insan sağlığına, canlı hayatına ve ekolojik dengeye zararlıolab<strong>il</strong>ecek konsantrasyon ve sürede bulunması diye tanımlanab<strong>il</strong>mektedir. Bu tanımda en dikkat çeken "zararlı olab<strong>il</strong>ecek"ifadesidir. Bu ifade zarar kavramının hava kirlenmesinde yeterli açıklık ve kesinlikle belirlenmemesinin bir sonucudur.Hava kirlenmesinde etk<strong>il</strong>erin oluşmasında kirletic<strong>il</strong>ere maruz kalma süresi büyük önem taşımaktadır. Bu tanımlamalarçerçevesinde havada bulunan kirletic<strong>il</strong>er gaz, sıvı veya katı halde bulunmaları yanı sıra, gaz hali dışında olanlar havadaaerosol halinde olup, bazıları sis, mist, duman gibi özel adlar <strong>il</strong>e anılırlar.Hava kirletic<strong>il</strong>erini, özelliklerine göre tasnif etmek mümkündür. Bu sınıflandırma, fiziksel, kimyasal yapıya bağlıolarak yapılab<strong>il</strong>ir. Bunun yanında her grup, kendi içinde yine kimyasal ve fiziksel yapı ve özellikler dikkate alınaraksınıflandırılab<strong>il</strong>ir. Özellikle organik kirletic<strong>il</strong>erin çok sayıda sınıfa ayrılması söz konusudur. Diğer bir sınıflandırma şeklikaynağa bağlıdır. Kirletic<strong>il</strong>er belirli bir kaynağı olan (primer, birinc<strong>il</strong>) veya belirli bir kaynağı olmayıp atmosferde kimyasalreaksiyonlar sonucu oluşan (sekonder, ikinc<strong>il</strong>) kirletic<strong>il</strong>er olarak bölümlere ayrılab<strong>il</strong>ir.C.2.1. Kükürt Dioksit Konsantrasyonu ve Dumanİnsan sağlığını tehdit eden zararlı gazlardan olan havadaki kükürt oksitler (SO X ) ve bunların en önemlisi olanrenksiz kükürt dioksit (SO 2 ) gazı, oksitlendiğinde kükürt trioksit (SO 3 ) ve sülfatlara dönüşür. SO 3 ise yağmur ve sisdamlacıkları <strong>il</strong>e birleşerek sülfürik asidin oluşmasına neden olur. İl Merkezi için, İl Sağlık Müdürlüğü tarafından bu ölçümyapılarak, sonuçlar düzenli olarak Çevre ve Orman Bakanlığına gönder<strong>il</strong>mektedir.C.2.2. KarbonmonoksitRenksiz, kokusuz bir gaz olan karbon monoksit, yerleşim civarlarında ve içlerinde en çok rastlanan kirleticigazdır. Oldukça kararlı bir yapıda olup, atmosferde kalma süresi 2-4 aydır.Karbonmonoksit gazı, özellikle, motorlu araçlarda yakıtın tam yanmaması sonucu egzoz gazı olarakortama ver<strong>il</strong>mektedir. Normal egzoz gazında, % 3-4, iyi yakılmayan yakıt gazında % 7 düzeyinde bulunmaktadır.Yakıtlardan havaya karışan karbonmonoksit miktarı yılda 2.6 x 10 2 ton olarak hesaplanmıştır. Bu miktarın büyük birkısmı, oksidasyon <strong>il</strong>e karbondioksite dönüşüp bitk<strong>il</strong>er tarafından as<strong>il</strong>m<strong>il</strong>asyonda kullanılmaktadır. Karbonmonoksitininsanlara toksit <strong>etki</strong>si, kandaki hemoglobin <strong>il</strong>e oksijene göre 200 kat daha fazla birleşme kab<strong>il</strong>iyetinin olmasındankaynaklanmaktadır.C.2.3. Azot OksitlerAtmosferde bulunan NO ve NO 2 gazlarının çoğunluğu fos<strong>il</strong> yakıtlardan kaynaklanan yanma <strong>il</strong>e, anaerobiktoprak ortamlarından ve az bir kısmı <strong>il</strong>e yanma süreci esnasında atmosferik azottan kaynaklanmaktadır.Atmosferdeki azot oksitler kararlı ve kararsız olmak üzere iki yapıda bulunmaktadır. Bu b<strong>il</strong>eşikler atmosferdekioksitleyici maddeler <strong>il</strong>e fotokimyasal reaksiyonlar sonucu fotokimyasal sis'i oluştururlar. Bunun yan ısıra atmosferdekisu buharı <strong>il</strong>e reaksiyona girerek asit yağmurlarına sebebiyet verirler. Bu oksitlerden NO 2 ve NO en önemli kirleticigazlardandır. Her iki gazda yüksek konsantrasyonlarda (>50 ppm) toksit ve öldürücü <strong>etki</strong> gösterirler, ancakatmosferdeki konsantrasyonları bu seviyenin çok altında olduğundan esas olarak akciğer ve solunum sistemiüzerinde olumsuz etk<strong>il</strong>er söz konusudur.C.2.4. Hidrokarbon ve Kurşun EmisyonlarıAtmosferde bulunan hidrokarbon ve kurşun emisyonlarının bazı sanayi tesisleri ve motorlu taşıtlardankaynaklanmaktadır. Özellikle ulaşım sektöründe yoğunluğa bağlı olarak giderek artış gösteren <strong>çevre</strong>deki ağır- 22 -