ÃOnlar villalar yatlar dolarlar içinde...

‘Plaza de Mayo Anneleri’‘Plaza de Mayo Anneleri’ olarakbilinen, Arjantinli kay›p aileleri, 25y›ld›r her hafta sürdürdükleri geleneksel24 saatlik yürüyüfllerinin sonuncusunu25 Ocak günü yapt›lar.Yafllar› 74 ile 93 aras›nda de¤iflenanneler, sol gruplar›n da kat›ld›¤›eylemde, art›k ilerleyen yafllar› yüzünden“yolun sonuna kadar gidebileceklerini”düflünmediklerinden,“direnifl yürüyüfllerine” son verecekleriniaç›klad›lar.Kay›p Politikas›1976’da yap›lan darbeyle GeneralVidela’n›n bafl›nda bulundu¤ucunta iktidara gelmiflti. Generallerçok geçmeden sokaklar› kan gölüneçevirecek, bütün di¤er darbeciler gibi,ülkenin dört bir yan›nda katliamlardüzenlemeye bafllayacakt›. Emperyalistlerin,sermaye çevrelerininç›karlar› u¤runa y›llarca halka kankusturulacakt›. “Detenidos desapericidos”,(gözalt› kay›plar›) kavram›da, darbenin hemen ard›ndan Arjantinhalk›n›n yaflam›na karanl›k birkabus gibi çöktü. Ç›kar›lan yasalarlagözalt›na alma süresi istenildi¤ikadar uzat›lm›fl, kiflinin yak›nlar›nahaber verme zorunlulu¤u ortadankald›r›lm›fl, kaybetme için alabildi-¤ine genifl bir zemin yarat›lm›flt›.Kay›p politikas›, halk› sindirme politikalar›n›nbafl›nda geliyordu.“Önce y›k›c›lar› yok edece¤iz”diyorlard› generaller, sonra; “sonraiflbirlikçilerini... Sonra; sempatizanlar›n›...Sonra; kay›ts›z kalanlar›...Sonra; zaaf içinde olanlar›...”Binlerce insan ülkenin birçokyerinde oluflturulan iflkence merkezlerindeher türlü iflkenceden geçiriliyorve daha sonra kay›plara kar›fl›yordu.Bask›, iflkence ve her türdenideolojik, psikolojik sald›r›n›n,CIA yetifltirmesi iflkenceci uzmanlartaraf›ndan uyguland›¤› say›s›zyer vard›. Buralar kay›plar›n adresiydiasl›nda. Bu amaçla kullan›ld›-¤› a盤a ç›kan toplama kamplar›n›n,hapishanelerin say›s› 365 civar›ndad›r.Bu tür yerlerde “Ulusal Güvenli¤eyönelik bir tehdit” oldu¤u düflünülenherkes "rehin" olarak tutuluyorlar.Sürekli ismi duyulan vekay›plar›n sorumlusu olarak gösterilenAnti-Komünist Arjantin ‹ttifak›,kontrgerilla yöntemlerinin as›luygulay›c›s›yd›. Bu paramiliter örgütlenmeninmerkezleri "Donanmabinalar› ve Askeri k›fllalar"d›. T›pk›bizim ülkemizde oldu¤u gibi.“33 Orietales” adl› gemi bu iflkencemerkezlerinden biriydi. Buradaiflkence gören birçok siyasi dahasonra kaybedilmiflti. Bir baflkageminin kaptan› ise daha sonra yapt›¤›itiraflarda, her çarflamba 15-20kiflinin uçaklardan denize at›ld›¤›n›söylüyordu. Bu yöntemle kaybedilenlerinsay›s› kaptan›n anlatt›klar›-na göre 2000’i buluyordu. Cuntay›llar› boyunca 30 bin Arjantinlikaybedilmiflti. Bir k›sm› okyanusunkaranl›k sular›na at›lm›fl, birk›sm› da birer iflkence merkezi olank›fllalar›n içinde bulunan toplu mezarlaragömülmüfltü. Daha sonra suyunalt›nda tafllara ba¤lanm›fl olarakbulunan ya da toplu mezarlardan ç›-kar›lan cesetlerde yap›lan incelemelerdeyap›lan iflkenceler bir kez dahabelgelenecekti.Analar MeydanlardaNe var ki uygulad›klar› vahfletlehalk› susturmay› sindirmeyi hedefleyencunta flefleri istedikleri sonucuelde edemediler. Arjantinli analar,o süreçte halk›n susturulamayaca¤›n›nda simgesi haline geldiler.Cuntan›n denetimindeki bas›n iseonlar için, “Perflembe delileri”, “teröristlerinanalar›” diyordu.Dünyada “kay›p”lara karfl› mücadeleilk kez, 1977 y›l›nda, cuntagenel merkezine 100 metre uzakl›ktaolan Plaza de Mayo'da (May›sAlan›) bafllad›. Bir kay›p anas› olanAzucina Villaflor de Vicenti'nin öncülü¤ündebir Perflembe günü biraraya gelerek eylemlerine bafllad›-lar. Say›lar› her geçen gün artt›.ASLA AFFETMEYECEKLERPlaza Del Mayo'dan toplay›p k›r›lan diflleriniyeniden geldiler / Yerlerde sürüklenen ak saçlar›n›taray›p yeniden / Yüzlerindeki morluklarla, çürüyenetleriyle, s›z›lar›yla / O¤ul kokan umutlarla, onlardanbir eflyayla / Onlar›n dudaklar›nda susmufl birflark›yla geldiler. / Uykusuz geceleriyle a¤›rlaflan kirpikleriyle,kanla / K›r›k bilekleriyle dik tutmayaçal›flarak o foto¤raflar›. / O parke tafl› döfleli meydan/ Eskitti tafllar›n›, diktatörlükleri eskitti / Aslaeskitmedi Plaza Del Mayo analar›n›n yüre¤ini.Eduardo GalennoTakt›klar› beyaz bafl örtüleri ile dilekçeleryazd›lar, mumlar yakt›lar,kendilerini resmi kurumlar›n kap›-lar›na zincirlediler, ilanlar verdiler...1971 y›l›nda o¤lu kaybedilen 81yafl›ndaki bayan Pargament, tan›d›-¤› bütün “itibarl›” dostlar›n›n kap›-s›n› afl›nd›rm›fl, hatta cuntan›n adetaalay edercesine kurdurdu¤u “Kay›pBürosu”na bile baflvurmufl ama birsonuç alamam›flt›. Bundan sonras›n›flöyle anlat›yor bayan Pargament:“Bu s›rada bizimle birlikte çocu-¤unun peflinde umutsuzca koflturanbir anne, Villaflor de Vicenti bir günflöyle dedi: 'Biz boflu bofluna koflturuyoruz.Bu flekilde hiçbir yere varamayaca¤›z.Niçin Mayo Meydan›'ndagidip oturma eylemi yapm›-yoruz. Orada derdimizi insanlaraanlat›r ve ilgili yerlere mektup yazar›z'.O gün takvim 30 Nisan1977'yi gösteriyordu. ‹lk perflembegünü Meydan'da oturduk.Polis neyin peflinde oldu¤umuzusordu. Onlara 'Çocuklar›m›z› geriistiyoruz. Mektup yaz›yoruz’ diyeyan›t verdik. 'Öyleyse bu ifli yürüyerekyapmak zorundas›n›z' dediler.Bunun üzerine yürümeye bafllad›k.Tek s›ra halinde resmi dairelerinçevresinde yürüyorduk. Hem yürüyüphem de mektup yazabiliyorduk.Tahmin edece¤iniz gibi polis biziengellemeye kalkt›. Ancak biz annelerhiçbir fleyden korkmuyorduk.”(Cumhuriyet Dergi, 5 Ocak 1997)495 fiubat 2006 / 38