Yazar emekli olur mu?

KÝ TAP ZAMANIKAPAKYazarn emeklisi olur mu?Amerikal yazar Philip Roth, geçtiimiz aylarda bir Fransz dergisine verdii söyleide, edebiyattan‘emekli’ olduunu ve yazmay braktn söylemiti. Peki, uzun yllar eser üretmi biryazarn edebiyattan emekli olmas mümkün mü, yazmay brakmak bir tercih mi yoksa yazmakvarolusal bir zorunluluk mu? Yazarn edebiyata ve okuruna kar sorumluluu yok mu?7 OCAK 2013 PA ZAR TE SÝAMUSA REKmerikal yazar PhilipRoth, geçtiimiz aylardaFransz dergisiLes In Rocks’a verdi-i söyleisinde, edebiyattan emekli olduunuve yazmay braktn söylemiti.Bilgisayarnn kenarna ilitirdi-i ve her sabah bakp güç ald küçükbir nottan bahsediyordu Roth:“Yazmakla mücadele sona erdi.” Rothyazmay brakma kararn son romanNemesis’ten sonra, sessizce alm.Bu kararn vermeden önce sevdi-i yazarlarn (Dostoyevski, Turgenyev,Conrad, Faulkner ve Hemingway)kitaplarn elli yl sonra yenidenokuyan yazar daha sonra kendi yazserüvenini ‘sondan baa’ okumayakoyulmu, yazd ilk dört kitaba gelenekadar “evet, olmu” diyen yazarsonrasnda ise kendi kitaplarnailgisini yitirdiini söylüyor. Bu muhasebedensonra söyleyecek bir sözükalmadn düünen romanc, artkdaha iyi yazamayacan, hayal krklklarnave tekrar tekrar yazmayagücünün kalmadn belirtiyor.Mart aynda 80 yana basacakve imdiye kadar 31 kitab yaymlananyazarn bu karar dostlarn daartm haliyle. Günlerce yazmakiçin kaybolan, bir evin köesinde saatlerceinzivaya çekilen o adam gitmi,vazgeçilmez sanlan tutkusu dabir anda sönüvermi. Roth imdilikkararndan mutlu gözüküyor. Öyleki, eine dostuna artk kendisinin yemekyaptn belirtiyor.‘O KAZANDI, BZ OKURLAR KAYBETTK’Roth’un sözlerinde bir yazarn doygunlua,belki bezginlie varan hislerinisezmek mümkün. Yazmay brakarakhayattan yalnzca dinginlik vehuzur içinde günler geçirmeyi bekleyenbir ihtiyarla kar karya olduumuzusöyleyebiliriz. Roth baka biryolu seçti; J. D. Salinger, Juan Rulfo,Clement Cadou, Robert Walser, ArthurRimbaud, Juan Rulfo, Lev Tolstoy,Oscar Wilde, Guy de Mauppasantgibi ‘Bartleby Sendromu’na tutulmumehur cemaatin suskunluunu tercihetmedi. Onun gidii epey ‘gürültülü’oldu ve edebiyattan emekli olduunu‘resmen’ duyurdu. Roth bu emeklilikkararyla bir bakma aynasn krmabenziyor (Stendhal’n roman için“yol boyunca gezdirilen bir ayna” deyiinihatrlayalm).Hiç yazmayp öylece köesine çekilerekyine yapmak istediklerini gerçekletirseydi(yemek piirmek, kitap12Philip RothFOTORAF: AP, RICHARD DREWokumak, dostlarn arlamak) belkide suskunluu daha çok anlam kazanabilirdi.Öyle ki, yaz denen hastalktankimsenin öyle kolay kolay iah olmayacanherkes bilir. Okur da yazarnelbet çekmecesinde yllar sonra yaymlanmaybekleyen kitaplarn durduudüüncesiyle kendini avutabilirdi.Burada Roth’un yazarlk mesleinive yazma eylemini nasl alglad ileilgili bir mesele var.Roth’un bu kararndan sonra okurlardan,eletirmenlerden pek çok tepkigeldi. Bundan vazgeçmesini isteyenlerinyan sra, yazmay brakmasnn iyibir tercih olduunu çünkü artk eskisikadar iyi yazamadn söyleyenler,yazd bütün güzel eserler için kendisineteekkür edenler, artk söyleyecekbir eyi olmadn itiraf edip okurunadürüst davrand için yazar tebrikedenler oldu. Dikkati çeken bir bakayorum ise u: “O kazand, biz okurlarkaybettik”. Eletirmen James Waltonise yazarn bu kararna çok üzüldüünübelirtip Roth’a emeklilik hediyesiolarak Nobel verilmesini önerdi.SIRF KEND MUTLULUU ÇN YAZMAKBurada Orhan Pamuk’un Amerikalyazarlar ile ilgili bir tespitini paylamaktayarar var. Pamuk, Amerika’daromanclarn kimi temsil ettiklerini,niye, kimin için yazdklarn dert etmeden,yerlemi bir edebî ortamnzenginliini ve alkanlklarn doalkabul ederek kendiliinden yazdklarnadeinir ve bu rahatla imrendiinisöyler: “Önyargm, bu sannedeninin, yazarlarla okurlarn sankiayn snfa, ayn cemaate ait olduklarnhissetmeleri; yazarlarn da birileritemsil etmek için deil, srf kendi mutluluklariçin yazmalardr.” Pamuk’unyerinde tespiti Roth’un yazmay brakmakarar ile birlikte okununca dahada anlam kazanyor: Srf kendi mutluluuiçin yazmay brakan bir yazar.Yazmay braktn ‘resmen’ duyuranbir baka yazar daha var aslnda,Latin edebiyatnn usta ismi GabrielGarcía Márquez. 2006’da Magazineadl spanyol gazetesine kararnaçklayan yazar, süreci öyle anlatyor:“2005 yln izin yl olarak kullandm.Bilgisayar bana oturmadm. Teksatr bile yazmadm. Ayrca ne bir projemvar ne de bir projeye sahip olmadüüncem. Daha önce hiç yazmadmolmamt, bu hayatmn yazmadangeçen ilk senesi. Her gün sabah 9’danölen 3’e kadar çalyordum ve bununpratii kaybetmemek için olduunusöylüyordum ama iin asl sabahlarbaka ne yapacam bilemiyordum.”